4 « 4
!G*£*. f.
Saf>i. 7.
iohuni.
CoJf
Ambrofii Ansherti
lecUf. 9.
fet, vidi & ecce apert urn eft templum tabernacuit tefthiwnii in ca-
lo, &exierumfeptem angeli bubentesfeptem plagas de templo,Ce*
cutusadiunxit';
)4y?/« hpide mundo dr Mndiio.&frtidnSli drape-
Bon z.oms aureis.
Êtqnid in lapide màndo &candidoààcipimus,nifi do-
miinumlçfomChriftüm quem fibi elè&bram ecclefia.in
baptifmaris iâçrament(y^drcumimi6tit, ‘Apoftolo atte-
flance qui àit: Quicunqi'iiaptizjttieftis, Chtiftiiminduiftis? Qui'
bene lapis, qui murusecclefiæimpenctrabilis, procul fà-
gittasdiaboliignitas repellens: reite muhdüSi quiaomni-
npfinevllopeccato concertas & natas; dighe Candidas
Vocatur,4üia candor eft lucis æt£i;næ*&lùxyèra quæ illu-
minatômnemhominfcm vénientem irifaunc mundû.Quià-
vèro idem Dominus caput ecclefiæ, pér aiîumptam angeli'
creatuçam Iohanni admamillas zona aurea cinóhis appa-
ruic, dignum fuit v t& membra zonis aùreiS ci'rCa pedora
oftenderentur piæcrndta, quæ iam tuncjn illo fuerànt o-
iftefiïâ. Quid autefft in zonis aufeis nifi& chantas, qua; ab
Àpoffolo vincuiiimperft^ônisÿo.catiir, & caftitas tttfcn£
'tis^'cfignaturï-Re<Stêeni:m''aaögeK circa pedora præcin&i
zonisanreisoftenduntar>qùia nimirum ânftorumprædi-
'catbhim corda diim poehliH iam timore'neqüaquam fubîè^
dafont, quem charirasfóris excludit.atquea fè viciffim
nulla fciftione foluunraf.exfqlafe charitate conftringunt.
•Rede zonis aureis circa pedora pr&ci nguntur angeli, quid
Videlicet iidem fan&i prfcdicatdres fnpernorum çiuium a-,
Ÿhoredeuindi, non foluni-pollutiones quasinlurobis re-
ffeingi videntur»verumetiâm ipias immundas cogitationes
vigorfc mentis réfrénant. Sed quia iuxta aliam trapflationé
nequaquam iidem angeli lapide mundo & cartdido fed li-
teismundis & candidis induti appâruiHè defcribuntur, lï-
bctetiamqi%i fignificè;nÉ lintea müda & Candida demon-
ftrare, maxime cum &;ad fùperiorem intellectual magis
Vidèaturpèrrihere, Soîet enini nonnunquam mortificatio
ihUnteo figurari, proeo qùod mortuprum corporibus vi»
detüràdhi1jéri.Quæ fcilicet mortificatiomagis adinterio-
ïém bôtôinem pertinete probatur , quam ad exteriorem;
quæque inbocpræcipue cognofcitur elfe,quo iudicia Dei
in nullo reprchendere > fed in omnibus cóllaudare vnuf-
quifqueltudet: vnde&bene ipfa lintea Candida demon-
ftrantur. Candor enim in linteis apparat* quando mortifi-
catusà propria voluntate arfimus, irreprehéfibiliaeflè Dei
iudicia in cundis fupernis difpofirionibus & crédit & fir-
niiter tenèt. Si igitur in candore irteprehenfibilia Dei iudi-
ciàteâre intelligimus figutari, non incongrue'mundis linteis
motuficatus videtiir animus aptari: vtfcilicet roortih-
catihocedamcandorefulgefcanteleéti cumîreuelata cordis
fade iudiciorum Dei gloriam Ipeculzntur. Ad quorum
Cpm hoc ftnt lèptéfûangeli quod ftptem phialaê ,quid
îttquod idem,angeli boçaccipiuntqüodfunc, paulo. fupe*-
rius anticipantes expofuimus : fcilicet quia idcircô præfati
angeli phialas efrundendas accipiunt,vt fpiritufânétomô-
dincance,figuraex fè gignat figuratp:quatenus qubd fitan-
gelorum officium, apertius oftendat, ne fi diceret, primus
angelus effuditl’emetipfùm, ambiguicatem legentibus da-
ret, quænam effet ilia emifio.
At cum dicit, primus effuditphialam fùam,nulli dubi-
um quin praïdicationis verbum in ipfii efFufione defignet.
Seruat eciam reéte loquendi ordinem,ne incerruptofèpce4
nâno facratoque numéro, dicat: vnus ex fèptem angelis,de
die fèxreiiquis fêptem phialas i fèd vnum inquir,ex quatuor
animaiibus,cum & vnus ex fèptem angelis, arque vnum
exqüatuoranimalibUs,non diuerfâ,fèdvnum fignificent.
Quid aucemèft,vnum ex quatuor animalibus,feptéangelis
jfepté phialas dare, nifi redemptorem noftru fan élis prædi-
caroribus verbu fâpien^ ab occuliis infunderèîqUàterius
qui offiçio prædicatorum fiingi præele6tifunr,hocappare*
;ant in effufione veiboram,quod dudumiam erantln præ-
deftinatione diuinorum indiciorun f Qupdtaleeft,qüalefî
diceretu r: Vnum ex quatuor animaiibus, dédit fèptem an-
gelis poflcnr, id efti Dominus qui ante rhundi conftitutio-
nèin prædican tium ordütem pr æelegit, cum eosin tempore
ad prxdicandam fuam ecclefiam per mundum fpàrfit,
efFufione fan(Stifpiritusverbifàpientiàrepleaic.Vel cérte in
vno ex quatuor animaiibus, ordinem prædicantium defi-
gnans, in fèptem vero angelis auditora muldtudinem exprimera,
pra?cedentia eccielîse membra per fingùlas gehe -
rationes, prædicandi pocendam, ligandiatquefolüéhdi îi-
bertatem.fubfèquenribusmembris annuehte eis diuina
autoritate, tradereperhibentuf.X^ùod vdque qubtidié a-
gunt, cumperimpofirîonem man'ünmin ciiiitatibus prar-
fulesanimarum jconftituunr. Bene a. phiàlaequàsaécipi-
unt,aureæ efïe defcribuntur: quia vt.pnedicahdi officium
implerepoffint, cælitüsfàpientiæfulgôreilluftrahtiir. Vel
certe vqpeleftes diuitiasin fè reconditàs fèruent,' (èruacas
opporcuno tempore Dei populis conférant, igné tribula-
tionis purganrur, preffiiraium côtufîonibus extenduntur,
ficquein aitreavafa ex terra? arena commutantüri An non
phialam aureâ acceperat, imo phiala aurea effeétus fuerat
PauluSjde qùo Dominus dicebat ad Anzniim^Vtuele^ionts
efinftbtl N o tand ü vero quod præfàtæ phialæ fiiperius qui-
demodoramenris,ideft,orationibusfan£torum:nuncau-
temiracundia Dei viui, inferius vero feptem plagis nouif-
fimis plena: referuntur.Si eninxodoraméds plenæ, quis eft
in eis locus vacu9, quo f pofïïnt vel iracundia Défivel 7«pla
gç recipi? Sed Iciendum nobis eft, qa non ficutin materià-
libus rébus,ira in fpiritaiibus di fficultatis apparet effèéhis,
aeper hocinfingulispracnominatis partibus, ipfie phialæ
plenæ reperiuntur.Quia enim & perfedtâ eleiStorum Bros,
8t confummata reproborum damnatio in eis continetur,
t/liïu. 19.
Âfoi al f.
G I
perfonam exborrantis fçrrnb dirigitur, qiiq 4 icitür : Omni _____________________________ ____^ _ ____
teinporefintveftimen^atiiàC a n d id a ^pertcidiceretunTc- I rêdteinfingulispatribuspleinæ membrantttr.Nam projîter
pore quermoraris in terra, in cunâis fupernis difpoficioni- | glg^orum falutem, plenæ odoramenris : proprer reprobo-
Pro. 1«.
Pro. 11.'
D
ifii. «s.
I msDei iudicia collaUda.Quafî enim inqùinatur morcifica-
tionis indumentu&i, cum iudiciorumDeilaudispræconio
obtredarionis macida fuperducirar. Quodaùré cindicir- |
ca pedora zonis aureis angeli narrantur, poteft haie fenfui
congruenter aptari,fi in aura fapienriartvintelUgamus figu- i
rari. Vnde feriptura elt : Accipitefdpientiamficutaurü. Vnde.j
eft &illud, Thefaurus defîder*bilis in orefàpientisréqui-
efeit. Præcinguntur igitur angeli circa pedora zonis aurais
ranquam membra fummipontifiçis.-ybi cerrum eflvpri£
cfx témporibusûcerdoris peduslegalicerfæpegeftâfleîo?'
giurri, i. fatiohale, vtfciliceteledorumcbrda fpiritali fâpi-
entia conftrida, fibiijuè bene confqla, diuina non reprchendere,
fed laudafé iudicia ftudearit: Scillius auri fulgore
iliuftracione videlicet fàpientiæ, alios quoque ad laudan^
dum indutiçinter hottentur: quique iam dicere cum Pfàl-
raiftaiiouerunt: lußtu es domine,& rectum iudicïum tuum. Se*
quitur.
Et vnum
ßptem phialas dure a s.
Deivtmntis m
fecula ficulorum .
rum vero mortem, iracundu Dei plenæ. Et quia ipfius di-
ftridi iudicis iraagitur, vt vnde eledî viuunt conuerfi.-indc
feptobi moriantur minime cônuef fi, iufte plagarumvoca-
bulumipfavltionisirafortitur. Sed necmirum fi præfatæ
phialæ&fuauitatem orationum, &iram plagarum conti-
neredicantuncumàfandisproregniDciaducnrufundun-
tur,cum Apoftolus dicat, Chrifii bonus odorfum us Deo».& in
his qui fàluipunt, & in his quipereunt:& ahis odor mortis in mot-
tetn, aliis odor vit* in vitam.Si enim de domino noftro Icrip-
tum eft, eccepofitus eft hic in ruinant & in refiirreCtionem mul-
torum in ifrael, & inJigmim ctu contradtcetur: qtiid mirum,fï
phialæ, ideft, eiufHem Domini prædicctores, iuftis fîiaui-
tacem præbeant,impiis vero plagarum irrogent vltionem?
Sequitur:
Et impktum âjl templumfumo a maiejlate JDtipdr de
virtute dus: & nemopoterat intràre in templum, donec
confummarenturfeptem plagafiptem angélûrum.
Templum fumo repletum non in cap i te, quod abfit,fcd
in membris intelligamus,ne forte &iph eandem calignem
•' - patiaraut
Cor-1-
H
In Äfdcdjpßm, LiberSeptmiù.
'patiamnn Plagis autem.dè templo exeuntibus, quid eft
pfilLii.
Exod.tf.
1oh*n.y.
tèmplfiÈjmo .repleti, nifi eledorum ecclefiam in infirma-
| tibus mébris fuis ex çonfiderationc inflidarüm plagarturi
| mentis caliginépati: Cum n.infirmi quilibetintra ïàndam
ecciefiâ conftitati,non valent cofiderare, cur hic ttialis be-
'fae,& bonis fit mâle:cur bicmaliiheolumes gaudeat,& bç-
ni prelfuris geman t:cur mali diuitiisabundent s& boni in*
opes fiant ! çùrnla'is profpera, Sc bonis aduetfà fiiccedants
eurreprobi exauditavetbi pfædicatione.detniiientü incur^
raht,per quâothhes idfti incre^f ntu faluatibnis inueniûtr;
çur falfi ïratres, ékeitatam eccleua perf&utione, per t^pq-
raliaÜagcDaad æterhain mçrtéperueniant, per aüæ eledî
ad fèmpiteç!ialn.vita,m proficiuuc?Cum inquam næcôc his
fimûiaab elicleininnrmis non valent ihfpiçi , in eorû parte
certû eft tertlplû fumo repleri.de quib.&itibditur : NemO
potèrat intrare in templ û. At fi diceretur ? Nullus cotS qui
nanccaligihépafîuseft, intra mentisfiiæ domü ill ud penetrate
vaiuit iudiciorum Dei lècretunv. Quod vero Vfque ad
confummatior.ëplagarum 8cidé fmnus in templo perdu-
rare aüerittu,&aditus introeundi in e um dencgatur,ita in-
telligendu eftjtahquam diceretur: Vfquequo ad finéeccle-
lua peruentat, rales in eadéc fié non poterant , qui ignotan»
tia caliginis tadi, nequaqüam intra inentis fitfe fècretu iu-
diciorütii Dei gloriamfpeculaii valeant. Vnde & Pfnlmifta
ecclefiæ vocc.de infirmantibus loquitur, dic'çnsiFxiftitotaba
Vtcognpjccreiii, hoc laboreft anceths, donec mtrem m fanctiunum
...................
kclifyinis dltlcret ■, qUód iiïgins pauórè coimiietat. Rc-
pletur ergo templum fumóa maieflatc D e ië de vi'rtutèi
iüs, quia in fukente diuina gratia,»6 fbliim ex his qüi intra
fandaniecclefiam Chrifhim cqnficentes/fcdera perpetra**
nint:yèrümetiam quieaüdemecèlefiarti Cièiin npuiilimis
perfequentur ,intra earn aggregati j cqnfclliphu lachry m is
vulnerafiia fanandi lauaiit: qux propter cpiiceniptam eiu(-,
dem écclefia: praedicationem; extra eam fibiinflidaFuif^
cognpfcünn Nemo autépöteftinrrare in téplumiTuipQ rê*
pletnm,donec fèptem finianturplaga:: quia nullus adiiuc
intra mentis fü* lecrctum ïècuritatis ktitia foiehnialaudis
deinuulgentia Iceleru m domino valet cèlebraré> mfi pui
prius ftudueritde’eifdem fcelèribus tempus digmepcenité-
tiasexpiere, ytcörifèqüenter ‘cum ^faimifta vateat domino
dicèfe : Deambula’Am m inmentia eïrdis mci in medio downs
tuk »fubaudis j, in medio córdis mcivbi efldonius Dei. Ijle
eteniui iècurUs at^ue de récepta innocentia ga'ndi;ns in cê-
plo deambulat 4 cm nihil iam deprartentiscrimiiiibusqu*
dum a maiêftate Dei&virtutëëiuscremarentur.tempfuiTi
fumoreplcbant,lemafiire cpgnofcituj. Qui etiam perprt);
i f f l S dicitur ‘.Quieftar voxtMkpforati, &oculitiuaUchn- F
mis. Hmcrurïum perPlalmiftam domino dicitut: Cogttatip terem.ji.
^tó*rw«j5frfifw«tó-»Cubdadis,-ctce. iböiüsde biaieftatc *fa $S'?
Dei 8c yirtutceiuk in 'templo 4Ü0 pèccata efëtnahtur,exur-
gé'ns S ti bi imgit autem P falmifta,dicens:i^//^«i«f wgiratio nis
dtemfeftum agent riRAëfiiliis verbis diceret: Suecrefcènte
Dei, &tnielïigaminmSüifiimà. Interhæeauteiôlciehdüm eft ; ighedititniamöris,acpernoceiianeicehte jfumodmphs,
nobis, quia ficut in parte infi 1 mantium templum fumo re*
pletur, quoperlèuetanrenulius'ekhisin illudingtéditur,
îîc in robuftorum forte nec eod é fu mo tangi tur, nec ei's in
iilud intrâdi aditus denegatuir, illis fc. qui indu ti funt linteis
mundft 8c candidis,atq; circa pedora præcindi aureis zd-
nis. Quia n. nulla dilbietatis caligo eoi u meres valet obnu-
bilare,quatenus iudidat)ei iufta & pia ceftentconfiderare:
certû eft eos quotidie ingredi templû, no dé maieftate eius
fiimo repletu, fed cadem ftiaieitatearq; yirtutfe iHuminatû.
Quas vtiq1, pèrfonas, intrantium fc. achiinime intrahtium,
Moyïès figu rail ter geflit, qui & taberha cii Ifi foederiS ingteP
fus,fàciéadFaderà cum domino loqüitur i ficut loquifolet
homo ad amicum fim & rurfiim in code noh^talfec ingredij
hube operiepte Pmnia, & gloria domini illdd impientc, e-
iufqV maieftate corufcSte.Et né Forteqliis dicat, qttomodo
aliis in hoc templû intrandi adftum praedicas, aliis vetp de*
hscfentebtia qila dicittir, nemo ppterat intrare
in tepjum.omnes excludac.nulluln inrromittat ieiiangfcli-
t càmfocutionéni huit pêne fimilem neceîîàrib in trod u ci-
• vrquàlitèrnünfitcbnfcratiühi quod dicimus, pr'oba-
: bilîter oftendamus. Ëâptiftadéniqj Iohannes enmquædâ
: Çhrffto lo'queretuf,inter cætera àit : Tcjimcniam eiusneto°
kcc fir. Qui autem acicipic èiùs rçÜiinoniUm, ughauit
quia Deüs terax eft.Vbi iuftèquærirar,fi teftimonium eius
nfemô àccipit,quomodo quiac'dpit,figiiàt ^ V erax n. euan
géüftaloqùitur.quiateftimoniüm eius nemo accipii :&idé
ÿerax'euangelifta loquitur i quia qiii acçipit ëïus teftirno-
Qgethadmodam antéhæc intelh^endâ font,
fofi qilia ficut funt plerîdüe quorum nemo teftimonihrn
Chtifti acdpit, fic& rurîuiti font nonnulli quorum aliquis
êius teftimoaiitm accipit î Sit ergo & hoc foço intelligen-
dum eft <|Ubd dicititr, nbrno poterat intrare m ccmpro^i
Talecft& illud Pfàlmiftæ didtuhi :N'èh eft qui ftiâatbc'niïm,
fan eft vfque àd vnïtim Sed eftadhuc quod vtilfusatque ^Itt^;
biius de templo fumo replcto, çonfldçi'arç valeamus, ÎSi
fcriptula eteùim iâtifa fblct honhunquSfumi ftomihe,don-
reffip peccatorum defignàri, Sicut nanq^fuipds praécèdit
fhoendiurii fit fianimam fidei &cbap"tâtispræceditcon-
feffio petcatorü. Â maiéftàfè aiitem Dei & de virclite êius
impieturtettlplUm fiiitib. qui^ iHe incordibus)iominum
cpnfcniohê pëccatorümgigriit, de qupperPfiiimiftamdidtüTiÇotifeftio
magniftceritlaipustius. Èt ràrifom, Ceiifefsto
&pulcbritüdo.in co)ijpciïu éiu's. Et de quo itenim dicic : QUi
**dgttmontes,&fumigant. MopteS etenim dpminiis tangit,
& fiimigant i quia du ffiiecularium meh tes luperbas ac tu-
midasjper refp&âmn gratiæ de reatu ptiftinæ con uèrfàtloniscotnpüngit.
nibs tonfiteti pèCcataatq;
^ Si cdciliq; Petturhfcf piéie ndo tètigit,
emtindatis cpèdibus tanqùa in b e i témplo reliquïççogità-
tionis ingt ellæ, deiinpetrata pèccatofurii venia iam fecuræ
atq;gaudentes, tib^dpmiho (biennia îaudis celebrabunt,
vtic. vbi ante cogitatio pèccata cpnfitênà diém feftbtiihà*
bèbatin InÜujtan^üàm templülfumofepletutn,ébfequë-
, ter eiufdem reliquiæ cogitationiside fpë vèiiippræfumen-
tes,foblata marrons ca|igihc j fplfennitacem fibiVliEtiriani-
videantcbnuedâm * t^quam domum immehîs luminibas
côruFcantcm. Èrgo Scfeenudiim banc inrelligentiam dtm
eledoium ccclefia hiinêih qulbufciam membris lamenta-
tionis fumo replecuf,hunc Veroîn q«ibüFdam confiimma-
tis delidtorü lamentis,de fpe ftitur'ç remüneratioiiis ineffâi
bili lætitia peifundicur,& femperin iuftificâdis timpre füp-
pliciii ncpm pa rabili b us lachrymis exundàt,&femper iniL
fbficatis lætitiainenarrabili exulratrin illis f fànandis,;in iftis
aàteiù îàm ïîuMÙis ab hiX vulnerib uS^quas ccclefiafèieaipra:
dicatioantfanati aüt<(x^erat, polîu'ntquidem h^cpbri
inconüenieuier itaacdpi. Sed quia fiueiam d perpétrât is
feeleribus per pasnitentià: îamentum quidam emundati,fi-
üè^ui nullîs funt crimimbusjùqiiina ti,dum vterquéhefcit
ytrum^ur illius antéada prfenirentia làtisfadionç'apparéàr
dignà.àut iftihs îerüàta vitxitlundîtia * ab eo cùiiis^ompa-
i^tiene immûda font omniauudicetür æterna çiaricate pet-
friii cqndigna,quii{ùe ih m uftis ïç vident offchdérc, neç ira
fàcëre bonum poffe, vein quibiifdam non pecdÈntiquîbus
&âllqd abfepndituc, y rvçrum fint eleifti ignorent:& tameh
pieratem redempeoris afpiciehtes, fuamque diledionem
quam etgaillüin habeiit, examinantes, pé'diehité i!è ad eïas
o“e pi^fomunt. Sçd rurfom ne éum ctii
ahienti dëfiderioinhærëre cohcüpifcùnt»amîctanti ampli’
riment : acpërhoc&metuunc &,præfumunt, gèmunt&
gàudçnt : cogimiir fâcerï tandïu in hoc èie&oruni tempfoj
liùeiivillisquipoeni'Éentiælamentisprçceritafceléradilueîuntjfiue
inhi§ qui fenuilis Jri minum inquinapientisfor-
âidauerünr, fumumperduràre, quam diu vnufquifque eb>
ÿ m ad debitum carnis Jfoîu endum pemtherit, iu duo om*
niùm vulnërum pldgæ dcbïtUnifiheth accipianc. Sequitur;
Et àudi'âi vàce magna detMplojice/ftefeptÇângeïà:
tte,^undàephial4dm D ei, quasaccepïjt'is,interram.
Ÿocém de tétn u liS fèptepi angplps faàam ,ide*n tem-
p 1 u m certû m eft alfoqüi : quia ,yt fiipradïxinius, hoc eft.
templum qùod fèptem angeli j idpft, yniuerfàlis eecléfia-
ficutàrca N oie,8c oftto aniroæ in ea.Sed à empire exit, & àd
meibbraperuenic. Ètyt bréutteriun^a de hoc cçmpjp re
petensperftnngâ, aperiturçempium in capite'fimui&fo.,
piêbris i.m Chrifto cci n ecclefia-E __ I xeuIocl cum angelis p lagç
yt S°il^cffiontïm,^ f ^ ? R l0»fe4 ^u^ o ÇaP*t.*sFÇr^ g ^ rQram prædicatipnf!
Impie
Apoeatypï
Cap.Xlii