ytrovtrginemteajiiimcxmvn* ----------------- „ ,
feientiæ benedidtione plenius Dbminb cohiungantur. Si
autem & lege ciuili iufta&làhdtai ac Dominico præcepco
cocordante, propterfornicationis peccatum, qupd huma-
næ fragilitati folet fubripere,cbniiiges fueriht fepatati, Epi-
fcopalis curç quæfierint medicinale coniUium,y t feiat Epi-
fcopiis quombdo iuxta qualitatem & quaticatem vulneris,
modum,ac virtutemjadhibere debeat curationis medica-
rnentum: Sicnamqj Domihùs ferhelinçoenapridie quam
pro reparatibnè & làlute omriiüih,qui in Adam pèrierantj
patere tur,de pane,farina & aqua confedto, & calice ûcro-
fandi altaris,quiaqua mifceturiEuchâtiftiam fuis manibus
benedixir,fit orecommèndauit,quam cotidie jh omni ca-
thoiicaEceîefia longe laïque per orbem diffufâ » indefi-
cientibus'eifdem fuis verbis,per manüs &ora fàcerdotum,
inrëdempribiièm &reperarionem, atque falilténi crëden-
tiûrii c o n tr a t ,a çiiiüs communione viüifïca peccantes
publice grauibus criminibus, quæ leges çondemnant, pu-
blicë medicinaliferramehtofàcerdotes abfcidunt:&poft
fàtisfeâionem(vt congrue viderint,) ûlutarirefedlione redintegrate
• s s Ä f ö Ä s
Freu.2.
D
TOIUIVU» UUtHI. T""” "'•». %jgg.H ■ V; .» _ * .
mentor es inliciti canfórtij fuiffedetègantur. Et fanctus Ani-
bröfius in libro de Abraham: Vos moneo virh maxime qui ad
■ grattant Domini tendit'ts, non commïfcen adultètino corpoïv, qui
enitnfe ïmgttmmtricivnum corpuseft,nec dqrehanc occafionem
diuortij mulieribm, tientofibi blandiatur dèlegibus hominum,o-
mneftuprum adulterïum eft,nec vire licet, quod mulieri nonlicet.
Eadem dviro, qua ab vxore debetar càftimpnïk. Quidquidtn ea,
qua nonfitlegitïthavxor,commijfumfierit, adulterij dàmnatur
ermine. Ergoaduertitis,quiddebeatis cauere.ne quis Sacramentis
Ce indignumprabeat. ^ , r
; Cap.* IV. Coneilio Agathenfi, dehisqui.finecauiavxores
fuas telinquurit, ita feriptum çft : Hi vero ficulares,
qui coniugakconsortium nulla culpà grauiori dimittunt ,vel et-
iam dimiferunt»&nullascaufas diftiiq probab. liter proponent es,
propt er ea matrmonia fua dimittunt, vt aut aliéna, aut inlicita
prafumant :fi antequam ad tpifeopum Prouincialem difeidij eau-
Cam dixerint» & prias vxores, quam iudicio damnentur
abiecerint, à communione Eccle]ta,aefanftipopulicoetu,pro eo
quod fidem coniugij maculant, excludantur. Et item inCon-
cilio EUberitano, Toemina, qua nuüapracedente caufa relique-
r'mt viras fuos,& aliis copulauerint,nec infinemaccipiant com-
munionem. Sunt & aliæ inceftæconiun<5tiones,earumque
feparationes} atqué iudiciâ 4è quibus hic loqui, relti-
liantes ad jüia s fuperfedimu* De quibus cundH legen-
tes agnofcant,qmanonideo fàn<5fci& ApOftolici vm,luc-
ceflores videlicet Appftolor uni, ex eorum traditione leges
ftatuerunt, quas hic pofuimus ;.vt nemo fidelium
îuxca (liuinam au£toritacem initum dilTaluat coniugium
fine Epifc Ai fui tó e n * > yt kges fècuii Chriffianas con-
temnamus,ac conculcare velimus, quas,etiam in Eccle-
fiafticis neceffitaribus promulgari, fæpe foteat ab Impe-
rateribus & Regibus Ecelefiapoftulare, quarumque len-
centüs infuis iudiciis fimul cdm fententiis Canontim E-
pifcopalis auâtoritas frequentius vtatur, &in tantum accepter
„vt Damafus & Leb, atque fah&us GregonuSle-
1 gum fententias fecerint effe Gàrionicas, ficut in eonim
muenitur EpiftoÜs, & commonitoria ad Ioanrfcm De-
fénforerq euiitem in, Hifpanias beams Gregorius de la-
dns órdinibus per toram exlégâlibus confecerit mftitu-
1 ris. Vnde & cum dus» per curricpla temporumvaria/ Re-
gibus arque Imperatoribùs iura legalia decernen^ibus,
‘noftri etiam xm Auguftus piæ raemoriæ Hladouuicus
inSynodb ac plaçito & generali apud ^cirmatiani, A-
pbftoUcatdis&Pap^pregorij comméântelegato, cum
aüis' plùiimis, de his, qua; Epifeopi iq Syqodiç per qua-
itûorloca fin IriipéiipTiahitis neceffidó S vtiliter puper
inhmerànt,de Ifacîvndeagitur.caufa, omnium, tanrEpifeogorum,
quant & fidelium laicpram,votis coj)üemenn-
bus,itadecerhensig»ic«»î« (in<fàt)proprmmmiireH-
tt^wlfine mlft'tnterjetlft, alumiuxerit
p f i t i t f u b l i c a m a g M ççmumaxfwrtt^mfrt-
bendàtur à Camîteî&ftrro vmciatar,& in cujîodtatn mittatur,
dome res ad ni/lrdin mtitiam dcducam: Chriftua'jjupque,
Deiyittùsi& Dejfapientiaper fe ipfim dicit: ige famen-
îuibabiio f " M?
Kegts regnant, 'irfindimts legum injla décernant, fer me
prineipes imperaht, & patentes deçersittnt itifiittam. Sèdidéo
hasïeges&illiChtiftiVirarij.Apoftuloiumquefuccefloie^
dofiftituerunt, &rtos qualelcürnque ad vicesilhjrUm'
t)ei præfidéntes Ecicl'elué hic illas pofuimus j vt uclic il- ,
lam fidnediaionéîn, quam Dottinus primo dédit in pa-
radifi) Adam&vxôriëiùs, dicéns; Crefctte&mtiUipli(ami^
ni,cfdt femel datavlquehodie & vique in fineni fietuli,
ndW fólum fidehbus vernm~& infidelibus non negatur,
Éoerdoràm ore ad finaificarionem‘,quam Chriftuf njiptiiSfybideaqaavinamfecitJfiiapraÉntipconrulit.
fide-
Bbus s e n o * yiritim ftrgitur, ira fine illornm fcjenjiu
per'Defim,quia perminifterium illotufti cpniunâi,legibus<*
euB,quæDeiiuftitiafinffifitànmr(j»ai«!/St9if|ft«
eKstturt non fepairentm; Et fi propter Denm fepkrântur,
procurant. Quoniam Ecclefiæ medici fpirita*
Mattb.u
■ Cor. u
les,videlicet DominiSacerdotes , de fecretefibi confeffis
pèccatorum infirmitaribus.raedicirialià atqj falubria pof-
funt dare confîlia: iudicio autem Ecclefiafticbiid eft, fepa-
rationë,à communione Ëcclefiae,vei à gradu,fiue à confor-
rio cpriiugaU neminëm rationabiliter pofïunt fêcernere,
nifide<riminibusautpubUcë|ponte confefliim,aut aperte
conui&m : & habet modum & ordinem fuum cofeffio
vel conuidtio in Eeclefiafticis grâdibus', quæ hic ponenda
non ducitur : ■& habet modum ac.ordinem fuum publica
confeflio vel conuidtio fàeculariumhominum.quo publice
debeanciudicari, non quo crimina grauia nonfbluanturj
etiam fecrçta confefÈone,acpoenitentia,ne infîrmiinEc-
clefîa fçandalizentur videntes eorurp poenas, quorum poe-
nitus ignoranc caufas : fedquod plurimorum confiât per-
petratum notitia, fiat fànatum feientia: 8c qui in Bcclefiæ
peccauit fiiiceritatem, illidebitâm exhibere ftudeat fàtit
fadionera: & quiplures quantum ex le fuit, fiio deftruxit
exemplo,pluresfanetfuænumilitàtis antidoto, ficut de fe
Paulus dicit: Qui prtus fui blajphemus, érperfecutory &contU-
. meliofiu. Et,videbant(in(\uiens) quoniam qui prius expugnabat
banc fidem, ifdem nunc illam pradicat,&in meglorificabant Deü.
Eft etiam y t qui Deum pluribus offëndit, pluribus pro eo
Dbmmdfrideprecanribus cirius remediupi confequatur,:
fi’cucfàndtus Gregorius ad Foeli^em Sicilienfèm Epifcopü
feribit: Sunt enim(inqmens)malijegregandi a bonis, & intquià
iufiùyVt faltem rubor efito conjcientiafua recognofiantt&conuer-
tantur à prauitatibtts fuis,& fi incorrigibiles apparuerint, fegre-
gentur àfidelibus vfque adfatüfattionem,iuxta Domini Saluato-,
risfenientiatthqua inter citera de peccantefratrçpracipiendo ait:
)Sij>eccauerit in tefiater tuus,vfque ad id quod dic'itur : Sit tibi fictif
i.T im .i
Qalat.4
Matth.
Ethnies&publicanu5. His ergo & multis aliisfknfîornm Pa-
trumaucloritatibus, fegregandi funt malt à bonis, ne penant iufti
pro intußis,ficutferiptum eft: Périt iufius proimpio. Debet enim
femper dtfcrettpfieri inter bonos & malos,ficut eft inter hados &
oues. Manifefiaquoquepeccata non funt occulta correptione pur-
gandayfedpdamfuntArguendi qui palam nocent,vt dumaperta
obiurgationefananturjn,qui tos imitando deliquerant, corrtgan-
tur : Dunt enim vntts corripitur,plurimi emendantur. Et melius eft
vtpro multorum faluatione ynus condemnetur, quam ptrynm
beent iam multi periclitentur. Jslec mir urn fi inter hommes bac ratio
cufioditur,cutn &interiumentafieriperfipecognouimus>vtea
quafcabiem vel impetigtnem habere videntur, feparentur bfanis,
ne illortitn morbo cater a damnentur vel perçant:fatius eft enim vt
mali manifefle(orrigantur,quamproillisbonipereaitt,
Eîæè.yeo diÖta fint, cttr leges p ofuimus, v t coniuga ti fi-t,
ue amorë Dei], fiue admiffione peccati, cum fkcerdotali
confcientia feparentur, vnde benedidhonem ineundi ac-
ceperuntcopfugiura. Sedquia dé feparationeyiri &vxo-
ris nùnç |gicur,quæ.non fit am ore perpetuæ coricinentiæ,
i nec ad hue aper to ( vt dicitur) crimine, fed quadam fufpi-
done,
Matth. ly.
Gory. ,5|
*tth, 19.
cione, needle eft Vt pèriilîus ordihis viros, videlicet per
coniugaros hæc ratio ventiletüt, & fè curt dum leges Çhri-
ftianas à Deo difpöfitas aèquiifimo examine iudicetur ac
terminecur, & vbicunique in-hoc negocio locum fuum
inuenerit vel fàeerdotalis piëta$|vel auâoritatis Ecçlefia-
fticæ medicinalis fèueritas,finedifficultate cum Ecclefiæ
filijs , & iuftitiæ iudicibus non fblum fe offerac, verum &
ingérati
Et quoniam feriptum eft : Ne tranjgrediaris terminûs.quos
pofuerunt Patrestui, quorum imitanda exempla nobis funt
vera dodlrina, ad memoriam reuocare neceüariü duximus
(quoniam quidam noftrum tempore fàndtç memoriæ Domini
Hludouuici pij Auguftiniin Attiniaco palatio tune
fuetunt) quahdo in vniuerfàli Synodo to tins Imperij, etia
cumfedis Romanælegatis, 8c in generali placito, Fcemina
quædam non ignobÜis geliere, nomine Northildis, de
quibuidam inhoneftis inner fe 8c virum fuum voqabulo
Agembertüm, ad Imperatorer^publice proclamauic, qua
Imperator ad Synodum deftinauit, vtinde Epifçopalis au-
dloritas, quid agendum effet, de »erneret ; Sed Epiiçoporu
gèneralitas adlaicorumac coniugatorumear remifit iu-
uicium, vt ipfiincer illam & fuum coniugem iudicarent,
qui de talibus negorij s erant cogniti, & legibus fæculi fuf-
ficientidîme præditi.eorumquelcgalibus iudicijs eadem
foeminj fefubijceret,&quodde quæftione fua decreuif-
fent. finerepetitionetenerec: fi vero crimen aliquod effet,
vnde poenitenciæ mo.dutn.poft illorum iudicium abEpi-
fcopali auétori ta te dep o fee ret, fecundum q> fàc ri Canones
præfixerunt, ei imponere non nègarenc : no bilib us autem
laieis Sacerdotalis diferetio placuit,quia de fuis coniugib^rs
eis non tollébatur iudicium, nec à Sacerdotali ordine in
ferebatur-legibus ciuilibus prxiudici ura, & legëm procla-
mationi foeminæ prômlerunt,ac legaliiudicio quæftioni
terminum contutlerunt. Sic & hanc caufem, quæ de perfo-
nis excelle nti fît mis ventilatur,in medium iudiçi j fui deuo-
eent: 8c, fecundum quod viderint æquitatis iudicio conue-
nire, dijudicent, hoc follertiflime cognofcenrps, quia légalité
r initum coniugium nulla poteft rarione difïblui, nifi
(vt præmifi mus ) coniun<5ta fèparatione fpiritali, aût mani-
fefta confeffione, vel apetta conuibtione excorporali for-
hicatione: Quia (vt beatus Auguftinus in libro de bono
coniugali dicit ) nec pro ipfa etiam flerilitaie licet vxore-n vira, '
vel vxori virum dimittere, nec caufitfiltorum, proquibusvxor du-
citur yfea'qscopulare : quodfi fecerint, cum quibusfe copulauerint
&ipficommittunt adult er iunr.manet enim vinculum nuptiarum-
ettamfiproies,cuius caufa initium eft,man'tfefiafier dit at e nonfub-
fequatur.
Et idem in eodem libro : Sicutergofiat lus eft mort fame qua
idolotby tis vefçi, ita fattus eft defungi fine hberis quam ex inlictto
concubttufiirpèmquarere. fctinlibrisad Pollentium deadul-
terinis coniugij s: Multoties & frequentius meuleatum left or inné
nie t , quia vir ab vxore » & vxor à viro feparari non poteft, nifi
folafornicationis caufit : pofifunt autem ea feparari, ita tarnen, vt
aut innuptipermaneant, autinuu em reconcilientur. Et fàntSbus
Hieronymus in commente Matthæi : DicuntDomino ( ih-
quit ) difeipuli eius,fiita efi caufa hominis cum vxore, tynexpedit
n :(bere. <iraueponlus vxor um eft ,fiexcepta fornicattonis caufa,
tas dimitterenon licet: quid enim fi temulentafuerit,fiiracundafi
malis moribusyfi luxu 10 fa, figulofa,fi vaga, fiiurgatrix, & ma-
ledica,tenenda eritifiiujmodt ? Volumus, nolumus, tenenda erit.
Cum enim ejfemus liber i, voluntary nos fubiecimusferuitutu Et
item inEpiftolaad Amandum Presbyterum : Ùmnesigitur
c auf at tones Apofiolus am put ans dpertifiime definiuit > viuente viro
adulter am effi midierem, qua alteri nupferit. Nolo mihi proferas
raptorisviolentiam,matris perfuafionem.patris auftoritatem,propin
quorum cater uas,fer uorum infidiasat ^parent um damna ret
fa n liaris,quadit( viutt vir,licet adulterfit,licetfodomita,licet fta-
gitqs omttib.coopertus,&ab vxorejrpter bac feeler a dereliäus,ma-
ritus 'em reputatur,cuialteru virum accipereno licet, nec hoc Apo-
ft /lus propria au ftoritate decernit,fid Chrifto infeloquente,qui ait
in Euangelio: Quidimittit vxoremfiuam, excepta caufa for meat io-
nis ,fitcit earn moechari : & qui 'imfifiam acceperit, adulter eft.
Huic Euangelicæ veritati f j Apoftolicæ doârinæ hoc modo
concordaut Innocentais,Leo, & Gregorius.Apofto-
lici, Africanum quoque Concilium, Ambrofius, Ioannes
ConftanrinopolitanuS.Qrigines in femendatisabeatoHie-
ronymo libris, Beda Presbyter venerabilis,, cuniftique do-
(ftores Cacholici: Vnde fi Dominicum & tarn euiden s præ-
ceptum non effet,vt etiam Paulus intCrrogatus de Virgini-
busjdans confilium, de hoc quiddamimmütârë neqUaquâ
præfumpferi t j dicens : De vxs re (inquit) pncipio non ego ,fed 1 Cor.f.
Dominus, Vxorem à viro noil dtficedere ,qttodji difeeffent manere
innupta,aut viro fuorecontiliart’.Siixt calls eflet locus feripturæ,
vtaudloresinde diuerfa, licetfideinonaducr(a,fentireiit,
ficut in Canonibus habemus, plurimorum & maiorisau-
«ftoritatisfequeremur fententiam. Nunc autem aliter fen-
tire vel confencire non pofirimus nec debemus, nifi ficut
inlitteris diuinitus infpiratisrelegimus.San&usfiquidem
Paulus fornicatores,& adulteros idolis fe c uie ntibus iunxit,
dicens: Quia regnum Dei nonpofitdebunt: Et, Çum his nec cibum
fiumere iuflit. Etidemfcripfit; Qui,t for me at ores ,& adulteros
i.Cdr.6.
iudicabit]Deus. -
i .Cor. j;
Sed &ipfi viriy quifvr oftendimus) pari legisiudicio,fic-
Heb. i f
ut& mulieres, apud Deum tenentur, fi adulterauerint, &
tanto etiam gtauiori poena damnentiir, quanta capita &
restores funt mulierum, fragilioris fcilicet fexus &vafis
infirmions,licentiaindebita non debent præfumere, vt
vxores faas adultérantes damnent fine iudicio y dicenre in
lege Domino deferuo qui pecunia Domini fei c(t:Qutpcr-
cuffentfieruum fuum, velanctUam virga, & morfuifuerint in ma-
ntbutem, cnmints reus erit.Ynde &lacriCanones:£i qukfer-
u imp :opr turn fine confcientia iu iicis occident, excommumcatio-
ne biennijeffufionem fimguinis 'practpiuntexpiare. Ex, Si Domina
ancillamflageUis verberauerit, &indehioriuafuerit,fivoftihiate
hoc dcctdtt, poftfeptemannosf&fi ea\u,poft quinquennij tempora
ad comritU'iionetn pracipit earn ddmitti , feruata aucloritate
deviaticomunae quod milt efi etiam invl. itnofin itu denegan-
dum. '
Siigiturin domovniufcuiufq; Chriftiani fJhta æquitas
& bonitas eciam erga leruilem condicioneiri'feruandaefl:
inter Dominum & feruum,quanto maior& vberiotac ple-
nior cuftodtenda eft inter maritu in & vxorem, inter virum
& coniugem, inter caput 8c corpus? quoniam (ficut Apo-
ftolusdocec) vir caput eft m uiterts ficut Cbriftus caput eft Eccle- Ephef. f.
fia, ipfefaluator corporis : ita & virt debentdtitgere vxoresJuas, vt
corpora fua. Quia[turn vxorem dtligit.fiipfumdiligit-.Nemo enim
vnqtia),} caruemfiuam odtahabuit,fed nutrit & fouet earn, ficut
& Chfifilui Ecclefiam. Attefidacur vir Chriftianus, fi pes,
velmanus, aut genitale, vel quodcumquealiud membrum
putrefeere,velcancro comedi coepenr,cum quanta dili-
genrj^&mfpc&ione.ac iudicio mediciillud autfullinebit,
vt fànarivaleat, aut à lè ab lcindet,fi lanari nequiuerit, & ita
de membro, immo de corporé, id eft, de vxore fiia facial.
Vndc rurfum idem Apoftolus dicit iViridtligite vxores ve- Ephtf.j,
fir as,ficut & Cbriftus dilexit Ecclefiam, &ftmetipjum tradidit
pro ea, vt illam fanftificartt mundans earn lattacro aqua in verbo.
Certe enim ApoftolicisviriS ranta inter virum 8c vxorem,
& tarn præcipua arque excel lens dilèâio commendatur
(falua tarnen in ipfo coniugio prælatione viri, 8c fubieâio-
ne foeminæ ) i t in ilia coniundlione feme! à D^o inftituta,
& legitime coneiliata, maior effe nec debeat nec poffit.
Quid enim venerabilius, quam vt coniugium myfterium
fitChrifti 8c Ecclefiæ? Quid fantftius, vtfic diligant viri
vxores fuas, ficut Chriftus dilexit Ecclefiam, tradens feip- pj
furri^jroeaj'vtillam fan^lificaret,atque mundaretî Quid
charius atque coniundiuy ,quam Vf tir caput fit mulieris,
ficut Chriftu9 caput eft Ecclefiæ ipfe faluator corporis?
Qui etiam in Euangelio de hac coniugij vnitione teftatur;
di cens : Itaque iam non fun: duo,fed vna carO. Erurlt enim Matth.t^,
(inquit) duo in carne vna. /tddit adhuc Apoftolus dicens:
Viridiligite vxores vefttas , &nolite amari effe ad Mas. Si et- Col.},
go viri erga vxores fuas non debenr effe amari, quanto
minus fæui, crudelcs, cruenti, nullam eis feruantes legem,
nullam rationem,nullum iudicium ? Quod etiam erga
fertios Chriftiana religionç cuftodiendum eft : fed mox
(vt gisplaeuerif) indignatione & furore irapio concitati,
tamquam ad macellum illas duci faciant lanianias f 8c
coquorum fuorUhi gladijs more veruecum atque por-
corum maiSlari præcipianr, vel ipfi etiam manu & mucro-
neproprio eas trucident, nequaquam femetipfbsad imi
Exod. it.
Cone.
Ag u th .
Can.61.
Conc.Elib-, j
Can.$.