53° Ambroßi Aüsbefti in Apücaiyfßm
'jpocatyp.
cap. XXII.
B
. Pro. 18,
lohan. 7.
Pf ul.IQ 6.
Pfaint.X.
m
ProU'j.
lohan. ij.
Pfalm.i.
D
vindidam aaipias. Nam & humanalocutione fic horiri-j
nes dicere folent homieidis vel furibus itV carceribus r e -1
trufis: Non exies hinc vfquequo pro malis.tuis ibidem
moriaris. Qurcnim sternum fupplieium'mots iecunda
vocatur,& eadem morstjuos fafcipit,(empei quidem'oc- ,
cidit,fed nunquam perfedee2tinguit:ih eo quod dicitur,
nonextes inde donee reddas.nouiflimumquadrantem,
nonfolum pro magnis, verumetiam pro minimis pecca-
cis vltioriem xternam iniqui perforueredocentur.Sediam
»eifta refiimpto locucionis flatu,vltra quam debent in'
immenfiimextendantur,poftponendafuhc,maxime cum
& dehisbeatum Auguftinum atqj Gregorium fequens,
in hoc opere alibi me difputafle regnofeam. Sequitur:
quo fcriptiim legimas-.Apudte eft fons vita, & in luminetui' g
videbmm lumen. Supra denique dixerat, Egofitienti dabo de I
fonteaquavitagratis. Ynde & Pfalmiftavt oflenderet fon- ■apoca.^
tem eflè ipfum qui flumeneft,ait:Fflÿ bominum inpritetti». P/Vro. js
ne alarum tuarum fperabunt: inebriabuntur ab bubertate domus
tuar & torrente voluptatU tua>potabiseos , qüonum apud teeft
font yjfcfcQuod videlicet flumen re&e cryftallo fplendido
comparauit,quia fitientes quos rigando fatiat,incommu*
tabilifortitudine folidat. Quodque à fede Dei procedere
dicitur, & in placeam ciuitatis deriuari. Vbimagnopere
cauendum éft, ne carnaiiscogitatro furripiens $ inhis vo-
cabulorum diuerfis nominibusdiuerfa fignificâriarbitre-
tur: tanquam fcilieetaliud cogitet eflefedem Dei, de qua
'idem flumen emanat:atque aliud plateam ciüitatis, ad
quam defluit : autaliudarbitretur defignari per fèdemin
fède, aliud per flumenvits procedèns de fede,atque aliud
perlignum vits ex vtraque parte fluminis cohfitùm.:- fèd
ipfàmeflè fèdem De^c agni, quseft & ciüitas ac platea
ciuitatis : atque ipfiim efle qui fèdet y t rex in thronayip-
fltm qui vt fonsvit* redundat inÆdé, ipfum qui vt flumen
deriuatutad ciuitatis plateam, ipfum etiarnfignum vits,
qui hinc inde pofitus eftad teféóUohem.Deus enim omnipotensjquiaanglicamatquehumatiamcreaturam
Etojlendit mihi flumenaqua v ita , JjUndens tanquam
cryftallum\procedens defede Deidragni,inme-'
dioplate&etMy & exvtraque parte fluminU lignum v i
ta, afferent fruttus duodecim , per menjes Jirigtdosred'
den sfr ufiitm(uum,&folta ligni adfanitatem gentium.
Poflunt cunda hsc non inconuenienter .ad phefens
tepns referri,quo ad in ftar paradifi prsdicationis flumine
fenda rigatur ecclefia. Nifi enim prsdicatio fenda flum i-
nis vocabulddefighiretur,neqaaquam Salomon diceret:
Aqua profunda* verba ex oreviri:& torrens redundant,fontfapi-
eiitia. Nifi prsdicationis fermo per flumen exprim'eretur,
nequaqaam dominus in euangelio dixiflet: Oh/ credit in me
fictit dicitferiptura,flumina de ventre eiiufluent dquxvtua. Iftis
fluminibus gentilitatis cordairrigari confpexerat Pfelmi-
fta, Cum diceret: Pofuit defertum inftagnum aqua, & terrim
fine aqua in exitus aquarum. Q u s videlicet fenda prxdicx
tio,&vnumeff flumen &multaflumiha: quia&vnitateih
fidei annunciat,&tamen vt multos irriget,per muitorum
ora diffunditur. Defede autem Dei & agni> in plateam ci-
uitatis deriuatur, quia per prophetas atque apoftolos ad
gerites pei^urrit. Bene etiam flumen aqus vis vocatur,
quia quos irngat.vhiificat.Rede cryftallo Fplendido eoni-
paratur,quia quos Ifrigandb viuificat,adaquambaptifina-
tisperducens,mox&puritate fplendidos, & roborefbr-
tiffimos reddit. Ex qua pirocUldubio i rrigatione fluminis,
illud lignum in cordibus fidelium radicatur, de quo per
Pfelmiftam' dicitur: Etertt tauquam lignum quod plantatum
eft ficus decurfus aquarum. Quod eftautem hoc lignum, ad
-numorem aquasvitens, tfifi incarnaca Dei fepietia, de qua
per Salomonem dicitur: Lignum vita eft bisqui apprehende-
rint eam\Hoc in qua illud eft lignum, ad quod nunc (i quis
extenderit manus, viuet in sternum. Quodque:ex vtraqj
parte'fluminis^fledefcribithr,quia&vec«s Sc nouumte-
ftamentum Chriftum annUnciant. Qui font autem ftu-
dus ligni dubdeeim,nifiyirtutesfendorum,qux exprx-
, dicadone nafcuntur app^lorumf.Sicutenimredempcor
nofter annus, fic apoftbli noincongruemenfes yoeantur
eiufdem redemproris.Sicut etiam ille dies,ficiflahorxap^
pellantur. Et quia dominus & ecclefia vna eft arbor, con*
ftat nimirum quia ex radice ftipitis prodeunt duodecim
ftudtus, quo rami per fingulos menies reddunt. Ipie enim,
dixit y Sine me nihilpoteftisfacere. Quid veto per folia ligni,.
qus ad ianitarem gen r iu proueniU nt> credimus defignari,
nifi ex do&rinaapoftolorum, ortos in ecclefia prsdicaro-
res.qui & fide virentes, & vnitatis concordia inuicem in-
hsrentes, nullis t enra t ion urqfiati b us, nullifqueperfecu-
tionum turbinibus ab vni rate ecclefiq poflunt euelli, Plal-
mifta atteftanre,qui de eodem ligno loquitur, dicens:Fo-
lium eius non defluit} Quiaue in fani tatc m gentium profici-
unt,quia dum &infeipfis fidei vigorem atq; vnitatiscon-
cordiam oftendunt,& hxc eadem aliis prsdjcant, nimiru
ex ieipfis medicamentu quodammodo vulneris,exemplo
& verbo faciunt quo ianetur. Poflunt quidem (Vt di&um
eft) non inconuenienter hsc ita accipi,fed fequens verfus
ad futqru'm tempus hsc eadem nos cogit referre.Dicatur
eTgo:[Etoftenditmtbiflumenaquavit£,fplendenstaquamcry-
ftalltim,procedensdefede Dei&agni, inmedioplateaeius: &ex
vtraquepartefluminis lignumvita, afteremfru&usduoiecin\,per
menjesfingulos teddensfruclUthfiium: & folia ligniadfanit at em
gentium.] Flumen aqus vies , hoc loco ille dfebet intclligi,
qui & fons, fi fiifnmasatqueincircunfcriptusfpiritus, de
prsfïdendo
régit, rebbe fuper thrönum fèdet. Qiuàautem
quos prisfMendo régit, ipfà hubertatis fuxvifionedcbri-
àt, bene in fède tanquam fons redundat. Quia veio ipfà
hüberta'spotatiönis q üs fimül habetur-ab omnibus, pro
'fingulbrum m'eritis vnicuique diftribuitur, iure in medio
plates ciuitatis tanquamde fönte deriuat-i dicitur, exquo
vnufquifque habifator ciüitatis pro viribus hauriat, pro
meritisaccipiat. Etquia angclitam atq; humanam natu-
-ram hincinde fàtiat,ipfiquevifionis ^potioitaeft tnul-
timoda,vt qüicquidtunc cuiquam in deuderium yenerit,
hsceadem'vifiójfiatdigne lignum vits,hincinde pofitum
effè defcrib'tur.Sed tlec mitum,cum & ipfum manna filiis
Ifiâel de cslo acÉributum, per quod sterna fàtietas figu-.
râbatuET.hocfècundum fcripturàe fèntentiam ynicuique
lapaeritîn bté,iquo‘füiflètdele<ftatus. Ad hoc enim perti-
nerevidetur, qubdde eodemfiiramoatq; incomprehen-
fibili fpiritu dicitur rErit Deusbmniain onmjbus. Propter
hanc namqüe^rationem ipfè lux fllumînans.ipf&vitaviui-
fleans, ipfc fons vel flumen vel torrens inebrians, îpfepa*
riisvel lignum vits fâtians vócatur. Quifunt autem nu-
bbüs ligni duodecim, redditi per menfes duodecim, nifi
ipfevifiôfàtietatisfinèfinemanensîSoletenimindiuinis
volüminibus Dci sternitas^ aliquando per vnum
diem »aliquando per multos »aliquandopermenfem vel
menfes, aliquando per annos defignari.^Ætcrnitas enim
Dei, vniusdiei fpatio defignatur, ficut eidem per Pfàlmi-
ftam dfeitürî Melior eft diet vnainatriis tuisfupermiüia. h£ul-
torum autem dierum figuratur, fient de domino per bea-
tum lob dicitur: Qui nouerunt eum,ignorant diesiUuu.Men-
fisvero vnius vel muitorum ,ficüt per prophetam dèele-
âorum requiçdicitur,Ef erit eismehfisex w«j)9:atque ficut
bac in A pocalypfi duodecim mëfe$ in reddito dleâorum
I .Cork'.
P film.'
ifaieft.
frubbu deferibuntur,annorum quoquefpatiis-ipfabeata |
sternitasexprimitur:,fi cut eidem perPlalmimim dicitur, |p^.jo
In feculum feculianni tui. Et rurfum: T« autem idem ipfées, & rjd. w
anni tui non deficient. Lignum ergo vits per menfes
duodecim frudus reddit: qqia ipfa merces b eats im-
mörtalitads quaftuuntur eleéli, nuuura tranfitumhabet,
fed fine fine manet,Qgid vero hoc loco per foha ligni ac-
cipimus,qus ad faniratemgentium proficiun&nifi perpe-
H
tus laudis harmoniam, qusexipfayifione conditorisin
elebborum cordibus exoriés, in fanitatein crédit felici iam
forte laudantibus? Quo circavbi sternus vigor, nulla vn-
qUam ineflè finitur aridi tas: vbi perfe&a & ftabilis fani tas,
nulla prorfus interpolat infirmitas.quod fpirituflandus
per prophetareprormtrit,dices:G4«ifj« & latitiaobtinebut,
&fugietdolor&gemitus. Ibirn. gentiüfatiitas vera,redem- 'jf»Ui\
ptio plena, & feheitaspermanet fempitema. Itaque quafi
quo d da fanitatis cataplafmü ex foliis ligni,gentibu s ad fa-
nitate imponitur.cum earu corda perpetua creatoris lans
obtinens,nullam in eis fatigationem, nullam laflitudine,
nullam triftitiam, nullam mstorem finit inefle. Sequitur:
MAtth.ïf
ibiden^-fC.
pfidU’ ^
Pfd.m.
Pfid- 47-
Pfd.it.
‘ê
Pfalo. A
In ApocalypJim,Liber Decimua. 4
. Ètomne maledifium non eritamplim.
Sbbau<hsîin ilia ciuitafednfllafeniftotunrïocîiétatè in ilia
sterna felicitate. Nimirum quia & ipferéleda eiuitâîfin
-fiiisbftbicatoribus aüdiet tVtimebeifcdiâipàbûmei,péteipkè
regnum quodvobisparatum eïïabortgine mandi : & reprobam
maledi&ioms fententiam accipiens, audict: Ite maledtcli in
igneM4ternum,<fuiparatùs esl Dtàbol&é- Arigéïts eius. Maledi-
J:uWi itaq5 in ilia citiitkre nbn eiät,quia ôthhes tànqùiâm'fi-
lij benedibtione paternapotientur;Qùbd Pfelmifta in Sôi|
ritu fan&o futurum prsüidens, de prsterito tanquam dé
futürö -loquitur,dicéns:jBenedixiftiDo mine terram tuamyauer-
tifti captitiitatem lacob ïfemififtiiniquitatem plebistua, operuifti
omnidpiccata eorummitigafti otnnem tram tudni, auertiftiabira
indignâtionis tua. Sequitur;
Etfedes Dei & agm inUlaetynt , &ßrui em fefx
uicntilli.
Vnam;fedem fingulari numérofuperius memorauerat,
dè qua flumen aqus vits manarevidiflefe dixerat: nunc
autemplurali numerofedes ihtroducit.Sed hocfigbificanc
pluresledesiquod vna fedes, eleâof urn feilicef Ecciefiaiii;
de qua per Pfalmiftam,dicitur. i//?(r federuntfedes ih iudicio, fe
da fuper thronum Dauid. Nam & in haeApbcalyp fi in vigih-
tiquatuorfenioribustotidemque fedibus, ipfàèîebtorüm
Ecclefia fiepe figui^tur. Qus.fciL&propter vriitatem fidei
invnafede, & prop ter.diuerfitategentium açpopuli Ifrae-
lis in viginciquatuorfedibus exprimitnr, & qiiia'd fummo
fine fine inferior regiturietiam in ilia patcia fedibth hdriiinai
nullateniisamifit. Ynde feriptum eft: Hie eftDeus nofter in
aternum& in feculUmJeiuli * ipfi reget nos in fecufa. , Hinc £$$£
fum dicimv.Dominusregit me,& nihil mihi décrit, in locopafcua
ibime coHocabit. Neaucemabhac feflîonè quafi Creaturäa
fummo'atque incommutabrlf^irîtufeeundum hsretico-
rum figrhenta Dei filius pro nobis inearnatusy p^tarctur
alienusy id circo D ei & agni fedçs imlla cimtateeffcrefe-
runtur ,'nonquo feilicet aliafifagni fedes,alia patris&Spiritus
fan&fifed quo in fea diuinitate æquaiis èflè per omnia;
doceatur. Sed cumDominus (jifcipults àdhuc mortalibusj
dica t,I.«« non dicam vosJeruos, fed amicos nicos: quia omnia qua -
ciirtque audiui a pâtre meoI notafeci yo^.-muandum vildeeft,
qnomodo iam immortales effe&os,ipfaqife omnia q u i fi-;
bi fada fuerant, nota cernentes? feruos ifta feriptura v.blet,
aut fiianj aferuitute corfuptipnis liberati, ad’libertatem &
gloriamfilioru m Dei tti'nc peruénient, quomodoin illas-
ternaquiete feruire natrantiir ? Sed feiendurft nobis eft,
quia in ép quôd iam in laboris certamine fioti defiidabunt,
fed in sterna quiete fouentur, liberi eruntacnulla ferui-
tute obnoxij, quia vérp dfüpçriore etiam tuncVeguntur,
nonrimorfs,fedàmoris ferui erunt. Nunc aiitem eis^dici-
tur »Seruite Domino in timoré: tupc autem, Vacate &Videte
quphimegofumDeus. Et qüs e,rif iliaferuitus,nifi laus irifa-
rigäbilisi laus indeficiens, lausfemperamorefaccrefccus?
De qtiibus adhuc fubäitur:
Etvidebuntfactemeius.
Hie manifefte oftenditur,qus fit ilia feruorum feruitus,
qui facieip Domini fiiiindefinenterafpiciunt.' Et quid per
lacienvDei, nifi^coghirioneiTj yifionis eius in telligere derf
1 tmifA b |i t afltem vt aliquid corporeum ineo menshu-
mana nngat,&calem euinfacicm habere, qualem canfue-
uitcurpbreisoculisvideie.exiftimet. De qua vifionisco-
§? cionePei' ^auliim dicitur: Fidemits nunc per fbeculum in
autem facieadfaciem. Sdend atnvciQ nobis
e ’duqdfiiere nonnulli, qfii Deum dfeerent iiTillategid-
nC e3ritud.inis, ln elaritatefua quidem confpicifed in
r '^QSmmirummindr inquifitipiiis
U, “" ;fls Fefellit.r Neque enim illifimpliciatq;incommu-
c^aritas ’ aliud natura, led ipfa ei na-
1 l 1 ‘P^laritashafuraeftt Quia eniminiila
r -uifibiliqae natura , vt eft quandpque.yidendus
M t^ riir ^ ‘‘hnesd.n 'Epiftolaiua . dK'ensfcWi/^^
feimus
■ _ cum appatuerif i (unites ei erinlus y quoniam vijt&
lioth. Vjst.tatr>Jom.q. Pars a. , ,. , | |
_ _____ i i ■ H
debimus eùmfiçutiett. HincPojminus dileiftpribus jf^s’npl-
1 icetiir fdicéris ifiiqitis Tiltgit me} dihgetur d patre meo ; & ego
diligameum, ér thanifeftdbo ei meipjflm. Ac fi patèpfer diçat:
Qüi iü veftra me cernitis, rettarv^inmea me.ndtura vi-
deatis. Hincrurfum ait: B e a t i m u n d o c o rd e , q o n n tm ip fi f t c u m
flidebunt. Sed quia dcDeo per prij^nim Ecclefts paftorem>
dicitur, 1 nquerndeftderant A n g d i p r o ff ic e rc : flint nonnulli
qui héqüâquaèi Dèüm videre v el A ngeïos .fufpicaht ur, «
tattién didumper véfitatis fenténïiam fçinîü f.Ângeliedriirii
incalisjèmper vUèntfdïumpaïrismei qüïiticoélis eft. Nunqu'id
enim aliud veritas, aliud prsdl^tofin fônat veritatis ? Sed
n fententiaVtraqiVécônfpicitiir^duiaflbineqùaqûâmdifi''
cordet,agiyofcitur. Deum qüippeÀhgefi & vident, & vif
dere defîderant;& in tue ri fitiuii t j'&in tuen turf Si enim ifid
vid'ere defidefarit ., vt effed:us fui' dçfidqrip miniipè per-
fruantùr, deficlçriumfinë fr u d u a n x ie täte m habet, arixief
tas pcènàm. Beat! y erô A ngelinb b m ni poenaanxiëtaçis îp |
gelünt, quia nunquam fimul poena Sc béatitpdo fipnifè{
hiunt.RurfunTjCum çps didimüs deDeiyiflpnefetiarijquia
■&Pfelnnftaait,’S4 //Vfo>- dum manïf^abftùfÿor'u f^i:côtifil
derandumhobis cft î quoniam fedptatemîoiet faftidm m-
fiibfequi. Vtergo redefibiv traqiieco n uenî an t, dicat,vé-’
"nças qpia femperyident : dicatpisafcatöregregiusj quia;
fern per videredéfîderSt. Ne enimfipinfanetatefaft^
fatiatidèfidfcranf ; &fi defiderànt, igitur fine labbrefunt:
quiadêfîde'rîü fàtietas côÉîtatür, ^fâtianturfine'feûidio,
quiaipfafetieta^ëxdefiderip|empëracçèn^itur.Siçqü
qùë^f noserimüs;, quando ad qjfütnfontemyitsvèneri-’
mas. Eritnbbisdeiedabilïyimp'rëila fitis finiülatqüefà-
tiqtâs , fed longéaberit afiti necëfïitas , ipngë a fatüritate
faftidium, 'quia^firiëntesfatiabimurf &fàtîati fitiemus.
•Videbimus igitur Deum ipfum quierit prsmiumlaboris
iioftri j & poft morralitaris huius tenèbras accenfa eius lu-;
cegaudebimùs. Iamhunefe^^endumeft, vtriim tune
in ilia bëatitüdihe inéffabiiern illarh^ 'inâ’cçeflribilcm af-
queincommutabilémlucemiCorpófeisocüiisviderepQf-
fimùs : de quafciücetvifiohe gîprfofüs antiftes , pater Au-,
guftiniis a quâdamrëligib^ Dei rogalüs^ Vf jçribérët'y autoritäre
plenarh Epiftoläih edidït^ qüiqtiepëôribnem élus
diu dift ulitj quiaf vt ipfeaitjdetanta re diümüïtumquè Co-
gitandum fuin VTaififem autém ad fcribehdum compül-
füs, quiaàmultisde eadem refuâm fententiam credipöß.
fe dubitabac,qubd& contigit: adHiBüitfirmifïïmosËc-
clefis teftes, hæc eandem qus ipféfentiebat, affitmantës:
Hieronymum fcificec presbyterûm , in diuinis .ïcriptütis
dodiflimum i Ambfofium Mèdiokhenfem, fâregprium
Naziadzenum, A.thànâfîüm.Alexah(irinnm. Et quanquam
fua & edriim dida non pró Carioniqs Abris àcâpicndà
doçuëf it,ex eißem tamçh libris èadem dida munita^oftëri-
dit. Çuius ergoàflèrtibnes tam firinàs tamque rbbbtatàs,
hüic opçri ciedmianhedendas., fed îionea proiixitàtë vei
brdine,quo abillo digeftæiün t, qjiia& breüi tatiscompën-
dibvtens, pauca de multis affiimb i & quædam ftylopfo-:
prislocutionis ex prinib. Àgcnunc, Videâmus primiim
vtrumad cbrpu’s , ari ad fpiritüra fuBlipiior âtque bearior
yifiiÿ péfeineac; & tuncdemünf cautiflim^ periràdemus,
an aliqüando'hôc ppfljt intueriinféiior, qtiod pbtéft vi-
fiis füpçrior. Cùndis itàquevérà fciëntibus liqüèt, quia"
Deus non corpus j fèd fpiri’-us eft : fpiritus autëmnec loca-
lisriec circ-umfcriptus, pater ScJUius Si Spiritus fap^us.
/%uîs aûtem itâ defifjiët, vt negètViderépatrem fiiium,àut
filium patçèm, vefSpiritum fàndum patrem &filiuniîEr-
go fi fecuûdum. jeôtam fidem & pater vider filium', & fi-
fiiis patrem, Sc Spiritus fendus patrènf ôc filium, quia&
hoc feriptura fauda teftatur, & tarnenhec pater nec filius
nee Spiritus fendus per corpus fe vident; patet proculdu-
bio,quia potfor acbeatior y^rnoporpôrrffed'fpintihm-
buendus eft’N on folurn autçm,>fed& créaturamfuam vif
•u'e-rè dicitur is,qui null^corporis roolç circümfcribitiir ., vç
e ft illu d in pria cipio creation is mxà\àïyyiàit Deus lucem quia
btmaeß,&firm amentum à 1 mare & artdam (fyqmnefanum at-
queomne lignum,folem,Lunam,ftellas,reptilia animarumviua-
rujn volatilia cail.Scad extremum yViditDeus omnia quafece-
rat,&eranivaMebdrta.lizc de incircumferiptiatq; incorpo-
réf fpiritus vifione, qua & fe & fua fine corpore vider, dida
fufficiant.'
Pf4.1t.
F
Genef.i.