n
r/u.44.
■Matthäi.
Lucs.}.
Ephe. J.
quia 5c per ora docentium Chriftus döcet,5 c per rnanus fit' 1
cerdo^um Chriftus bapjizat, cui fuccefiores h*redestan-
quamdefun&ófratrislemen Ipiritaliterfulcitant. Hinceft
quodegregius pr*dicator,qui ab Ierulalem vique iu Iljyri- jH
cum omnia eüangelio repleuerat>quibus veraeiterdiceret, i
in Cbrifto lefupft euangelium vosgenunvt oftenderetnonfibi, .1.
fed Chrifto hoefemen fé fufcitafle, Corinthios increpat,
dicés:Nunquid Paulus crücifixus ejipro nobis,aut in nomine Pau-
libaptizati? Acfivtrafquefentennas concordaret,dicens:
Egoquidem per euangelium frokntgèniii caleftem,Jèdinnomïne
priorisfratris deftmeti, in quo bètiedicentur omnes gentes terra.
Iniftoergo femore tanquam in pröpagatis filijs^, Ghrifti i
notitia non attamentó, fèd fpiritu Dei viui, non in tabulis
j lapideis, ièdin tabulis cordis carnaffrasfcribitur; qui eum
regem regu 5cDóminum feteanturOmnium dominorum,
quibusque h*c inicriptio femoris reputatur credentibus
in eum, 8c behedicuntur cum fideli Abraam.Sequitur:
peniüfl* > non ali* quambon* intelliggftur, proeoquod |
póft percnffionera in vlrgaferrearegi mfcuntur: ill* certe
fijnvde quibus paterna voceäd filiuïó dicituv.Poflula ame,~
ér dAb'o ttbt gentes hareditatem tuam, &pojfeßiofiem tuam ter- |
1jjMsterra. Regeseosïn virgaferrea, tanqtiam vdsfiguliconfrin-
gès'èai fubaüdisnonalienam, fed raam in vifga ferresf re-
gendam b me peteb*reditatem: paulo vèr® informs de re*
probis eontraChriftum 5c ecdefiam pugnantibus dicitur:
Cateriocciftfunt gladiofedentis fuper equum album ,qut procédé-
bat de oreipfm.Quid autem defignarar peryirgam ferream,
liifripims regnifortitudo vel certe mflëxibilfeiuftiti* retti-
tudofVnde 8c eidepi per Pfalmiftam dicitur: Sedes tua Deus
infecu'.umfeculhvirga reftae&virgaregni tüi-tt qUafiquairere *
mus abeoqu* eflet h*cvirg* re&itudo,fubiecit &ait:Di‘
Uxifliiuftitiamt&odiftiiniquitatem. De quo 8c fubditur:
Et calcat torcular vinifuroris tra Dei omnipotent}*.
(^idpertorcularvinifororisir*Deiomnipotentis,ni(i
vc fupra meminfmüs, morsdntelligendaeft ? Quapcopter
primum originale dgliófomacl iracundiam Deus prouo-
catus hominibus irifixit s qukmque mifericorditer pro nobis
Deifilius fufcipiés.in quacalcatus eft, calcauit: qa hanc,
a mor tuis refiirgènSjpotenti virtute depreffit: vel certe ipfe
calcat torcular vini furoris ir* Dei omnipotentis, quiaele-
«ftos pariter & repföbos preflurarum anguftijs deprimens
appvobat.Sicuc enim in torculari vu* calcibus tundunturi
? ^vtvinp pfomptuariarepleantur: ficnimitum eleófciprefiu-,,
raruma£fli<ftionibus conteruhrar, vtfii c*leftibus habita-
, ctilis recóndantur. Et ficücvna calcatip^e atqüevnä pon-
deris depreflione , vinacca'foras proijcieda a vino feparan-
tur^ficvnae^derrique tribulatipnè reprobi ap ele&orum
vita 5c monbus,'quorum iudicantur indigni couforaó?di£,
iunguntur. Di&um'cft autem >‘calcat torcular yinifuröris
ineDei ömßpoteiitis eos qui in torculari mittutür calcandi.
Sedctimfincvinumeleai.&vinaceareprobi^eurvinuni
furoris vocantur, nifi quia in hóe preflurarum téporeiram
Dei ,qu* peccatoribusin perpetuum debétüf, patjenter
fuftinent > vt quändoqs inpérpecuum Déumfibiplacatum
inuenianr f T anquam ipfi fint iraeius, quiteporaliter iram
fuftment iudicis eiufdé.Vnde & per Petrum dicitur '.Tempus
inchoationisïudictj ex domo Dei. Eleóti ergo vinü furoris font,
fed fciëdum quia tam diu, quoadufq; in torculari tanquam
vu* tunduntur ,vt a vinaceis lèparent^r: atvbiad, *terna
j prómptuaria poft prefTurarum anguftias incurrerint, iam
defiftunt eflè fiiror, quia defmit torcular is calcatio.Sequi-
tur:
Et htbetin veßimento & infemorefuofcriptum ,Rex
region $ Dominus dominantïum.
’ Per veftimentum, flput & iupra iam diximus, corpus il-^
lud defignatur, qnod verbum patris>animamediahte,fiimpfit
exvirgine: per femur v'ero» própagatiö carnis intelligt-
tur. Quia ergo per propagationë generis humani,- ficut ge-
nerationum ordinesMättu*o velLuca narrantibps defcri-
buntur,in hoe mundó venit ex virgine»5c per incarnatiqpis
fiia» myfterium,quiarexeflèr 8c Dominus» cunóHs vbi^ue
gentibus indicauit, in véftimentó ócinfemore'fiio fcriptü
habuit, %ex regum & Dominus domïnantiüm. Vnde enim in
mundo innotuit»ibi de iè lctmtionis fciéntiam infinxit.
Poteft autem hoe locafècudum fuperiorem iptelleö:um»
per vejftimentum eeclefia defignari: quam fecund um Apo-
ftolum Chrift üs mundauit lauacro aqu* in verbo ,vt exhi-
beretfibi ipfe gloriófitmecdefiam, nonhabehtcimtpacu-
lam autrugam, aut aliquid eiufinodi. Qu* videlicet vt.ye-
ftis mundatur, ne maculam incurtat: vt vèftis extenditur,
ne rugatn eotrahat. Per femur verö j pofteritas (èminis eiiis
■figuratuf» de qua profapia per Iohannemdidtu^: Quotquot
receperünt cum, dedit eis poteflatemfiitos Deifieri, bis quicredunt
innominefCius: qui nonéx fanguinibus, neque ex voluntate carnis
, neque ex voluntate viri > féd ex Deo nati funt. Ex
Deq^cilicet fubaudis per verb um 'pr£dicationis 5c laua-
crum regengrationis, quibus quotidie ßcram^nfis Ghri-
ihis fibi gênerat hanedes. Nonhbiergo qüfiquam de pr*-^
dicatióne > non fibi applaudat de baptifmatis-iactanjento:
♦ ■
Et vidi duim angetumflantem infole ,& excUmauit
*voce magna, dicens omnibus duibus qureyolabant per
medium cali: Venite, congregamini adccenam magnum
Dei. I
v
Poteft hoe löcö per angelum ift fole'ftantem, incatnatus.
Dominus, quanquam ipfe frequenter folisnomine.defi-
. gnetur,poteft 8c eiusécclefiaintelligi.Solis autem nomine
aliquando, vt diöumf flr,idcmDominus: aliquando perfe-
cutio: aUquando autem vita pr*dicantium, aliquando vë-
rode; requalibèt manifeft* vifionis oftenfio. Pér folem
quippeDorninusfiguratur ,ficur in (apieriti* libroperhi-
betur, quodomnes impij in extremi dieiudiei j cagnitaiüa
damnadohe, difturi funt: Errauimus d via veritatis, & turnen ,
iujhtianon luxit nobis \& folnon éft onus nobis. Ac fi apertedi-
cant;Intêrni nobis luminis radius non refulfit: Vnde& Io-
hannes longé fuperiusin hac Apocalypfi dicit: Muiter ami- .
ttufolef& lunafub pedibus eius. Infoleetenim illuftradó vëti-
tacis: In luna autem qu* menftruis fiippletionibusdefieit,
mutabilïtas temporalicatis accipitqr. Sandaautc eeclefia»
qiiia fupemi luminis fplendorg protegitur, quafiföle vefti-
^tur: quiavero cnn&a temporalia defpicit, luham fubpedi-
~bus premir. Rurfiim foléperiècutio defignatur, ficut in e-
nangelioveritas dicit, quo d na ta fine radicibus femihayorto
fole aruerunt: quia videlicet verba vit* in corde terrenor u,
hominüm teinporali momento virentis ,-iuperueniente
perfecutionis ardore ficcanturf Rurfiihi folis nomine vita
pr*dicantium exprimitufï ficut in hac eadem Apocalypfi
dicitur: cumaperuijfetfigiUumfextuniyfatlusejlfol tanquam
faccus cilicinus. Nouiffima quippe*tate teculi aduelpéraf-
cente,fol tanquam faccus cilicinus oftenditunquia nimiru
ante oculos perfecutorüm, vita pr*dicantium defpeóta &
afpera monftratur.Rurfum fole maniféft* vifionis oftenfio
defignarar,ficut prophetaDominü cunótorum clareappa-
r êtem denunciat, dicens:!^ fole pdfuit tabemaculumfuum. Ac
fi dicerët: Humanitatis aflumpt*facramentum, in lumine
manifeftatiohis oftédir. Et ficuteide prophet* diuina voce
, dicitur,: Tu fecijliin abfcotidito, ego verofaciam verbum iftudin
confpeóluonmis iffdel &in conJpe£tu folis. Quidenimpercon-
fpeófcqm foils ,nifi cognitionem jnfinuat maniféft* vifio-
, nis? Hoe autem in loco. quid folis nomine defignari ctedi*
mUs,nifi eandem oftenfionem maniifeft* vifionis?Redem-
ptóremigirar noftrum, magni confilij angelum, in -often-
fiónéniahifeft* vifionis ftare dixit, vbiiam non lateat, fed
tóroorbe clarefoat. De quo adhuc fub ditur: [ExcUmauit
voce magna omnibus au'tbus quavolabant per medium calk Vent'
te , congregamini a i ccenam magnam Dei omnipotentis.'] Aues
iniacrafcripturapro locorum qualitatibus> aliquando bo-
n*,aliquanclQyero intelligunturmal*. Bon* foilicetillo
in loco, quo in ramisfllius arboris, qu* exparuo,finapis
grano orta eft,hidificare dicuntur, Granum enim finapis in
horto fèminatum, IXominus nofter eftinhorto fèpulras.
Qui fub alia figura de feipfo loquitur, dicens: Nifi granum
fnmenti cadens in terram,-mortmm fuertt, ipfimfolum inanet:fi
autem mortuumfuertt. multiimfruftumajfert.Gta.n\imaMt$m
finapis, minimfim eft omniuin olërum fominibus: 'quia
ASatth
Mur.i.
Lucil
utpoti.
pfdm
iititk
Mitlh. ijm
t
îlëmDéüs homo,rempoté paffionis defpetftior cudis hb-
minib.abimpijs vifus eft. Sed granum finapis créait in ar-
borem magnam,quia Chriftus furgens à mqttuis,Deus ex-
celfus rotmt/claruic pecorbem.In cuius fcilicet ramis aues
c*li nidificant : quia fan&i prædicatores, vt cæleftis patri*
prprem gignant,ineloquiorumülius diëlis quiefcunt.Ma-
læ aues incelliguntur, autem qu* iaëbverbi feminafide-
lium cordibus tollere narrancur. Hoc fane in loco a-
uiurti nomine prædicatores fàndos intelligimus defignari
, ficuti 8c fuperius' aquilæ vojantis per medium çoelüm.
Ecibfquidem propter vnitatem aquila, hic vero propter
mukitudioem pr*dicantium, aues coeli intipducuncur.
Qux eciam bene per medium c*lum volare dieuntur, quia
nimirum pr*dicatores fandi vtad cæleftia poffint animas
eleuare credentiun), nequaquam rerrenis defiderijs irih*
vulgus? Quidetiam per mägnQS, nifi aut philöfophöS, aut
genere vel faculcate fublimes debemus accipere? Ex quibus
omnibus magnum illud ccen* conuiuium ab exortuVqui-
dem fan «ft* ecclefi*pr*pararar, fed in extremis eius abun-
dantius immolandi occurrunt, quando etiam ( vtditftum
eft) ipfi Iud*i ad Chriftum conuertiintur. Hinc eft quod
beams job typum capitis neftri.eiusque corporis tenensi
poft flagella ac laboiis certainina , dupla myftice recipic.
Tune ad eumfratres eius 8c forores cönuefliünc, munera
öfferunt, conuiuium celebracur:tunc amid in oblätione
feptem rauros fepternq; arieres deferunt. Qu* omnia my-
fticis plenaßcramenris, vc beat* recordarionis docet Gregorius,
adillud nouifliinum Chrifti ecclefi*qj conuiuium
redigehda funt. Sequitur:
Et vidi befiiam & reges terra& exercitus eorum con■
rent, fed per cxlefte defidenum ad foblimia virtneum pen- ( „re„AtQS Adfaciendum pralium cum Ulo quifidebatiné-
„ isto llu nm r.Deqm b u sp e rp ro p h e ^d ,c ,m r:^M ./. j &cu^ exenilJ m .
quivt nubtivoUnt, & ficut co um fgeJlrasfuM n 8 . pro locorum qualuatibus, vc (ïiprameminimus, in Apoautem
voceïlle refpe&us diuinaegcana: o^endimr^quo pee , i^reiijgendaeft. AB^aando enim diabolus,
intemam afpiranonem psat ïmtorum cor - exrafi aIiqóadocapatvelutoccifum,ideft,Antichriftus:aliquado
daSfid=lmmammasaccend,t.Vnde&adPetm mmemfi 4 ra öffticiilfdSperaerf,h0minis.aliquandoaurége-
poiitum ipmcaI.svox d.r.puur,quae. dmmf.SurgtPttrt „ eXertotGmaldrumcorpusdef.g natur.Hocvero loco,
mattadr mandu ca. Iam fane aperte c aret,a q oe beftice vocabulodiabolus oü. fiio qué aifumpfèrit bomine,
aues c*h muitenmr:ad earnfQibcetqua fldelmm anim* Antichriftovidclicet,exprimirarrregum vïroatmexerci*
gladio P« d i» tio n is^ n ftm o errore taUm,p rxpofiuéiufdécumfubiedifplebibusfiguranrar.
corpus Chrifti traijciunrar. e a an£ 02 r Et qaanqiumabipforedemptorisadüentu,bellumcercatasaues
occurrunt mmim^yocat*, maligni f |p y ^ ^ Chri|{ü &ecclefódiabo];Us cöfüis inecic> vcr.
tus,fiquodfovte morticinum proie um,qu q p fiitiustarnenatq;validiustunepugnaminftaurat,quando
fii* ventrem tanquam mi ui corai rep ear, inuen e po - nou j0jm js djebusfecUii diuiri0 folutus iudicioj^ppri/s viri-
fint.Poteft autem,vt upra mem n m S’P. ~ busofferatur:quandoquenonfolumfècularipotencia,vê-^
folëftantemiideftmapertaoftenhoneecclefia-Chriftun ïuic luuiLtui, r . ; r j r r . . rumetiamfri2 ni• s8cmi•r acul\:i scaftrafra néai: o-r umturubareco- fanótis pr*dicatonbus defignari, qui fuccedem es libiani- r . o ...... r. ______
.1 - , . d .__ -ïiasgBfflS : natus fueric, tune arma fuafiibtilius exacuet :8c quiequid
manun pr* u es,a ncran as eoamm v nequiter valuerit, callidis maebinamentisinquireti contra
boms accendunt. Sed& fiabipecie ad fpec^m(vt iotecj cuj^s duriffimum bellum noftriinientçertamfÿi. Sed quid
fttmorecurrat,non mcongrae perhimc angelum mfole
ftantem.eximmmillumprædlcatoremBliamintelligimus: , pSdicatotum a cSpim us?^*dum ex
quinunc umams ocu is u tea us,inqiia a i voce beneviuencitimdirigunmr,audicorumcordatransfig.
oned.mnitnsceUmr:fedm nou.ffimis feenh d ^ a d , HjsfagittisLftaeeclefiapereuffafoerat,o dicebat:
coena Dei aues vocaturusan folead eft m apetta mamrena- , o . a L:-r n ri -n1 . •
■ ' demonfttandus docetur, domino atteftante qui ait: S Ä Ä S T "
leb. 41.
fob4 i : .
CsSf.i-t^j.
PjUlrtt. 6).
! citur:5<^irf<eparuuloru faäafuntpbtgä eorum, quiafciltcetverba ff*^,**-
Pliasveniéi, & ipfe reßttuet omnia. Inde fraca^ &hæc coena j f]um^ um penetrdueruntanlm0sf uperi,6i,^ DehisfàgittisveetiaIiraehtlcaplebecorpori
Chnft!Confociat.Quæfiraute f 'Viricaquee{bIàgitcariuÆ,<quiperi^i€I;é-£
pparacio huiuscoen*,aperirar cuinuitatis auibusdicitur. i ■{ __ J:_____________ l _ ,-_.i__...
Vt manducetis carnes regum > & carnes tribunorum,
& carnesfortiumt & carnes equorum & fedentium in i -
pfisï& carnes omnium liber or um acforuorum drpufiUorum
ac magno/um.
Sicut folet fcriptura fiera totumhominem per folam a-
nimàm defignare, vc eft illud, Defcend'ttiacob in Ægyptum in
locutionis arçum,audiendûcordibus verba reâa ëxhorra-
tionis infigit. Quia igitur efferatus cÓtra bonos tune hoftis
inter verba prædicandum defpicit:8ccum reproborû mentes
male fùadëdo m om orderi t , durius inter iaeufa eas om-
nimodonôrelinquir:re«ftedicitur,Nonfugabiteuvirfagitta-
nus. Ac fi aperce diccretur.- A reproborû cordibus eum fin-,
â i prçdicator i s figitta non excucit.quia quifquis ab illo apfP
+8.
pim. 3
animabus feptuagmta : fie plerunque per folam carnem, vt prenenditur, verbaiam prædicacorumaudire contempfih
#«n- fl ImcT viAoUi*- « c.i.itXve r,*; nnOvi C*rr,f.c <»nim r<*_ J)e quorü rurfum didcut : inJtipulâverfi funt et lapidesfundat
Quid per fonda,nifi finâa ëedefia figilràtur?Punga ijamq;
dumingyrum mittitur, ficut de ilia lapides exeunt, quibus
aduerfiriorum peëtora feriantur, ica finâa eeeleGaidum
volubilitate temporumper tribulationum circuitumdu-
citur, fortes ex.ilta viri prodeunt,quibus quafi lapideis idi-
bus iniquorum corda tnt bantur. Vnde 8cad prophetam de
bonisdoâoribus Dominus dicit -.Deuorabunt & fubijcient
lapidibus fund* .Sandti quippe^doâores qui 8c ad vitam alios
inftruuntjhoftes deuoranc, dum eos intracorpus fuum per
vim côuerfitionis immutant.Quos lapidibus fond*iubij-
dunt. quia diim fortes quofqueinfinâa eeclefiaviros in-
ftîtuunr,per eos ad uerfàriorum foperbientium pe&ora dura
conftungunr. Vnde 8c Gobas immaniflimus fixo fond*
moritur > quia fingularis finâæ ecclefiæ lapide diabolica
cel fîtudo fuperatur. Icaque quia folutus aduerfirius quosH-
betfor tes ecclefi* velut infirmos d^fpicit, eorumque vires
te m po rali ter premit, re de nunc dicit ur: In ftipulam verfî
font ei lapides fond*. Ac fi aperce dicerctur ;Sanëtorum
robur quafi in ftipul* [mollidem redigit, quorum (in-
gua prius peëtus iliius duris iëtibus tutudit. Sed cur eos
eorumque prædicationis verba non delpiciat , qui
per fè fuosque miniftros miraculis corufcat ? Scrip cum
eft illud, videbit omnis caro falutdre Dei nojhi.Games enim regum,
tribunorum ac forcium,aues comedunt cæli:quia
finôti prædicatores glatlio verbi taies tr^nfuerberantes, in
Chrifti corpus quod eft eeclefia, traijciunt.Percurrit autem
1 deinde autorhuius biftón* fingulas hominum qualitates
adGhriftum conuertentium, 8c dicit, carnes equorum 8c
fèdentium in ipfis, 8cc. fubaudis ad aues dicitur ,y c m^ndu-
cecis. Et quid per eqiios > nifi prauis dogmatibus plebes fè-
duötas intelligimus? Vnde 8c foriptum èft : Homo cum in honore
effet, non int elle xir. comparants eft iumentis inftpienttbu$>&
fimilisfait us eft illis. Er r uf film: Equi emiff«rÿfaitifunt,vnufquif
* que advxoremproximifti hinpiebarHinc Pfilmiftaadmonet,
dicens' Oolitefieri(icut equus & mulus, in quibus non eftinteUe-
itus. Quid autem per felfores equorum, nifi hærefiarchas
intelligimus figurarirQui dum eloquiorü feientia carnalib.
erninct,quafi fuper brjita animalia'cofident^eifq^iure pote-
ftatis ad quodlibet fie ihus abutûtur. Quid yero per liberos
ac feruos, nifi carne virgine^ ôc coriiugio obligatos ? Vnde
& Apoftólus dicit : Allgatuses vxori? no'iqu&rerefolunonem:
folutus esab vyore, noli quarete vxorem : yël certèquiaiuftitiæ
ihQbediente6,peçç^po autefo fiibditos eflecpgnouit, idcir-
co eos liberos & feruos appellauic. Vndç 8c idem predica^
cor gentium djeit : Cum feruieffetispeccsti, liberifttiftu iuftitia.
Zacha.<).
H
Quid quoque per pufillos, nifi promifeuum 8c lgnobile * namque eft : Tuncfurgent pfeudochriftf & pfeudopropheta * &
dab urn
lob. 4t,
Matth, u,.