Chriftp, vt Sotum intelligatur,quid Peq>qüidhominij 1
tribueredebëamüsi Quæ tarnen à prindpio Euangelij,
fie (entérina; feritenfils,& ïhiracula mîraculis copulan tur,
vt iuxtaEzecbieîèm,intus & foris plena fint oculis,neq>
fiçünt refpirare le&orem, mß& quæDeiiùntj&quæ hominis
in vno eodemque Chrifto fimul iungantur. Idcirço
quae nunc aguntur in templo , etfi iuxta humanitatem
eius fa£tavidentur,quiamira funt, diuina tarnen effe pro-
bantur, eaqueipfà quæ tune geffit Deus, homo in fpecie
quotidie diuinitus operarar in genere. Vnde primum vi-
deamusad litteram quae Tunt ea quæ euertit, & qui fint
quos eiecit non aliunde quam de templo. Nimis enim
omnis religio rempli ob auantiam facerdotum, viölata e-'
rat, cum & boues & oues, feu caetera quae in facrificiisof-
ferebant tW diuinis, in templo (ïïeut Ioanncs pleniusinfi-
nuat) venalia introducebantuc ita vt in eo nihil aliud
quam nundinæ viderentur,&forus venalium. Vbi cum
in trailer primum, & vidiffèt,ficut Marcus narrat,Circuw
jpeäis omnibus, ne inconsiderate facerec | iam vefperefatto,
M a r . èxtui t m B eth a n ia ,vn d e mane regreflus & i ngrellus in templojccépiceiicerefaólo
flagello de reftibus omnes ven-
dentes écexhéntes. Nam eô in tern pore de cundïfc pene
regionibus ludæoram, illuc populus confluxeratyinnu-
merabilelque immolabancur hiftoriæ, maxime in diebus
feftis, taurorum feilieçt ariecum & hircorum,cætèrorum-
que animalium quæ munda in lege dicebantur. Inuene-
rat ergo fàcerdotum cupiditas, vt mec omnia, rie vlli deef-
fetquodofferret haberenturin templovenaUa;&nevl-
lus ex pauperibus ea dieabique fàcrificio elïèt. Etant &
pulli columbarum vénales, acturtures feu paflêrcs, & estera
> quæ in voladlibus offerebantur. Qjga plerumq;aç-
Iàcerdotum altaria Dei nummulariorum menfas appel-
lari, & templum Dei fpeluncam latronum fieri. Quia qui
venduntquæ Chriftifimtdona,Spiritus finéti gratiam
vendunt. Neque enim ad hoc conftituti funt Clerici ôc
miniftrialcaris,vt quafi pro religione, hegotiationibus
(aecuUinfcruiant & lucris, aefi caufaDci, eniptionibus
&venditionibus ; quianonillis congtuit quibusnonex-
pedit, neque in loco fieri quo non comperir, maxime in
eo vbi non debent nifi orariepibus vacare. Et hoc de
templo diximus materialibus rebus Déo-conftru<fto,quo
no n debeant vendere, vel emete, vd aliquid agerequæ
non deceant. Quanto magis arbitror cogitandum de
templo Dei ex lapidibus viuis conftrudlo,de quo ait Apo-
ftolns, Templum Dei viui efiis vos, quia Spiritus fandfusha-
bitatinv'obis. Quaproptcr quicunquc templum Spiritus
fàntâiæft, videatne adforum redeat, vnde ad yin earn vo-
catusefttk locatus; quia non oporretanimam Chriftiani
fpeluncam elîè latronum, neque venalia éxercere | lucri
cau(à,quiavixautnunquamfine peccato agitur. Multo
magis igitiir ferais Dei, 8c’diuinis officiis Clericis manci-
patis cauendum, ne hoc Sciant in domo Dei, vt diuitias
fibi & multas poflèffiones acquirant; ne forte fub illis fiat
Ecclefia in qua degunc, ipfi mercatores iam fàâi, fpc-
lunca latronum. Cæcerum de venditione columbarum
fat is abundeque difpucat um eft à fànâis Patribus, mu Iris
inlocis; maxime contraSimoniacam hærefim,quæ mul-
toties eft prop ugnata in Galliis, fed nunquam expugna-
ta; quia latrones faifti funt, & qui emune quæ proprieEc-
: cleiiæ funt, 8c qui vendunt. Quæ riimirum hærefis etfi
dàmnari potuit, ideo non pbtuit haâenus expugnari:
quia latro fi eut à latendo dûftuseftjta 8c iftiaquam fçpe
latenter faciunt, aut ita tarnen audenter quâuisimpu dice,
yCnullus aùdeatcontraire. Quod faélum hodie.vt itafa-
tear,CQta Gallia fèntit & doler.rNec immerico, quialefus
Inon fine caufàflebat miferam illam Hierufàlem, nec irra-
tionabiliter.
r Quanto magis rationabiHus effe videtur, quia inEc-
defiaiùà Chriftuspro talibus dolet, vtipfedolentes èc
gementes faciat ; quapropter rurpia lucra 8c luxum quo-
rundam , fccundum propriam voluntatem Ecclefias
C hriftijlli s commitrant, qui non quæ Iefu Chrifti funt, (
fed quæ fua funt quærunt. Non enim dico ifto in tempore
cidere foie bat, vt qui dé longe vénérant vidfcimas non ha-
berenr; idcirco excogitauerant quomodo fibi prædàm de
populo facerent,& omnia que ad (àcrificia opus erant,
vendebantur,vt & pretium haberent return, 8c ip(mtrfus
emptaredperent. Hanccalliditatem eorum plerumque
quorundam inopiadiflipabat, qui non (blum ho (bas non
nabebant, veuum ne vndeemërèrit.fàltem aues, (eu vilia
munufeula ; vnde inibi po (uer unt & nummularios, qui
mutuam fub cautione darent,non habentibus pecuniain.
Et (ficut Hieronymus teftatur) qui eorum vfus inter eos
cônuerfatus, ad plenum didicerac; quia erat præceptum
in lege vtnémO eorumvfuras acciperet,parum eispro-
dcfïè poterat pecunia foenerata, quæ commodi nil habe-
ret, & interdirai fortem perderet, cxcogitaueruntfvt ip-
iè aie) & aliam technam, vt pro num mùlariis collybiftas
facerent,cuius verbi proprietatem dicit latinam îinguam
non exprimerez Sedqûod ibicóllyba dicuntnos, inquir,
appel! am us tragemata vel vilia' munufeula » verbi gratia :
frixi ciceri s, vuarum paffàrum 8c poma diuerfi generis; vt
quia vfarasaccipere non pqtetahrco1iybiftae,qui pecu-
mam toenerati erant,profiïris accipiebant varias fpecie,
vtquodin nummo non licebat in his rébus ex'gerént,
quænummis coëmuntur,quafinonhoc ipfum Ezcchicd
prædicaueritïdi^îos, Vfiuram,&fuperabundantiam nonat;-
ctpiet«.Que vtinam &nos in hac C hrifti Ecclefia fieri non
nolTemus. lftiufmodi ergo Dominus cernens in domo
patris fui negotiationem ferré noit potuit,quæ domus ni-
mirum 8c ipfiuserat, ficutpræfens Euangelifta Dominant
dixifiè teftatur, quod dixerit, fi cut feripram eft, Downs
tnea, domus orationis vocabitur.Et Ioannes ait, quoddi-
, qui cathcdras tenent Ecclefiarum, quod columbas
vendant;fedquiaquibus non oporteàt, Ecclefia: corn,
mi ttuntur, non ad lucrum animarum, led ad luxum &
vol tintâtes proprias. Hincfàne præcauendum valde arbitror,
xerit, N oütefacere domumpa.tr is met dom um negotiations ; Ac
per hoc vrrumque dixiffe Dominum nemo ambigat,quia
pmnia patr-is eius font, dc ideo putris domus ipfius eft. Vos
autem, inqùXtfecijiiseam Jpeluncam latronum. Latro enim I prius
eft qui tern plum DeilatrocihandO conuerticin fpecu.qui
lucrafeétatur dercligione; culculquceius ,non tam cultus
Dei* quant negotiationiböccaiioéft. Hoc iuxta hifto-
tiam dixiflè fufïiiiat;Cætemm hæc omnia in mÿfterio fa-
étafunt.quiatünc fecit vifib.liter <|uæ (èmpfer in Ecclefia
('quae vere domus Dei eft) agit. Eiicit nantque videntes
quotidie 8c era entes d e ea, maxim e eos quæftum lucti æ-
’ ftimahtpietatem, Sc omnia quæ irt Etélefiàfti'dSagiintûr
Af«#.io.8î'lrebusvensliadiicUttt,cumpræceptüm fit, tyatis accipi-
Jlis, gratis date. Aliasaittena pferiCulieft, propter’anaritiam
ne forte columbas fit eis vendere, qui trad tint Ecclefias
Chrifto Domino cônfècratas flagiripfis & auaris
hominibus,tyrannice,quibus non oportuerat, indifei-
plinatis, 8c irreligibfÎ9. Propter quod cathcdras ac men-
(às nummulariorum tantummodo ap p ellauit Euangelifta
euerus eftè ablefü. Quod vtinam aùdirent qui gloriantur
in talibus. & vendunt Ecclefias, quasnon immerico columbas
dicimus, &commit tune eas non paftoribus;, fèd
mercenariis & raptonbus;pro quibnsnunc magis déflere
conuenir,quam exponere mala quæ non latent. Nam
etfi hune lefus filere cteditur, erit tempus quando intro-
fpeifturus Ecclefiam fuam, confiderabit omnes, quod 8c
tuncfecifTèlegitur; &ciiciet vel cuertet quos inuenerit
non digne fedentes in loco regiminis. *.
Et accejferuntadeum caci,&claudi,intmplo3&fattauit .
eos.'] Ecce myfticis rebus •& geftis miracula fuccedunr ; vt
in vno eodemque templo monftraret,quidinomni tem-
I pore ipfe in fua farit Ecclefia. Fecit enim noua &inau-
dita prius, deinde mira fibiqueconfueta vtex vno eorum
tetreantur reprobi, ex altero vero relauentur in-
firmi: quoniam etfi iuftus eftin flagello, pius & miferi-
Corseftin fubuentu. Non enim défunt cæd 8c claudiin
Ecclefia, & ideo operatur fblita pietate, vt fë Deuminfi-
nuer, fine cuius gratia nemo lucem vider, fine cuius du-
catu, nemo in via nifi claudusambulat. Tria (une quæ
condemnat, 8c duo in præféntiarum quæ reftaurat : cæci,
vt lumen videànt, 8c daudi vt réélis greflibus ad patriam,
per viam quæ ipfè eft, féliciter incçdanc. Porroeos
qui non (blum ad forum redeunt, verum etiam intra 1
Chrifti ‘
,
Chrifti ÊceleÓam,ac cüm effentin foro vendentes 8ce-
mentes, nundinas Sc turpia'feAantur iuc'ra, flagellatos
peccatorum fuorum funibus for^s ciedl. Qb hoc igi-
fcur yidetur flagellum fedffc, fignantcr de funiclilis Vel
reftibus, quia vnufqtlifque funiculis peccatorum luo-
tum, quibus cottfiringitut, rtiérito fl^ellarar 8c eitei-
tur. Deinde menfas niimmulariorum & cathedras euer-
, cqlumbas vèndenrium; qüia vbi panis propofitio-
hum offerebatur prius Deo, nihil ad aiiud quart adtur-
jpialucrafeétanda ponebantur,& cathedrx DoAorum,
de quibus lex 8c doiftrina manaredebuerat gratis, quia
Jyenalia feélabantur, euertuntur funditus, qui dona grt-
tuita Ghrifti gra,tisdaredebereht. Sedquia casci omnia
profanabant, & tuleran’t ckuem leienria:, nè aut ipfi in-
trarent ad famfta,aut nec alij p often t intcate.Et ideo quarn
pie tales ifiibuertuntur,vtalii qui card Hint in templo, ex
eoram corruptione queant redpere lumen. Alioquin ni*-
fi menfas nummulariorum & cathedras vendentium columbas
euerriflet lefus,oeci 8c claudi lucem priftinart, &
greflus concitos, non meruiftènt recipere. Non enim
ob aliam catlfam Colas columbas hoc loco Euangelifta nö-
mihauit. curo deeuerïïóne fedium ïacerdotumlóqiiere'
tur:(èd ideo hoc fecit,vt nemo dona landi Spiritus in
vküum accipiat; ne Forte ( quod ab’fit ) cilm Simone
fententiam damnatioriis , fi ea vendere vel emereten-
taucrit, hsreticus magis quart Do<ftor,damnatus
excipiat.
ViDHütfe s àtàerii WtfsàpesfacérdotuiH & Scriba Ufo*-
bene fàciüftt puéri Vt mihi reftimonium perhibearit; t
qùé dixit errànr, quia pue'ri funr & infipienteS.ideo debé-
tis éis igfiofcére, fed prôfert exemplum tàm rtoderatè
de Pfalmooélauo, neque tempérât le nient iam, Vt ad v-
tramqüe poflic congrueré paffem, fine calumnia prola-
toris.ideft, vtdcinfidiantesdiüina comprimât aiuftoritâte,
& teftimonioScripturarum, info tacente, püerorurt
fètl plebi» diélafirmarët, qiiia in Spiricu fàudoôlirtpræ-
nuùciata erant quaè dicebaiit. Sfcut 8 c ipli eodem tuttê
Spîritu afflati tacerënon poterant, nè clamarént. îpfe c-
nirt ifibi Deus in tàlibùs perfîcitlaùdem; pro quibus grattas
agens PatrifiHüs dicebat: C 'onpeor tib i, P ater, D om in
e ( é li & ïe rta , quoniam abfcm àijli hac a fitpten tibus, & retie-
ïàjîi eaparuulis. Non quod paruuli ac ladan*#s erant qui
clamabantjcum paülo fuperiùs diâum fit,quod Turba q u i
pricedebant, &qUttfequebahtuT, à am à b a n t. Vnde intc’Uigi-
müs,quîa infentes dicebincur non.ætate,fed ïïmplicita-
te cordis. Alias autem, infantes née intellïgere aliquem,
nec laudarè quetint. Sed. infantes iütè dicuritur 8c la-*
«antes, quia quafi la&isfuaûicate in anittio excitati, ica
miracütorum Déi, intus de!eélatiotieâcècnfi,cIartabant.
Nec irt mérite igitur opns miraculorum Chrifti quafi lac
Vôcatur; quià infidèles & parùuli adhuc in fide , his.e-'
genc, vt credaiit & firmentun Doétrina verO), àc fi (b-
îidus çibus perfeélorum eft, qtiod rtecdüm ifti'fuiflè
f fe
probahtur. Ecoe qdomodo calumnia eorum qui culpa-
banc Iéfum, quod non incteparec clartarites, compref-
____ __ f (a eft auétpricdtè Scriptürarum; ranqüart fi dtàeret, etfi
bïlia qua fecit, &pucros clamantes in templo Ofanna filio Di mea cùlpa. eft, quod i'fti dallants nunqùid mea culpâ
uià, indignatifunt, & àicebahtei, audit quid iftidicunt?] Mi- eft, qùodante tôt miliià aftnôrum hoc futtiram Ero-
ra cæcitas Pnarifieôrüm, & ntmia cordis duritia. Turbæ pheta prædixit? Forte in eà turba tunç raies ërânt, qui
verbiséurnDominumclamanr,&Chri’ftusfefatftisoften- poftea clamaturi erant: Crucifige, crucifigeèurn. Sed mi--
ditjfic ènirt vocibûs illorum ipfe teftis, tu rt fànat càt- racülisi vt dixl,ëxcitàti,nori pqrèrantfiierequôd in’Spi-
cosVt videànt,& clàudos vtambulcnt, vtipfi qni cæci c- ( rira lànào agebatur. Et idéo Saluator f-cundum Euan-
rantptincipes 8c clatidi, dirigèrent grefîus fuos ad Domi- géliftam aliùd addiditj dîcéns qW fi ifiï tàcuerint, lapi-
tium, 8c miraculîs illilrtinarentUr : ipfi Vero inde Canari -des oUmibunt. Necmirum igitùr.fi laudes Ôominf ifti
debùeraht,iiidignantui & peiores fiuiit. Et non fblurt 1 decantant, permori mîraculis, quamuis fcopulis fint
ifta viderant, fèd eciàrt maiora atqüe ïnnümera : nam 8t ; ipfi duriores, cum contra natùram raam (axa refpon-
Laiarürt quatriduartum nùpcr rtortiiuin reïiirgehtem j deant, quæ 8c feifla dicuntur in palliohé iplius; quo-
Vide/anc,& forte luné ibi teftis erat, Vnde 8c eum iam ! niam omnis creatura,étfi infenfibilis, fentit créatorcm,<
& eiuç fubdicurimperiis, iullu dominante diuino. Se-
quituri
E t relilÉs iUis, dbftl for fit extra èiüttàtèiB in Bethaniàm,
& manfit ibi. liane autem faQo, reuertens in ciuitatem efu-
Üït. Ét vident ficus arborent vnam fecus vïam venit adeam,&
nihil ihuenit in ea nifi folia tan tuth, & ait tÜi : Nunquam ex
te fruétus nafeatur ih fempiternùm. ] Faâa faétis fucce-
dunt , 8c miracula mîraculis, quæ non omnia vno in loco
ab Euangeliftis narrantur, ne videaritur fblummodo
hiftoriàrt texere Saluatoris; fèd fie vicilîim omnia pO-
hunt, vc fingüli fua exornerit, 8c vnufquifque eorurt^
qiiod iritus inîrabiliter confpicit congruere in mÿfterio»
forisexornetretéxatin oraculo. îtavtnefèiat,quam-
üils prudensVideaturefièdodlor,quid primum mican%-
béat, qiiod vnus eorum in or dine rn ponit, an quod im-
mutat aliüs, 8c tainên diuinitus fie (lia contexic, vt verunV'
vnulquiïque éorurt dicat, nihil diffentiéds abaliis;& in
fignificationîbus fuis aefiguris 8t rebus,pulchriora fin-
guli, ac fi lapillosgemmarum,portèntès in jfâbriça,ON
Uatius Coriftrilanc facramenta geftorum. Vnde & hoc
locojquod Marcus fèétindâ die rtanefaâùrt dicit in oir-
dîne nârrationis de fieu; 8c poftéa tertia die arefa&art
repetit, 8c addidit quod nônaùm érat tempus ficorilm;
occidere, tefte Euangelifta, Vorebahti fed & cæcum c i
Vtero matris fuife illuminatum viderant. Qgod fi alriô-
ra repctirtUSi iii Iordane vocem Patris dé crtlo fiiper
eùm intonantem aùdierunt ï tiic eft fiiius mm diléàüs.
Næc quid e m magna (urt,dc alia iilnümerabiliaquæfecft.
Sed mihi, vt pràrmifi paülo fèpferius { inter omnia figna
àuæ fecit,hoe videturefle mirabilius, quod vnushomd,
8c illo m tempère vilis inter eôs, 8c Conté ni ptibilis at-
qùe deîpeduSj Sc ih tantum viUs àc fi cruce dignüs, vt
poftea crücifîgèretur;quândoquidera Scribis & Phari&is
contra fè fæuientibusi maxime eô quod vidificiit lùcrà
fuafieftrui.potuèrit ad Vniusfiagelliverbera, tàfttartëucè-
te mültitudiaëm» menfafque eorürt irt tertplo fubüerté-
teiîcçathedras deifeerfc ac cohtererè * & tafia face ré qüæ
infinitüsnon fecilletekercitûi. Vnde,ficutiartfupradi-
xi>aliqùid,ignëüm atque fidcreùm Oportebat radïàrét et
Ociftïs éius, & dtuiüitaris mâicftas, ficut maiôrés noiftri
dixerùnt.fëlùcebat ih facrc. Vndé,quia manûs în éüm
hön audent iniieeré; quia tempus nondurt erat,tameft
ôperibus càlümhiantur, 8c teftirtoftiüm réprenendunt
popufi, qiiod cum ciâmôribùs &: dfefcenfu monris Ôliué-
n vfque ad templum, 8c in tertplo, fine ihlermifliorte
fortiter refonabahu Quas nirtirurtlaüdesihcaldmhiàm
vertùnti eo quod ihtëlligurit, quia tton côrtpetft Vt àlï-
cùi dïcatur : ofanna jiliobauid, benedtâtu qui Venit iH m'initie
Domini, nifi filio Dei : & ideo dicunt ei| Audit quid
dicUnü Àc fi dicànt, hi horto cum fis, fabri filius,
cur petrtittis, Vt dîuînîs laudibus te acclament? Qga-
té non incrëpas èos vt taceantî ïefiu àuïetnàint eis, vti- \
îjifc, Ac fi diceret, vtique àtidiè , 8t appröbo miraculîs,
qüod ipfi voce proclamant, fit adiëcit dicensi Üun-
quarn legijiis, quid ex ère infaniiüm & lââaniiutti berfeâfii
laàdcmi Mira liquide* ficütin Omnibus, 8c prüdenS rc-
fponfio. Noncnîm dixit quod Scribeàüdïrecüpîebahh
Matthæus qiiiderttértià diéfirtul üarrac,quando difa-
puli mirati (unt eam fubito arüifle; quià pèr fîggulas nô-
d e s, vt Eüangèlium déclarât y reliais illis, exibat Vnà
cum fuis àb Hierufelem, 8c mahebat in Bethania, id eft,
in dorto obédiénriæ; apud Latarum, fororefqûe eius:
eorüm quippé vicus Bethànià erat. tam tùnc vocario-
nëm Gehtiûrt præfigurabat, quià in Hierufàlem pérma-
nërè rton porait, ficut iam rétro mülris præmonftra-
türrt 'éft iridifcfis. Nam 8c ficûinea hacc , nïhfi aliud
qùam ariditatert ludæôrum déclarai. Alioqüin càntà
virtüs Chrifti, rahtaque fàpichria, quid fibi Vült quod
ïeOn.rp.g.
efiirient