M*t Tf. <5.
ß
öc Icquatur Chriftum; qucm nemo fine ftigmate ccuas,
perfe&e fequitur. Sed & ludxi, quorum , vt dixi, rite a,
dolefcens pcrfonara tenet, ideo quia ifta non impleucrunt,
minim? intrauerunt ad vitam,; licet ia&anter . dicant
fe om nia impleuifte, ficut & m alia parabola de ipfis pr«h-
guratur, quoddixe.itfenior filius ad patterninuidia motus,
contraiuniorem filium, ego Temper, inquit, tecum
Tui, Et mandatum uturn nunquam prateriui; Quod omm-
no mendacium cife cónuincitur. Sicut & hicadolelcers
foisconuincit faóHs.tnentitum fe effe. Quia fi omnia qux
retro ditfta' funt impleuifl'ct, ncc tantas haberet diuitias,
nee pro his triftarctur fi chartes proximi, qua dihgere,
iubecur, in eo^flct j Nifi fo rte ,vt dm,quiaiDoqnno
ei di&unuionfueratyfed caetera qux retro conniimeran-
feruauerat. Quibus féruatis, etiam diues ede po-
terat. Veruntamen populus* Iudxorum , qui & Pro-
p het as occiderat, & in Idolis Temper adulterants eft, &
hutum ferapet commifit » cum vetitatc.nicripturarum
corrupit, ficut Dorhinus dicit de illis ., quiabrirmw feciftis
mandatum Dei propter traditiones veftras. Nanv& faffa te-
ftimonia protulit contra Dominum. ^Advltimum quia.
diueserat,& glo.iabatur in lege, noluit diftrahere & re-
iinquere in quibus gloriabatur viótimas & iàcrificia, feu
camera qux longum eft enumerate. Idcitco ficut bcata
Virgo Maria cecinit, Efuriente>impleuit bonis, & diuites dimi-
fitinanes. Sequitur. " .
I l i e atttem bis auditie abïit triftis, er at enim babenspof-
fepones multas.'] MiTeranimus qui tam difficile diuellitur
‘ bonis feculi, vela concupifcentia vanx gloriae. Magis e-
iim volumus adipifci, qu* male defideramus, quam libe-
rariàdefideriismalis. Sed vide, quia non Tenior aliquis
introducitur in hoe loco, neque vir qui euaçuauerat qux
t paruuli ; léd ad ole Teens qui audiens verbum abiit
triftis. Adolefcens enim erat Tecundum animant, Sc
bropterea relifto Saluatore » triftis abiit. Ex quoliqwer,
ffcuadiximus, quod neque hic , neque populus Iudxorum,
ilh qux fuperius font dida,egcrat ; & ideomenti-
untur quod omnia Teruauerintàiuuentute. Quia etfi a - ,
dolefcens vere dicitur, nefcit confiderare xtatem fuam,
quoniam adolefccntia infra tuuentutem eft, & pofteiior
xtatis gradus, non poreft in tra prior is vitx terminos con-
tineri. Sedhoc ideo ita ponitur, vt manifeftus Ijt, quod
hicadolefcens perfonamgerit Iudxorum, qui Te iaftando
in lege gloriantur à imientute , quafi iongoiam tempore
feruiflèj&ideoiuuenem fevocatvt prolixum legis tempus
oftendat, lub qua mul co fortkudinis fox fudore de-
certalfc , ac feruafle qiuein ea prxcepta font, g'oriatur.
Sicqive in hoe ratio typicx efficientix feruata eft, vt nihil
ob atiudhuncadole;cen;em introdu&um videas, nifi yt
inlinuet, gens ludxa quantam opulentiaro habuerit in
lege , quantamque diuitiarum gl oriam, quantamque fu-
p- rbiam. Et ideo quia Temper caritalia ac terrena plus
quam cceleftia quxfiuit, triftis^cmaleoffenfus receilfeà
Cfydfto; cuilicetdixerit, Et habebis thefaurumin ceelo ,piOr
pteripem xternx folicitatis noluitaliud amare, quàm qux
viJentur. Quiaiuxtaquodretrodi&um eft . (uper fpi-
nasineo féminaitumeft. Idcirco voluptas carnis,& k>l-
licirudo feculi foffoçarunt verbum, quo prxceperat vt di-
uitias fuas venderet,& eas de cordeeuelleret, fieque eaf-
dem fibiinthefauris ccelorumin futuro renoneret. Sed
quia totus in tetrenis pofitus erat, vnde debuit haurire vitara
, haufit mortem, & ideo triftis abfceffir. Non illa
vtique triftitia, qua compungitur cor ad poenitentiam ÿ
fed triftitiafeculi, qux mortem opetatur; quia fpinx, vt
dixi,fuffocauerunt eum. Proh dolor ! Ecce qui poft tot
labores , polhtantam obiètuantiam mandatorum Dei,
cumadhuçrcquirerct, quid illi deeflet, quam fobito Te
deiecitin moreem ; & vnde dilatabatur fitris».in muleis
poilèffionibus, inde.coanguftacur intus, quibus male Tuf-
Toeatus periit.?. Ergo illo abeuntc d.ixit Iefos, Amen ditto
volis, quia diues difficile intrabir tnregnum coelprum. N on dixit
impoffibile eft diuites intrarc in regnum coelorum, Ted
difficile. Ergo vbi difficile ponitur, non impoffibilitas
prxtenditur, ièdraritas demönftratur. Aliqquin Abraham
iTaac , & lacob, quomodo diuites inttaruntineum,
nee non in Euangelio Matthxus atque Zachïus., qiii.reli-
â ïs diukiis Domini teftimoniopixdicantnr. Nequaquam
igitur diuirix excludunt homines à regno .Dei, fi bene v-
tantuE,vtquihabcnteas,fic.fint quail non-habeutes,, &
qui vtuntur, quafi non vtentes. Vbi non ffiuiçix conde-
mnantur , fed difficultas intrandi omnino prxdicatur.
Quia poteft .diues, licet cum difficultace , vincete paffi-
oncs carnis ac mentis fox, vitiis ac facinoribus reiiftere,
8c foa quaepoffidet, legitime diTpenfare. Qux nimirum
difficultas etiam & ludxis accidifle manifeftumeft, vtea
relinquerent in quibus glqriabantur. Et ideo tanta ra-
ritas ludxorum ad eum conucife e ft, quia multis tene-
bantur .obnoidi criminibus multilque lucris carnalibus,
qux conferebateis confoerndq legis; ,v Et ideo (pkitalia
qux Chtiftus promittebat futiua, pror-ter prxlcncia te-
fpicere dedignati font. Quqdifi Chdftnanis modo pet-
fuadere non poftumus diuitias fxculi oportere cowem*
ncre.dicuntenimfi noluifict Deushqmffies diuitiis vti,
nunquameas creaflet in mundo , quanto magis difficile
prat populo Iudaicoditiffim.Q,fecundum omnes diuitias
legis , pçrfuadertf vt relinquerçnt opulentiam legis , &
çulturain diuinicus à Deo tradtem , tiaditioncfque Pa-
trumfoorum, ôc totiusludaiçx religionis,inftituta,qux
a Dep fufeeperant. Dicebantenim, fi Deus h^nc voluif-
fet legem vnquam condemni, & templum quod augu-
ftius tuncin.toto mundo fulgebat, & illaomniaquæin ea
fiebant, nunquam cum tantaratione&diligentia olimtraj
iidilfet 1 noque toe fignis & prodig is cam commenda^
Tec. -
Quapropter Saluatoriurfus adiecit,dicens, herum di-
eovobis, quia faciius eft camelum perforanten actu tranfire,.
quam diuitiem in regnum ccelorum irttrare. Hac fiquidem feijr.
pentia, non difficultas intrandi oftenditur, Ted impofiffii-
litas. Sienim quompdp camelus non poteft intrare per
foramen acus, fic diues non poteft introire in regnumeoe-
lorum, nullus diuitum Taluus erit ; quanto magis qui dicit
illudpoffibilius quam iftud. Vnde quidam de hac femen-
tiadubitare videnrur, eo quod audiunt contra hancjfen-
tentiam, & diuites venire ad régna ccelorum. Et hoc
quiafaâum non legitur, impoffibile permanere videtur,
quod faeilius prxdicatur. Profedo non actendunthi tales
modoslocutionum, quibus eti.im feculares viri, quam
fepe, qui Philofophi dicuntur, in fois vruntur eloquiis*
Et dicitur hicTropus,. Hyperbole. Cuius nimirum di-
dio frequenter fidem exced. t,vt&iftifent'unr. Sed nos
&diuitibus feculi, & de ludxis quorum ifte adolcfcens
figuram tenet ,,yeraci,c_r accipimus, quod impoffibile fit
eos- ad vitam intrare beat am, quandiu illi aut illi, contra
Chriftum foperbe Tapiuntj.ôcihince^todiuitiarum.fpem
foam ponunt. Quod fiprimum adIudsos manum verti-
m us, con tinuo probat ur quod faeilius,eft gentes, qux in
figuram cameliaccipiuntur, & tortuofefueranc, mulcif-
que fârcinis peccarorum d epreflx, per anguft urn foramen
1 egnum intrare ccelorum, quàm Iudxos, qui .diuites vi-
debantur in lege, in Prophctis, & Patriarchis, in feriptu-
ris diuinis, in templo, in fecerdotibus , in Leuitis, in ia-
crificiis&decimis.cxterifque difpofitionibus legis. Porto
diuites de Gentibus , aut de ludxis quomodo venianc
aut intrenc ad ilhra Hierufalem coeleftçm, lfàias deferibit,
dicens, Inundatio camelorum operiette, drome,la ii Madiam &
Epha, Owwttquidem de Suba ventent, &aurum & thus defe-
r entes, ita vtqui prius curai erant, & gib bo premebaq-
tur jvkiorumprauitate diftorti, ingrediantur per portas
Hiçmfâlcm. Qui profcdo ab omnibus orthodoxis diuites
intelliguntur, quod iftefuiflè adolefccns Euangeli-
um déclarât. Et idep Dominus, Faeilius eft, in<$>h}tame-
lum perforamen acus intrare, fideppfuerit oiaera iua quibus
premebatur prius, quam diuitem foperbum, & (pern foam
ponentem in drniuis fois , introire in regnum ccelorum.
Pro cuius rei difficultte, nonnuHi foramen acus dixe-
runtpoftetulam fuiflein Hierufalem ,quxita vocabatur,
de qua Dominusdixerit, per quam cameli onerati in Hie-
rufalem intrare non poflent. Alii dixe^unt fimpliciccr
quod dcacuifta qua veftisconfuiturdixerit. Sed&quidam
ad Ipiritalem fenfom refiigientcs, dixcrunt foramen
m
acus dfc confeffioncm fidei, qux in Chrifto eft, vel pce-
nitentiam. Dcinde alii paffionemChrifti voluntintci-
ligi, in qua ipfe lancea perforàtus eft} Et ideo iure ipfa ea-
demque paffio foramen-acus dicitur \ qux omnia huic
loco fetis congruunt, cumaufdiues, aucquilibet Iudx-
us', depofoerit grauem farcinam vitiorum fuorum , aut'
grauifumaonera legis, nec non &Tuperftitiones ludaicas,
atque omnetn perfidiam idolornm atque auaritiam te-
tiim,fetl &totius mentis* ac corporis prauitates, itavtin-
trarepoffint, per anguftam & a rót am viara, quxducit ad
vicam. Qu e, fi refte fapimus, ipfà eft foramen acus, ipfe
eft veraconfeffio fidei, ipfa & verapoenitentia per quam
inrratitrad regnum Hierufalem ccelefte, Acus namque
geminam formam habet} priorem acutiffiraam, per quam
cunftapirforatacpénétrât, &aliamveroretro, qux perforata
eft , & poft fe fila trahit. Vnde nee immerito per a-
cum ipfe Çhriftus intelligitur, perforatus in paffione per
quqd vtique foramen omnia ad fe, & poftfe trahit. Cuius
diuinitas pénétrât omn'a, & perdngit ad omnia. Cuius
humantes, quia palïa eft, trah t poft fe omnia. Per cuius
viilnus paffionis, geutes ingrellx font in vitam xternam.'
Quo vulnere $ vulnera noftra on>nia confuerc, fblus po-
tens eft, dum diuinitas eius, ac fi prior pars, cuntfta noftra
pénétrât & perlufträt inreriora ; à quo confina eft immor-
talitatis tunica, qux olim confcifTa erat per Adam. Ipfe
eftacusqua caro&fpiritusconfiiuntur in vnum.» vt vlte-
rius^fetarari neq leant. - Qua fene aat ludaicus populus
! atque Gientiurn , iunduseit fimul, & fadiis vflus grex*
! Quoniam ipfe eft pax noftra, qua fecit vtraque vnum. Quid
plura ? bmniadifeiffe Sc difrupta. per ipfom reuocantur ad
vnum. Auditis atttem his diftïpuli mlrabantur, dicentes, quit
potent falutts ejfe. Ajpiciefts ergo lefts dixit illis, apud homines
hoc mpoßibileeft, apud Deum aut cm omnia popbilia funt. O-
ftendicautem, quoniam ii cut ex feipfo, camelo itnpoffi-
bileeftper foramen acus intrare , poffibile autem quantum
ad Deum: fic &rdiuitem quantum ad ipfom attinet,
impoffibile eft intrare in regnum coelorum-, poffibile autem
quantum ad Deum /qui potens eft ineffabili foa vir-
tute,groffitudinem camelorum extenuare, & tortitudi-
aem ditigere. Stultitiam quoque bruti hominis minue-
re, & illuftrare mentem ; ita v t, aut anguftiam introitus
faciat cum efle capacem, aut ipfom hominem dignurn
Deo, & tanti honoris gloria. Quia propter difficulta-
tem introitus , & non propter impoffibilitatem , accepic
Chriftus hoc-exemplum foraminis &cameli.Quod etiam
A poftoli valde admirantes, dixcrunt, Quis poterit ejfe falutts
f Quibus Dominus, Apud homines hoc impoftibile eft, apud
Deum autemomnia popbilia funt. . Poffibile namque eft a-
pud Deum camelum per foramen acus intrare, non tarnen
apud homines. Quomodo autem fiqt hxc poffibilia a-
pudDeum,ip(efcit,&cui reuelatunveft. Vnum autem
feimus quia fitbditur omnis natura diuinis imperiis. Qui
sutetu eft fepientia 8c diuino-eloquio erudicus, audebit
forfitan & de acu, eiufquc foramine, locupletius expone-
re. Tarnen loci huiûs textus, torus ad hoc tendit, vt inter,
homines alium quidem camelum conftitutum, per
foramen acusinrranrsm ihnen as ; alium autem diuitem
impoffibiliterquantumad homines pertiner, poffibiliter
autem quantum ad Deum., inrrantem in regnum ccelo--'
rum. Idcirco quicunquc dicatur effe canreluc , & quod-
cuttque intelligatur foramen acus , etiamfi Chriftus per
paffionemfoam dicatur intrare, per ilium intrabit introi-
tum, gentium multirudo in regnum ccelorum. Quod
volens Sal tutor oftendcre fàciliorem effe quam ludxo-
rum, infiiisglociantibusdiuitiis hanc introduxit (imilitu-
dinem. Quia in qtiibus geptes diccbantur pauperes, in
his ludæi fe diuites gloriabarttur. Vrrum autem fines ali-
quos in hac fenténtia, fermo nofter expleuerit, fecun-
dum myftcria benigniffimi D ei, ( per quas vias foli Deo
poffibilefitimplere,quxpromittit, &fihominibus vide-
aturdmpoffibiie ) difeutiat prudens ledtor ; dum folum-
modo hoc intelligat,qubd in magnofecramento hic adolefcens
prouifus eft à Domino,& non ex cuentu, fed in fe-
pientiaDei prxordinatus.vcex illo oftendcret quod futurum
erar. Vnde fequitur. .
T v N c rejpondens Petrus dixit et , eàenosrèliquimuS i-
mnii &fequutifumuste. Quid ergo erit nobis f ] Audiens Petrus
qux iu (ferät huic ädölefcenti, audiens qux propofue-
rat,dccafiorieaccepta,éxhis fi.d.ticialitet ad l.-xc refpon-
dit, Sc interrogati Rcfpondit f. fiiofqué condifcipulos eà
impleûiffe quxiubehtur, & interrogât ,quid pro hiâ boni
fine acceptant Exctetur namque fiibito vt irifcerrogeti
quafi teftis poten tix Dei fastis, & confirmât de fe fuii^ue
promiffionem Dei; Quoniam dcipfe Petrus & omnes Co-
apoftoli eius, necnon'.& quarrt plurimi, qui crechderunt'cx
ludxis, contra poflibilitaterri Jitmianani, per Deigfàtiâm
credidcrunt in Chriftum, vt ipfe teftatiu-ad Petrum. Beatus
es Simon Bariona, quia càro& fanguis non reüelauiitibi, fed
pater meus qui in ccelisefti Mujta enitn fiduci^C màgnao-
ftenditur Hcni vi.tus , cum air , Ecce nosreliquimus omnia.
Qui cura audiffet thefeuros habitutos in ccelô,quia fiiàre-
liquerint, & confideraifet trifti tiam adolefcentis, neenon
& difficultatem diuitum , ingredienffi in regnum ccelorum,
quafi qui non facileqi rem qonfommauerint, in eo /
quodd1ùerfereliqucranr, & feeuri font Dominum, dixit
granditer,^Ecce hot quireliquimus omnia. Non cogitât parum
quod reliquit ipfe ôç exteri, fed omnia qux reiiquif, 8t ex
quanto. Qmamutefiintquxreliquit, quifeipfum& o-
mnia, qux concupifcipoffimt in feculo, perfèéte pro
Ch. iftiamore déferait. Nec dubium quod Apoftoli &
Apoftolorum fequaces , licet parum habuerint , plus
1 omnibus reliquerunt,quia perfeftius omnia ,quæ con-
cupifcipofTunt,calcauerunt, quinonfolumvitià vniuer-
: fe, verumetiam & femetipfos paricer ciim mundo, con-
tempferunr. Quod fentiens in virtute Chrifti fa<ftum,
fiducialiterrequirit, Quidergoerit nobis ? VtVirtus Chrifti
àmpliorcommendetur, & de repromiffione certiores
ipfi & omnes in fide corroboren tur. Etinhac ipfe noua
inretrogatione, multa funt qux non finurit nos fimplici
intelleÀu diftâ Euangelica fuîcipere. Nam cum Apofto*
li dicant fe omnia reliquiffe, & fequife Chriftum ?quo-
modofupratriftesefle dicuntur, aur mirari? vel quomodo
metuunt, dicentes, Neminem faluum ejfepojfe, pfxfer-
timeumikab aliis fieri fitiiili modo porerat, quodf.Ce-
rantiamipfi ? Videtur enim fibi fenfus ifte contrarius, vnde
admonemurrationem cceleftis intelligentix àlrius re-
quireredebere; vndefirfeeptas fit ifte mecus, aut triftitia,
(ficuti nonriulli codices habent^ veladmiratio, cum to-
tum fefeciffegloriantur, qux difficilimaprxdicantur.Sed
8c D;oniini refponfîoeft , quod hxc qux apud hominbs
impoffibiliafunr, apud Deum poffibilia fore. Aut nun-
quid impoffibiha eràntapud homines, q.^jç ipfi fe glorian-
tur & exultant feciffe.? Sed 3t Dominus eofdem moxfiefe-
cilfeconfirmât; & deinceps pdurts fuere ; qui vfque ad
Martyrii bearirudinem femetipfos & omnia fua foelicitcr
reliquerunt. Quaprôpt& ortinis hic firmo s fpiritali-
ter eftaccipiendus. .Quia vt fupra in paucis oftendi, fe-
tis difpenferiue cftincroduétus i Domino fermo de ado-
lefcence diriffimo, vt iudxorum repulfionèm, eorurp ex-
igentibus culpis, prxmonftraret. ^uod fi Apoftoli in-
tclligentis neminem ex lege pofife feluari , cum ipfi etiam
adhucin legeeffent. Quia vehemens eos hatftenus amor
legis, feufiuordetinebat. Prælertim quianeedum peni-
tus Eu ingelii myfteriaad liquidum comperetant, neque
veritatem hu us fecramenti ex toto intelhgebant, 8c idcirco
mettmnc& mirantur ;• neenon & triftesfiunt dere-
ie&ione Tu i geueris.- fiçut & Paulus côntriftabatur, cui ob
ho c & çon tmiius d olor erat cordis. Quanto magis adhuc
rudes 4 poftoli, quibus neCdurn erantreferatàad plenum
coeleftiafecratnentaj qui omnemfelutcm foam inlegead-
huc ,3tque fpém vitx in öbfemantia mandatorum nabe-
bàn t} Ôc ideo fortemetUcbaut, ne & ipfifine lege fidui
effe non poflenr. Quod çemens-pius Magifter ait, quod
impoffibileell apud homines ', poffibile eft apud Deum.
Quid enim ludxo tam fiiieeffeâu videtur, quam vtab
homine fàlutem magis exfpedet, quam à lege ? Quid
tam ei execrabile quam crucis feandalum ? Vt pro cruce
relinquatur legislatio, & teftamentum, 8c adoptio, &hx-
reditas legis. E contrario Dei virtuti quid ram poffibile eft,
quam vtperfîdem faluetur homo?vtper aquam regene-
B b b b b 4