1 1 1
ßaccdlaiius
EpißoU Hincmari
C ab vT. XVII.
ApoJciHari»'
Comitis
. Palariioffi-
a diffimi-
Etquamfiis fobij>fis,aut cx latere ëonim alii minifte-
riales fiiiflent, & oftiatias; ûcceflariùs ; difpenfator feapo-
ardusj& quoramcunàue ex eis iuriidres, atit Decani faif-
1 fent, vcl etiam alii ex fatërei ficut bërlàrii, veltrarii,beuera-
rii,vel fi qui adhut fuperërafit;verdhbmen,quamuis & ipn
^ finguli iuxta faam qualitatem ad hoc intent! efient,lion tarnen
ad eoS, ficut ad câjteros priridpalirerîvt fiibtér infer-
turrveft, tonus regni confoederàtio in maioHbiis vëlmino-
ribus, fingulis quibufq, quotidianis^nécëfiitàtibiis occur-:
rentibus, cura Palârio conglubriabannir. fed nëcipfi fiipc-
nores omnes «qualité* propter, minifterionirp diuerfita-
tem, qualitatem, vel cdnüënientiam prddeffe poterant:
cura tarnen nullus fe propter fidei ferriandâra vëritatêrii
Regis & Regni, vt pràidi&um eft, fobtrahetë potuiflèt.Vel
etiam volüillet. De quorum perforas vel minifteriiS,quan-
quâm pkua fint quæ dicantür, h«c tameri prêcipüe habe-
bantur. *
Ca£’ X V fîI.
; Imprimis, vt iuxta ?cuiufeunqde mihifterii qualitafeni
vel qaantitatem rainiftèr, nobili corde & ebrpore con-
ftans, rationabilk, dficretus» & fobtius eligéretunfcd nëC
ilia follicitudôdeerat, v t , .fi fieri potuifièè, ficut hoc re-
gnum,Deo audorc,ex pluribüs regionibus confiât, exdi-
uerfis etiam eifdem regionibus,aut in primo, autinfecun-
5 o , aut e$am in quolibet loco idem miniftn eligerentur,
qualifer.familiarius qu*que regiones Palatium adiré pof-
ferit,dùm foæ genealogiac vel regionis confortes; in Palatid
ipciim tencrecognofeerentt {
Cap. X IX /
HiSita.breC.iter de eligendis & conftirucndis miniftrii
pifaéàiëtis : nunç^ad feoirundém miniftrorum Si mimftra-
tioriurri oidinérh^ualitçr çiirrebant,veniendum efr. Nam
qûahfüi s prâefàtt miniftn, vriulquiiquede fiid^riinifterio»
nóh'föb yél'per alium, mfi per feipfom $ fblum Rëj
géfri, vel quantu m ad|Reginàm»yel gloriofemprolem Re-
gis rdpiciebant, caput ponerent t hon tameri omtiesxJ
qualiter de cæteris rebus , vel caeterorum hëcèffitatibus
Rcgëiri adibantjfedmeirfurafoa quiïque côhieîitus^ratj
à yfri, vel ybi ratio pdfeebat,foratiumaltetiiistéquirebàt;
E quib us præcipuc duo, id eft, Apocrifianiis iqriiVdcàtur
âpudnos Càpcflanus, velPalatiieuftos, de otririibüs ne-
gotiis Ecclenafticis, vel rriîhiftris Ecdefiæ j &Cdriiës Pald-
tii de omnibus fiecularibus cauûsr vel iudiciiâjilfeipiéfidi
curam infianrer habebant : vt nëcEcelefiaftici j nec fæcii-
la^s prius Dcyriinum Regcm,absquë eorum confukri
in4aietaré riëif.flchàberërit, qiiöüsqaë illi præüidëreriêi
firiécéflS&seflèt, vtcâufeànte Regetri meritd Vénire debe-
rë t 'Si vferd fecreta eflèt câuflà, quant priés* cdhgrueret
tôgiy qu^m cuiquam alteri dicere,eurtdemdieendilocum
ëidèfo'ij^pràèpiriafentintroduÛopriüi R ^ e , vth«y idj»
iôtriçdüm përfonâc ,vel ho norabiliter, vel pariënter, s 9
êtmni iéiferiëordicër fufeipere t.
Comitis
Palatij g®.
laiiipcrtinebant. N on itai vt alitër vllus, fiue Paldtirius,
fiué ëxiernusfiiperueniehs fèpitntiaèc yeradeuorionë pet
Dèi gifitiam illuminatus tale aliquid tniriimë ageirei:led
maxime confuëriidö erat, vtaiit cum eodem Apottifiano
pariter, aut certe per eius cohfilium quod ërat agendum
ageret j rie forte qtiid minus vtile aritindigrium Rcgi uiori-
peret.
; t a p . x x i . ;
Comitis autem Palatii, inter camera patne innumeiabi-
iia i in hoc mapnie follicirndo erat, vt omnes contentM)-
neMegales ,q ü é alibi ort® propier asquitafis indicium Pa-
laririm aggrediebahtur,iiifte ac rationabiliter deterniina-
najëti feu periiërfe iudicata ad acquitaris tramitcm.redu-
céfet ,vt Sc cöfam Ded propter iuftitiam, & coratii ho minibus
propter leguiti obferuationem cundtis placeret. Sl
quid vero tile eilet, quod leges muifdanas hoc in fois dif-
nriicioriibus ftatiitum non haberent> autfecundumgënti-
lijtim cohiue tiidinem criidefius fancitum efiec,quam Chri-
ftianitatis redlitudo, vel lah&a au «fioricaS merito non ëon-
fehtiret, nocad Regis riaoderatióriëm perduceretur, vti-
^>fe dim his ,quiv tramque legem nofient, & Dei magis,
quim humanar ilrh legum ftatuta m e tueren t , iti ^ecerne-
ret, icaftatucretjvt vbi,vtruriiqüë*feruari poflet,verum-
que feruaretur: fill aiitefii lei la cull incrito coniprimcre-
tur, iuftitia Dei corlcruaretur*
Cap. XXII.
De honeftate vero Palatii, feu fpecialiter ornamento Jotiiciun,
regali, nec non & de donis annuis militum, absque cibo
&potu,vel equis , ad Reginampracipue Sc fiib ipfe ad
Camerarium perrinebat; & fecundum cuiulquerei qua-
litatem ipforum follicitudo erat, vt tempore congruofem-
per futüraprd!^>icerent, ne quid, dum opus cflet, yllate-
hus opportuno tempore defuiflet: De doriis vero diuera-
rum Legationum ad Cameranumalpiciebat; nifi forte iu-
bente Regc talë aliquid eflètjquod Regiriaead tradtandum
turn ipfo edigrueret. Hsc autem omnia, & his fimilia eo
intendebant, vtab oinni follicitüdinë domeftica vel Pa-
latina, in quantum rationabiliteif^ honefte eflè potërat,
Domnus Rex omriipotenti Deo Ipcm foam indefineriter
ëommittens ad totius regniftatum otdin^idupi , vel con-
feruahdumanimufoferiipérfoüjri prórnptura haberct.
Cap; x x i i i
At tres autéiri minifteriaiés,Senéfcaicum, Buticularium
i &cömitem Stabuli fecuhdurii vniufeuiulque minifterii
qiialitaiern vel qiia,rititatem pertinebat, vt curia communi
conferifo de foo quilque miniftcri^dmonendi riori efient
fegnes, v t, quanto dus efle potüiflet, órnnesadótes Regis
pradcirerit, vbivelvbiRexfilo velillo tempore, tantö
vel tanto Ipatio Üiariere debuiflètj própte#addiiëtionem.
vel praparationetn i rie forte tardefcientes, duin iricipp^
tuno tefripore j vélcum nimia feftiriatidrie èxigëtëtu f, firn
ilia regalis per hegligeftriamfinerieceflïtate óppri^pre-
fof; Qua» videlicet cura, quanquam ad Buticukitiuria»vèl
ad Comitëiii ttabüli pernaeret^maxiriia^tairieri tiii* ad Sés
nèlcalcfitn rèlpiciebat, eo qubd oriihia extern, pr^cei: po/
tiis vcl viëhis caballötüm ad euridem Scriclcalcüitt rèlpi-
cctet. Inter qudsëtiain & Manfiottiriiis inceterac,föpë#tü-
iusminifienum incSmbébaiificut & nöritën ëiüs; ififikati
yt in hoe maxime foliiciiiidó éiuè ififénta effet, vt tam fo-
pradi&i A (Stores i quamque & fofcëpróres^quö téraporë
adeos illó veliÜö inloco Rcx ventufüs cfléc prqptër röaii-
fionum prajparationem i vt öportüno tempórë prafekc
potüiflent aut inde, tardc^iërites,propter ami^iöriem fii-
miliaï importunó teiripore peccatum, aut hi.propter riori
condignam lufeeptiöncm, aëfi béiië rioluiflènt, cum cer-
te non volendo,fed nönValëndo offenfionem incurretént;
Senetcalci
officium.
Bixdculaiii
& Comitis
Stnbuli.
Op* XX, ; '
Apôcrifiàriâsquiderii dë omni Ecclelîaftici religiqjj\ë
Vel drriifië, rièc non eriàm de Cànonic* vél Moriafticae aU
tercatibriëjfeü quæcifnqüe Palatium aéfoant pro Ecdefià^
ftidfi neceflitatibus follicitudinem haberet ; Si ea tahtuni-
modo de externis Regfem^direrit, qiiæ fine ifio plenius de-5
finiri nonpotuifient. Cæterum, vr non folüm de nis, quai
ad eos fpecialiter de omni ornamento vel officio ECclelia-
fticoirifra palatium agenda perrinebant, verum quoque
ôc omnem confolationem fpjritalem, fiue confilium toci-
us Palatii quicunque quæreret »apudeum, vt necelfe erat,
fid eli t erin uen irec:&qui non quærer^t, ß^t^nen ipfear
pudaliquem neceffarium eïTelcncireC, iuxtaperfonæ qua-
litatem, & à petuerfo fenfu vel opere retrahere, Sc ad viam
Cap. XXIV.
falucis cOnuertere fiuderet ; Et caetera fpiritualk, quaecun-
. S im ilK ç r quoque quatuor VbriatbresAquintuSFalço*
quePalaoftrtamabalEdüeconuerfentibus* quamgue &
narius cüm eadera vnanimitate (ècundum temporis quati-
ifopçtuenientibus^ue fecundumDéuïti, fiue fecundum : tatemadmoneie ftudabant,— .» i qualirerca,----- ; , ' *
quæ ad fingulo-
circalum,‘vc prouiderenmr, & prsuiderentur, crant ne- 1 ram miniftetioram curam pemnebant, vtoporrano
eflàfta.quæ enumerare longum’gft, adeius fpecialiter eu- ^ cemporc, Si non tarde confiderarttur, qnando^anti. vel
ManfioM-1|
riiofBciu®|
niâiinii»1 j
ifti tarde-
Vcnatorti®
rUü|o Ffafilccioa"®1''
EpiJloU. ' /j.p
) qtiando taftriiquando to ri, & quarido hulli,, aut iri. palatfo ^q tu in in pueri?;vel valalJS, ^rios raulqufiqueTprout gii-
recinerefttur, aut mote folitd foris iiutriendi vfqpe ad tern- bejEn^ife& foftentare ablqiie peceatb \ r^pina videlicet vel
pus mitter'entu^aut tempore congriio per 4 e n o ^ r ia ^ Jid -;,.|^ fo .p ^ ^ ^ |1 ^4 fo ^ h ^ b e ^ p ^ ^W ib a n tIn ^ u ilH > s> fe d i-
cavenandicaufe. pariter&riutriendidilp6rietentur.Sed;& i his;*>qui fefop.er eura
hoc & illudjid e f t,^ intra & exrra palatium itafemper curri. do 8c redeundo palatium frequentabanty erat d e leS a b ik ,
tnenfora& ratidne drdinareturjVtquanturii prqdeflqt j-ef-1 q u o d in '^ i^ii^& n e c e i£ ta p i,fir^ )e n te in g tu e re t, femper
fetj^quaritUni rion prodeflet^onefle ,t;.quiairiipfissifo^ee tentSjfckmenfe rijpje^vtiii^Ume.ftjmaior.pa csifous
fteriis norificfocile cefcus touttieru$,authohiirium,aut qar bfehignitates,cumiucunh
rim ,au t aiiium diffiniri poteft tid e d in ipforum arkit^io oitaEe&hfeirafoprori)pt3,&alacrimenteperfifierent;
hianeba^quantiSc quales client. Senfos autem in his oraËaufev*
1.!
ticca cis mitiiftrotum.
j
nib us talis erat, vt nunquam Palatio tales vel canti dee flen t J
miniftri, propter has prxeipue inter C^bteras neceflitates>
vel honefiates.
| Cap. XXV. . *
l?rimo,vt,fiue gfcneralicer maioribus,fiue fpecialiter vel
fingulariter quibufque miij^iribus recedentibus omnite-
pore& multitudine congrua,fine qua rationabiliter & Ho*
nefte effe don poflet,fempet fcfletornatum palatium,&co-
filiariis c.ohdigfos nUnquamtieftimtum frafieiEc vt qualif-
Cunque Legatio fiue,lpeculandi> fine etiam fobdendi gra^
tia veniret^ualiter omnes quidem honefte fofeipi potuife !
fent.Deinde primus copfiliire^Siudinem« fecundus mife- ‘
ricordis & benigrtitatis cdnfolationem, terrius veto Velfit-
tise feu temeritatis fermoteferret medicinam.EtVtcx qua-
cumq;parte totius Regni,quicumque defolacus, orbaruSi
alieno xte oppreffus,in'Atfte caliimnia cuiufque fufiocatuSj
C
Sctuiendi.
Triplici'oi-
dinc multi-
tudopala/
cinorum
diftinûa.
Primus mi-
Cap. XXIX.
. Secunda Diuifio eft,qua totius Regni ftatus,àntepolîtôj
fleuri femper &,vbicumque ^oforiipotentis Dei iudido*
quantum ad hrimanam ratiofiem pertinebat, conferUari
videbatur^hæçëft. Gonfoetudo autem tunc temporis talk
eratjVt nonlæpius,fed bis ih abnq placitâ duo tençtentur.
Vnum,quandó otdinabatur ftàtüs totis Regni ad aiini ver-
tentis lpaciiim,quod drdinariim fiulluS euentus r erum,nifi
iiimmanecfeffitas , quæfimiliter toto Regno incumbe-
bat, mutabatur. In quo placico generalitas Vniuerlorum
maiqrUiri tam clericorum, quam laicorurri conueniebat.
j Seniores, propter confilium ordinandum .- minores, pro-
Secundus
Otdo difei-
pulotum^
Tcuius ■'
I Necotutn;'
[ St vafallo- r turn.
pter idehi confilium fo(cipiendum,& interdum pariter tra-
dandum,& non e-x poteftate,fed ex proprio mentisinel-
leótu vel fenccntiaconffrmandum. ■%
Cap. XXX.
Casterum aqtem propter donageheraliterHanda, aliud
feu cetera his finlilia,qus nunc eriumerare perlBrigum efij ; placitum cum lenioribus tan rum & przeipuis Confiliariis
maximetamen de viduisj&orphanisjtamfenibrum quam- habebatur: inquoiamfoturi anni ftatus traifiari inefpie-
que & mediocrium, vniufeuiuiqUefecundum fuam indi- batur,fiforte talia aliquafe prsmonftrabant, proquibus.
gentiam,vel qualitatem,DoniinorUtn vero mifeticordianl necefleerat pr±meditando ordinare,fi quid mox crania<5to#
& pietatem lemper ad manum haberet,j>erquerti finguli ! annopripreihcumberet. proquoanticipandoaliquidfta-
adpiasauresPrincipisperferre potuiflem. i tuere aut prouidete necellitas eflet,vc%i gratia,fiinter
’H ^ - I Marchilds in qualibetregniparteada^ud tempus dextree
Cap. XXV I* dat* foillent,quid mox dextras exadias agendum eflet v-
Similiter,qui propter diutmrim leruitium idigtti erant, trum re^ouand«,an finiendx eflent*Iuxta,c«rerarum par-
Vtremunerari-debuiflent,&locus talis ocefcrrebac, vbiex
præditfiis indigentibus nemo fine menfora deftituerétur,
«militerfecundum e^rum qualitatem ad memoriàm Prin-
cfpum reuocarëturrnon tam ipfis vrgehtibus,quam ëoruni
de quibris fup#a didurn eft fidelli & debitum exigéntibus,
Vt in eis id fieret.Pritno propter quod cum iu ftitia & mife-
ricördia'Deoplaceret.Deindèin militiatemanennbus cer-
tiffimam fideliterferuândifideçi & conftantiam miniftra-
rent* Dèinde vt etiam longe pofitis per totius Regni ambi-
tum læticiam ôigaudium demonftiarçnt. Et fi aliquis ex
minifterialibus vel confiliariis decedebat, loco eius con-
gruus Scvrilis reftituebacur.
f^ap. XX.VlI.
Et vrilla mulritudo,quç in palatiofempër elfe debet,in-
deficienter perfifterc poflèt his tribus ordinibus fonebatur
Vno videlicet, vt ablqueminiftëriis expediti milites ante/
.pofitaDominorumbenignitate,& follicitudirie, quanunc
vidu,nunCveftitu,nuncauro,nuncargentÿ, modo equis
vel.ijaîteris ornamentis, interdum Ipeciaiuet, aliquando
proue tempus, (ratio, &ordo condignam poteftatem ad-
mi(p;ifl:rabat, læpuis porredis : in eo tamen indeficieritem
confolationem, nec non ad regale obfequium inflamma-
tum animum ardentiiis femper habebant: quodillos pne-
fatiCapitaneiminifterialescertarimde diè in diem, nunc
iftos,nuncillos,ad mànfiônesfoas voeabant, & non tam
gui® voracicate,quam verce fomiliaricatis.lèu diledionisa-
more, prout cuique pdfiibile erat, impendere ftudebant:
ficque fiebat,vt rarus quilque infra hebdomadam remane-
ret, quinon ah aliquo pro huiufinodi Audio conuocare-
tur.
Cap.:XXVIII.
Alter Ordo per fingula minifteria dilcipulis :Congrue-
bat,qui Magiftro foo finguli adhérentes &honorificabanc
& hondrificabantiir,lodlquëfinguli fois prout opportuni-
tas occurtebat,vt à Domino.videndo vel alfoquendo con-
folarentur.Tercius ordo item erattaih maiotum.quam mitium
imminentibus rixa & pace, Vtfecündumid,quod
tuncternporis ratio pofoebatjffijrx vna parte hincaucinde
vel facienda inquietudo hecellario incumbcbat)exaliis
partibus tranquilliras ordiriaretur. Et cum ita per eorun-
d|m feniorum cofilium, quid futuri temporis adio vel ordo
agendi pofeeret, a longe confiderarent: & cum inuen-
tuui effèt, fob filentio idem inuentum confilium,ita frmdi-
tuSab omnibus aliehis irtcogmtum vlque adaliud icerum
fecundum generale placitumacfiinuentqm vela nullo tra-
•datum eflet,maneret, vt fi forre tale aliquid, aut infra, aut
eXtrategnum ordiuandumclfetquodprxfcientiaq^prun-
dam,autdeftruere,autcerteinutile re^dere , aut per ali-
quam diuerlamaftutiamlaboriofius faciendum conuerte-
re voluilfet,hoc nullaterius facere potuilfet. In ipfo autem
placito,fi quid ita exigeret,vel propter latisfadionem cste-
rorum feniorum, vel propter noulolummitigandum, ve-
rism etiam accendendum animurh pqpulorutt^acfi ita prius
exfodepnecogitatum nihil fuiflet,ita nunc a nouo,con-
filio, & confenfoillorum & inuenirefur, Sc cum magnani^
mis ordo Domino duce perficeretur.Ita autem auno prio-
re terminato,prsfrto modo ordinaretur & defecundo.
)
9 Cap. XXXI.
Confiliariiautem, quantum poffibileerat,tan?clerici
quant laici,tales eligebantur,qui primo fecundum foa quilque
qualitatem, vel miniftcrium Deumtimerent, deinde
talem fidem haberent, vt excepta vita sterna nihil Regi &
Regno.prreponerent:non amicos, non inimicos, non pare
ntes non munera dantes,non blandientes,non exalpera-;
teSjiioi^Sophifticevelverfote, aut fecundum {apienriamj
folumnrj>«io hui^s feculi, qnteinimica eft Deo, lapientes,
fed illam lapientiam & intelligentiam feientes, quaillos,
qui in fopradida humanaaftutia fidudam foam habuiflent
pleniter per iuftam Sc redam lapientiam non iolum repri-
mere,fed fxnditus opprimere potujffènt.Elediautem c5-
filiarilvnacum Rege hoc inter fe prindpaliter conftitutu
habebant, vt quicquidinter te familia liter locut^foiflent,
Biblioth.Vet.Pat.Tom.y.Parsz.
Confiliarii
quales eligerentur.
H
Rcge, alia
manu ad-
Ictiptum.