A
■Matth, j.
If*-9'
Sap. u
t.C or.ij.
B
l.Cor. fj.
i.Cor.to*
£
i p i r . X.
jlpoe. 17.
D
Exod. 14.
lohan. 15.
PfaLiji.
7 uh. Quæ falicetverba W ms eft ad D o r r i ^ . i .u k , . £ tq aM me caput accep.t&.ffl.mpfitm
inconfeEratione ilUusdieiqu.eripuittuntDominai àz mcmbtis, mu^bo dommum. Non folum vorabo
roanuomnium mimicorum‘faorum:quod6anmcftin domihum,ftdmaocabo,.deft>mmevocabo>vt .pfe(it
T 4 e,quodrefutrex>t &in coelum afenbk. Et de &qiodrogo,&àquorogo. Et hoc fectam landaus, ,d
manulfuùlcft,mortis. Secundum hominisinterpteta- eft .laudab,liter „mens. Tahbus emm h o t e . promtre-
tionemipctSaulmorsintelligitur.Incerpretaturenimap- 1 turDeus. Erhocmodoal.mmmmmfilumero. abhisfa.
pe«tus:quia fiij ifi-ael contm-voluntatemDei appetiue- licet.' anumUdmnt me delom mwfBideft.illfin quibus
runteumfibiin regem. Etde m omdiâom eft: D « »0» etantdolores..ll.qu.admortemducunt,fc,l,cet pafl,ones
^irnjerrem.impii autem acccrlieruntcam fibimanibus & ; inuidia:. lnmdebantentm me viuere. Erfemwrer wiqutta-
pedibus. Hasc ereptio perfe&anonerit.nifi cumnouiffi-f tir.id eft,fubu. impetus imquorum Sc cito ttanfeuntes.
“ , « r ...r_ /^i_nnnX/ firnmmiafnbito mota ma deftruetur more,cum Chriftus trader regnum Deo & Diuuiali auementooC atomecrei-
Paul tunc tädem Chriftus totus,id eft,in capite Se mem*,
bris ereptus etit de manu omnium inimicorumfuorum,
&demanuSaul.
VOX C H R IS T I.
y x Iltgarn teioTMiflrf.Qnia.videoquod tandem me eripies
de manu omnium inimicocum & Saul, diligamte.
non dico diiexi, tantum vel diligo, quia chatitasnun-
quam excidct-fides & fpes etucuabitur, cum venerit ilia
ereptio, cum eaacuabitur quod ex parte eft. led diledio
crcfcct. Et merito , quia tu firmas me in ilia dtledionè,
tuesfortitudome a. Perte ego conliderate pericula (ufci-
pioj &laboEes meos perpetior. Vcfiios etiameohorte-
turadlaudem Dei,conuertitlead eos,dicens : Dominus
fimatnentum meum : quia in primo parente per fuperbiam
infirmatus l'urn, per eius gratiam non film confirmât us.
Etrefugium maim, ad quem intus fecureconfugitur,cum
quis fpris refiftece nequic. Etliberatox meus, tandem libe-
rat noniolum ab inimicis, fedetiam a mortalitate. Pr®
nimio gaudio multiplicat laudes : Deus meus per naturam,
adiutormeus per gratiam, ne deficiamfub onere. Etideo
fperako in eum. non ero fimilisilli qui infëfperauir,& ceci-
I dir. Hocmodp faduseft adiutor per gratiam.'Protctfor
metis, dr non qualifcunque fed cornu falutismea, id eft, qui
dç carnaliSc fragili fecit me (pirituaiem & fortem, & quafi
naturam meam me excederc facit. y t illud, In carné enirri
ambulantes vponfecundum carnem militamus.fieutcornu
cum fie de carnç, in duritiam tarnen verfum excedit carnem
,& in aliam tranfit naturam. Aliter : Cumdiuerfe
animate diuerfis armis fe protegant , lupus dente, equus
pede,tu mihies cornu,quia dasfirmam rationemqua
valeam venti'lareinimicos, &præcipue hærcticos. Aliten
Nonerigo cornufiiperbi® contra re, fed tucs cornu,id
eft, firmacelfitudo ujutis me®, erigens fpem meam ad te.
Ëtnonfolum protedor&cornu,fcdquodeft maius,fe-
ftusfis fufeeptor meus, id eft, infirmitatis me®. Hoc pro*
Corpore. Vel fufeeptor meus, id eft, caitfe me®. Hoc
modo iiifcepit me. Mifit Deus pater filium fuum fibi
coæternum dc/öwrwa,ideft,definupatriSi -Mißt,id eft,
inhumiltote. apparere fecit^.qui inuifibilis erat in fuis.
Étaecépit me, fcilicet formam ferui, non angeli, non ali-
cuius dignioris rei. Nufquam enim angelos àpprehen-
dic.&aßthpfit me, id ett, corpus meum, quod eftecclefia.
déaquis multUy id eft ; de multis populis, quia non folum'
éongregauiteamdeludæa,feddecundiis terris. Aqu® di-
cunturpopuliadhanc fimilitudinem,quia per deceffioficutaquafubito
mbta pluuiali augmento & citO'decref-
cens. Conturbautrunt me, id eft, paruo tempore meinorte
contriftauerant. poft triduum enim refurrexi. Contur-
batio enim fubitus motus eft& cito tranfiens. Acfldi-
cat: Sola inuidia eorum fuit caufe me® mortis , fed nihil
illfs profuit: quia ille eorum impetus fubito cteuit , >&
fubitoceflauit, ficutaquamotaa pluuia. Mortuus enim
iacui in fcpult hr® , fed non nifr per tres dies. Dolores inferi,
id-efti dqj0&e»de amiflione terreharum rerum. Sicut
funt fupernidolores, illi fcilicet qui funt de amiflione c®-
leftium:ita & inferi, de amiffipne terrenarum rerum du-
centes ad inferos. Iniquitates & dolores, emphatice
di^tim, Audiebant enim amatores huius feculi: Petit
mundus & concupifcentia eius, Neminem caluminauerith',
^emmiinittrwnfacutis. Praoccupauerunttne quad ignoran^
tem, quantum ad eorum opinionem, laquei mortis, id eft,
cauf® innex®caufisad mortem meam tendentes. Velin-
fidi® eorum parauerunt raihi mortem quafi nefeiSnti.
Ab inimicis meisfaluus ero. Etopus eft faluatione, quia
dolores mortis, id e ft, paflibilitates ill® quas habeo ex
mortalitate mca;, circundederum me, id eft, carnem
meam-. | ' ■ *' •; : •
Etideo torrentes iniquitatis vtfupra, conturbauerunt.
propterea voluerunt contutbare. Dolores inferi,-id
eft, dolores inferioris mei, id eft, carnis me®, qu® eft inferior
pars mea. circundederunt me, id eft,fortius me am-
plexstifunt. &nonmirumvquiaprsocctfpauerunt mein
primo parente, fcilicet in mafia, laquei mottis, id eft,
cattf® mortalitatis. Ex mafia ennn contraxi etfinon cul-
pam.tamen pcenam. Ego autem feci quod meum fuit.
confbgiad preces. Vel inuocaui, id eft , in me vocauidowi-
ntim remuneratqfem. in tribulatione mea, non illorum,
quia ill is non profuit. Inuocaui dominum, id eft, intus
vocaui iricordc, vbi libera eft vox&exauditio prompta.
Quern dominum?
Et ad D eum meum clamaui, id eft, irremifieegi. Vel inuocaui
pro me, clamaui pro meis. Et exaudm de templo fanclo
fuo. quia eum inuocaui , non alium. vocem meam fa&am
pro me, non ad humanum fauorem. & clamor meus fe&us
pro meis. in confpedu eius, id eft, in corde fedlus, veHrre-
mifla operatione, vbi prxfto eft femperconfpedluseius,
inmiuit inatireseius, id eft, exaudiri meruit. Quam exau-
ditionem effedtus oftendit. Datavel acccpta veterilege
per feruum, commotaeft terra. Refiirgente domino,per
quern lex adimplenda erat & inuouanda, commota eft
materialiter, & corda terrenorum fimilicer de infidelitate
ad fidem, quod fignificabat terr®motus ille. Et non fo-
Ium terra,id eft, Iud®a, fed ttizmcontremuit, id eft, ftmul
cunturpopuuaananc uumuuumciuj^uia cum —Iu-d-—asa ^t-r-e--m--u--i-t- t7ot-a- .t.e..r..r.a-, fcilicet gentilitat. is terran,
nem & fucceflionem , in decurfu femper funt vtaqu®., id eft, terreni omnes timuerunt. Quare timuermt, pol
Vel de aquis multis, id ef^, de fluxu carnalium dele«5fca- fubiungit : Et non folum minores, fed emm fundamenta
tionum, vel de multis baptifinatibus. Quia cumvnum montium, id eft, principes maiores, vt Gamaliel legis do-
. baptifraa,. . . & omnia . vitia •• ibidemergantur -I • 1 __ _____præterita,XV— f i t
6tor, &Iofephab Arimathia,. in in nniniKi quibus minOtCS minores DrinCl- principes
fiaitÆgyptü dimerfi funt in mari rubro,vtnec vnusfu-
confidebant. conturbata funt depeccaris, & commota
perefièt. Significat enim mare rubrum baptifmum, qui
de infidelitate ad fidem. vel fundamenta montium, id eft,
(anguine Chrifti fenék ficatus & ruber feftus »eft adde-
fpes terrenarum rerum, in quibus montes, id eft, fu-
îtiergendà vitia potens. tarnen diuiditur fecundum ba-
perbi confidebant, conturbata funt : quia non confidebant
ptixatorum fequentia merka. Alii enim fic baptizantur,
v^tinilla puritate maneant,itavttoti mundi fint,&non
ihdigeantnifivtpedes lauentà puluere,ideft,cogitatio-
nfcs ab illicitis. Alii quædam addunt crimina, fed venia-
,lia. ;Aliisautem nihil prbdeft,quiaredeunt penitus ad
vètuftatem praue vitiendo, ficut legitur de illo mari '.Qui di-
utfit mare rubrum in diuifiones.
in eis homines vtprius, pbftquam audierunt*Owi»»
carofoenum. & , praterit mundus & concupifcentia eius. Vn-
de illud , & afeendet dominus nubem leuem & ingredietur
Ægyptum , & conjringentur idola Ægjpti. Et Apoftolus
adTimotheum : Pracipediuitibus hum feculi, nonionfidere
in incerto dtuit'tarum. Aliter : Fundamenta mbntium,
id eft, idbla, in quibus montes, id e ft, dæmonesco-
1. lohan.ü
Lut.}. 1
Manh.il
f r i t .
l,loh*n'1
mi?-] I.TUO-*'
Quoi enim tribus fuerunt Ifraelitic® j totidem in par-1 lebantur. Vel montium , id eft, in quibus montes,
------- :---- • ! — ------------------ — ~ ‘ id eft
id eft,fuperbi huius feculiconfidebant, eonturbâta funt,
ideft, cbnfufà vel diffipata : & commota,de*coraibus ho-
minum,yèl de honore illo priori. iSiue hoc modo, Sue
illo accipiantuF, conturbata funt.&comqiûtâ:ideo quo-
niam ira:us eft fcilicet Dominus, id eft,iram fuam ôç fu-
turam darnnationemiljis iûnotuit. Vnde illud : Genimina
viperarum,quis vos liberabit à ventura irai Facite ergo frutttis
dignos f cenitentia. Hoc modo commota funt. Afcenditfu-
mus poftquam cognouerunt peccatà fùa, id éft, lacry?
mofadeprecàrioii» ira eius,ideft,in cognitione iræeius.
Fuqius fitex duabus rebus, ex igné & aqua. Per ignem
compun«ftio,per aquam lachrymæ, per fumum (vt di
gnum eftj deprecatio; vt illud: & a fendit fumus aroma
tum. Et poft: qua funt orattones fanftorum. Et poft fumum
ignis éxarfit,id eft,charitas à facie eius, id eft, à cognitione.
Cognitio enim Dei eos ad amorem fuuiir accendit.C^r-
bones fuccenfi funt ab w, id eift, iÙi quibus extinttus erat à-
mftr Dei ihprimo parente, modo fuccenfi funt, illuminât!
per gratîamDèi accepta lace verit^&^iidç illud:
Euiftis al'tquando tenebra, mine autem lux in Domino. Si ad
incatnatiohem Chrifti referimusquod diâumeft: Mifit
defuinmo & accepit me: fic iftud legimus: Inclinauit coe-
los, quafi quæratur, quomodo carbones fuccenfi fint?
Inclinautt Éoelos, ideft, humiliauit iuftos vimitibus fubli-
matos, vt defeenderent ad omnia tolerandi. Et quia
Dominus in eis eft, & ipfe cum eis défendit. Et tamen
caligo. id eft, caliginpfî fuerunt fubpedibus eius: quiaquam-
uis calcarent eos fecundum exterius, tamcn conculca-
bantur ab eis quantum ad interius. Aliter :Jnçlinauit
Apoftolos faciendo eoscondefeendere noftræ capacira-
ti. Et hoemodo caligo,id eft , caliginofi fub pedibus e-
ius,id eft,fub af£e<5tionibus,fe<5H boni. Vel caligo, id
eft, diabolus conculcatus eft. Et afcehdit fuper çberubim,
quanquam defcendit;quiaipfà qu® putabatufdçfeenfio,
[ potins fint afeenfio. Si autem ordine legimus fuperip-
ra,dicendo: Prateftor meus & cornu falutis mea, & fufeeptor
meus:& quiafifeptor meus,Liudans inuocabo Dominums
Sc cætera vfque hue; Inclinauit ccelos : referemus hoc ad
incarnationem Chrifti, &oftendimus quo ordine fupe-
riora finr fadla. Inclinauit Deus pater ccelos, id eft, fùmmai-
mis coniunxit, cceleftia terrenis, diuinicatem mortalirati.
Et defeendit^id eft, fe hoc modo minorauit, formam
ferui accipiens. Ec caligo,ideft, obfeuritas icriprurarum
quæ fuit in Propheris, fub pedibus eius, ideft, Apoftojis.
Vt illud : tune aperuit illis fenfimfvt inteiligerertt Scripturas.
Vel caligOjideft, i)li qui prius càliginepeccatoiura ob-
uoluti étant, cognofcen tes eum »fuerunt %b pedibus ç-
iui, id eft,affetftionibus,id eft,venerati funr eum. Vel fub
pedibus eius fuit caligo, quia mundus eum non cognouit.
Aliter: Et caligo,id eft^bfeuritas & lux incpmprehéfibi-
lis fub pedibus eius, ideft,in came iatuit, fcilicet diuini-
tas verbijqùahtetcunquehoc dicaturquod fèquitur, fcilicet:
Et afeendit fuper Cberubtm, fic continuatur : Eg > dixi,
inclinauit ccelos &defendit. & tamen licet inhumanitate
de'cendit, petdiuinltatem^lcendit fiiper Çherubim, id
eft, alcus& incomprehenfibilis; & lux inacceilîbilis fuit
illis qui Fuerunt Çherubim, id eft.pleni feientia, quanto
enim magis ad eumacceditur, tanto màgis ipfe recedit;
quanto- plus feitur> eo magis ignoratur. Afeendit fiiper
Çherubim, id eft, tranfeend.it omnem fcicritia/n & çogi-
tationem perfeâtorum; & vtoftendatquam inacceffibi-
liter receffit, àidv.Volauit, ideft, in altum fe exculit ,‘non
femel,fëdvtvixdici poftit quoties & quant u yo'atfit fuper
pennas ventorum, id eft, fiiper agilitatem onviiium fpirituü.
Nullus enimfpiritusadeoveloxeft, vt eum poftit com-
prehendere^fiue anima fit, fiue Angélus. Alite*r : Exalta-
tuseft fuper plenitudinem fcicnti®,y tnemoad çum per-
ueniat nifi per charicatem. Plennudo enim legis chérit as. ,
Et nealiquisilium corporeisimagimbus iiiformàrevelit,
mcotnprehenfibilem ponit. Volauit, inquam, fuper pennas
ventorum, id eft,geminas charitatis vel virtutum alas fàn-
«arumanimarum: quæ liçet tollantur in auras Übertatis,
incomprehenfibilis eftillis fifentia Deitâüs.-fuaenim chantas
omnium præcellitcharitatern, & fua virtusomnem
vittutem. Pofqit tenebraslatibulum/ùum,\d eft,fecit vt tencbrofi
efTent,in quibus ipfi latenter felûtem îuorikm ope-
raretur: vt illud; Virgafurora mei Ajfur, ipfe veto non cognouit.
Et quamquam in.càliginofis operaretur occulte, tamen
in circuitü eius tqbernaculum eius, id eft, tabernacu-
lantes& militantes ei, in cireuitu eius funt, id éft,eum
manifefte operari cognofeunt; & per eos ipfe manifefte
operatur. Et opus fuit yt per tabernaculantes,id eft, A-
poftolos aperte operaretur: quia tenebrofa aqua in nubi-
busaeris,prafulgore ïnxonfpettueiusM eft, obfçurado&ri-
nafuit in propheris continentibus aérem, id eft, Apoftolos.
In eorum enim do<ftrina .Apoftoli confiftunn
Obfeura fuit dodrina prophetarum pr® fulgore in con-
fpedu éiusiid eft, ad cpmparationem] illius fplendoris
&illius manifeftationis,qu® fie illis qui funt in confoer
d u eius, id.eft,qui eumviderunt cognouerunt, vt Apoftoli.
Aliter: Pofuit tmebras, id eft, corda hominum
qu® tênebrofe funt, quia non videntur.latibulum fuunij
vt ineislatecet per occultam fpem;&ideo in cireuitu ei
ius taberrtaculum eius,ideft,aperte ei militant tabernai
culantes, Aliter: Pofuittenebraslatibulumfuum,id eft,iri
obfeuritatibus fecramenrorum latere voluit. Et tamen
in cireuitu eius rabernaculurn eius,id eft, tabernaculan-
tes ei,ad eùmfecônuertunt. & cum fe habere veraciter
in illis lactamentis cognofeunc, vel veraciter per .iUa fà-
cramenta in eis operatur. Et quia dixit, in citcuim eius
tabernaculum eius, ne quis putetfe non aliam clarification
emadepeur um nifi banc fcilicet quod Deum per fà-
cramenra habetjfubiungit Tenebrola c ft aqua in nubi-
bus aeris, id eft, & iii aere, id eft, Apoftolis » & in nubi-
bus aeris, id eft, Propheris. Tenebrofa eft aqua, id eft,
dodrina-.nulli enim .cum laudare &explicare verbis"va^
lent ficuti eft., Pr® fulgore, id eft, ad comparationem |fk
-lius fulgoris, id eft, illius claritudinis, qu® erit in confpe- .
d u eius, id eft, invifione èius, cum videbimus eum ficuti eH,
&,cumfulgi bunt iußi ficut fol in regnopatris eorum. Secundum
fuperiorem mod urn vbi diximus, inclinauit ccelos,
id eft, cceleftia, Deus fadushomo defeendit: po(litmus
diçere, pofuit tenebras latibulum fuum, id eft,ob-
feuras feripturas. In cireuitu eius tabernaiulum eius, id eft,illi
qui circa eum fuerunt &eiim viderunt, vt Apoftoli, tabernaculum
eius fuerunt» id eft, aperte militauerunt, &
aperte eum docuetunt. Quafi dicat, &h®c eius fncar-
natio & manffeftatio non lubita, quia aqua, id eft, do-
drina huius manifeftationis fuitin nubibus aeris. &fi tenebrofa,
id eft,obfeura. In hoc enim verbum eft verum, quia
alius eft quifimmat, & alius qui nutit. Abj laborauerunt,
& vos in labores eorum introiftis. Prophet® feminaue-
runt Chriftum&ecc!efiaftica inftituta, Apoftoli autem
mefliierimt.' Nubes tranfierunt. Quafi dicar: per taberna-
culantes, id eft, Apoftolos nubes tranfierunt, id eft, pro-
pheti® transfer® funed Iudæis ad genres: vel nubes tranfi
ierune » id- eft, obfeuritas feripturarum re uelata eft. Hieronymus:
Præjfulgore in confpedu eius,ideft,pr®cla-
ritate fpiritus quern acceperunt eum videntes. Nubes,
id eft, Apoftoli tranfierunt de Iudæis ad genres, fcilicet
Spiritu fendo eos ducente. GrAndo fint in illis, id eft, terror
&comminario futur® pcen® , contundens vitia hominum,
Et carbonés ignis, id eft, igniti, incendentes cot-
da hominum ad compundionem infimorum, & defi-
derium fupemorum. Quafi dicat: Et hoc non ex ipfis A*
poftolis, quia intonuitdecoelo Dwiinus, id eft,de Apoftolis.
Exponit quoddixit,intonuit. Et altif/mus,fcilicet ille qui
volauit fiiper pennas vtntorum, dedit vocem fuam, non illorum.
Non enim vos efiis qui loquimni, fed fpiritus patris
veftri qui loquitur in vo^«:intonuit,i.terribilrterpr®dicauit.
In qua voce fuit grando & carbones ignis. Ipfe dedit vocem
fùam. Et mifitfagittas fuas,i. Apoftolos vel Euageliftas: ipfe
eos mil!t4nqn ipfi. Velfegittas,id eft,verbafua. Etdifipauit
eos, fad quos miffi fern. AÏij enim fagictati funt ad morte,
alij advitam. Aliis fumus odor mortis in mortem i aliis odor
vitainviram. Vel difiipauit eos,fcilicet quos mifit. Mifit Marc.ie,
enim eos in vniuerfum mundum. Eulguri multiplicand, id ef^/
miracula: vt illud; Deo coopérante & firmonemconfimante
fequentibus fignstm p.t conturbauit eos ad quos miffi funt»
id.eft , ad pundionem & pccnitenriam commouer.
Er tune