geel
§ {* $ 9-9-
Ù.IJ.IJ.
quifuperbeDominum intemplodoc&em lunccön- i
ffi.hxc parabola introducicur, y t cos reuincàt potiùs
exterminatoresvine*fuiflè,quam cultures. Vndëquam
prouide fatis, & qUambcne ptxfens parabola vine* va-
riacur; ficut & inquam plurimis locis Scripturarum con-
fuetudoeft, vt vnaeademqueresvarie figureturin paraboles,
& iingul.v juis habcant fingula locis ac petlonis,
& temporibus, négocia caufarum diligentius attribura.
Vnde prior parabola vine* fi mul ab initio ßrculi vlque
adfinem omne tempus concludit; operarios in vineam
conduxit,nccvllum tamen àconuentione denarij priilat,
fed omnes quofcunque conduxit, in fine merced^ rerrra1'
ncrat fin laboris. Et idco non nifi fulos cle&os, quos
prxfciuit & prxdeftinauit, in ea parabola iure vocatos-ao
cipimus; qüi omnes nouiffimi ac primi, fimul in y ni tare
vine* laborarunt,vnaque *temuate beat* immortalitatis
glorificantur. In hacycroparabolaiplaeadëmqüc vinea
commendatur, & cura amplicr ac diligentia exprimé- J
tur, feu quidquid in ilia pr*termiflüm eft, tara hic,quam ,
in Prophétisa àd liquidum defcribicur. Infiiper &rcpro-
bi operarij vel coloni, qui ad eam cxcolendam vocati c-
rant, quos ali* parabolx prxtermiferant, ifta in perfona
Pharif æorum de Scribarum manifefte condemnant. Propter
quod h*c parabola fie contcxitur, quia boni &mali
fimul, olim ab initio legis, ficut dz nunc, m ix ci cran t ; vt
ea pars vine*, licet in paucis, qu* fidem Chrifti receptu-
ra erat, incontaminata ad excolcndum aliis tradatur colon
is; ea vero qu* non lolum fru&um ferre contempfit,
Verumetiam ac fi operarij vine*, qui ad le milfi Ain't
feruos peremerunt. Idcirco h*c parabolaintrodu&a no
latior elfe videtut, quam exeo tempore quoludxi tranl-
lati funt ex Ægypto, vlque ad Chrilhim : de qua Dauid ca-
nit, dicens : Vineam de Ægypto tranßulißi, eiectßi gen tes, &
plantaßi eam. Qua: nimirum vinea non lolum & in Ægypto
iam erat, verum etiam ab initio fiëctïK propagabatur
infep&sPatribus & Patiiarchis. Sed indeaefiin fexra
hora diei translata, cie&is Gentibus, quia infru&uolx e-
rant, planta ta "ell dextera Dei in terta olim Patribus re-
promiflà; cuius vmbraoperuit montes, & arbußa eins tedros
Dei, & ex tendit palmttes fuosvfque admae, & vfijue ad flu-
men propagines tius. In qua nimirum v.nea, aii* fuertinr vi-
tes qu* cortuerfie fimt in amarimdinem, iuxta Hiere-
miam, vitis alien*,ali* quzplacabilemDeo fru&ümtu-
lcrunt. Ex (piibüs vtrifque partxbus ipfe teftatur Pro-
pheta Dauid, quod alia pars eius male berdenda elfer, a-
lia vero in melius perficienda, Sc fiiper filium hominis ,ac
fuper montent collocanda. Vnde ex vna earum parte
prophetans ac gemensdicit: Vtquid deßruxißi mactriam
en#,vel lepem &vindemiant eum omnes qui pratergradtun-
tur viam? Quam firne vineam,quia peeni tere noluir,cxter-
minauitaper de filua,& feras depäftus eft earn, id eft. ex-
ercitus Romanorum fiibTico&Vefpafiano,qui milfi lunr
äd perdendos malos&pelfimos vine* colonos; qui non
lölum vineam fibi commiflam excolere.vt fru&um ferret
Dei, noluerunr; ver»imeriatn feiplbs de propagine ver*
vitis abfeiderunt;infuper & eosqui fru61 um in vite per
fidem manentes ferre curàbant, perimere femper geftie-
bant. De qua ptofeâovinea,qu*pertnanfitin vite,orat
jJr*fatus Propheta dicens: Deus vtrtutum contiertere,re-
Jpiiedecalo & v'tde,& vißtd vineam ißam , & per fite eam,
qudmplahtaüit dextera tua,&fuper filium hominis, inquir,
quem confirmaßi tibi. Quia ineo&ipfi plantati ercnt,&
confirmati fide, ideo permanferunt in radice fü* pingue-
dinis. Cæfccri Vero rami.vel palmites vine*, quia confra-
6H funt, aruernht. Ifti autem dextera Dei introdudi
funt, ficut Mariacanit loror Aaron in canrico; in monte
hsredicatis Dei,& plantati in habitaculo firmiflimo Dei,
quod operatus eft Deus Sx. non homo,& in fimäuatio
quodfirmaüerunt manuseius. Qu*benevinea,perdids
& eieäis malis colonis, locata eft & commiila Apoftolis,
vel Apoftolicis viris. Ad quam omnis natio Gentium &
in quaauâoreDeoinlèrra eft, & propagata de vite qu*
Chriftus eft,in quaPatereftagricola , & dilatatur quoti-
dic per vniuerfum orbem. Narti regnum ccelorum fiepe
przlens Ecdcfia dicitur. Dicitur autem & Chnftus, qui
in ea caput eft,frequenter regnum cqsloratiu Vnde cuni j
illi pelfimi coloni indignos fe iudicauerunt *ccrn*vit*j
nolentes Chriftum recipere,aufertur ab eis Chriftus jau-
fertur & Ecclefia,auferuntur Sc omniafaciamentafalucisj
& datur his qui credunc in Chrifto, tarn Iudæis quam &
ex Gentibus, vt reddant finguli frudlum fidei temporibus
luis. Ac per hoc noneft necefife regnum Dei folas
Icriprurasdiumasintelligere.ficut nonnullivoluntjVC ab
eis liceat de ipla vinea latius degmatizare, & nonnulla
introducere lui errons. Pomrvmcam quam Prophet*
degenèraftè plangunt, quia non permanieratin vera vice»
ideó in hoc loco Chriftus malos colonos vocat, Sc tranf-
format parabolam fuamadiplos.vt ipli non vinea fed a-
gricol*dicautur,quatenus de le manifefte principes là-
cerdotum & S crib* duftum. intelligant, feque proprio
idemnent iudicio,&Calienosab haevinea ferecogno-
Icant; vt-lèniores populi qui incerrogauerune Dominum;
In quapoteftate hacfacis, dt quis tibi dedit hanc poteftacem,
&volebantin verbocapere lapientiam eius,lupecentur
verbis, St ipli de fuisalligcnt vinculis,nc vitra ei loquiau-
deant. Alias autem, quia facraS leripturas dicunt praui
dogmatiiatorcs, iplâm viam eile, vel tegnum Dei quod
aufertur à Iud*is. Quomodo aufertur ab eis quod ha-
bent, nifi cum Chriftus, qui in eis prædicatur, aufertur,
imo ne credatur>repQLiirar;omnisinteliigentia Scriptum.,
rum euactiatur & tolliturabeis. Et cum igitur per Apo-
ftolos transfe'rturin Gencibus, quibus Ecclcfia commiila
eft, radicatur in cordibus eorum,& plantatur Chriftus vitis
vefa,vt omnes ex eo propagentur,& crelcac in tototet-
rarum orbe vinea vna,quam bonis Sc melioribus Chriftiis
commificagricolis, qui reddant éi fiuâum mulciplicem
temporibus luis. Quibus iradi<ftis concraeos qui dicunt
ex vinea neminem pofiè perire;&aiunt non folum inhac
parabola nullam culpari vitem, Verum etiam falua raeliö-
ribus corämittirur colonis» «
Tandem redcamus ad oramem ipfius parabol*, quo-
niam quidquid sdificatum dicitur in ca cocum auguftius
hodiecernicurin Ecclefia: Etfepe emumd.dit earn, inquiry
id cft,mùro Hicrulàlem,vd melius Angeloram cuftodia.
Angelos enimiilis^prxfuiflhad cuftodiam nemo qui du-
bitet, cum in multis locis Scripturarum fit oftenfum. Vn-
dc vt ipfe loicphus narrar, cum iam deftruenda eilet mife-
raciuitas, & populus obièflîis , vueibus in ea clamalïè :
T ran feamus ex his led ibus. Etfodit in ea toreular,altazcCci-
licet in quo omnia eorum eliquaban tur vota. Vel .etiam
hoc propter ilia torcularia dicityqu* in tituiis trium Plàl
mof um prxnotantur; eo quod in his piyfteria Dominic*
palfionis& Ecdefix làcramenta præmonftrantun Non
enimfuit populus Iudxoramfine.preftüratentatidnum,
neque extoto lynagoga eorum finp feruore Spiritus fan-
dli.Qu* corcularia cu m in Eccj^fia fine translata,repleue-
runc müfto Spiritus landli corda credéaüm; cuius feruore
cumeftencpótati,ebrij di.ebantnr &pleni mufto. Inde
igitur eft quod Prophet* £§jjSanäi omnes (ândo fetUe rites
Spiritu alfickbantur ardore charitatisjde quorum paf
fionibus öt prefturis bene didum eft, quod vino torcularia Prm.yi
redundabunt. AlioqflinSandiomttes,nifiifto ebrij eftene
mufto, nunquam talia tantaque ferrent lponte,qu<( pertu-
lerant.quos Spiritus fandus mundabac. Ecbenedidum
eft, quizfodit in ea torcular, eo quod interior vbercas fru-
d us graeix, nifi haberec latius in charitate corda defofla,
Hon c Her quod ftuerec tanta viniexuberätia. Ad hoc quip*
pe d efoftum eft torcular,vt ex preftura tribulationis e b rie-
tasamoris & muftöxrcrnxdulredinis copiofius ac latiuS
fluat: Etadifitauit turritn. Haud dubium quin témplum,
de quo dicitur per Michxam t Et tu turris gregit ntbuloft
fitia Sion, ad te veniat poteßas prima. Sedfoi te melius ver*
ticem legis,& inrelligctia m de Chrifto eile dicimus, quo*
niam omnis Ipeculacio legis,& fortitudo contra holles in
ea cft;vndc bené ad eUm oramus i Eßo nobis Domine turrit
fortitudinùi*fuie mimici, quoniam de i plo, & in ip fo, eft o -
mnis contemplatio noftra, ne capiamur ab holtibus,&i-
pfe omnis forritudo & refugium, <&r protedio noftra.
Qucm quia Iudan reiecer&c cap ti lunt ab hoftibus,& fubüerfi
t.
tierfvldtit eorum corcularia, lêpes quoque ab eis ablata, vniuliiihtlque vitis. Nëmb igitur eft, qui àmblgat, leruos
Qüam (ane fepemvine*extrinfecusciccumpofitam,ip- Prophetasdici, quiadeosquami*pernilîTfiint Sedfbr-
fas leripturas iuxta litteram eft*-*, quidam dixerunt, eo tedicitaliquisi quod Prophet* hon ad acc piendos fril-
q îod quâfi muras aùt lèpis çlaudànt a fbris qu® intus dus mifli lunt, quinirnovtoperarenmr ipfij&excqietcqt
liint,ne videantur frodus vine*, qü lunt in ablcondito. vineam, operani potins lùht dicendi. Videamiis ërgo lî
Porrofeueritaslegis.&graueiiigum torcular ab cisacci- poflumusdicere,quia fpiri taies frudus & diuinas ôbla-
picur. De quo iugo vel preftura Apbftolus dicit,quod nee cionës'Deo Patri ac Filio, iam tempus èrat* inlege cdodi
nos potuimus porcare, nec patres noftri. Turrim vero vt Iud*i, vcperfolucrent in fide, mâxime Leuitæ & Sacer-
dixi xdificàtam in ea, alcenlum feriptu rarum habentem, ' dotes, a tque Principes populi, qui Coluerant vineam, 8c
eminenti.ru &altitudinem intelligentr* , fupervincam dominabantureorum. Aaquostrânfmiffi (unt Prophe-
iplàm,&fuper lepem,&lùpertorcularia, quodeftver- : t*,'vtacdperencperfedamintelligenriameorum,dePa-
bumdeipfo Deo,& de difpénlàrione Chrifti,&Tem- tre&Filio,eriam&deSpirira làndo;necnon & omnia
plumdiuini fenfus, quod cohftruitur in eo; quia quicun- red* fidei opera, qu* in lege, tam fignificand* quam a-
quein Chrifti protedionefublïftit,nunquamfacilevuI- j gend* vit*, traditafunt^cofferrenceaquafifeccrdotes,
ncratur, nunquam ab hofte incaute decipitur. Sed mileri
Sacerdotes&Scrib*. quinecextorcularibus Propheta-
rum,in quibus gratialandiSpiritus fluebac.muftum hau-
lerunt defecat* vindemi*, neq; afeenderunt altitudinem
lègis&Prophètarum; ex qua velut fpeculatores Chriftum
venturum profpicerent, & Ipecülarentur qu* Ventura
prxnunciabantur in eis.
C VM autem appropinquajfet tempus fruftuutn, mißtßruos
fuos ad agri, olas, vtacciperent fruäus eins. Agricola autem ap-
prehenßsferuis eius,aliumceciderunt, ahum occiderunt, ahum
verol.ipidauerUht.'] Déderat ehim eis pr*ceptaoperis,&
jfiftituefatcülturam vine*, vc frudüm perceptorum in
fe exhiberent.Ipfi vero nullum exhi bentes frudum vine*
feruos Domini fui peremerunt, & ideo bebe tempusfru-
äuum pofuit, & non prouentum. Nullus enim frudus
iuftici*in eis exftitit, nullus in Chrifto, qui eft vitis yera,
profedus fidei. De qtu profedo vinea ipfe aic, exlpedaui
vtfaceret vuas, fecit autem fpinas. leaque nonl*tin*, vino,
non ipiritali mufto torcularia eorum re'dundarunc,
fedcrucntüm Prophetarum languinem fuderunc. Et no-
tandum quod patrisfamiliaseft lblius,cognolcere vere
tempus fruduutn, quanrlo vniulcuiuiq; hominis appro-
pinquaredebeac,velquando adhuc longiusêft tempus.
Quod fit’s conlïderare oportet per lingulas states, non
lolum temporum, verum etianedc hominis. Vnde cön-
fi derate oportet ex quo vocatuseft vnulquilque, & di feu-
tfenduii eil tempus fidei noftrs, vt point videre quilibet
noftrum, quantum vel qualem ferat frudum fecundum
t em pu s * tatis fu*, & incrementa fidei; ne fótté cum de-
beat ali quis elfe magifter, fecundum matutitatis tempus;
herum opus habe t t doceri, qualiafintelementa principij
eloquiorum Dei; & cum opörtueritiam quafi vuaprsco-
qua maturefeeremuftumque proferre,& iocundiratem
landi ^piritüs exhibere , turti primum fcurgefeat i n gern -
mäin. Inde igitur eft quod cum debérëht qufqam ^^ran-
tum ad tempus dilpenlätioriis Dei, «Scïefcundu m Vbcatio-,
nerhfaam,iamfrüdusafferfevbertat's, vtómftmó hön
habeant; aut Cum débeteht habere perfi d o s , habeant
extra tempus florentes, & non in tempore liio a ceruos.
Sed paterfamilias nouit pró certo quahdo debeat elfe
tempus vindemi*, & quando exigëndus eft friidus lih-
gulótum. É t ideo ^it de illis , CUm appropinqtsajjet tempus
fr u ä u u m ; quialohgëdiu erat,'quando per Mo'yferi legem
acceperdntvn'm'ltifque Dei befieficiis ërdditiViam 'teW-'
phSefatvtftudüahfidride'Chriftó d dè Dcó patfe'fel-
tchi in tërhpöre Prophetarum redderent, qiiaiti & ipli
dbuhdantais atqufe petfedius anmmciabant. Sedilliinfi'
delitathiuhb tfeprelft,älium cécidèrürit,ficüt Michxam.
Deo. Et quia iam tempus vindemi* permaturum erac, vt
abipiisacciperentvbertatem fpiritaliùm rcrurn frudiis,
& plenam nociriam deitatis; mifli funtità vt &ïpfi opera-
riie.lèntvine* perfediffimi, Scfrudum ferrént Vberri-
mum,acli palmites ver* viris. Deinde petemptis paii-
cioribus, Paterfamilias milic plures prioribus ad eolaem
vine*colonos,&fecerunreislîmilfter. Plenaeftlcriptu-
rarum feiies veteris tèftamcnri, quod innumeros occidè-
runc Prophetas. Sed & Paulus eorum deferibit agones,
quod perfidem vicerant régna, & estera quæin eolegu-
tur. Ergb quod pluresrarfusad ëos micrunrur, nimia bô-
nitas eft, 6c infarigabilis patienria. Quicunipoft tanta be-
neficia/fineexadioneDef&Prophetarumadmonitione,
debuerant Domino iuftici*fu*, & fidei de Chrifto, tri-
buca ac bonôf um operum përlblûerè dëb'ifà,reddideruht
mala pro bonis. N c tarnen lie credenti bus iilis^cumde-
buiftèc magis pro contumeHis feraoru'm qu* intuleranr,
iralci ,mittitadhiic plures^ minores ïcllicèt Prophetas, ;
fimul cum maióribus, qtios pene vnointemporeaggre-
gauit pariter cum fa'erdotibus & Leûitis. Quibus inter- ;
redis,have Hierufidem ('celle Propheta) rcplereturlàn-
guine, propter bonkacem ôi nimiam paçienciam liiaüt, yc
velliceos vinceretper clenventian-.jrnificëis filium fuum.
Et hune non qualiad obnoxios.fentèntiampcenæbaiu-
lancem, fed mifericordiam veni* poft tor Iceléra, puft
omnia damna frudus, poft infoiénriam pràuicatis,adHuc
eislocum poenitenci* feraàns. Ètdicïcita, Eorfitanyere-
bunturfilium meum .Vult ergo eos magïs'cónfundiia 4 eue-
reri, quam punire. Alioquin pro tantis iniuriis yjfio cuir
parum inferendaiam ërac. SedBehigniflinio Deofufficit
lola vihdida pudorisad veniam, & fola perfeda conuer-
fioad indulgentiam. Nàm omnis iniurià feruis illara ad
Domtni relpi. it conrumeliàm. Tâniën mirth filium feu,
n o n ad op n uùm ; no n diiunde quf ni ex fe génicùm, fed
proprium, qui poifidetqu* Pâtirs luht | naturà, dicëns^
Forfitan verebuntùr f.lium meum. Hoc quippc dub:ranti$
prouerbium, non de ignorantià ~vtnii ,‘neque ex vlla dii-
bietateprxlciehri* Défit Quid efiim fielciac Pàtërîumja
lias, pr*lcrtiiT» cum hoclocoL>ëusï^acérihcel!igatur?Sed
ideoàmb'g.rc dicitur, vtlibènlcisvôlûncasrcleruetü^&
gracia offeratur. Vnde.arguehd-. lunt^ærct'ci, qui dicùnc
nlium ignorare, eu quod aitdiem nouidtmam »eminent
feire hifi. Patrem. Diëit ënimqüod dieni il.'am nemo nouit
nifi fui us, Pater, Sc cui ipfe. vohierir cam reuelare, 6c
tamëninnullôEiliUs minor Pâtre pi-*dicatur, neque in
potëftate, neque in icientia, neqùel'n vllaalia re.Idi.irco
fientibi ad aliquid fe neftire dicit filius; ita&r hicadali-
quîd; Pater dùbicare creditur. Propter quod & fentchquâdo
dëbëûïîîtëilrri 5 edëchia,s fitiüsChahaam in maxil- füihïVëmpctat, non vt ignorée quodfùturum erat, fed vt
Iam plëuddptôjîhëté ,^c iiilKc nepropht taret ; alïüm 6 c- 1 intrbducitmodum loquendi ,ficqüô ços luo ëapiat iuclt-
cideruht; fi'6ut^fchàriàih,ihWtenïplhm6caltare;âlmm cio (jùïbhs ldëjuitur,^f pr*ftet,'àciî humano eloquio,
làpidâuermit.ficut Nabüthan, cuius etlînulliimaccepi- loctim conuerténdi. Ac vero hxretici quidquid hoc ipço
mus prbpliëricum verbhfei Vaccepiràus tamen in eum ptoparte rclponderint, totum relpbnfum.inteiîigarit&
propnçtiçiîmfaftum^uia'multôsptohacvinë» .futüros pro filio, qnifédicicignorârécoftlummatidnisdiem.Nilî
Martyret^ri)pribfenguihé prophecauit. Sed 6c Hiere- rortcaliolènluhæc qu®ftioiftaloluamr,vtalii (tntëxlu*
miath mùltis excruciaiierant tormenris, qiiemdemum J d*is qui reueritifint filium Dei,&alii coloni illi, qui di.
inlacu riilferunt. Ifiiiam quoque facilius pcrmediumlc- | xerunr, Hic est hares, vertite, occidamuseum. Er tamen quafi
câcuht, à yértiëe capitis vlquéad i'ma,quameiràfidem, dfe omnibus dicit Iudæis, quod occiluri fint eum, cum
ëmfquëtôhftatitiam dilhimpëreht. Eo igitür fàdlum eft, lion omnes ludaéi occiderint Chriftum, fed tantum qui
{jpiatëmptisfruffcuum inftàbât, vt complures alios fernos fecundum carnem fiu runc ferui Iudæi; ita & hic cotum
adii,ccipîehdos frudus deftinaftct, vt acçiperent frudus pro patte forte ponitur, Reuerebuntnr filium meum , quafi
B;b ioth. Vet.Patr.Tom p. Pars i . D d d d d t omnes