^ Voxeftinhoc Piâlmo filiorumC6rë,illbrümqüipræ- 1
dicâte PetroApoftolb>vt legiturm adibüs Apbftolorum»
cècbgnoucrunt arcana D orhini, illavideliçet, qualitero*-
«mes ad quos venir fpiritus fan&us, omnihqs lingujs lo-
querentunreçognouerùnt enam quam'altùs excellus a-
pudDeumfabtuseffetiile, quertimambusfuis crucihxétüt,
vc fpiritu fando idiotas impleret,& linguas mfentiuni
£aceretdifertas:& comjjùndicorde,dixerimtjQ^d facie* I
musvirifràtres? EtPetrtoàit : Poemtentiamagite, & ty****?'
'tur vnufquüfyveftrutn 'tn nomine Domini naftrilefu çbrijh.Pol-
fomusSdriréiligete atcana ilia, de quibusàitApoftolus:
Xiolo vostgnorarefiatres myjlerium Hoc, quiacacitas exporte con-^
fa it inlfrael,donecplenitudogetium intrant. V taiitçm hæc àrcanaintelîigamusëxhprtanturnosfilijCoré,
quihæeloouuntur,
fic dicernes : ’ . . ‘ . „
p » eus nofier refugium, ideft, Déus noftræ naturae alium-
\_ J pco^efFnobîsrefugium^pjrWjideftjVirtuprumre-*
fugiumlaiiutor in tribulatu>nïbus,id eft,in confciehtiàmala,
quoinueneruntnos nimis. In hac tr ibulationéfolus eftadiu-
tpr,qui folus pèccata dimitnt.'Hç tribularionesïnueniunt
nos, quandoaiiisprædicanribuspeccacarecognbfcimqs.
Inuenitnùs noS ipfi tribùlariories,quando fine àdmqnitor
tepeccata flemus: iriÿtroq-, famen adiutot npftef Deus: &
proptereaM eft,quia eo adiüuante exclufus eft tumultüs co-
fcientiæ,«»« timebimus dum turbabitur Wrr4,ideft,gens iudi-
cata iri terrenitace perdurons. Et nô timebimus dum tranf-
ferentttr montes in cor maris,id eft, dum Âpoftoli trattsfèren-
di iimr à Iudçisin corda gentilium.qui mari compafantur,
quoniamidololatriçamatitudiner^ebantur:adqupnim
comparationemgéns Iudæorum terra dicitur,quia amari-
tudine gentium tanquam mari circundabatur : nismonti-
bus id eft, Apoftolis dixitD ominus in Euangelio:Si habuemittereinmitrc,&
fietillud. D e f è i p f o d m t jh u i c m tm t i iq m l eft,iHosqui_IaGobimitatilunt.i;cpia^ _ .XV -
. __mare.ideft.innotidiâumdElM
n m m M n b t m a , & ,
HociWecombùrémominusfcüt^dioenSWaînideft,
vacûï éltotè vnde plehi'eftfe ,à«ipiemini vnde vacui eftis.
Quafi dicatl Euaèuatëïàccùs veftros palea, & impiété eos
granis : lîcïïidew qiioniam ego Deub qtiem hominem Videti
s,txattaboringmtM,&exdt*bcirmtmt.
InfinemprofiKisGpteP&lnMis. X L V t
)6msgmtts,püuditemMlito,iubiltuDainipi-
ietxultqtiom. Qm m m DomUui ixcdfiujmi-
biïitfèxmagnus fitftromium tarim-Subimpb-
pitlos mbit, & gciitesfubpedibw
iubilo &Domin*i»v bcitu bx.TfiUiteDcom fio,pMU':^
r to in o jh o jfM '-
TrinclccpopolorunicongrtgMifmtcmDcoAkMm, qmmm
dtthrtisttrmrchmcnttrtletuufmt.
Via advos ôgouegratiaDci perilemt, omms pkuiiu
matubutM eft, bcne operamini : M liteDeo m tta ix -
ultatïonii, id eft, in voccexultatioa; Nota quia ytnnquc,6c
voce & rnanibus,eftplaudendamDeoï quoiuamfi canto
voce qùis plaudat,nbn bene,quia pigc^ font manüsiu can-
mmmanibusï npnbeM,,quiamurataeft bngüa : & ideo
eon cordent rnanus & linguaàlla confiteaturdU* ope»ntur.
IubilàtcDeoin voce cxaltadonis,^Konwm Dominas exté^,
quibicvidebatiiribfimüs:r«vièi/tf,qinïnoerIudîCos
Mtdefpeaibilis: mtma&mu, qtti hicappatuitKumihs8c
pktmsïfupermntm tm m gëntium &Iüdaomm. S # t a
Latono&ideft.nobioptidicantibnofubmgamtludæos!
'& ventesfubpedibus mfirit. Et^iteo&èconformandamfc«-
n à tatem fu am U n cv ia elic etJp etum U co l^^
A--:T.^k;mirv.riffihr.EtD&lbte,amaDe««a/£(npraedicantibuo
A^oftoliSjtniffiis eft in marend êft, in notitiamgeritiuni.^
Sonuerunt&turbate fientaqueeorum. Ecceo-
ftcnditquaiiter motes trànsferendi font in cor maris: quia
fonabunt, id eft,voces emittentipfimontes: & coriturba-
baçefuntaqnæ eorum, ideft, doôlores gentinmt&npni-
pfid'odores tantum deftruentur, fed etiam montes, id eft,
principes tètreni contutbabuntur infertitttdtne tins,t\ui erit
rioftrümrefiigium:Schoc non mirnm,quiaJi«mi»B impetus
taiSMtcmiwem Dei,ideft, abundans'graria^iritnsiànâi.
pOnfbrtabit colleiftioné fiinftômm î dtipfe ultifimuusfim-
l aifiuqit tabentdculumfuum, ideft, fibi taternacidantes: vel :
f ie E t ttansficrcntur montes ih cor maris -, S t tunc in ipià
translationeiideft,inïpfiprædicationeEuàngelijfonabür
ip%entes,Ktutbabnntor doiftores eornmjdicentesiiJ«» ;
.‘eft annunciator nouorum Deinoniorutn ': hocdiritum eftapud
Athèïïieniës. Ephefiautem in theatro fno tannim fttepitû
fecefunt pro Diana fira,vt damarent quafi per duas horas :
I,lagnaDianaipbtfiorumÆ.tconturbatiftàttm6tes,ideRp!tn^
cipeS térreni» éonfifiin fortitudihè eius,(éilicet maris. Sed
quid fecitciuitas Dëi? Eluminis impetuslatïfîcauïteàmîfaiitti-*
ficauittabernacuUmfuumaliïfimus&t<\nomoàoh.nd:i&ca.-
uirt Quia D eus eft ïnmedio, ideft, in firmitate cordis eius, &
ideofièet fæuïàt mare,licet montes conturbepruriwow cow*
i mouebitur ciuitasipfii à prædicatione Etiangelij i quiaDm
aiiuuabit earn mane,id eft,indrlite: <fi/tfc«fc,id eft,in relurre-,
âionefitaindÜuculofaâa, vel diluculo,ideft,metumor-.
tis confumpto : 8c fiçconturbata funt gentes & inclinât a fuM;
r£^,ideft,principes'terrenia Et quo ordîneïftudfiet? Nâ
Dominas vi^f«>id.eft>virtuole omnia faciefisi«ofci/r«w ens.:
Quod alius Pfopheta diàt-,emmanuel: fufeeptbr nofter,id eft,
noftrae natUræafiumptor, Deus Jacobs id eft,priorispopiili:
deitt vocemfuam j & indewoM eliterra, falieetgeUtiufti.Et,
. n \r .._____ Î __ _ „ » .fif o pm n n n n n n d in iK
dir 'i» i« Wo, id eft, in niagno ganifio Apoftnlorum : Nam
magnum gaudiurfi érat éis, qfiando naturam fitam mtan-1
rum videfâtt exàltari: dominos im/oce r«6e,id eft,m angelica
yo eêuicendit cum ipfi dixerunt :Vtrt Gahlat, qutifiatv
"dftieftnr«i»criHfflïAcfioicant:Videceafcendentem,credi-
tcinabfenrcm, fperateyefiicntem: &pertn.faidordpam
eiùs iemper vobis fentite ptïfenteni. Et qmaDenS inlanquoniamrestôinnisterraDeusdi,
8t}ndepfallsteJaptenter,ïdett,
j in'cmdibnsvdtns'., qttianonapienterpfalllt, ç» TO *
tantnmp&llit:pf#ite | Dias,egndstfaper gentes ,De«s
fiJttfitpXftJemfanltqmfiain, vé lE f f eS>,n- V t^ 2 1 d
gnaretjrinèipespopiflorum conpbegatlfunt tum DeoAbraamjd
f ft , CTedentesadnæferdnrfibi. Ethocvndc ? Qupmamdp
ftner, id eft, Apoftoli cohftatitci: rem, id eft, de mundoelei£
U,velieiweirterelc«rfri,ideft,fignisgIorifican/wBr,vtcongregarentur
principes cura Deo. Vnde ApoftqlusrEïMl^e-
S a& in pltn itu iim m ùUa irM cVa n a p^p apa lom m , d
eftlgeimuin coUgrégatlfinit cum Deo Abraam ,^6hfilfJ
!AbrLmnorifecundunigeneparioném, fcdlèeim^mimitationem.
Êtqupniain ilfieleâifunt, eumDonqnuo
uonfiiifiêtmiflusadeos:ddforRs,ldcft^Iudanquimul
tmti ptæfumebant de tettafiiaddeft^e fe.pfis.vehemen
tetelenaïi fimfifiiperbièndq cbiitra Domnïum.
EfidmuseantidfifiisCotefounda&bbari. X tV I L
Amut Dominas & laudabilis ninsis hs ciustattDtt
mlhi,in montefanSoósss. Ttuniamexultatmt
rniuerfatenamontSion,lateraaqutlonu,auit«
■ repismami.Deusindomibusemctpwfittur,tum
•fufdpiiteam. Bmniemecctregutemconf‘g‘ "
fed naifihiisfidei=d,vid(reddeft,intelligiteopera \funt,conmnermtinunum.^fivtdentespcam w ^ t j t tn e ,^ ^
Domini,flw^ipfeDominusvirtutumnobifcumfulceptor>j'bótifunt,commonfunt,trmf r^ _ ( . e.Tbarfis sicutaudiuiriim>
iàn&9ÿami£tnatybeExêpBfaSt.àf*ai?Ai$rmba4\ s tM tm t p m mótmi«1« *
compleftimini earn,narrate in turribus eius. Ponite corda vejtra
in virtttteeius,Scdifiribuite domus eius, vt enarretis inprogenie al~
ter a. Qupniam hie eft Deus Deus nqfterin aternum & tnfeculum
feculi, ipfe regetnos infecula.
Audiuimus in fuperioribus, quid congrue poflècintel-
jjgiper primam fàbbati,audiamus &Kic quid conférât fe-
cuudavNo latet pluresin fide regenerates,totam fcpdma-
nam apud Hebræos quondàmiàbbatum voeari, & prima
feriam & fecundâferiam,prim£iâbbati&iècunda(abbati
- cilè appellatas,& quiain prima;feria.condicç>rliüinanige-
neris,lueemdiuifitàtenebiâs^eiùsrefixrre(ftio.perprimam
fabbati congrue poteft deuotariîquia tuncxeueralux à te-
-nebri&eft cfiuife,quandoimmQrcaiitas à mqrt.ajicate eft di-
. ui{à.Secundaautlabbâti,quadiélûeft,Dnmfeciil[è firmg.-
-mentü,riô incôgrue Ecclêiiam dénotât,quia ipfàpro rac-
< bris fuisdignioribus,quæ huius mundi ténrationiB. nunq
. cedunt, nominefirmamenti digne notatur, Vnde Apoft.
Debemus nos firm infirmâtes infirmorum fuftinere. Hic Eccle-
fiam videns Propheta ex omnigenteconftruendâ, exhor-
tatur p ofteros lu os,ne le ab ædiricio huius Eccjlefiaifubtra-
hant, iêd ftudéant vt ibi üntjgemmæ, lapides vfui,angulari
| lapidijChrifto videlicet,coniumfti, ,
M Agnus Dominus pater & laudabilis nimis in çiuitateDei
no f in , id eft, in Ecclefià per Deum videlicet conftru-
,-<5ta:laudabilis & in mote fanâto d«tf,ideft,in Chrifto:& quia
f magniregis magnâ decetefiè eiuitatc, audi quanta fit hæc
ciuitas, quæfindatur exultations'/nincïCa.in monte Sion, id
eft,ab exultantib. totius Iudçç,quæper monté Sion intel-
ligicur : lateraaquilonis ciuitasregis magni, id eft,illi delpera-
tifiimi,in quib. refrixit chantas: vel latera aquilonis,id eft,
illi qui adhaerent dicent i:Ponamfedemeam adaquilone,&ero
■fimilis aitifiimo,funt ciuitas regis 7»<ag«i.Per aquilonc intelligi •
mus frigus charitatis, quoriiâ ex aquilone folec venire ma-
ius frigusivel legamus môtesSion,fie: fimdatur exultario-
-ne vniuerlà terra,id eft,in omni terraconftruetur hæc ciui-
tas.Nâm6tesSion,ideft,Iudaicuspopulus,&lateraàqui-
Jonis,ideft,gentilitas,funt ciuitas regis magni .D/«* auté in
domib. eius,Ce. ciuitatis cognafeetur, eufufeipiet earn,Ce. ciuitaté
tuèndam.Et contra quos?Ecce puta, Quoniamer.ce reges terra
congregatifuntin conciliura,conuenerunt in vnurn, ideft, ad v-
nâ voluntatc,vt deftruerentiplàm Eçclefiam.Sed tandem
ipfi reges volentes earn dc(ïruete,admratifünt,id eft,admi-
rabuntUrpi<i««fic,id eft,Ecclefiam totfundari miraculis,
concurba b un tur de peccatisiuis,cômoueb un tur ad pcéni-
tentiam:f«»wr .n.futuriiudicij apprehendit eos: vel fic:Deus
in domib. eius cognofcetur, cü fiifcipieteam fibi perfona-
litervniendâ.Et quibus fignis cognofcetur Deus in domi^
bus?ecce,vide.Quoniatn reges terræ congregari fimr,con-
uenerunt in vnü, id eft, in anguiarc lapidé,Chriftü videlicet,
yt fibi per fide iungâtur.Et quomodo hoc fiet? Quiai-
pfi viderites fie fundari Ecclefiam,admirari'fiintfto»t«r/»4«
funt,common /«»f,tretnor apprehendit eos.Hæc nô mutan-
tur a fuperiori fententia? ibi doloresvtparturientis,id éft,in il-
lacommotiohp&! in illo tremore funt dolores non infru-
•<ftuofi,fed in lætitiam vertendi, quia funt dolores poenité-
tium, tandc falutéparientium, vndelfaias : A timoré tuo domine
concepimus, & parturtuimus fpiritumfalutis.Hic concepit
vêtus,&nafcitur homo ve tus:»«Jpiritu vehementi conter es na-
uesTharfis, id eft,fiiperbiam gentium, præfiimentc de pro-
foeritate huius fèculi, & in éa quafi vento deportatâ vali-
do timoré futurituüudicij. Quid perTharfisintèlligen-
dum fîtjdiuerfidiuerladicunt.^Jam qtiidâ voluntThàrfis
inteiligere Cicrliam,eo quod eius metropolis Tharfiis,diT
citur, de qua fuit Paulus Apoftolus : •& in hac ciuitaté ne-
gociatione jnauium maximeexercebantur. Volunt etiam
quidam intelligerç Carthaginé, quoniam eiusprimordia
noruerunt nauigationibus.Nam quando Dido Carthagi-f
°cm condidir,naues quæparatæ erantad mercatioriem in
regione a qua diiceflit, afiumpfitad fùgam, confèntienti-
us principibus illius regiphisrquæ condita Carthaginej
ad negociandum non defecerunt: vhde.nimium ipïà ciui-
ras mperba fàdla eft:&ideo per nauesTharfis.fûperbiagc-
num non incongrue denotatur, piæfiimens inincertis dilis
enim interpretatur exploratio gaudij, v bi intelliguntur
gentes quæ gaudium fuum in veliricationi bus huiusfeculi
cxplorabant. Tremor apprehendit eos,dicentes: Sicutau-
dïuimus prophetatum, fie vidèmus completu in çiuitateDei
nofirt,ia eft,in£cclelia: y tficut audiuimiis in promiflioni-
bus, fie vidimus in exhibirionibus iri ciuitaté Dei noftri. Et
q.uare voco eamDeiîQjua Deusfundauitearn in aternum.lru-
damentumiftius ciuitatis Chriftus eft, vrideillud: Eunda-
mentum aliud nemo pote ftponere prêter id quodpofitum eft. Sufce-
pimusDeus mtfericordiam tuam in medio templstui,id eft,inilli$
qui in templo mo rnedij funt, firmi, bene fcilicet fimdati,
.ne iii'fide titubent. Teraplumvocantur nomine tenus o-
mnes initiati facramentoiidei: in lftisrnedij dicuntur, qui
morne fiium,hoe videhcetquodefttemplu,per bona ope-
xapoflident:&neqftis hos medios,quibus exhibita eft mi-
fc-ricordia Domini,paucos putarer,fiiblequitur: Secundum
nomen tuum Deus/tc & laus tua in fines terra,id eft,laus tua dif-
funderurin omni terra,ficut diffufiim eft nomen tuü: quia
ficutnon eft terra in quanonfit exauditum nomen. tuum,
fic niilla erit in qua non laudabetisiEt fic plena eftdt-
,yrtr4 f«4 ,ideft,multieruntiufti,ftantesin tua dextera, licet
multifint votait,pamelefti. Vel fic,fiifcepimus Deus miferi-
cordiamtuamjideftjTnifèricordéGhriftu tuü:in medio repli
tui, id eft, in Iudaico populo, qui dieitur templü tuum
medium,à gentib.us videlicet vndique circumfeptum: fed
non tamen ibi tantunwfotüs,quoniam lecundum nbmen
tuum ô Deusj,diffiiri®fur laus tua in fines terræ,vel vblq;,
vel in illos qui -in fine tërreriïtatis fuæ difpofuerunt : &fic
erit dextera tua plena iuftitia, id eft, filiis tais : multos ha-
bebitimitatoresjvnde lateturmom Sion,id cft,Iudæa: & e x -
ultentfilialuda,id e ft,gemes.Iuda dicituccorffejfus.Secundü
quaminterpretationé conuenitgentibus,vtdicahtur filiæ
Iudæ,quæ exukeepropter tudicia tua Domine; quibus àliquâ-
do feparâdi funt lo caliter ab his,a quib us feparati funt mo-
ralicer. Vel pfop ter indicia tüa Domine, quod ipfi per gra-
tiam tuam de maflæprçditorum afliimpti funt,vel quod ex
deliélo Iudæorum.falus gencibus ptmenit.Gircundatcsion
&complettiminieam. Admonetinitiatos facramento fidei,
quos fuperius templü vocauit,ad imicationc illorü quos i- 1
bi medios dixit, Quafi fie dicat: Vos qui per faefamentum !
fidei templum eftis, circundate Sion,id eft, firmos in fide,
&hocnbnad deftruétioné.fèd complc<SHminieam,id eft
imitamini: & quæ nanrztis,narrate in turribus eius,in fide A-
poftolorü,qui turres dicuntur pro eminentiaVirtutum,id
eft, quia funt inexpugnables & defenfio minus perfedo-
rfi, funt & in porta, per quos quifq; ingredi poteft ad vita.
Ex his tribus fuit Paulus,commendans fie prædicationem
Caam:Licet angélus de calo aliud euangeltzet vobis quam nos euan-
^/;^«im«f,anathemafit.Sifuperiuslegimus,Sufcepimus
Deus mifericordiam tuam, de Chrifto, erit hie admonitio
ad Ecclefiam gentium,vt circudent Sion,id eft,conuerfos
ex Iudæis, didos Sion,præfentfe contemnentes,futura ex-
pedantes.Etfic dicit,circundate Sion & copleftiminiearn,narrate
in turrib. eius. Ponite corda vefira in virtute eius Sion,id eft,
no ore tantum narreris, fedinvirtute, ideft, in charitate,
quç fàcit omnes virtuofos:^ difiribuite domos eius,id eft,dif-
cernite quæ domus fitmunda, & quænon : vel diftribiritç
domus eius.confiderantes cui data fint genera linguarum,
cui interpretario fèrmorfü,& cçrera,vt ex vnoquoq; quod
nobis vtile eft,quæratis ad imiradum & fciendum.Et qua-
re dicoyt diftribuatis? vt enarretis,id eft,notümfàciatisper
boha opera veftra non tantum conuidoribus veftris,fed in
progenie altera,id bft,per cognariones veftras.Et quid narre-
mtQuoniam feit fufeeptus in medio templi, vel hie conftru-
do r ciuitatis eft DeusDeus nofier, quern homineiii videmus:
Deus dico,i« aternum, quQdeft, infeculum feculi: 0 “ ipfi,non
alius angelus videlicet vel archangelus,rcger nos infecula.
In finempro filiis Core PfalmüSDauid. X L V III.
Vdite hac omnes gentes,aaribuspercipite omnes,qui ha-
bitatisjirbem. Quify terrigena écfilijhominum fimul
in vnudiues&cpauptr. Osmeumloqueturfapientiam,
ôcn^editatio cordis met prit dentiam. Inclinabo in para• A: j l j L (
uitiamm j tanq uam in flatibus ventorum : vel ex interpre- i| bolam aurem meam, aprriam inp falteriopropofit'tonemeam. Cur
__one nbminis poflùmus habere eandé fentétiam. T nar-. timebo in die mala}in iquitas caltanci mei tircundabttme.QUi