Cap.ij.
Pf*l}9-
U K "
XIV.
Int.Sc
RfiiP.
Hinemari Rhtmïnfil Anhiepifcopi
Matt.14,.
&Marc,6.
ittcob.y
■ergo anime veftrx,prouïdttt nepotibtts, qwfs cuphis rtgnartftehct-
ter,prouidcte Prouinciis > dr priufquam Creator manumfuamad
feriendum ex cuti at, decorreftione[céleris fiud'tofißime xogitatt,
netanto pofimodum acrïus feriatyquantum modo diutius.expe-
fiat. Et fi forte quæcumqaeperfonaori-diuino inobediens
jfi ' ■ jUj1 fiacxpeHendaeft,quia
peilïtur^ræmHTo ordme ab Ecclefiacxpellenda eft,quia reuocauitenfem in vaginam ,neque diquid culpaf i talïperium
&ipfaexpulfiomiferante Dominopoterit loterit ei fieri ad lalti-fab»-
fnt*a*Mkdalurt. lür*uitUnhdesd*rf. fdtatrietamdeuritauMn-
tem, ficut beams Augiiftinus in fibro de correptione
Sc
mm, ac magis inftante hccefiitatepeieïâiïdum nobis >, quant fïovi-
tanio periurio in aliud crimen grauius effe diner ten durft. Defiïque
iurauit Dauidper Dominum ffcidere Nabal virumßultum & im~
puim,at que omnia, qua ad ilium pminerenty démoliri', fedadprfi-
mam interceßionemAbigutlfcemitmprudentis, mox remifitminas*
contraxijfe doluit.lürauit Her odes dareßtltatrici quodeuniquepo
ßulaßet ab eo, & neperiurus dtceretur à commis j ipfitm connu
.gratia dicit;C^mi^t«r<inqaiens)*prtfpo7jftfy«w/«W/ri^4- uium fanguinepolluit, dum Prophet* mortem filtationisfeckpr**
treicorreptiombmdecharitatevehenmtibus,proculparumHuer- mium. NonfolumaUtem iniurando, fe i in omne quoda^mus,
fitate ditttrßs,vel minor ibus, velamplioribus, qua&ipfaqu*damnatio
nominal ur, qmm facit Epïjcopaleiudicium, quapoena in
Ecclejianulla maior eft,pot eft,-fi Deïis volueritad torreftionemfi-
luberrimamcedCre atque proficere.Neque enimfcimus quid contfn-
gat-fequentidie, autotitefinern vita huiusde diquo dejjterdndum
eft,aut contradici Deopoteftne recipiat & detpeemtintiam, &
accepteficrifh iojpiritus contribulan tordrfqite contrttt, attatu
quamuis tufia damnation« abfihtat, damnaiumque ipfi non dam-
nef. Pafioralis tamm necqfiitas habet, ne per plurcsferpant dira
contagia,fep*r*re ub oui b usfana mdrbidam, ab tUo, eut nihii eft
impofiibfit, ipfifirfitan fepa-attone finandam. Et fi foçtailis
(quo d a b fi t ) talis cmerfcritqui fupercüio terrenæ potefta-
tiselatus de/piciat obedire > ficrupto Ghriftianitatisfreno
perpræcïpitiainbarathrum damnationis excurrat, habe-
bic Epi (copus iuxtaEzechiolem Prophetamadliberatio-
nemlùarii (artaginemfierream, id eft, zelum charitatefer-
uentfim,4&bèâti Ambrofii mémorandum fententiam: Ait
enim in Epiftola adCorintKios, Superbiam( inquiens ) illo-
rum in tantum humiiat beat us Pattltu dicens, Et vos influtivftis»
& non magisiufttm babùifiis, v t totteretttrdemediovtfirum qui
hocopusftfit> vt non querulos iam -, fidmagisfimplicesfaciat. E-
rantemm,& ipfi participes dum pateientur tam ingentis
facinoris fecum incorreptum eoniienirei vt omnes vtro
confilio abiircrcnteuta > fi negatètemendare fe. Si autem
huesi moderatio [ollertins obfiraanda, vt fi talent forte lapfum
verfiuiboflis incidtrmm infiiiU, ex quo fine aliquopeccaticonta^
gwfitrgcrenon poßimus, ilium potins eUadendi ad tum petamtts,
in quo minuspericuli nosperpejfitros effe certiamus: & mxta exem-
plumeorum qui hoßilibus clauf mûris dum tuadere defiderattt,
fedportjtrttm omnium acceffum fibi interdiäum confidtrant, ibi
necejfeeß, defiliendi locum ehgant, vbi tnuro exijietite brcuiore
minimum periculi cadentis fa ir rant. Et in Concilie Hiler-
denfi deeernitur , QuiSacramento feobligauerit, Vf littgans
cum quolibetadpàcem nuüomodoredeat, pro periurio vne anmx
communion* corporis & Janguntis Domini fegregatus, reatttm
fuum eleemojj/nisacfltt ibus quanti pottier it teuinijs abfoluat,
adchariatem vere,quMperttmult>tudtnempeccatorum,celeriier
rediref eftinet.
Et quoniatn bunifinodi de Sacramento voluefuntin-
rerrogare qu® rentes ,non abs rehorce pucauimus de talibus
feribere qux iolent inhumana fragilitate accidere.- n'eque
ea quæ fcribimus in quenquam impingimus , fed fi tabs
excitent, quem hoc confilium adiuuare potueric, memo -
resfcripturædiccntis: Qmd fupererogaueris reddam tibi ; de
hoc quod non fumns interrogati, vt quilibecnoueritqttid
anceps inter duo eligere debeat, adiungendum putäui-
mus:Non enim*facile modo quifquam reperiet, imtno
necquenquam quilquereperiet, qui D&uidfiàiérior, Sa
qÿispoteftalem non habet quem kit reumabiieere, aut tfomoneEpientiot.Samroneficfortior, Sc illiamoremuprobare
non valet, imtnunis eft ,'Sc iudicis non eft (ineac-
eufâtore damnare:quia& Dominus Iudam,cum fut eflèt,
quia non eft accufàtus, minime abiecit.Et fanéhiS Spiritus
perdignum & fibi placitum organum, beatum videlicet
Benedi&um, dicit: Txntundem iterum eritreclorltber, v; fiin-
quieto& inobedientigregipaftoris fuerit omnis diligentia attri-
buta,& morbidisoutum act ibus vniuerfafieri f cura exhibit a, pa-
ftor earuin in iudicio Domini abfoiutus dicat cum ProphetaDomi-
noilufiitiam tuam nonabfcondi in corde n/eo, veritatem tuam &
falutare tuum dixi : Ipfi autem contemnentes fireuerunt me. Et
tuncdemuminobedientibus cur*fit* ouibus poena fit eis proviens
ipfi mors.
De Sacramenti autem propofita quæftionc, beati Gre-
gorii verba ex fib. Morali um XXXIII. relegantur; Ait e-
nim,EcceqKidamdwn mundihuius amicitiasappétit,tuHibetal-
teri fimilemfibi vitam ducenti , quod fecreta tüius omnifilentio
contegatjfe iweiurando conftringtt : fed is, cuîiuratam eft&dul-
teriuuiperpetratecognofcitur, itavtetiammaritumadulter*oc-
cidereconetur : Is autem quiiufiurandumprabuitadmentetn re-
uertitur, & (huerfis bine inde cogitatiombus impugnatur, at que
bocfiiereformidat, nefilendoodulteriijhnul & bomicidÿ parti-
ceps fiatiprodere trépidât t nereatufeperiurijobftringat. Perpltxis-
ergot,fticulorumneruisligatus eft, quimquamlibetpartemdecli*■
net,met uit, ne à tranfgr eft mis com agio liber nonfit."Et poft pau -
ca : Eft tamm qui ad deftruindas verfitias vtihterfiat, vtitan
mens inter minora & maxima pec cat a conftringitur, f i omnino
nullusjine peccato euade, di adit us patet> minora femper eligantur:
quia&quiniurorumvndiqueambitu, neejfugiat, clauditur,ibr
ftinfugapracipitatvbibreuiormurusinuenttur. Et venerabilis
Prëlbÿter Beda in Homelia Euangelii (ecundum Mat-
theum, quo deferibitur Herodisincauta iuracio, ita dicit:
Quantum vero (inquiens) t merit at em iurandi vttttredebeamus,
&ipfe in Euangelio Dominus, & Iacobus in Epiftolafua docet , di-
cens: Ante omnia autem fratreimeinoliteiurare nequeperccdum,
tiequeper terrain,nequealiudquodtumqueiuram ntimifit autem
fermovefter,eft,eft, non, non, vt non fab iudicio décidât is : illo videlicet
iudioio f ib quo d cidi tHerodes, vt velpeierare, xtl perinriwn
cauendo aliud necejfehaberet patrareft agit tuff, .Atft aliquidforte
nos incautm iurajfe con tiger it , quod obferuatum fei licet peiorem
liebrio capti. ( quoniam ctiam mentes ferreas libido do*
mat, neepannos pauperum perhorrefeens, nec Regum
purpuram|>ertimeicens taliaegerunt qute non conuene-
rant; dcadnoslarpefccminz veniunt reclamantes s quod
iuuenculi eis luam fidempromiferinti‘ea(quederi(as reli-
querim:& interdum a nobis reper turn eft, quia Sdri legiti-
masreliquerUntvxorcs , & adulteris, vt rcruarent fidem
pollicitam, adeb cohzkrunt, vccummultislaboribusab
eis quiuerinr (eparari.
De quo negotio beams AUgüftinuS ih libro bono
coniugali dici uHuc ( inquiens)rff«dif, quia in eo ipfo quodfibi
inuicemconiuges debitumjoluunt, etiamfi id aliquant o intempe-
rantius & incontinent'm expet ant, fidem tarnen fibi inuicem debent
cuifidei tantum m ü tribuit Apofiolus, vt earn p teftatem
appeUaret dicens: M ulier non habet poteftatem corporisfui-, fed vrrt
fimihter autem & virnon habet poteftatem corporis fui, fid muiter.
vfii autemfideiviolatodicitur adulter turn , cum vilproprii
libidinis inftinttu, v el alien* con finfu cum aftero vel altera con-
trapaftum coniugale concumbitur ,atque itafi-angiturfides, qu*
in rebus etiam cor poreis & abieóUs magnum animi bonum eft« Et
ideo earnfiluti quoquetbrporAi, qua etiam vita nttftra ifiaxon-
tinetur, certum eft deb ere praponi. Etfi enim eXigua paleer o mttl-
toauro peneres nulla eft fides tarnen cum inHegonopale* , ficut in
aurofinctra feruatur,nouideo minor eft, quit5»reminoreferu<r-
tur.
Cum vero adpeccatum admitted dum adbrbcturfides * mirutti
fifides appellandaeft: Veruntamenqualifcumquefit/fi&contra
tpfam fit,peius fit, nifi cum pr opteren defer it ur, vt ad veramfidem
aclegitimamredeatur, ideft > vt peccatum emendeturvoluntati
prauitatis correct a-, tamquamftquifi, < urn hominemfolUs expolia-
renonpo[it,inueniatfocinm ihiquitatk,&cUm eopaciftatur ,vr
Jimulidfaciant, fpoliumquepartiantur, quodfacinorecommijfo>
tot urn folus an fir at, doletqmdemillefibi, & fidem firua tampon
effe con jueritur.verupiin ipfi querela cogitate debetpotins in bona
vita ipfi human*focietatifwjfiferuandam, tie prada ini qua ex ho-
minifiertt, fifenttt quant iniqueftbiin pecca-i focietateferuata
nonfuerit. Ilk quippevtrobiqueperfidus pto peccato feeler at ior iu
dicandus eft reus, quifiideo cumpartteipefaanorispradam dimde-
re noluifiet,vt homm,cui ablatdfuerat reddtretur, turn perfidutn
vergat tnexit urn.libereülud confihojfatubr'me mutatttfum noueri- necperfidmdicent : ita mulier ft fide coniugali violatafidem fer >
t>e Biuortià Hlol. E t T elb. m
uat adultéra, vtique mala eft,fedfi nec adultero,peioreft.Porro f i
eamflugttii pegniteat, & ad caftitatem rediens coniufilem,pafta
ac plaàta adulterina refemdat, miror f i earn fidei violatricem vel
ipfe adulter putabit, quod aque intelligendum èft de adulterb, quia ■fi paft urn cum dduherafaftum refcindit,necipfaadulteraeumfidei
violatoremiufte dicerepoterit. . . ,
De hóe qüod interrogatum eft, fi hoc verum efle pof-
iitqüód plures homines dicun t , quia fimt foeminæ quæ
maleficiofiiointervirum& vxorem odium inieconcilia-
bilepörtint mittete: & inenarrabilem amorem iterum inter
virum&foeminam fèrére:& de cæteris quæhincad
quæftiônem vo lue r tint qüær en tes deducere.
RelcgànthiftoriamlibriRegumpôft peccatum Dauid
in Bethûbëe Vxórèm, Vriæi qualiter fuggeftiône diaboli fi -
liusipfius Dauid Amnonadamauit (ororem fiiam Tha-
mar, & confilio lonadab figürâm téneritis diaboli per E-
uam cónfilio peccandi ôccidentis Adam, côncubuit cum
eadeni (ordre fiià, quam tantün%ante concubitum dilexit,
ytdeperiretineam valde, &ægrotaret pröpter anióreme*-
ius:poftcónaibitum autem exofam earn habuit odio ma-
gno nimis, ytmaius eflet pdiun?, quo oderaryam, amore
quo ânte difexerat:quçdiabolica operatio per fratricidium
ad alia«tiâm malà,quæ ibidem leâores inUeniunt, decu-
currit.£t beams Ambrbfius Plalmi CXVIIL verfiim ex-
ponens: Nifiq tOdiex tua méditât! o n\ea eft, tunc forte periijfem
in humilitate med: loquens de Iofeph perferente immiffio-
nes per Angçlqs3n^lp.5> dicit acLlocum: Ferf«r (inquiens )
Prophet* cuidam ,•& pleriquefiner um quod Efki* incarcérépofito,
cum mAe imminentis vrgereturexitii, dixijfediabnlum: Die, quia
non a Domino locum es qtudtxifii, & omnium in te mentes affe-
ftufquentutabo.
g . Sed& in pairochia cuiulHam. noftrum quod narramus
acciderat, quoniam quidam nobilis genere iuuenis noni ■
gnobilem natione feeminam adamaui t, quam à parentibus
puellælegaliter expetens > apud patrem petitio eius præ-
ualuit, (edpuellæ mater eandem peritionem omnimodis
refutauit: Pater vero, quodrarofoletconcingere, in iuue ■
nis precibus annuendo præualuit, qui póft Äelponlatio-
nem Sc dotistitulum, ac nuptiarum celebri tatem,puellam
fecretacubiculiintroducens nullo modo cumeaconcum
bete exmore præualuit,& cum,inremed iabili odio tædio-
;fam vitam per biennium duce rent, ad Epifcopum, quia
aliud iam inde confilium inueniri non poterat , hinc ne-
ceifitate cogente cócurfiimeft cum verbis (ùa(oriis:preca-
toriis aC minatoriis,quia nifi peemitreret diflolui coniugi-
unvpfe porrigeret gladium, quo fieret,fialater diftpluino
poterat, homicidium. Ifdem autem Epilcopusinter alia
plùraiam de talibus Satana faciente fiepe cribratus, Sc ad
metnoriam reducens quoddicit Dominus per Prophe-
tam: Fi/i hominis, perfiodeparictein, & videabominationes quas
factum ifiihici &cion petfodijfemparietem, apparuit foramen,
Sc reliqua quæ ibileguntur.-.de placito ad placitü, de quæ-
ftionead diffinitionem per frequentes tractatalia inuita-
uitjvfque dumoperatjonesdiaboliae Dei gratia diflolutæ
funt: & concubitus in anteriore concubina cùm deleóta-
tione pofiibiUs, Sc cumleg&litec(ortita impoflibilis, poft
poenit<|ptiam,& nredicinam Ecclefiafticam iuuenieft cum
vxorè poffibilis reddjtus, & fugatoodio diabolico coniu-
galis amor inter coniugcsintegratus nunc vique cum de-
bito amore perfeuerat,atque coniugati (obole numerola
congaudent. v
T urpeeft fabulas nobis notas referre, & Ion gum eft (à-
crilegiacomputarc, qmeex buinfmodide offibus mortuo-
rum, atqnecineribusjcarbonibufqueextindtis , & de ca-
pillis, atque^pilis Ipcoruth genitalium virorumacfeemina-
rum, cum filluliscolorum multipliciurn,&£erbis variis,
ac cocleolis, <34 (erpentinm particulis compofita, cum car-
minibus incantata deprehendentes comperimus, quibus
homines liberati, & benediótione Ecclenaftica medicati,
gratia cpniugali, Sc debito.naturali perfunóti fimt: quidam
etiam veftibus carminatis induebantur vel copperie-
bantur, alii pptu, alii autem ci bo à forciariis dementati, a- -
lii vero tantum carminibus à ftrigis fàicinati, & quad ener-
ueseffeótireperti finit: quidam au tem à lamiis fiuegeni-
chialibus foeminis débilitât!, quædarri etiam foeminç ad vfus
in fpecie virorum quorum amore ardebant, concubitu |
per tuliflè inuentæ (un t,quos &quas diuina potcntia.co m-
preffis &abie£tis fantafmàtibus diabolicis,per exorcifinos
Sc a n t i d o ta cat h oli ca reftjtuit ( a ni ta ti. .
Surit & alia quænoà dirimere ac iujdicare necefiitas co- :
pulit,quç propterriefariam turpitudinem dicere nolumus;.
& funt huiufmodi fcëleràta atque facinoro(à,quæ vt ad np-
titiammalignorum, qui forte ea ignorant, peruenirenori
Valeant, hic feribere fuperfedimus. Surit præterea& tarn i
immania diabolic« operation^ po rtenta per magicam at - • !
te m faéba, quæ ad nos peruerierunt, y t credendi modu ex- !
cedant: (èd nota eft mir um fi iriiftis temporibus vltimis ta- ■,*
liaAntichriftiaduentumprçcurrerttiaveniunt^üaliaDo-
minus, & Apoftûlieius ventura defcrip(èrarit,de quibusdé
Paulus dicit, Nam ntyfimum iam operatur iniquitàtisfecûndam
ôperationem Satan* in omni potefiate, &fignii,;&prodigiis trien-
dacii.Et item, Spiritus autêmanififte dicit, qüiain nouifsimis te-
poribus recè lent quidam a fideàttendentes Jpiritüifallaces, do'ftri-
nasdamoniorum. Hæc autem vanitas magicarum artiùm ex
traditione angelorum malorû in tôto terrai:um orbeaudo-
re Zoroaftre Rege Bacätianorum, quem Ninus Rex A(Ty-
riorum præliointerfecit: &propagatore Democrito plu-
rimis (æculis valait: (èdapud Aflyrios exculta per. multos
diabolicos yiros fuit.quorum in tantu prodiere maleficio-
rum artes,vt etia ( ficut fupradiximus ) Moyfi fimillimis fi-
gnis refifterent, vçrtentes virgasin dracones, aqua in (anguine
& eorundem maleficiorum vnaimpictas, vt diuer-
fitateartium ita&: diuerficace nominum confiât, ficut $c
paganidodtotes,.&etiam Chriftiani referunt, vnde pluta
omittens, quædâ cprnmemoramus. Magi funt, qui vulgo
malefici ob facinoriim magnitudinem nuncupantur, hi Sc
elementaconcuciunt, turbant mentes hominum, ac fine
.vllo veneni hauftu, viôlen tia tantum carminis interi munt.
Nicroman tii finit quorum præcantanonibus videnturre-
f-iftit^ti uiortui diuinare,&ad interrogata rtjpondere.Hydro
m antii fu n tqui in aquæinfpedionc vmbras dæmonu
euocant,& imagines vel ludificationes eorum ibi videre,&
ab eisaliquaauaire fe perhibent. Incantatores qui artem
verbis peragunt. Arioli qui cirça aras idolorum nefarias
pre ces emittunt, & funefta (àcrificia offerunt, hifque cele-
biitatibus dæmonum relponla accipiunt. Arulpices qui
horaynagfendis negotiis ÔC operibus, euftodiun t, qui exta
pecudum Sc fibras atquelpatulas,vel cæteraquæque infpi-
ciunt, & ex eis futuraprædicunt. Augures funt qui^volatus
auium & voces attendunt, quorum vnum genus ad oculos
id eft* volatus auium»alcerum ad aures, id eft,_vox auium,
.pertinet Sunt & Pytli,oniflæquæ Sc ventriloquiæ. Sunt Sc
Aftrolpgieoquodinaftrisaugiirennir.Sunt Sc qui dies na-
talium cpnfiderant, Sc qui (y der urn curium in nafeentibus
obferuat,qui vulgo ^lathematici yoçançur.Sütic Horofco-
pi,qui horas natiuitatis(peculantur diffimili &diuerfo fa-
dto. Sunt &.(orcU,eg(, qui (ub nomine fidtæreligionis per
quafdam quas (àn<ftorum lottes vocan t,diuinationis (cien-
! tiam profitentur, au t quaru meumque (cripturaru m in (pe-
dtione futura promittunt.Sunt & qui de faltu membroru,
.dum eis aut oçuli aut cuiufeumque membii pars lalierit.
aliquidfibiexinde profpcruui aut trifte fignincari prædi-
çunt.Sunt&prçftigiatores,quialio nomine obftrigilli yo-
cantur, quod præftringant vel obftringanc humanorum a-
c;|m oculorum, ficut ifti qui4e denariis quafiiocari dicü-
tur, quod omninodilboficum. eft, Sc ficut legimus,primu
diabolus hoc per Merçurium prodidic, vnde & Mercurfus
inuentorilliusdicitur,quod diabolicum opusnemoÇhri-
ftjanus fine peccatoantefeagere permittit, vel (fi ei pote*;
fias in illoeftquiuliaagit ) fine vindi&a dimittit. Ad hæc
omnia pertinent & ligatura; execrabilium remediorum,
quæ ars medicorum co ndemna t,(iue in præcan rationibus,
Juue in caraûeribus, vel ioquibufçumque rebus lu(pende-i
dis atque ligandis, vel quibufeumqj, menfiiris ragn(ùran-;
dis, & quas fuperuentas foeminæ in fui^lanificiis vel texili-
bus operibus nominant, in quibus omnibus ars dæmonu i
eft ex quadam peftifera (ociecate hominum & a ygelorum
malorumexortl:Vnde cuncla vitanda fimt ab omni Chriftiano,
Sc omnipepitiisexecratipnerepudianda^tq^dAtn’*!
nanda. Sunt etiam Sc qui dicant quando in venarionëper-
Tkt. 4
W ë 7«