A
B
C
ff*L it.
Epht. f.
D
Rcmigti ^intijjjodorenßs «*fr Èpifi.
Hebræorum diligenriflîmusexplicatof eft, verbum He-
braicum fila , fè m per, tran ft u 1er it :quo d fep t uagin ta interprètes
& Symmachus & Thcodotion, diapfalma tranftu-
lerunt.
Inuenimus in Pfelmorum quorum fine diapfalma po-
fitum, vt eft iri fine tertji Pfâlmi & in fine vigefimitertij,
&in Pfàlmis multi s penitus npn inuenitur. ex quo ani-
maduertimus hoc verbum, fuperiora panter & inferiora
neâere. & docere fèmpi te ma elle quæ di&a funt, vt feia-
mus non tantumad præièns tempus»verum etiamad æ-
ternum, vel qua: fequantur, vel quæ præcefierunt, perti-
nere.
Sciendum autem, apud Hebræos in finelibrorum v-
numètribusfblcre fubneôti: vtamen feribant, aut fêla,
aut (alom, quod exprimitpacem'
Igitùr.vt nos fblemùs ad diftindtionem rei alterius
? fubfequentis, medium interponerè, explicit , àùtféliciter,
aut iftiufinodi: ira Hebræi ea qua: feripta funt, ro-
borant, & dicunt, amen : aut in fèmpiternùm feripta &
feribenda commémorantes, ponùnt fità t aut tranfa-
6ol féliciter proceftante s, pàcem in vltimo, fubnotantes
faim.
Ifta Hieronymus* HæcAugùftinus.
Beatus autem Auguftinus rerum obfcurarum fub-
tiliffimusindagator, m ter ardua line offenfiorie difcur-
rens, hanc potius pattern elegifîe cognô'fcitur, vt magis
diuifio efie vidéatur, nominis ipfîus difeu tiens quali tatem
Sympfalma quippe dicitur vocura adunata copulatio.
D'tapfalmavttofèrmonum rupta cofttinuatio. docens
vbicunqUe rèpertum fiierit, aut perfbnarum , aüt rerum
fieri permutatiçmem. Merito enim taie nomen il-'
lie interponitur, vbi velfènfus: vel perfbnæ diuidi eom-
probantur» Vnde & nos congrue diuifîones faciemus,
vbicunque in Pfàlmis diapfalma p o tuer it inueniri.
Tribus modis pfâlmi dicuntur de perfona domini Ie-
fu Chrifti, pro inftnnftione fideliunv
Primum , per id quod ad humanitateni eius nofcirur
perrinere. vtilludfècundiPfâlmi, Aftiterantreges terra,
principesconueneruntin vnum.& in vicefimo Plalmo, Défi-
' derium anima eius tribuiftiei &c.
Secundo, quod æqualis & coæternus oftenditur patri.
vt: illud eiufHem fecund i Pfâlmi, Dominus dixit ad me,
filius meus es tu, ego bodie genui it. Ht in cen tefimonono, Tecum
principiumindievirtutis tua.
Tertio, à membrisecclefiæ cuius ipfedux 8c caput eft
Chriftus. vt eft illud , Longea falutemcaverba delidorum
meorum.
Et in fèxagefimooâauo, Deus, tu feis infipientiam meam,
& delida mea a te nonfuntabfcondita. quod di&um pro v-
nMuoque fidelium debemus acdpere. Cæter um deli&a,
à Chrifto probantur fu ndi tus aliéna. Siue enim caput lo -
quaturfiue membravnüseft Chriftus*& capitis eft proprium,
loquietiam in perfona membronim. ipfàm noftrum
confuetudinemaduertite primo, qUomodo loqui
in membris noftris non poreft nifi caput, lam veto caput I
noftrum qUomodo loquatur in perfona omnium mem-
brorum.aduertite. In anguftiatibi aliquis pedem calcat
Calcas me, dicitcaput. Vulnerauit tibi aliquis manum?
vulncraftime dicit cauut. Sic ergo àudiamus Chriftum
loquentem : fèd vnufquifque agnofeat ibi vocem filam
tanquam hære ns in Chrifti corpore. De ipfô enim & ec-
clefîadiôtum eft, Erunt duo in carneVna, id eft,in vno Cor-
pore. Aliquando dicit verba, in quibus nullus noftrum
inueniat fùam perfonam quiaNad fblum caput përtiijent.
Hocfi animo recondimus, nulla confufiorie trahemur.
nam fi vno modo locutus fuillèt tantum, quis eius ge-
mi nam fùbftantiam potuifîètagnofcere, cumetiam nu ne
intameuidentiffîmadiftinâione , naturam diuinitatis
&humanitaris domini Chrifti, aliqui riitantur fâcrilega
voluntate confundere? Multaquoque fècundum literam
commoner, multafpiritaliter iubet, perfonas dccenter
fubitoimmutat, vtnunc Chriftus Dei 'verbum, incarna-
tus&homo facius , caput ecclefiæ : nunc ipfâ ecclcfia,
nune homo iuftus.nunc poenitens loqui vidéatur, vt o-
m niariècellària tangat atque co ncluda t *
Vbiq;pleniffimum carleftium fandlum vibrât eîoqui-
um, & multiplici diuerfitate virtutum propter humani
generis Iargiendâm falutem, regni fui adornanda myfte-
ria pius redemptor infinuat.
Hæcideo piæfati fumus, vt cum ventum fuerit adlo-
catalia,intrepidusle6loraudire poffit, quod de fê falu-
briter didiciffe cognofcitur*
Ordo autem Pfàlmorum, non fècundum exiftentiam
temporum, fed pro qualitate ponitur di<ftorum. Tenante
enim Regum hiftoria. tertius Pfâlmus Dauid cum fü-
geretàficie Abfàlomfilii lui, quinquagefimo pfàlmo a-
élu pofterior eft.qucm poftculpam adult'erii&homicidii,
A bfal om filii eius p erfècu tio nofeitur contigiflè. Sed pro
virtute fua competenti numéro pçobatur aptatus.
Tenere enim ilium locum tertiumoportuerat, qui &
fàn(ftætrinitatispotctiam,&triduanje refurredionisin fe
myfteriacontinebat. Nam per libetatiotiem D^uid, re- i
fùrredio domini congrae fignificatur. Talem autem de
ordine rationenyjmnium Pfàlmorum inuenire nobis elfe
difficile profitemur, quod inde terminatum atque fuf
penfum, patrum etiam autoritas reliquit.
Per tQtum Pfàlterium quatuor Pfâlmi funt, qui integrum
alphabetum apud Hebræos habere monftrantuf,
id eft, centefimuS decimuscentefimus vndecimus cen-
tefimusdccimufbdauus , centefimus quadragefimul-
quartus : quia ifti indicant laudes domini,ipfâ largien-
te meritorum deuotione cantandæ. Très autem Pfâlmi
funt, qui fubtradis quibufdapt literis , integrum alphabetum
non continent, id eft, vigefimufquartus, qui
fextam&nonam decimam literam non habet:trigefimus
tertius, qui fèxtam literam non habet ; trigefimuf-
quintus , qui'fextam decimam literam minus habet,
quioftcndunttalesinecclefiâ pfallere , quibus non a-
deo omnium bonotum opetumarridet integritas. Sicut
enim Illi compleris litteris omnibus excellentium mérita
vidcntur indicare iuftotiim, fie ifti quafdam literas
minus habentes ,illos défignant, qui non adeo vniuer-
ÿfiitneritis repleti funt, fed tarnen in fecundo cottcilio hä*
bitare nofeuntur. Nam cum omnes literæ àpud Hebræos
fignificantias (has habent , credere fortafle dignum
eft, cui deeft, aliquod elementtim, eum quo que figriifica-
riones ipfius non habere.
Textus totius pfàfterii fècuridûiri numerum apofto-
loruminduodecimpartibus concluditur, vt quodapo-
ftolifecerunt, hiccontinerinofcamus.
In Pfàlterio nanque carnalis Vita domini deftribitur.
Primum, natura deitatis. Secundum multitudo nitenti-
um extingùerè dominum. Tertium, Quart u m, ^dm oni-
tioprophetæ,vt definant Iudæi mala fàcere. Quintum,
oratioChriftiad patrem, vein refurreätione eius mundus
profidet.Sextum verba poenitentis. Septimum,Chrifti vt
■ eisfubueniaiurà patre. Odbuum, omnia referuntur ad
i Chriftum allegoricä fimilitudine. Nonum laudes domini
peralleluiaticos titulosquifignificant.laudtatedominum.
Decimum, gradates >vtnös perducant ad fiilua-
torem. Vndecimum % hymnidica exultatione lauamus
fandamtrinitätem. Duodecimum,fcprem Pfâlmi telin-
quuntiur.infine, qui tocam gloriam trinitatis cpncele-
brant.
ïpifioîa liier onjmi ad Damafum Papam,
TYEdtißmopdpa Davnafifedis apoßolica ‘vrbii Roma Hletonj-
■ Umus. Supplexprecoregoclienstuus, ‘Pt vox iftaapfalUnttbus
infide Romano, die nocluqtte canatar in fine Pfitimi cuiuflibet,fi-
‘ue matut'tni, fme vefpertini. hoceft,pracipe vtfiemper dicantGlo-
ria patri & filio & fpirituifânâo, Sicuc erat in principio 8c
nunc & fèmper&in fècula feculorum, Amen.lftudcarmtn
laudis omnibus P faim is coniungipracipiàs,vtfides trecentotum&
octodecim Niceniconcihi, & nofiro oftpari confirtio declaretuY
Alleluia fimper cum omnibus Pfàlmis affigatur, in omni loci
communiter rejpondeatur noäurno tempore. In eccleßa autem
arejurreßione pafiha vfque adpentecofien, Pfàlterium fini#-
tur. Inter dicruth quinqüaginta Jpatia, pro nouitate fanßi pufi
eba, vox iß a laudis cante tur in aleph, quod efi alleluia.
^ Dill*
In PßbttOi Enarraiionef. 6 a 9
/ Titultis eft clauis gratia, ficut per dauern indomum
ingredimur, ita per titulum Pfälmum intelligimus.
, - intenfio huitts Prophetia eft, ccmfolari genus huma-
num, quod primi parentis culpa, de maxima beatimdine
inmaximas miferias deiedum erat, nec inde poteratre-
furgere,nifi in Dei mifericordia. Vt i ta: Propheta intendit
in hoc opereomnes contemporaneos &futuros,adhoc
inuitare,vt conformando fè Chrifto,inquantum membra
caput imitari, valent, totamincofpem æternæbeatitudi-
nis ponant.
Primus Pfâlmu s non habet titulum, quiaipfe quafiti-
tulus totius libri eft, agens defiload quemcotiuslibriin-
tentipreferendaeft.PrimiPfâlmi intentioeft, oftendere
ilium per quem refurgere valeamus à miferia in quam de-
iedtifuimus.
Siquaratur quare ifta Prophetia frequentius aliis red-
teturin Ecclefia, rclpondeo quiatotadifpenfätiohicco-
piofius quain in aliis demonftratur, & quia verba vni-
cuique iüfto'vel peecatoti ita amplifieari poflunt, vthis
quafi propriis vti poffit, & quia maiori affedu &com-
pundipae humanam mentem commouet, quam alia,
hic quædam aficrijbuntur Chrifto fècundum humanitärem
, quædam fècundum- diuiriitatem, quædam fècundum
vtrunque. Et ilia quidem quæ fècundum huma-
nitatem human* naturae eius conueniunt, ideopropo-
nuntur, vtin quibufilamnos conformantes fibiin eofpe-
remus. :Quæ veto fècundum fublimitatem diuinitatis,
vel fècundum vtrümqpe eicpm;petunt :, ad hoc refèrun-
tur, vcpercpnformiratem illi femuiafx non dubitemus,
qui tan tus éft, vt nobis fècundum vitium noftrum retri-
buere non nequeat. : '
Sicutinmundanis libris ,ita& in diuinis quæri poreft,
ad quam pattern P hilp'fpp,hfæ fpedet. Ecclefiaftes enim
tendit.a4 Phyfiçam,inqupquæriturimrium & finis om- •
niumrerum, quæ in xnundofiint,& pmniavanitatifiib-
iàcere oftenduhxur. Prouçrbiayèrotenduntad Ethicam,
Gantiçum canticorum ad theoricam, id eft, ad contem-
plaririhemdiuiiiarùm rerum. v
Vbi autem quid minus habetur in græco ab hebraica
veritate , Origenes de t^anslarione Theodotionishic in
locoaddidic fignum, pqneris afierifium * iàeA,fieüam,
quæquodpriusabfconditumvidebatur».illuminet. Vbi
aütem quod in Hebræo nö eft,in Græco inuenitur,'—obe-
Ion, id eft, iaemtem virgulam præpofuit, quamnos Latini
veru pofliimus dicere, quo figno oftenditur confodien-
dum,quodin aut h en txcis libris non eft.
C__< aA
Di6ta fân«fti Aitguftini, quot fint virtutes
' , Pfàlmorum.
Anticmn Pfàlmorum animas décorât, inuitat angelos in
_adiutorium, effugat damoiies> expeüit tenebras, efficitfanüitatem.
Hominipeuatori refedio mentis efi, delet peccata ft-
miUeiï el. emofynis fandorunt, paritfidem Kficut fil illuminât,
Deum ofiendit, diabolum offendit, volunratem iütcitam exttn-
gtiit. oleum mifericordia ed, forslaùùa, pars angelorutn ele-
da,afj>eritatem Unit, omnemfurorem deprimit, iracundiam
frangit.lam Deïafiidua ,fimileedmelli. Canticum Pfàlmorum,
camen eledum est apud Déum. Omne peccatum expdlitrvmu-
lum cbaritatis commendat. Omnia perpétrât, omnia fuffert,
omnia implet, omnia docet, omniafignificat , ammam magnificat
, os purifient, cor latificat, tttrrim excelfam adificat, hominem
clartficat,finfum aperit, omne malum occidit, perfedia-
nem infiruit , excelfa demonJlrat, deftdmium regni caleflis dat,
pdeem inter eorpus & animant facitMgttèh Jpiritdlem in coït
de fuccendit, omnium vitiorüm folicitudinem tolltt. certumen
bonorum elt, quotidie radicem omnium malorum fxpèUit , fient
lorica induta ficut galea défendit. Spes falytis esl, confo-
Litio dolor is, perfedio laboris, notitiaverï luminiïùfons fandi-
tatis, hominem iuueriemcafiigat, regnum Detfuper terrain dat,
udiumanimadetrahit, tuba mirabilisefi. Quidiligitcanticum
pfàlmorum afiidue, non potéfiagere pecc&utn. Qm habet lait-
dem ‘Dei in corde fuo, in pofiremo apud Deunt gaudebit , &ani-
mam fuam in ca!o mirificabit. Pfitimi orant profutur is,gemunt
deprateritis gratulantur pro beneficiis,Jperant de mifericordia,
tintent pro culpa, ex laptdeo corde Idchrymas educunt. Ange-
lorum opus, lans Chrifii perfeda ed , pronunciatio aduentus
Chrifti incarnationis, refurredionisjpem &fuppliciorum metus
admnet, gloria pollicitatio ed,myfteriorumreuelatio, tribuit
facundWn & felicitatem, honorem& glortam, dodrinam &
i/iteUeduht? ’ Canticum Pfàlmorum omnibus , diligendum, quia
omnrs virtutesmultiplient, omnes virtutes inuenu/tnturin Pfitl-
tnis.Sivis agere confifiionem&pcenitentiam,çanta duo, Domi -
ne ne.ihffirore tuo arguas nie, & duo, Domine exaudi.
Beati quorum. Mifèrere mëi Deus. De profundis. Sivis
orare,dic: Ad te domine leuauianimammeain. In te do- J
mine fperaui.înclina domine.Dcus in adiutori.um< P eus
in nomine tuo- Deus mifèreatur noftri. Exaudi domine
iuftitiam meam. Sivis Deuntlaüdare, die Pfa’mos qui inti-
tulantur'a\le\xih,Jj& quorum initium ed, Confitemini, Lau-
datè,-Benedict Six» tribulationibus humanis, velJpirita'ibus
afflictus fis tentationibus, &ttbtvideris a Deo dereliïltts : canta,
Deus Deus meus refpice in me , Exaudi Deus oratio-
nem meâm cûm deprecor, Saluum me fac, Vfque quo
domine,Deus auribus noftris, Mifèrere mei Deus: -Exaudi
Deus orationem & ne defpicias. In te domine fperaui.
Pàftbacaccepta quiete, Benedicamdominum,Benedicani-
mamea. Si tibi faftidiofavitafit, & fupernamiamdeftderas
videre patrum, canta : Quemâdmodum, Quam diledta,
Deus Deus meus ad te de lue© vigilio. Site vis exercere in
diuinis laudibus, & mandatis calefttbus, canta : Beati imma
culati. Etiket ad obitum mortis, huius hymni virtutem compte-
ueris,nunqùamperfede (vt puto) ilium ïntelligerepoteris, in quo
nullus verjus èd, tn quo non fit velviadomitii, vel lex, vel mandatum
feupraceptum Det,velverba,vel'tufiificat'tones vel fermones,
veliudicia, In omni tempor e ftue profiter itatis,fiuéaduerfitatis,
hymnitm triumpuerorum canta. In P falter to ïnueniuni ur omnes
diutntlibrïex parte.
Scrëndumeft quôd'Pfâlmi non fuerunt anrea prætitu-
lati, vt riunc futi't, fèd à fèptuaginta interpretibus prius |
coniutöKi & deincëps pdft migrationem Ierufâlem ab
Efdra Prophèta fpiritu fân<5fco infpirante, in ifto ordine
cjuohunc fünc, fuerunt pdfitiatque præritulati. Quos fè-
ptuagnita quamuis fàn&us Auguftinus affirmet.fuifïè
inclufositi fihguliscelftxlis qüandointerpretatifunt >ifân-
âüs tâmén Hieronymus hoc minime conceden&j ait : Si
inclüfi fiiiffent,non interprétés, fèd magis Prophetæ di6ti
ffitftèttti#hôàcpgnitum eft quod co.aâifecerunt>dicunt
autor^'^iiâ ipferex Ptolemæus vnum Deumcolebat,
ficùtÉebræi, Scidecrpro amore illius, Hebræorum feti-
pturas infii.um iuffic.transferri eloquium. • • *______
i ij' «j j m y vi
a b g à e L
« C y ä / * * ** /
alpha beta- < gâma delta ebreue epifimon
mia dyo cria - teflâra . pete hex
VI j viij , ix X XX XXX
’,z elogu th i k 1
s », ô- t il K A
zêta eta theta iota . cappa lambda
heb da oâo , ennea deçà ■ *. if° 4 triaconca
xl 1 lxx lxxx xc
m n • X 0 P :ê
« y* r fi 0 - *
my ny - xi 0 bleue - BV - çofe
teflàra- péte hexe- hçpte ogdoa ennea^
v c6 ta, cota, sçpta, cota, cota. cota,
..\C, i CC cccc
r T ", . ,-t y
e <r. t
, phi
pentacofij, hexacofij,
triacofij
dcc
Pf
4
pß.
hcptacofîj,
ypfÿlon
tetracofij
dccc
olongum
ogdoacofij