lil®
11
iiSllill
— ^ — •— :— ’— -----------jt,m ijü A Îïtîfio d o r ^ f- ê f ^
ndtinlcmat.lcd qimmanicros homines dcccperit.trZ
Jiccospeulitioriiastern*. Efmtmniiqwvidtrtt ttrefiliet
ùtc,tiniensinuolui-ltmili poerat. Etmlfetaus cam die«:
Qahtoritmoutbufum u U,~ut> quisruns etit-conlolator.
qui dam in tuafuifti profperitate mdU m.fercba«, nec
parabastibi I'ocioS inludra tanqaam fernpet fellx temper
pofoefll-domina. Sed8c nosh confidcrcmus OBM®
tnundi labilem» Sc oninero eius glonam Corfu.veloçifl -
m 0 cranlirci tunc. rcftliraus ab eo.hoc eft fnbtmhtmus
nos ab amorccins, qnum odlo habcnlus concupifcennas
eiusqu* mergun,t inintenta : & ea qu*finem M S
pimus deiideiared i NunquidmeUor ti ab Amn qmhabitat
in fm m a m *&* » «'««•'« 1 Hebraicelcgl poteft
Nodtiwn, & interprétant!;M M flue fifuimm Alexandria.
i ê ë ï ï f s i ftridnlum inter locuftani & taucl.u.n raodicis
pénniareptans potins quam volans. Nattija Aute, 1 ft
omnium locuftarum vt frigqretorpeant, volltent calore.
Tropologiee: Ninine po|!ulus (eculates ftmt homines:
ita c L is paffionibus & illecebrisemrati.vtmulietibns
compamnmr, «cnihilvirikpoffideant: quapropter aperientur
HebraicéenimN», Alexandria,dleitur & Amn fine
populus. Loquitur ergo Propbetaad NirnUen. N n ^n id
. mclior esanr portmiur populis Alexandra? befcnbi-
nirque'ficus eius Alexandra, qu* fuperNilnm 8cmare
po6 raeft,& hmcindefliuninibusambitnr. Aqua nuircm-
tueiufiScc. Ex vnaenimpaneNilo, ex aha lacu mareotu
co.&cx tenia mari cingitur. Ætbiopu firtitudo nus&Æ-
nmuM u . Quod ÆthiopiaÆgyptns di cæteræqnasde-
l&bit nations,in prafidiofberint Alexandra, rate pro-
umeiaram funs oftendic. Sed 8dpfainquitm tranfm.gra-
tionem ducctur.parunti eins elideHtur, & citera quæ latins
defcribitPropheta, oftèndens qute de quara erudclfe
viftotes viûis faciunt mala.nulli astan-.nnlbfexui, nulli
parcences condition!. Qnum ergo hate paffitta & Alexandria
potenti ffiml ciuitas i qdtd nutans n Nmiuc fi et-
iam tibi lpia euenefint &tnecgobibes deeodem cJtce,
& ad tantatn venies ignommiam 6c neceffitatem i vtetlam
abhoftibns tuis pnftnlesanxilinm. [ tAumtmis tuafimtfia
dB B B B B H B limeeapiens, necmnlms entlabor mifttlbus in capien o ftiipebumatronin tant* rei tnagnmidine; 6c
HteciuXtaliteram. Seclindnmallegor.amvett.AmonfKl ns r,cntfolentfecereftuperites:*eleet.
eftpopnli. Tabs poKfteflefenlnsvGonndetam popn os B Q jnlultanKS f e e to* pUudent mambus.
Ecclefiæ quarfita e ft toper amhes prophencos & habet n p g hocoftendit ? quiafiuper quern non tranfut ma t
■ circuitu finmin, doftornm , cuius mit,urn eft vetens te ^
ftamenti legeamara, 5cqnam nemo line lege C n R ist 1 j n / £.rf UJO darc lacr?mas',quianulluseft fuper quern
ptituitadimplere.babens mdetenfioncÆthioprarru çon - ^ &aUtiat0Snontranfient NecdidcStererit,fedTranficuerite
videlicet gentilitatis, de qua Pfalmitla. . “ u ; Aflyriornm 6c fuperbia eornmtranfitoria
U f e t mauus eia. D,o. Quodetiain per Ægypmnta fig^- | L p e r potetat permanete. Tropolo-
. . __ ^ _ l _:.i Ueskonc niii ramerv cuftodicrit
port* eorum. id eft lenftrs corporis, lninncis.id eft
demombus, Habentveroquafifortlffimos ve^esrationem&
intelle£lumqnibus potetant obferare portaslen-
fuum : fed hos veües conlumit ignis, quia luperantur
ienitisdiaboli iaculis. Vndefreçipitnrfeusvtaquam
ditiini fermonis hauriant : aquam ennn dicit piofunda fo-
lummodoverbaex ore viri,&jbiinuemantahquod& urn
remedinm. lubetnrquoquefumere ufom&fub,gerede
'lateres confiedre, vt memmerit fe de Into Sdum, mprta-
lem fumpfiffe conditionem: fed lpfum lutunvaquafer-
monisD E1 tethperet, &lateres confinât qnibus mum-
rioconftruatur, n e f e m huftis per portas poflit mgredi,
hoceft exemplis feripturarum tnftruatnr vt fciat thabolt
tenfationibusrefiftere. Deinde iubeturvtmultiplicetur
ficntbrnchus.hof eft crefcatvtaugeatur numero virtu-
tum • vt ficut antea multiplicabat mundanas negotiatlo-
nes.ita multitndinem peccatorum cx*quetmultitndim
virtu tufa. [ Dormierunt paß ores tut, latitauit populus tutu m
monlibus.&mmisiquieonsresit-] Quum mquit populus
effoeminatns & quafi fragtlesmulietes fuetlt, non mirutn
fidormieriintpaftbrestui principes & fubreguli mi: 1vel
fidomiti font velinterfeOi, quiprinu macieftaredebue-
tint. Difperfus eft populus tuusob timorem vementis
Nabuchodonolbr : interfeâis eflim principibus,reliqua
inultitudo ip bellis difperft eft in monnbus.iÿ mneSIqui
conereaet fijgientes, & ad tef.ftendnm cogat exetcKum.
Nou eft ob fair a contrimtua ,'id eft non parua 6c quae point
latere : ttfima eilplaga not, qu* à nnllo medicorum cura-
ri poflit. omnes qui audierunt auditionem tuam comprejjerunt
manum filter te. Manifeftutn-eftquia qaiennq, audiennt
k Sr »nom oMnnnam-OOtentilllUlUUl
ta dicit: Qnomedo cecidifti lucifer de s f e qm mane
oriebaris? Dicitur ergo per apoftrophen: O Murdor-
mierunt paftotes tni inadnentu Chrtftl Domim.quipa-
feebant hommes non infalutem, fed ytfagmarosomm
imrannditia 8c fciqnirare auidius eos deuorarent: populns
lebanr. Qnum h*c omnia habeasnth ramen cuftodicrit
omni diligentia cor fnum, qnoqnë captura ducernr :&
paruulieius rudesinfidefelidentur & præcipitabnnturtn
peccamm: «thoftes.id eft fpiritnalesadnetfan) ptxcla-
raseiusvirtutes apnibilabiinr. \rate popuU tous,mulmei j
i» medio tui: inmias tuis ad apert,o«em paudemur porta terra 1
tua, Scc.1 Adhuc ad Niniuen fetino dingitur. Non m-
quit mirum fi tam faeilis eft ftftmetfio rua lient excnfllo ,
primitiuocum ficitum, qnum oninta populns effamlina.
rus fic,&nequeat refiftere. Bandentut emoport*non
amicis, fed inimieis, vedJts qntbns clandebantur ignu
eonfiimet.quia ergo longa ent obfidto, huur, tib aquam Sc
curane potus défit obiM*.Mumtïones,uatextrue,mtram
Aramnudispedibns&calcailium,fubigem, hoceftmace-
rans 6c compingens : 6c qunm inde confecerts iareres, rené
illos 8c obftrue interiupra mnrorum, prope eftemm
obfelGo : fed quum h*c omnia feceris, glad,o pmbu, 6c
ram velociterlient brnchns deilorat herbam tett*. Et
qnum immenfam'bellatornm multitndmem congregaueris,
ira vt brachó denfilfi mo 6c locuftis comparari polfit:
6c qnum invnumcotigefrerts omnes dramas 6c the-
fauros,qu*non poflïnt numerari, lient ,6c aftracmli ificm
momento temporis araitres h lc omnu, fleur locnfta 6 c
briichusvelattclabuslbieinualèfcenreauolam necrepe-
riimrar. Treseniraluntfpecieslocuftafumi loculta ma
„sr 6cvolis,bmchuslocuftafme alis.attelabns.mmimnm
tuns qui quondam te colebar difeeffit a te , 6c firg.r ad
montes,ideftad Apoftolorum6cdoaonimprafidta: 6c
nunc omnes infill rant tibi, qui a te decepu fiierant. Quia
amem nullus ant rarus eft quern non altquando deceperis,
6cfupprquemnon tranhentmalinama: luperquem
enim.ftat maliria , non poteft Militate e l : quum veto
rranfieritmalitia,8c fucceffcntboniras.cuncmlultabunt
diabolo,& bonis operibus quail
complofis manibusfupct
cum concrepa-
■ bunt.
JrjN IS NAHVM PROPHETiE.
PROBxpofiiio
in Habactic Prophet aim )S9
PROOEMIVM IN
HABACVC PROPHET
A M.
A B A C V C Propheta,quiGr&cls& I
Latinls AGctitouu dicitur> Propheta-
uit de Iuda, id est, duabtts tribubus
iam À Nabttchodonofir in capttuita-
tem duetts : quodJcire pojjumuf ex
libro D ante lis, qui fu it v nus ex ca-
ptiuitate Iuda-. adquemquum in lâcu leonumpofitus e f ■
f i t vkic Prophet a cumprmdïo de îudaaper CAngelum
déportâtes eft. Interpretatur autèm Habatuc Ample-
xansfiue Ampkxatio, quod amabil^^ominofuerit'-fiel
quitt luftatusttt cunt Domino, & quafi quodam cona-
mine eum circumplexus fit : nullus enim Prophets tam
audafter ad difieptatiônèm proejùmpfit Dominum pro.
usure p d r dicére : Vjquequo Domine clamabo&non
exaudiesl vociferabo ad te v im patiens & non fa it
uabisî •
H A B A C V C PRO-
p h e t a.
C A K ' I. '
S NV S quoi vidit Habacuc Propheta. ] Vbi-
cumqueinProphetis Om&ponitur, pondus
miièriarum & aflliâio dengnatur. Atten»
dendum autem quod ièquitur : quod vidit
Habacuc Propheta. Videbat enim, in eft ,in-
telligebat.qua: dicebat, non ficut Montanus hææticus
infinit di cens ignorafle Pr ophe tas quae dice ban t, & m ore
infinientium eos fine mente fonum dédiflè. [Vjquequo
Domineclamabo& nonexâttdies? vociferabo ad te vim patiens
&non faluabit'iß:, Loquitur^Propheta^plenus dolore>ôc
caufitürcontraDominum, cur tèmplum fibi coniècra-
tum, ôC ciuitatem Ieruialem quæ quondam duicas Dei
ipecialiter appellabatur, à Chaldæis permiièrit deflrui:
eut etiam populum ad ïè damantem non exandiar, &.
«ociferàntem Prophetam præ vi Koftium non fiiuarct.
L Quare ojlendifli mihi inïqmtatem & dolorem, vider e prddam
&iniufiitiam contra me} ] Cur ergo vixi & ad hoc tem-
pus perdu&us fum,vt iniquïtatem videam & laborem, id
efijaflliâionem quam ab hoftibus iuftineo. Hæc dicebat
Propheta præ anguilia mentis turbatus; velutiignorans ;
fin^os tri bulatio n i bus pro bari & p rofi cer e » ficut aurum ,
in igné proficit ad çljnitate m. Sed & hoc poteft tficiquod
non ex iùa,ied ex imperfedorum perfona talia dicat Pro-
pheta,qui ignorantes iudiciaDer occulta quum videçint
malos extolli jboiroS deprimi, aüdent caufiri contra Deû,
qui.icit quid cui vel quando conueniat. T ale quid & Pfil-
mifta déplorât dicensÿEtceïpfi peccatores & abundantes in fe-
culo obtinueruntdiuitias. lob quoque enumeradsi foelicita-
I tibus quibus reprobi ftipancur in mundo ita cönplufitc
! Dutunt in bonos dies fins ér in punfto ad inf enta defcotdunt.
I efhudiciutn & cantradiâio potent tor, hoc eft, la-
I terataeftlex & non per nenn vfque adfinent iudicittmJ] Dolet
. Propheta fiue populus ex.cuius perionà loquitur, quod
hon veritate,fed potentia aduerium iè iudicatum fic: &
I ^m'l exlege, ièd per vim omnia fiiftiriuerk. .. Vnde ipium
»udicium nullum finem habuit. Finis entm iudicij esliudica-
Httuftea. Quare autem ifta dixerit o f te ndir, fubdens : [Quia
I Nabucbodonofor iniprn pr au al et aduerfum iuftum ludam, Nr-
cMoimpiusrcxÆgyptiaduerfum fanclum lofiam Daniel értrts
P^rti martyr « fermant régi iniquifiimo Nabuchodonofor. Po-
teft hoc & ad findos referri qui queruntur cur contra
e°s perfequudones præualeant quum iudex impius ac->
CcP^ 5 muneribus itmoxium damnet & .reum abfoluar.
[pjpieite in Getibus & videte & admira ttini&obßupefcite:qma I
_ ii Btbltotl).Vet.Patr.Tom.y.Pars i.
opusfattumeftin dtebus veftris,quod ntnto creder quum turrabi-
tur.ji Vox Domini reipondcncis Contra hoc quod Prq-
phcca caufiuus iuerac innocéntem populum ab impiis
fuperatum. Haue,inquit, iniquïtatem quafi vos puta-
tis in folo Ifrael fadkam, cernite & in alus fieri gen tibus:
non enim Iudas tantum & Ierufalem Chaldæis tra-
did fimt,fed omnes percircuitumnadones. Dicit etiam
Nabuchodonolbr tantam poteftatem & vittutem habi-
turum i vt fiquis dixerit 5 præ rei magnitudine videaturi
incredibile. Quodvero.iUudopus fit Domini, oftendic
quum dicit *. ] Quia ecce ego fufeitabo Chaldaos gentem autoram
ér velocem, ambulantem fiuper latitudmem terra t&c. ]
Gentem Chaldæorum fuiflè pugnaciflimam & velocem
6c robuftiflimam, telles fiinc Trogus, Pompeius &c cæte-
ri, qui barbaras confcriplcrunt hiftorias, nec vnquam
contenta fiiisfinibus, hue illucque difeurrens vagabatur
fiiper ladtudinemterræ, rupto viuens & gladio j&pofli-
densvrbesnonftias. [E xfemetipfa indicium & onus eius e-
gredietury hoc eft,de fua genre principes &iudicesconfti- ,
tuet, née habebit fitellites aliarum gentium : Vel certe>
Exipfit indicium eius egredtetur, vtficut fecit ita recipiat: ficut
vaftauit alios,fie ipfivaftetur. Leuioresjtàeft,velocio-
res pardisequi eius, quod eft animal velociflîmû & pulchra
Varie täte diftin<ftum : lapis quoque velpertinis eorum e-
quis comparât,qui læuiores eflè dicuntur noûe vicina,
diurna fame iç rabiem concitati. Comparantur quoque
aquilæquæveloçiflxme feftinatad deuorandum. [ Faciès
eorum vent us vrens Scc. ] Quomodo ad flatum vend v-
rentis cundla marcelcunt vitenda, ita ad alpeoium illo-
rum omnia vaftabuntur : tantufqueerit numerus prædæ
6c capduocum, vt arenæ maris poflèt comparari fiue
æquari. Quod tarnen perhÿperbolem acdpiendum eft,
ipfe quoque, id eft Nabuchodonolbr de regibus aliarum
gentium iriumpbabit, & tyranni rtdiculieius erunt, quos tri-
umphans antecurrnm luum præcederefâciet# tantæque
eric fuperbiæ vt naturam luperare cöntendat. Deni-
que Nabuchodonolbr Volens capere Tyrum ciuitatem
in mays medio litam, ia«ftisin mari immenfis molibus,
tantum comportauit aggerum vt.pene ipium mare infil-
lam faceret, & in aquis pedeftre iter ftatueret. Ride-
bit autem fuper omnem tnunitionem, quafi fàcillime capi
polfit, ér comportabiraggerem ex lapidibus & terra, & ca-
piet t’4W,lcilicet munitionem, Tune mutabitur Jpirituseiusy
hoc eft, in (ùperbia erigetur, ctedens le eflè Deum: vnde
& ftatuamauream fecit fibi, eamqq^ omnes gentes ad-
oràre præcepit, 6c quum hoc fècerit, pertranfibtt, id eft,
fènfum humaiium amittet, & proiieieturabhominibus,
& poft hoc cor met y id eft, eflè defînet. Hac eft fortitudo
eins Dei fui. Perironiam hoc legendum eft» vt fit%ilusi
. Hæc eftfordtudo quam dédit ei vel Deus iùus.. Talis e-
nimfuit eins fottitudo qualis fuit Dei lui. Tropologiee
Chaldæi qui dæmones interptetantur, malos defignant
angelos,per quosDeus vindiétam cxcrcet.Immittit enim
Deusindignatfonembram & ttibulationem per angelos
malos. Ipu fimtgens amara, quia nulli parcunt,veîoxfpi-
ritualis nequitiæ fublimitate ambulans per.latitudinem
terne, hoceft, per fpaciolàs lèquuti vias. Ex fentettpfo iudb-
ciatn & onus eius egredietur, quiaad poenam iècundu fua fà-
dlacradetur,& illius poteftatipermittuntur impij ficut
Hymeneus& Alexander quo| Apofttlus tradiditSatanæ
vtdilcerent non blafphemare. Nunquid non tu d prinetpio
Domme Deus meuSyfünfte meus> & non moriemufi In telligens
Propheta ex. vetbis refpondentis, Deum idcirco Nabuchodonolbr
contra ludam vel contra iuftos accepifle poteftatem
iufto fuo iudicio, vt corripetèntur delinquen-
tes,& ipfe tandem etiam puniretut, totum diuinæ volun-
tati permittens,dicit: Nos quidem propeccatis noftris
ttaditi litmus régi crudeliffimotqui & fi nos delere voluit,
non tarnen phis focece pouiit quam tu permififti. Q^tod
ergo viuimus & ab eo interfcAi non lumus, tuæclemen-
tiæeftDomâne.'[ ln iudiciopofuißi eumj]fcilicec Nabucho-
donolor. vtper eius potentiam iufteiudices & corrigas
pecCaates: hoc eft enim quod fequitur : [ Fortcm vt corri-
peres fundaß eunnl] ideft, tantam &tamfolidam ei dedifti
fortitudinemvt per eum comperes delinquentes. Hæc
D d d autem
E
F
*f* 77-
%
i.Tim.t.