, Pajchaßj Ratberti
cifdem thefaurizare, vcrömetiam iam conuérfari eft quia ;
vbi thefaurus ibi & cor véftrum erit.
Voseftuftltenei] Sal vtique pro fapientia figurateac-
xipitur. De qua Paulüs, Sapienti.m , inquit, loquithur inter
perfettos Sapientiam aucem, non huitis mundi, neq, prin-
ctpum mundi huius qui^deftruüritur, ied loquimur Dei
fapienriamin myfterio abfcönditam ,'quaffi praedeftina-
uicante fiecula adgloriam noftram. Necltaque minim, il
eosfapientiam voluit appellarhqui '&dij&lüx funtvo-
eati: equidem non fubftantialiter, fed per gratiain, mul-
tis huiufinodinomiriffiüsfiiblimau.Sal terra:,fd eft, T»pi-
cn t iam eos didt, pföpter donum Spiritus landi, ex quo
funt verx (apiétiae participe s fadi. Etfi q üaere nda'eftpro-
prietas<^fSkorunii'aqüae&ignis,qüïbusduobus lal confi-
xitür. cogitanda iunt elementa.Vnde n PfUmo» Tranjiui-
mUs, inquit,per'ignem&aquain, &induxiJtir,os in refrige-
rium. Ac fi patenter die at, vos eftis falternt:, quiaexaqua
Spiritus fandi, quam ego dedi vobis, &, igne tabular o -
Pis,in vnum (apientke laporem coqcrcti.'Vclcertepei a-
quam baptifmi & ignem caritatis renati ad códimentunl
terrenarum mentium dati eftis. Terren ar um enim mep-
; tium inlipientia, quiatetramlèdan'tur,cruentatanimas.
Idcirco falis officio ad falicndas cas-data eft dodrina
Apoftolorum. Quidquid enim faleconditur conficien-
do caretjanguine & pütredinem purgat. Vbi autem pec-
caticorrupttofale deficcatur fiipientite .vermes non de-
mbliuntur, nee fapor infatuatur. Vt igitur cibus non eft
aptus ad comedendum, Pifi fale condiatur: italermo vti-
lis non erit ad dilciplinam, li Apoftoliöe fapientièe non
habuerit documeritum. Hinc quippe didum eft in Le-
uitico-, Neauferasfalfcederis Deïtutdeomni fatrtficio tuo> nee
non & tn ommfacrificidfalojf.res. Videlicet inomni mune-
re, vt quödcüïri'qué docueris aut correxeris, in quocun-
que propofitöveriatüsfueris.Apoftolrcam fapientiam &
imitationem fèmper habeas. Igiturquantum ad eloque»-
tiam fpedat Latinitatis, iftsè fenteWtiarutaclufute yiden-
tur ad eqm pendere locum vbi dicit, vt lit plena oratio
Docebateosdicens. Doccbat autem inquam,ebs dicens,Bc<*X*
pauper esJpiritu > & cartera qua» fequuntur. Necnon &, Vos
eftis fal terra & lux mundi.; feuad informations eorum/qui
crediturierant,Be at ter it iscum vosperfteuti,fucrinL& dixe-
rjut onwe malum. Omne itaque malum cum dicit,
fimülvniuerfa raalignantium comprchcndit generaver-
boriim.
Mat. zj.t.
Veruritamen opera mandat non imitari, dodrinam vero
eorum exfequi. Haud dubium quin deterrentis wemplo
Veritatis màgiftris nouiTeftamenti,ficut &dciuftitiafen-
fim Pharifièorum ifta conclufitj nc moribus impugnent,
quae verbis docuerint. Alioquin, licet habeat condimcn-
tum finædodrinæ , & iaporem vëræ ßpientia, tarnen
periculofe ad docendum prxliimit, qui fibi fadu sinful-
lùs, alios vitiorum fuorum Fcetorc corrumpitjquiaétfi
non eiiciatùr foras, iam vtique conculeatur ab omnibus,
dumeius vita coriternnitur.'Conteronitur aut rede,fi talis
eft vt ad nihilum vitra valeat. Immo amilîo (àliendi làpo-
renepblfitcondire<:orrupta,proterinir pedibus fubdi-
torum.'Caeterum fandus & verusmiiiifter Chrifti,quam-
uis in terris multafuftmeat, & defideant eum mali,tarnen
cônculcari non poteft, quod mente fixùs in ccelo manet.
Vnde fignâtèr Apoftolos veritas proeftruit, neperccptam
exinaniantinlê fapientiam, vilius rei gratia, aut timoré,
aut conciipifcentia, aut corpore,fed rruneantin îollditate
làlis femperreminifeentes cuiusnaturce fint,&quid ab o-
pificereceperunt.
Vos eftis lux mundi.'] Lux vtiquéideo funtvocati, quia p
veritatis iucem percipientes, in Chrifti corpore pér gra- Ephef.^.t,
tiam funtaflumpti. Ex quo & Apoftolus. Fuiftts enim ali-
quandotenebraynuncantemlux in Domino. Luminis enim
natura eft,quocunqueinferatur,vt tenebras foras mittat:
ita & Aooftoli, lux in Domino ejffedi,quia mundus ex ta
cognitionemDei pofitus tenebrisignofantise cæcabatur,
poiitifunt vtper eosomnes illuminentur. Hincquoque
Propheta de Chriffco vel ex perfona quorûlibet fignanter
aitïïofuitein Iucem Gentium, vtfit faimmea vfquead extremum
Qy ooftfaleuanuerit, in quofalietuff\ Ac fi aperte di-
catur, fi Dodorerrauerit,aquo Dodore emend abitur?
Vos eftis, inquit, fal terra. Quod fivos metu temporalium
rerum aut, cócupilcentiamm affedu, omiferitis faporem
fapientia: quiertmt per quos veftra; fatuitatis inlipientia
& vitiorum error auferatur ? Et nptandum quod huius
-fenteptia: popofitio quafi folis Apoftolis dirigitur j fè-
quens autem alfumptio de cundis qui magifterij cenfèn- ;
turnomine, pronüntianit,infine devniuerfis concludi-
für.Nec dubium qüin fill terra: vöcentur per dodri na: vi r-
tutem, qui lafiendi officium lufcepërünt ad condiendas
fidelium mentes, & corporaactern* vitae verbo eruditib-
nislèruanda. Vnde ncceflè eft audiant temeranj ablquè
vllo falfitatis cmolumento,hoc in loco quam terribilis
euanelccntibus indodrinafacriofficij fcntentiaconclü-
ditür.
Ad nihilum, infquit,valetvltra, 'nifivtmïttaturfords,&
conculcetur ab hominibus.~\ Foras autem extraEcclcfiam,vel
forte extra officium docendi, quia 'laporem non retinuit
gratia:, mi ttendum fignificat. Quia fiveracomparatio la-
uslècundumgeneds fuinaturam penfatur, rigörëme-
molliendi nulla manet argumentatio, eo quod,fi eua*-
nueritalapore, niillis vfibusvlterius aptus efle cönurn^
ëitur. Sed vtrufh de yita Dodoris, an fölum de dodrina,
Vél litttul de vtroque dicatur •, nontemére iudicandum
putó. I^ilèrtim-,cum alibi didum fit, Supercathedram
Moyfifederunt Scriba & Pbatijèti. Omnia, inquit, quacuiïque
dixerint vobis ferudte & facit e, fkwndurii Opéra verö illorum nó-
littfacere. Ecce hoe loco fanam eorüttt doétrindm cotn-
mendatjagentibus ergo quis negat illa profil ére,dum ve-
titatis magifter operibus quaf prgCipiuntüriubct lèruari-
ten a. In Iucem itaquefimt cum ad iiluminationem
fidei diriguntur, falus vero eu m ad lanitatem. Etidco fàl
eos elle fupra commémorât, vt eorum fapientia corrupta
fànentur- Siquidem per iiluminationem grati* lux di*
cuntur, vtillorumilluftratione abhumaniscordibus^e-
nebræ pellantur.Quod & Propheta de Dominö.Dominus p^ lSli
illumitutio mes&falus mea. Quibus du.ibus fèntentiis in-
tegritas noftræ lalutis exoratur. Propterea.& Apoftoli,
quatenus Dij lècundum gratiam intelligantur,non folum
fapientia in iàlutem , verumetiam & lû^kd illuminatio-
nemhuiusmundilùnt vocati. Vnde & in quibufdam co-
dicibus ad diftindionem alterius fieluli, additur huius, de-
monftratiuum. Ac fi patenter dicat^ vos eftis lux huius
mundi ex officio, & fal terræ pro minifterio. Ego autem
quia lux vera fum , ero vniuerfis in iucem lempiternam.
Porro mundi nomine, aut vniuerfiditas humani generis |
defignatur,aut hi tantum, qui de hoc mundo in maligno
pofitoeledi per Chriftum accipiuntur. Quod fi vniuer- j
f a li te r lux mundi intelligantur,forta(Tîs, quia cundis ad !
perceptionem fidei fimt diredi. Sin autem fecundum :
praedeftinationemeorum,luxiure dicuntur.quipereos -
advitamilluminantur. Quod etfi lux intenebtis lucet,
cenebra: tarnen eos,imo Chriftum per eos,noncom-
prehenderuntj fi enim apprehenderent,vtique nequa-
quam tenebrae remattfiflent. Præterea & Apoftoli cum
client filij tenebrarum, fadi funt per gratiam Spiritus
làndilux in Domino, Non à natura quidem, fed peref-
ficiendam do n i, iüxtaqUod fer ip turn eft, Qui adharet
Domino vnus Spiritus ell. Et notandum quod eadem fit Usée
gratiain Apoftolis, pet quam lupra beati mundicordes
efficiùntur ; quorum corda mundantur fide Sc intelk du.
Hoc lànelumine rede Deus videticreditur,quo profe-
dodiuinitus illuftrati Apoftoli cohærentes luci, aparte
maioris gratis iure lux mundi funt nuncupati. Nam 8c
fupra quod fid vocantilrpacincis congruirj quia fine fapientia
cohdimenturn pacis non tene tur. Hinc qüoq; Marcus
ait,Habe'teihvobisftdem,&pacem habete inter VOS. Nimi*
rum quia fid difcrecionis & fapientia: abfque pace Chrifti
minime valet : & è contrario bec pax fine làpientiâ Deo
cohærèt. Quibus ptofedo donis perfediôdeiîgnatur A-
pof lolorum Et ideo ci s tria hæc fumma èc praecipua ex his
o d o fpccialiterdeputantur y quatenus & cæterâ eos afie^
euros pleniils cognofceres. Vnde fequitur.
N o u poteft cïuitasàbfiondi fupra moHtem poftta. j ïn quibus
ciuitaS illa Hictufàlc Ctfcleftis,ac fi duodecimfplédotë
gemiuà\
M*rt9 f*
In (Jbtdtth.Ettàng. Lib. 1 IL 9 7 3
gem mafia m, fupra Chriftum, qui vel us nions appellatus
eft, dédicatur. Qudd Bene locus in quoeos docebat,de-
monftrat, ac fi apértedicâr: A friche quo pofiti eftis ,quîa
locus montem infinuât , fiiper quem'Vos , in quibus
cæltftis ciuiias fdhdatur/,’ 'cofiftfudi eftis. Vos enihi
eftis fùiidàmentâ ipfius duiraris, iquæ hindatur in mon-,
tfbÛS fiuidis’, & ‘idjëbiam àfündaïqètitô quafi aperte ci-
uiras appellamini. Non poteft fuiras füpra montem
prominentempofitafeabfcondere, ne , bene aut male
cum fcecerit, Minotefcat, h’eque fè titnorë occulére,
ne abhoftibusinueniatur. Quaptopter dedicate in fun-
damento quodmaneatinculriii'ue. Proparareàrmaturam
ciuitatis, quia fupra montem ftatucis, nulla vobis facultas
éric fubterfugieridiineque clâhcdfq quippiam gerendi.
Exçellus eft enim mohs iuftitiOquopropalamini,etfi vos
abfcondejç velitis. Idcirco, munite vos potius virtutum
armis, quo ad debellanda mundi aduérfancia in lumine
prçftrudi eftis. Oculofà quidem in omnibusprouidentia.
Nam tri'ijuperius fpecialiter Apoftolis deputàuit, ièd ci-
nitatem fupra montem pofitam, quod non poflït abfcon- ‘
di, abfôlute omnibus indicauit. Quippe qnia Hierufàlem
coeleftis,quæ in terrisàprimordio vfqjinfinem fæculi de
lapidibus viuis adhuc pblitur, prædeftinatorû ordo mon-
ftratur. Etridéo iain colligitur in généré, quod.fparfum
futurum erat per fpccics.Didum eft in Cànticis,Sicuttur-
ris Dauidcollüm tuuniquaddificata eft cum propugnacuîis fuis}
Milletlypeipendent exéa, omtiis armatura fortiuvi. Pfoterca
hoc ciuifas aut turns, quiainfiiblimibiis'prælat^ irrimen-
fas poffidet & ineffibiles thefaurorum diuitias , idcirco
fæuiant cdntfa eam adueffàriæpotèftatés.Vride nimirum
lédülum Salbmohis l Chrifti yideliçét' pafîîpnem, &re-
fuirrediohfsglqriam fèxagirita fortes afbbitiâc, ex ffiftif-
fimislfrael, romnes tenentesgladiosadbella dodiffimi,
Vnfufcuîufqiie'enfisyihqviit, fuper femur fuuih propter timorés
noüurnos. Q^os fane timorés Magifter veritatis præca-
uens, monéthï quibus hæc ciuitas aprimordio dédicatur
& per eos vniuerfà corporis fui membra , vt yïitutumfe
induant armis, quia curidis hoftibus in propatulo pofiti,
nullum delitefeendilocum habebunt, nifi coeleftibus fe
defendant propugnacuîis.Et mira Dei prædeftinatio.nec-
dum enim cdftmdaetiam fuis in fundamentis, quafi per-
feda dédicatur. Proponitur ius & prædicuntur futura, cuius
Rex &artifex ciuitatis longe ad alià ituriis interdicitab
feondendi fidiiciam ciuibus,vt fortioribus yirtutumle cir-
cummuniantarmis.Vbr fi refpicias brdiné donqrum,çër-
nhntur hæcpërtiherearflpifltiim corifilii « fortitudinis,
qüàtérihs habitatbrësfùôs interius 'mnericqirditér Ç9nfi-
lib regarit, & adùëtfâtfos exterius fpirinis valétudinë,
cum yhiuëifo fideiapparatu pro iuftitiadecertautcs yin-
cant.
N e q v eâccendithtlüceVnam & bpnunt tam fub modio, 3
kQuod fi de feipfo intinuat, non elle fub Öofturo legis , yc
quidam volunt, vel fub modio carni$ ponendum,tum rede
per candelabrum crux palîîonis, fuper quam leuandus
ëràt ', & periuc¥^h^ffirocfi^;lticëhfèm diuinitas in
carne refèratamonftr.itur. Sed tam circumflantius Apoftolos
& Apoftolicos viros lucernas e’iîè putamus, quan-
quam fuperius glo^iôfiùs lux firitVqcàtE Nimirum quia
etfî lilci adhærentes'lùicèfFè ffietueraiit^anjcn àltefiüs
lum in e fîiccen fi, ficii t hicerna alienis pafei tu r donis, non
opormit'fiïb mndloilffi^nsjdâi^fi^c^b&yeîçèri^ fub
coWm’o'ditatepr*réAmyrtèabfcqndere. ‘Sça açcçnfidü'
hïrhè’vëritâtis, pb^êfim efàhfin'Catlcjèlâbtb, fiiper quod
febtèm.tampad^s myitic^in'tdmplôti'oqtæ > ö l e o v^deji-
cec Sb if î tùs fàh gracia 'îîrgi cet" iiu trié eâfitûr. Oür au tëm,
pr^AlhlentiuS lanqiâé fidéi
débë^'pateriteftnfïnWdf.^ufiî^mBiut^ë, H^«CMf,ïnqmt
émntbtd epïtin dornofunlfVideliéèt'ihEccIèqa*quæ vna e t
pdfêd^dbmüs torÿdrcàtdr. Vèlforti; mëëat pmnibqs in
dôtnbTutiüs miindr,cjüsèïltb vho çëélb qdaucafnera çqn-
clüdftut. PrÂlèïtirtixum &: fupra lux îotiils gëheràli'teè
fihtvotari. ' ,•
Si c luceailuxtièftrd xoiam bominifiis ' ^ i y t ^ n 0 eftia-
bonaopera,&gloriftc0itftatrefnVefttufn quity'ïdüs'ift.3 'Àc‘
fi patéiitèf dicat.fiçlucbàt ^prkfctiSôVfiC-Vi^K-‘yt aoceo.
Doceoautem non fub modio eam ponete, fèd fuper
candelabrum: & caulam exppno, vtquiin domo funt o-
mnibusluceatluxveftra,& videntes veftra bona opéra,
glorificen t non vos, fèd patrem veftrum, qui eft in coelis:
opera eqim requirovtvideantur.&vtconfirmeturveura
dodrina. Neque tamen aliubi finis ponendns eft operis,
hi'ifi v t per ea glorificetur Deûs pater, qui vobis lu nien ve-
ruitupfudit^éi per Spiritus fimdi gratiam ôpérandi.yif-
tùtem dedit.ÀlioquincaÏÏus labor & vana præfumptio, fi
non vita dodoris Ôt finguæ officium, ad gloriam & lau-
dem Dei deuotilfinie referatür. Etvt omhia col,ligantur
hadenus eos fpeciàliper quam finira generaliter de pmni-
busadplenüinftituens,dqçuitfumm«& niblimia.quip-
p.e, yr condiant falis officio ad incorrupcioneni animas, vt
illuminenteas ad intelligentiam veritatis,,vt défendant
quasacquificrintabimpulfu hoftili, defenfosvero vtac-
cendantad amorem diuinitatis.'Nunç auteni velut çce-
lëftis orator, forte, quia potèranr æfumare,qfiod iuta pr^-
ceptorumyeteruin vellétinffingere,& penitus aoplcrq,
occurrit, piræfciusànteinterr,bgataeorum. :
N p l i t b , in quit, (ogitare, quod yenifoluerèïegepraut
ProphetM.yfciixtèt&nclegerri, fi mentes crédentiumad
eam intendere, &quæ dida erant fpiritualitër petficere
vetuifièt. N on yeni, m.foluere, fedadiniplére. Impleuiuqnim
légis & Prpphetârum omniaquç præmiflàfùqtadinchoj-
ationem agendæ vèl fignifiçandx vitæ, dum & plqra fu-
peraddidit ad perfedionem moralium præceptorum, Sc
omnia quæ de illo vel Ecclefiaerantab eo compteta der
çlarahtur, quæolira in his fignata tegebaritur. Virtus e*
nimlegis & Prophetarum Ghriftus quia quçdéipfbprç-
dida& præfiguratafuerant, fi eaipfenon impleuifiet.o«
mnia verbôrum ænigmataimperfçda'& .ya^.remanfifi’
"fent. Impleuit autem ea operan«|b, itripl]çuit,& perfedio-
ribus, quæ deerant in parte agendæ vita;, fùperaddendo,
Impleuitetiam&fignificataLum rerum arcana, fçuProphetarum
myftica Sacramenta,dumquælibetquæ præ-
dida erant ad liquidum exhibuic, vt vera 6c fidelia mane-
rent vniueifa.Nam de h i s p r æ t e r i t o r u exhibitio
quç in lege aguntur,aut de Iege creditafiifcipiuatur,futuT
rorum perfeda eft vèritatisadimpl.ëtio.'Idcircoi non per-
cundarl debetis de veteribus mandatis, nec mirari de no•
uispromiffibnibus, neque terreri de variis preffuràrum
angoribus,quia ad hoc hæc omnia fiiperaccumulaniur,vt
ea quæ iapi didis aut geftis præ fixa funt cq m plean tu r..
À M É n quippedico vobis, donee tranfe.it ccdum & terra, iota
vnum aut vnus apex non prater,ibit d Içgp donee omnia pqnt. 3
Quippè, h.oe loco pro affirmatiofieponitùr ,, quæ ïiuf--
quamalias in Matthæogetpinatqr; Ccelum aàtena,^ç( ter?
ram tranfirefprràftîs dlicjt'in mehprem form^mjqqia^jrp*-
miituntur nobis cceli noui & terra nom. Vnde idem alu-
bi, Coelafn &lerra tranfibunt verbk autem mea nontr^n/tfent{
ijhngqïïippévidentur verba eadem figni^çatpaqugd&
> iota, vt fit fènfus, quia ficut nec verba tranfient .nifi com-
pleantur: ica nec iota vnum, aut quod minimudijçftj v.yus
apex non pçæteribit d lege
in lege rpinimaputantur. Non dico autem tranfibuntne
fiht, fed donee melius fine »iota, vnutp ppn præteribjt^if-
. fi operibus compleatur. Nam dixiibus^Cnri^qm TYæci-
puislegemyqabus,impleuiffiin{^ufiSiicilîcet in pràîce-
jpcis âgendæyitæ, quod j>é.riot^ÉSingtirarç fàtisjippni.
ftratui'j&fignificandæ vitæ, quod per apicem exprefiîus
t dëclaratur.Iotaënim apud Gpæcpsiicut decimaeftin, prt
djne Alphapeti, fie decem fignificàtin eoru riumera,ÎVn-
de liquido ^èçëm mandàtorumagen^æ vitæfiimffiap^U
ïigjrur. Oftehdens quod|\ullum eorum Chriftus ^eperit
foluere, jêd pthpiaytperfediiis ^aiir, perfedipribu^po,-
tipra pr*tipicndp plenius àdimpïere. Î5 eind1ç.ynunj apicem
iirtetàrùm, imniffia quæqfipfç^icerpræçepfptjjtp,!!;
gnificahdæVitæprætprire'npueris,, fèdapicemrerqjp&
omnium mandatorum., fèipjîim^ftitet tx lëgej&, .|ÿo-
jffiétis, v t ÿéritâçe coinplerenturi jfihgüla majgainsÆ in-
cegr ifis .rat} tfierç. Âliqquùi non yidbp qùo moHp. .Epati-
géülU'He]^^p.fe!^Qne.hsçc fcrib)sps non magis ïptjb,iu-
xca proprietatém Tinguæ adfiibérë aebpifièc(in figuçatp
quam iota linguæ alterius, ex quo pafiim decem mon^
BlbÜoil).VeT.Vdtf.Tom-9 -hi¥l N n n n -