B «
Lue.19.zx
i.TbeJf.1 .
Prj
Heb. II.37.
â f l
quod omnium præcedentiüm impiordm peçcati veni
ent fuper eos,qui tuneaftueruut, & fecenintquæ narrant
e fed dicimus, ficut omnium fandorum iuftitiæ non
tanta meruerqnt pietatis Dei bona, quanta donata font
ber Chriftum ; fie & foper Iudæos qui crucifixerunt
Chriftum ,' & perfecuri font dilcipulos cîus, tantum
aeërettit malum, quantum nullialii pçrtulerunt prius.
Attamen omnis fanguis, & omnia quæ geffetunt, ventent
foper generationem iftam , vt omnes fimul in
commune foftineant &recipiant finguli fuas partes quas
contraxerunt, quorum malitk', quia vnita ab initio vf-
que ad finem fuit, iuftum eft vt Ôe poena vnafit, aeü
vnitis corporis. Alioquin légat prudens ledor Ioféphum,
& videat inpræfentiatum, quanta vencrunt foper Iudæos
vt corporalia paterentur, qualia paffi font à Romanis, ita
repüluàDeo , vt adhuc hodieludibtium fintvniuerfis
gentib. Turn demum potent perpenderc quanta & qua-
fia reftant impiis & fceferatis, cum Deus omniaiudicare,
&fingulis redderefoaveniet.
* H r e R v s A l e m, Hierufalem, quaoccidis Piophetas &.k-
pidaseos, qui ad te mißt funt.J Hæcquippe vox plangen-
tis eft, & dolentis, ficut & alubi dicitur, Vident lefts
! emtatem , fieuit fuper illam. Non enim pius & clcmcns
i Dominus, tantum denece Sandorum fuorum habuit la-
mentum, neque de fanguine Prophetarum omnium qui
éffufos eft ab ilfis quantum fleuifle legimus de hac mifera
&luxilfe, feiens quod eledis fois gloria per hæc paraba-
tUr. Scd de illorum interitu plangebat, aefï benignus
& iuftus Dominus, quos mnltum dilexerat. Fledebat
enim eumnimia dementia ad lamentuni , 6c reuocabat
iuftitia,ne tantum malum diutius patereturabire inultum.
Et ideo lacrymas fondebat pro impiis, volens eis clemen-
tiam præftare,fed prohibebat eorüm impietas, 6c iuftitiæ
virtus.Qùia tune eft veramifericordia,fi iuftiria non læda-
t. Ac per hoc hæc vox'qua didtur Hierufalem,Hierufahm,
non minus detertf ntis eft, quam & plangetis, fi forte ter-
rorfccompun&i celïàrent A ream * & lamentisprouocati
formarentur ad pcenitentiæ ludum Ac per hoepatet fen-
fus, quia impii & peccatores prouocanrfibiiram^ neme-
reantur vllam elemenriam, Quaoccidis Propbetas, & lapidas
eot qui ad te mißt funt. Rurfus Origenes refricare vide-
turqüæ fopra dixerat, & quærit quomodo Saluator co-
ram Iudæis loquens, (inter quôs erantScribæ & P ha ri foi
quigloriaban tor in legis icientia &Prophetarum ) qua ra-
rionedixeritHierufelemoccidiffe Prophetas, &lapidaffe
ad fe tniffbs? quod nonfittisdiuina probat hiftoria, quæ
in Synagogis eorum quoddie legebatur, nifi vnum Aza-
riam filium Ioiadæ, quem legimus lapidatum ,& propter-
ea, inquit, videndum, ne forte oportqat ex libris fecretia-
ribùs (qui apud eos leguntur ) hoc verbüm Chrifti often*
dete, & noh folum Chrifti, fed etiam difeipulorum eius,
i Stephani videlicet prpto-Mattyris & Apoftoli Pauli.
Stephatlus namquedidt, Quem Prophetarum patres vefiri
nonfuntperfecutiïEt occtderunteosquipranunciabantde aduen-
tuliHWyCuiu nunevosproditoreseflis & homicide. Et Paulus
quoqtie ThefTalonfcenfibus, Vos inqnit,imitatoresfaâi e-
flp, &fratres Eccleßarum Dei, qua fun t in ludaa C h r isto
I es V* quoniam eadem pafieftisfly hot à contribulibus reflrts,
fictil& ipfi a Iudais qui Dom 'mum octiderunt & Prophetas ,&
vosperfiijuuntur. AdHèbræos quoque, LaptdattfunUferra-
tifunu &gladio mortuifunt, & cætera quæ dinumerat, de
quibusomnibuslongum eft profequi,quæ præfetus Do-
d o r rèplicaf. Hociolumfcire debemus, quia nonnul-
lafont in his quæ affirraare ex diuinis librfc non poifii-
m\is,nifi audoritatem fequamur Pauli & beatiflimi Stephani
proto-MartyriSi Quoniam ipfi aliud non dixerunt
coram eifdem Iudæis, nifi quod omnibus notillimum e-
raî?AcperhocdeZachariâfinon poteftapprobariex libris
autenticis, tarnen fiftiiliterillua ex traditione fe pet-
cepifle fatetur. ficut & docetquodlblus Ilaias ferrâtusfit
& Azariaslapidatustantummodo filius Ioiadæ, & in oc-
cifionegiadiilblusmortuusfitZacharias filius Barachiæ.
Quam forte dilfonantiam nominis , aut diuerfitas intèr-
;prètum fecit,atitvarierascqdicum. Scd quomodo Hie-
ufâïem Occident Prophetas. rede quærhur. Non enim
.pfe murorum ædificiaeosoccidilïe cteduntur, fictit ned
Dominus fexa & parieces plangere probatur. Scd fic di-
dum eft, vt vulgo dici folet, Conclamauit tota ciui tàS,
Egrefià eft omnis ciùitasobuiamei, pro hisqui font in
duitate. Vnde & ipfi quambene conciucs dicuntur qui
eofdem occiderunt, quorum caufe didtur, Hierufalem
occidiijfe Prophetas; Etnorandum quia non dixit, quæ
occidifti & lapidafti, fed quæ occidis & quæ lapidas. Ac
fidicatur, Hoc proprium habes» & quafiiam naturalem
confuetudinem, vt lapides Sandlos & occidas.N on enim
cefiauit C h r is t o pcrempto,deincepsoccidere ad fe
miflos,quæ prius Prophetas non metuebatpcrimere,fed
eadem.fecit Apoftofis quæ prius, fccerat ad;fe miffis.
Ac fi diceret, Quomodo fanaberis quæ nullum ad te
medicum venire permittis ) quinimo pmnem medid-
nam concuicas, idcirco quom -do tibi pa ream i qux meis
non paras ad temiflis? ï , • > V;
Q vot ien s voluicongregatefihostuos,ficutgallina con-
gregat puHosfuosfub alts fuis. & noJuifit? } & quærçndum
quos diçat filios, vel cur dicat, qimtiens volui,. quail qui
frequenter eos çongregare vofoerit, cum maniieftum
lit non nifi lèmeleos in corpore docuilfe ? Et fi voluir,
quid eft, quod non fecit,1 Cum amnia quacunquevoluitxfiçut
Prophera «mit, Dominus incatlo & in terra fecit,, De qua
quæftioneetfi latis iam fopra tradlaui , öc nunc adhuc
dicam quia fi noluiflet eos ad le çongregare , Prophetas
& Apollolos, nunquam ad eos totiens mifilfet, qui fois
nohpepercic,Yt;ei parceret peccatrici j & eorum vitam
neglexic, vc iftius mortem nonviderct.eciam&femctipfum
in mortem tradidit. Sed quid eft, quia non fec.it quæ vo.-
luit, nifi quia iuftus eft, 6c iufti tiam leniper dilcxit.-ldcirco
aliter non potuic, quia non deb.uir, quoniam infenabills
erat palfio eius, quia, vtita dicam, vicie artem diuinam,&
omnes medicilpiritales, ad earn milfi, defeceruhr in omnibus
quæ pro illa cgerunr,&; ideo non eft curata. Quain
fi perd ere volui.flèc, nunquam perfead cam iplc' venilfet.
Sçd quid feceret ei? di^m probatur modis omnibus iplam
viuerenohulle. Qijociens autem quod dicit, nonlolum
adid relpieit tempus dum carne in mundo fuir, verum &
ad rcliquum,qnia lubft uuialiter C h r i s t .vs cum eis
præfens fuit in Moyfe & profhetis, in Patribus & Patri-
archis, edam & in Angelis miniftrandbiisauxUium human
« làlurîs per fingulasgenerationes , 6c fioadimplc-
tum eft quod dicit, Quoticnsvolfti. Per fiugulas enim foc-
celli ones na ti font einlii,& eos omnes voluit çongregare
in vnitatem fidei, vr perricerc c volu n rarem patris , fed
fempereius prauitas vicit.Apper eos in moaum gallin*
expenditalas fuas, Vnde Moyfes in Cantico , expandit
alas fuas ficut Aquilaprouocans ad volandtim pullos fuos, & af-
fitmpfiteosatqueportauitin humerts fuis. Quod fene opus
proprium C h r i s t i eft, çongregare, & ad hoc venitfilius
hominis querere quod perierat, & faluare. Et n o tan d um
quod infoperiori femper tempore ipfe idem fuit, qui eos
çongregare voluit,& non alter,qui tunc quotienfeunque
voluit, & alter qui nunc. Vnde non Deus recens eft, ne-
quealienus, quoniam qui tunc voluit, idem fuit ipfe qui
venit. Et non aficubi quam vbi erat & non alter quam qui
femper crat. Êtfihominemaflùmpfit in Deum , perfo-
nam non mutauit,quiaihcommurabilis eft, neque allum-
pfitalteram quam femper habuit, vtquidàmnuper male,
fenfit, quod effet homo nuncupaduus Deus inChrifto,
veladoptiuus,&verus Deus, Dei Verbum. Itainfipiens,
vcduosintroduceretDeos , duolqueDei filios, vnum
{»roprium, &altcrumadopduum. Sed Chriftus qui tune
oqu ebatur Iudæis in carne-, feipfom oftendit elfe vnum
eundemque qui eos multotiens, in veteri Teftamenco
congregate fob alis fois voluit, &portare propter redem-
tionis gratiam in humeris fois. ;
Quæ nimirum alæ Chrifti; non incongrue chariras'ge-
mina prædicarur propter geminam fobftandam Chrifti
in vna eademque perfona, fob quo congregamur, & pro-
tegimur. Quamuis etenim quidam vpluednt duasalas
Moyfen& Aaron interprerari, melius tarnen virtutes ac-
cipimus diuinæ maieftath, de quibus Prophera c an ic ,^
vmbra alarum tuarum protege me t Ipe videlicet 6c gratia.
____________ . Quas
ffal.ili,.
Qüàslanëalfs licetifti lionhabüërint; diùinuiriauxi-1 feritfoaiiiiniisacfi Àrclia Deibicanieracus vd ta
ratusipenè liiim, diim Déo placuerUiit, nünquam défait. Écmira ybiqi.u* ivueiihür.
compàratio degailirià proponitur; nullum enim animai
Ëü i n firma tur modo, quemadmôdutngàllina, infôuen-
do&riiitriertdö pullos fuos. Sîqüidem tota infirmatur,
tocaque fit hilpidà & rauci. Fe fiinat iugitcr.quafi quibuf-
dam vocibus çongregare pullos fuos, 6c àllidüis clamori-
Dùsâdfe conüocare non celîàc, nëper diiierlàhiicillüc-
qüemiluorüm, vagi, rapiâhtur vnguibüs. Sed frùftra
Chriftus htinc impendit affedum, 6c fine frü(ftu,qUi tan-
quam gallina infirmitatem alfompfit carnis,vt fob alis do-
étrinarum foarUm éos confouerec Calore charifatisj & re-
Crearetàd vitam. Idcirco terrena quodammodoauis fa-
f «ftus eft 6c doméftica, vt magno eorporis foi operimento
tauquam alarum protedlionc, pullis fois.calorem fuper-
infunderet, vt virar immôrtaiitatem præftarét, & ad vola-
tumqüafiexhôüaregeiietationc proueherct. Pullorum
enim alia hafeehdi ratio éft ; àlià nu triendi. N am primum
ouorum cellis, tanquam clauftro corporis, condnentur.
Dehinc parentis fedulitâlé calcfaôlis ouisnalcuntur, &
deinceps confouentur,donee exeantàdvolatum. Huius
igitur auis more Chriftus çongregare intra fe voluit 6c
enutrire; vt qui iam conditionc nafeendi fuilfent edid, al-
tenus rurfos regenerationis ortu 6c calore confouends
Dei,ex aqua 6c Spiritu renati,in coelefte regnum tanquam
pennaris corporibus euolarent. Vnde quambene#oin
loco vbi legitur, Spiritus Dei ferebatur fuper aquas t in Hc-
bræohabecurmerephet, quod interprerari diciturincu-
babat,velconfoueb^; vt oftendcrec quod ex aquis foo
calore &iànâificatione,nouumcrearetur genus,quod 1
quiaifti nec Chriftum ,nec Spiritual làndlum voluerunc
recipere ,ait, Eccerelinquetur vobis domus vefira defer ta. Ac
fi diceret, quia n oluiftis co ngregari fob alis meis. Et no-
tandum quod ait,vellra, quæ nimirum domus prius Dei
fuerat, nunc iam non inea, neque patris mei, fed v eftra ,&
Ipelunca latronumfiiâaeft.qiiæauguftius in toto terra-
rum orbe fulgebat prius.,Nu ne & lynagoga déferra relin-
queturà Deo, cum omnis religio tranlibit ad Ecdefiam,
vel quia in vindidtam crucis Chrifti etiam & templumil-
luddeftruendum erat à Romanis.
A mod o non videbitit me, donee dicatis, Benediftus qui
venit in nomine Domini.] Nam inxta Lucam facilior fenfus
eft, quia needum venerat in Hierufalem, neque hoc ac-
clamatum erat i pueris,quod futurumprædicic. Verun-
tamen iuxta vtrumque Euangeliftam , fie accipiendum
eft, quafidixerit eis, Nifipoenitentiam egeritis, &con-
fefii me fueritis filium Dei, meam faciem, quæ eft cogni-
rio vera de me, corde nunquam videbitis. Quoniam nec
ego vos vitra docere veniam, quia amodonon congre-
gandierit tempus, ficut ante volui. Habent igitur Iudæi
tempus fibi indultumfi velint, vt auferatur velamen de
cordibuseorum,& poffinc videre faciem Chrifti, fidi-
cant & confi tean tu r de co,Benedicius qui venit in nomine Domini
Dei patris 3 quia nomen patris ad filium eft, ficut &
filiiad pâtre m.
Quia nunquam pater finefilio dicitur, nec filius fine
pâtre. Acper hoc ipfe in pâtre eft, ficut 6c pater in filio.
Vnde qui vult eius faciem videre, dicat & co n fi tear ur, Be-
nedtftus qui venit in nomme Domini, quoniam ipfe, & Deus,
6c Dominus eft. Polfetnus autem & per exemplum gal-
linæ,Ecclefiam quæ corpus Chrifti eft,figuraceaccipere,
quæquotidie congregat pullos foos, id eft, filios foos,
quos iplà générât per aquam Sc Spiritum làndlum,in vni-
tatc fidei, fob remigio virtutura.Ecficut gallina etiam oua
fouet Sc calefacit alienaâra & mater noftra Ecclefia ex omnibus
gentibus colleâa, e ducat ac nutrit filios alienos
per gratiam lànâi Spiritus, dAsitluos ; calefacit quoque
eos iugiter,& fouet ac prqteg^ub alis.Qux nimirum alæ
D oôlores fimt Ecclefiarum & Redores, qui quam bene,
alis fuis ad omnia virtumm dogmata extenfts, nullis infidiarum
fraudibus patere pullos permittunt,fed enutriunt
eos fois dodrinis ad fublimia, quoufoue per feipfosad
ccsleftia volare poflint. Haie idcirco dixerim, vt difeat
prudens animus , & alia quamplurima quæ omittimus,
breui taris compcndio.multis in locis cogitare. Quoniam
BibRothec.Vtt.Patr. Tom.9. Pars z.
E t ègrèffmlefmdetempip ibiti&àctitferun't.difcîpii:i im-,
vteflendertnt eiiasficationes templï. ] Hic MarfctiS & Lucas,
âmëqUamexirecdetêmplôJcfiimrusad Geiites,iùuliei
rem viduam in figura Erclefiæ, vt Ghriftürri fufcipére fi.
de,atto dctulilfe minuta legi, & Êuangelii narrant; Efc id-
eojiftis plus omnibus miiic. Quod autem eioftendiinf
ædificationes templi,audierant enim quod dixerat, ÈCce
relïnquetur domus vefirà deferta.Qüzli admirantes & dolentes,
fi talisrantaque templiftruduraad nihilumrcdigen-
dalît, vtmouerent turn ambitiönetantiöpéris.Ëtpro^
ptereadicunt ad eum, ficut aliter màhifeftiUS diçit Ëtian-
geli(tz.Magifiér,vides quale. lapides & quâlis ftruftura ï Videlicet
vt flederent bénignilfimum Iefom ad mifericor-
diamlociillfos, ne perrtiittéret fieri quód füciifbm prædi-
xeràt. Vel oftendunr ei admirantes proptcr.duritiaiucor-
dis eorum, quafi dicerent, Proh dolor /quanta eftaduer-
fitas populi hüius, vel cicitas, qui il On credunt, vt cori-
Uertaptur, ne tanta deperiret fabrica templi 6t ciuitatis,
quibuS lefus relpbridcns dixit, Videtis hac omnia ? Âmendico
vobis i non relinquêtur lapis fuper lapident qui non deflruatur.
Veruntamen intetdum cum egredererur'de remploi, &
irét,hæc didafont. Sed mox vt corriplejiit dfeèndo quod S
futurum erat, exiuifc dé templi finibus, qüi eonferuauerat j
euih ne vaftarètur donee fuir in ëo, qüod poftea fadüni j
eft à Romanis. Quoniam ïefos aliud templum ieternurri |
iam fuis parabat in «Élis. Quamdiu enitti vèrbiim Dëi
fuit apua Iudæos, non ëft ablatum regnum Dëi ab eisi
Nunc autem ablato eo, ipfi 3c ciuiras eorum relida ëli vacua
& vana, Sicut tugurium in cucumeràrio, & ficut ciùitas
quavafiatur,6c dilperfi fontpër omnes Gentés. Quia Domino
recedente à templo ,omniafegis ædificia deft ru ôta
font, 6c difperfi font lapides fànduarii in oninem ven-
tum, ac fi cineres, ne vlla in eis vitra iiiuëniatur religio fa-
lutaris.
Quiprofedo locus moraliter tangetaudirores &çù-
giftros Ècclefiarum.Quia etfi ilia admirabilis fuit ftmdura,
mirabilior valdeeft humanæ naturæ fabrica, quæ non
ad cuiufcunque exemplar conftruda eft, verum ad imagi-
nem & fimili tudiné Dei fada eft, vt rertiplum effet ipfiüsj
ad cuius imaginem formata eft. Et höc forte agiint Ap<>
ftoli, & oftendunr admiranda opeta Dei erga figmentum
humanum.quod proponunt ante Confpedum Dei,&in-
terceduntvtprouocent benighiffimuffl Salüâtorem,ne
deferatgênus humanum propter peccara ipfbrum. Sed
magismoneant eutnad indulgenriam, & ad opera ipfius
Dei valde miranda, quam ad iracundiam,prpptër iniqui-
tates eorum, vt deflruatur templum Dei viui,&redigatur
adnihilum. Vnde fôllicrte cogitare oportet templum il-
lud, quod femel eftad folum vjque dirutum,cur etiam fe-
cundo feu amplius ; quia omnino pcenitentiæ femper da-
bacur locus, vnde & ad formam poenicentium, poftquam
incenfom eft,reftauratur. Nuncvérofecundum duririam
cordis eonim(quia noluerunt recipere verbum Dei) pro-
lapfi font in peius -, ita vt omnis anim% quamdiu in fe iïi-
feipit Chriftum templum eft Spiritus fàndi. Cum autem
poftpeccatum ad plenum decidit à verbo Dei, nec.curaift
lui gerit perfede vt poenitear,hic femper à fide prolabi-
tur, &decurrit; quiîicer paulatim à vicaelongatur, duni
Deum deferit, &minuitur quotidie, donee ad plenum
çbrruatin peccatum. Quibus ita peradis tremendum eft
valde quod fequirur, quia non relinquetur in ea lapis fuper la-
pidem qui non deflruatur. Quoniam etfialiquid videbatur
habere boni operis, non lapides erant fanduarii, fed fli-
pula & foenum incendio ad concremandum longe diu
præparata. Quaproptér dumvacat,infpicèrenos fbllicice
oportet, vt omnis, coædificati o pietatis innobisintegfa
fernem r. Etfi contigerit (quodabfitj aliquis vtlabatur,
implorandus eil au dor æ^ifiçii noftri, inuocandus eft
Spiritus fendus,vtrecuperetur in nobis, &emundetur
quod corruptumeft,&commaculatum; innouetife quoque
quod deprauatum eft,& deft rudu m, vt per virtutem
verbi, quia fecramenta manen t redemptionis noftræ,in
nobis reftauretdumpoeuiterelicetquod deperiit,quifolo
F ffff X fermone
i CAP; ï
X X I Ÿv
m m