11256 PajchdJtJ kat&ctu
P faix 6.
[lean. J.8.
cum quibus Chriftus tft,virtus& fapicnriiDei partis cum
ipfis cft. IpfeqüUém'poliidtusc(iDe!i5,\ainonmcnti-
tur: Ftrovaliftum film rfjut tticonfumwatittim fault. Idctr-
cotaubustaUsram% frducia fiiieieft,omnino'virtus p|-
trisActaraenadeft. De quo tamtaeDaui'dprQmagniH-
oentiatordis fidiitïme dicebat : Dmiitrn i UmtoaMmtMr
fammeaqtimmmbo? H«c quippedicebat,qiwndo Do-
minus necdu.n Emmanuel ad çosvënerat; quia nonaum
incarnatuserat, licet fempercum Pâtre, & vbique cum
fuiseffet. Quantomagis nuncconfideteoportet,quan-
doiam ficutcftpollicitusper os omnium Prophetarum,
in manifefto datus e(t,& &ftus eft nobifeam Deus ln eo
ergo quod faàus cft hobifcomD-us.qô poteft noblicum
non eue. Et ideo credereoportet coiifidenter.quod ait,
q u i i c m p c r i t f cm e f t ,q u i v b iq ; e f t , f in e p ræ t e r i t o ô c r u t u r o ,
v t ( è m p e r p r * ( è n s a d e f f e m t e l f ig a t u r ,q u ia p e r K a n c h d em
Smlt! vUentm rrgiM.&placuerunt Deo. In hac îgitur con-
. f id e n r i a f e c u t i in t e r lu p p l i c i a t em a n ferunt,«einhaclpelecùrifuas
ifeïirtëmiilfa, reiiocaui. Hinc inter alta cordis îilemia,
inter amoenôà feripturarum fan&arum recelius, recen-
fui in mente quod tam fanO* matn ohm, quam qui'
burdam ea vobis, deuoiietsm fenbere. Sed quiailkiam
legit in libro vit* inefiabilia, qu* humanus lermo non
capit, vobis qu* fili* eftis. debui reddere quod decrpi
ueràm. Quia fient inuetecundi débitons eft promiUa,
deneeare: ica Konefti & liberalis , fine mora vltropemn
offerre. Prafertim quia à Deo h*res conftitntaeft mater
anitaasDeompace commendarunc, pro «uns
ambre mori nbntimueruht. , rt
Éeéi, fratres chariflimi.vellro adpplfus amoreac deh-
derid quodtentaui.ïolens veftris parère radis, & perfire-
re ineldquio,qui nefeio fi vlli profteerim in fa£to. Ecce m
quo me dpmcrfi diuinarum rérnm pelago,veftris eonhtas
meritis,&prouocatusprccibus. Ecce iam difficiles pereucurrivias.
Ecce quam inueftigibiles petfodi theiautos,
pauper ingcnio.Tamdn regenertaiofiis me* otaanenshr-
mirarcm, credo quod non mcis viribus, (ed Dei gratia e
uafi,per quam didicî qu* nefcib.&reneoquodjgnoraui,
Quiainco (imper fumfiiüs, qui nobifeum (i elle prote-
ftaturjnquo viuo. Idcirco erfipeccatorfiffl, Spiritu ian-
ftoiam renatus, fidenterquodipfeait, ampleiftor ln tlla~
r i c à t e ,& d e u o tu s r ç c o ! o :Q u ia S p i r i t lK v f^ r ï l f r$ i f .r e ,C '* V f l -
cmimtutiisM nefiitvnitvmiit.&quaiM. .Itaque g g
o m n i s ,q u i n a t ü s e f t e ï e b .V n d e , d i l e a i f f im l , e t f i r e n r u m
t a l i b u s q u * i p ( e i o q u i ç u r , im p e r f è a i i s n o n p e r c i p i o ,q u o -
niamnebes faâus Iran interdum & iüfciùs diuinaïuni re-
rum,régulas tairien fidêi,&doâtihâm Càtholicæ diicip 1-
n z , in hi s quæintüs audiui;omnino teneo,prout ab eo di-
diciqüi in ûobis eft, & ideb deuotus legenribus oftero.
Qùbhiam madusSpiritui fàn<ftp loquendi, modus nul-
Weft,cum vult,& cùi vult,& quomddo vult* Hine eft in
iioc opéré, quod vitra vjres eiaboraui, quia me iple ad id
impulidum chantas idedegitj cuius adeuntis vel abounds
caù(â,fieut Sahiator ait: in ipfius eft infpirantis volun-
tate, quamuis élus nefcïatur âdueiitus, vel recelius dum
replet omnia. Proptérea reflæ nemo eft qui ptphibeat
eumloqui per qüemvult, cuifubeft pofledocere &alpi-
frare omniaquævttlr. Sine quo non telle fapio; nec lpt1
Angeliquivirtiites finir vhqüam poftnnt ant fapiunt.
#<Quoniam vt Propheta cmiv.VerbaDomini cxUfirmatifinit,
érjpiritumiseittsmnUvïrtuteorum. Quodli eorum.prd-
«uldubio&San&orum.
beat* hæreditacis, qu* erat filia charilïïma marris,
cni totum me deuquifore pr*fens quod t a , Se quod
debueram in Chrifto dilcftionis vr tufoluercm. Quia
fenus cariratis tunc bene debetur cum ,eaiblaitnr, de
PASCHASII RAT-
BERTI a b b a t i s c o r =
B E ÎE N iS IS E X P O S l f IO IN
PSALMVM XLIV.
Iruftattit cornteum vetbùm bonum.
A D S A C R A S V I R G Ï t i E S SVES*
; \ fio n e in S. Mari^ Mohaftëriodegenres.
L .1 B E R P R I M V
Vm follicitudibe paftoralis ofticij j eu-
rifque regimi'nis & négotiis a^ionum
éflèm tandem exoccupatus , diiiihôdiA
iüdicib,retbii ïne ad éà ftu-
dia qffic prdfëâb retenta ahimb j-re-
m m - p & p f i feiÉî tempoiibifs. inter varies return
l^à^^mariftaAus.abiec&raftiificque longbincdrmilroenus
camaus wu», — ----- ;
folnendofcmper iure debetur. Inhocipronegotio cam-
plctacft prophetia pr*fentisP&Imi, cumdicituti Prop*-
mbm tm mtiftmt M & , *>&*>■•* Primipo, Gonftitutaeft
ergo à DeO, diledtilfim*, & qu* ftnt »lia bea-
t* marris,feètaeftopnma nutria, cm totum debemus
quod nouimusr Vndc veftrispulfamslargiffimobeneh-
ciis, cèepicogitâri ‘quibas phitimum debebain, vobis
quia occupatusnon profiii.aliquldvtprodeflemfaUem
otibins., Si forte mini dicere adpoflem illud Citoms,
quod ait de Scipione, quiprimusappeHarns eft Africa-
nus , fohtlimdicere, namque ft imnus otiolnm elle,
quam cum otiofus.nec minus fqlum quam cum iotas
c fe . Magoificaquidemvosidileaffim*,&magnqviro
ac làpienti digna, qu* déclarât ilium in otio de aiegotlis
vit* cogitate,«c in folitudinefecum loqui folltum.neque
celTafte vnquam imerdum,& colloquio altcnusUo egud-
fe. fit* du* res,qu* languorem aifirrunc c*tens, ilium a-
oiebant.onum fcil.Sc folimdo. Vcllcm & imhi hoc idem,
verede mé dicere licerer, fed quia minus umtatione ad
rantam ingenij pr*ftantiam queo,voluntare certe proxl-
me adfequortauod competit maxime nobis, qtnbus conremplatiuavirafiibmonafticadifciplinadegentib.
invQto
eft VftdeDominus: VMUe.inaait,&videie,iimmiimtgi>
fum Dent. Quo profeâoexempfo,maior matena exhor-
tarionis officiouffim* vacandi fub otio rehgloms.a Domino
commcndatur. Iratamcn fi non ignauia, nan torpor
, non focordia,ve! defidia nos Opprimant! quia pno-
firasinimicaeftanim*. Alias auremconremplatiü* vq*
inteUigibilius deferuire in præfentiarum, vt eft beatllll-
mum.ita & negotiofiflimüm. Ex qno Dommus m.Eu.
angeiio: Marti, inqttit, ttpàmam pattern ekgtl, quoemnatt-
fmtttr ai ta. Idcirco vos, quia eftis cinés Sando Wni, Si
domeftice Dcl.ptarimumdeCet ca femper feaan,8cilltas
theoriam quærere, cUius eftis fili*. ProfettOfluia emfi
deradifdplin* pars inomnibus frugifera cft & foecunda.
Cuius iramfruétns(èmpetmanç£,nec ilia pars crus incnlta
auc déferra fqualer,quam line elegiftis.&ad^hocDeo di-
cat* dûs,eam (àne excolere inftandus debens, quomalrt
nulla in pnrlèntiammadio beatior aur verior çmâm Angelidsiutereflèofficiis,
«cdiuinisadmifcert colloquils, &
afpedibus prsfentari. Hinc nobis tale felidtts commen-
datuEorium,quampr*eelfiim vUapmrernminrerrishe,
gorium. Ob qoarn caulamrelinqnentes omnia Dco vos
vouiftis. Vndè ètfifoli videmut interdum St otiofi, qui
femper cum Deo ncgotiofiftlme coranique verfati deba-
mus, nunquamfoli (umus.àut otiofi. Ideo fi conferee vo
lumus folitudinem noftram àut ûfium.cüm Afncani illmS
ingénio, moltopraftanrius eft cundiseorüftudus. Quod.
non eloriandivitioconftitutum eft, vt igniüiter torpeà-
musded-vt ineditemur in tttandaris Del, fa laadibus &
contemplatioiie diuina, in feripturis iaCris,iblege&Pço-
phetisjin Eüâhgclio &do(ftriba Apoftolôrurt.in traditio-
nibus fàn&drura Patrum , fi quomodo qù* nôUimUi
Chriftocxhibeamtls. 4 .. t ^ ......... a.
I T E r, quae niftiirüni éximia Doicrmarutn palcUa,
inter vberrimbs déliciaram^uos habita eft çollario de
i Plalmo quadragefimp quarto, Qüëmcum recifcaftcm,in-
iièni cum carmen éflè hüptiarüm, Veftrümque fcpithala.
' rftiü-,eoquod totüs de nuptiià agat fponfi & Vitginü * qua-
I rum Vouin eft corpus^tvriaefficiatutEcdefia &côiunx
tanti viri, qui iii eô deÉctibitttr -, Si prardicâtur fpecioius
| prat onràibuà fiUishôfinibUm» Sed cum hocéKVbto ttaftarem,
Expojitio in pjàlx LlVï
Vtrcftituercmpalidsquod promifèraln» moxin
vaftibuloPfalmi,ideftititituk>reperi, in finem.p'rohis
quicommutabunturfiliorum Chore intelligentia Canti-
cum prædileâo. Deinde Hebraicam veritatemconfide-
rans.iuxta beatum Hierony tnum,in qua fcriptumëft : Vi-
<ftori pro liliisfiliorum Chore, eruditioniS Cabdcum â-
mantiflimi. VbiSymmachusmorefùo manifeftiùs inter-
pretatus eft » triumphuspro floribüs. Q u i cüm legiflèm
nuiufcemodi & alia diuerfàin titulo,credidi,dile<SfciiEmç,
paucorum non efle, quod omnibus virginîbus ,1 mmo o-
mni Chrifti Ecclefiæ generaliter deçà»ratur. Sed quia vir-
ginitas,quiièmpcr floribüs comparatur, inmembrisEc-
clefizgloriofior porno przccjlic, &Jpècialisinçisvirtùs
cflè probatur, opporruniflime toihi occurritdehis ad vos
fenbere m omnibus, q u i vercflorcs Chrifti eftis,& Ecclc-
fiarum lilia. Priraum vt exfolùetém quod præcedcnci ma-
tri debuetam,deinde vobis, quariim eft carme de nuptiis,
ac fi mdoris dtulofèrmonem proferre generaliter,licet in-
clinato loquendi genere, nonnegarem. Qupniam lilia et-
iam inter (pinas bene crefcunq&de fendbus loquens Spiritus
fànâus certe aütiplêfponfiisEcclefiz,mediator Dei
& hottiinum, Moy fen docet & inftruit. Fortaflîs igitur veftris
intenienientibüs mentis, mei dumofi peâoris officio
non dedignabituraliquid proferre, quod profit defi-
de ranci bus audire.quoniam materia loquendi ex dote eft
veftrae fponfâlitatis. Idcirco quam bene iugiter ad vigiliaS
virginum rotus expend itur Pfàlmus,& in laude earum de-
cantatur,quæ vere lune flores Ecclefiarum & lilia Paradifi.
Verumramen etfi de hisfolemnitcrfÿmphonizaturin na-
taliciis earum, quæ iam cum Chrifto féliciter morte iolu-
ta.in ci oie ru n t ad nupdasjnihilominus in prçiênriarum ve-
ftras in Chrifto concélébrât hymnidice nuprias,& iocun-
diflima deferibit foedera nuptiarum, pingic quoque (pon-
fum décorum ac locupletem prz omnibus:fpon(àm Veto à
dexetis ftare teftatur gloriofàm,regio honore fiiblimatam.
Et monet propter eas,quæ adhuç in terris laborant > i ta di-
cens, Audifilia,& ride,feu cætera quæ dicuntur. Vnde, cha-
^iflimæ,quia veftrum eum recognoui Epithalamium,licet
indoiftus , nefeiens cantare, tacere ante thalamum tanti
Régis, tantarumque virginum non debui.Iuffiim quippe
Vâîeô, faltern quo intüs flagret cübile Côtdis ante thorum
tefpar'go.Qupniam ad quafcunqUe oôülos diuerti, hullaS
inueni quibus magis noftra placèrent,huilas quibus potif-
fimumnoftrumfudaret ingenium, huilas quibus magis
deberem,nullas quibus hoc amplius congrueret, quam
vobis. Quæ & fècundum nobilitatemgeneris florescftiir
Ecclefiæ, & fècundum candoremvirtutum lilia Paradifi.
Quoniam voseftis,quæ virore pudicitiæ, & fplehdote ça-
ftæ dileâionis, fponfb fèrta componitis, & coronam fpi-
neam mutatis quotidie in gloriam triumphanris, quæ pet
campos Scriptu rarum,indefinenter, Velut ap^s, flores lé- j
gitis, &per pratavirentiaquæque, mentis & corporis la*
bore pabula virtu tum colligitis j quibus reconduis ac fi itt
alueario cordis Chrifti mella connciantur* Hinc qüoqUé
reâe canitur fponfo, Quant dulciafaucibus meiseloquiàtûâfur.
fer mel&fauutn!Quod bene Ezechiel prægultahâi Vâtluni
eJl,inqüit,tanciuammeldulceinosmeum. Ad hocqliippevà-
rios diuinorum voluminum flores carpitis,vti mella vobis
dulcefcanc fpiriralia in animojvariis ornamentorüm intus
decoracavirrutibus. Agitis icaqùe quomodoad eum per-i
tingere pofsitis qui dele dicit in Cahticis,Égoflos campt, &
lilium conuaüium Proindéquia &Pfalmus dé liliis eftac fîô-
ribus, & Chriftus fponfus florem fe elfe fatetur ac liliiim;
debui eciam&ego vobis pattern decerpete præfenria àb-
fen s licet in floribüs femper ipfæfloreatis, quatenusha-
berem quid egoabfèntiapræfèns vobis Vefteralumnus de
his non otioius deuotus offerrem. Qupniam Vere iuxtà
poericum, Deus nobis hit otia fecit. Ideo ne ihers ex toto iri-
uenirer * inter amtæna iibrorum volumina ago quietüSj
quod præftantius eft. Quia Chriftus qui pafdtür inter lilia
virtutum florès fibi mitten tes remünétat, & quæren tibus
Vt inueniant præftat.Sed quia flos éflè nequeo, làl tem vo-
bis^uæ Candida eftis lilia,quod poflutn fèntentiarüm mit-
toj vt & qüi fè minât iuxta Apoftohim, & qui merit, fimul
gaudeant. Sedquiafeminaremagnorumeft, vtiham irri-
güum fuperd ucere poflèm ; quia tuncquifque rede fèmi-
nat,fi intelirgar,quid,quando, & vbi femihat; In Vobis au-
temiamfèminatunveft verbilm vitæ, quoniam Dei agri-
cül tuf a eftis, Dei ædificürio eftis, & ideb pullulant in V0-
Pf.ixi. iô|
Ëzech. J.;
toffo.
bis fèmina Virtutum, & ctelcit feges rüultiplicata in Dd-
legimus, antethorfy hum virginis t frequence nobis dukia I xnino. Nam virginitatem tiemo alter qüatti Chriftüs femi-
Cant ica dramatis. Quod fi ad vniusvirginis thalamum taies
digncalteman tibus Choris celebrantut ex votoexfèquiç:
quàntofeftiuiordebereteflèlèrmo, fi mihi eflèt dicendi
peritia,tantarum conuiuio virginum,vbi Pfâlmicanuntur !
pro laude,ledtiones recitantur delitiarum ad epulas? Hinc
Inde chori exultant, more eorum qui ad nuptias canunt
iubilatione pleniffimæ laudis. Nefcio enim, charifsimæ,
quid plus inuiretnos ad gaudia, lediones diuinæ, an can-
tus tanræ folemnitatismamlediones inftruunt, cantus la-
bores fubleuat arduos & fblatur anguftias:Probant ad fo-
latium operis datam nobis naturalitercantilenam : hinc
nautæ,qui caniu fùperant maritima tjiferimina, hinq im-
menfo ponderiadducunt leuamina canticomm. Hinc viâ-
les colles arduos fàcit tranfeendere fonora vox, eremum,-
que tranfire i ntrepidos dulcia modulamina can tus. Ac ne
mulca dicam, quidquid durum eft operis, quid quid labo»
ris afperum,dulcis vincitcantilena mufici carminis, & le-
ue rendit. Sic & vos,fàndifsimæ, harmoniahuiuscantus
rcleUetiugis, & exciter mentes. Permulceat vos fiftula
DaCiidica; obledent animum fponfalia dotis. Nam ipfè
Dauid, qui hoc Epithalamium primus ceciniffe creditur,
hdc genus inuenifîè ad nujdias gratia canendinon dubi-
tatuftQui cantu didicit dura fuperare bellonnn;cantu me-
ruitpopulumconcitareadfalutem; cantu Gerttes inuitat
ad Chriftum, Iudæosreuocat, dæmonësfugat, Deifilios
ad fupërnipatris obfèquium conuocat,& vos, ô Virgines,
Chrifti ad thalamum æterni Regis inftruit & præparat. I-
ta,fi mores concordent fponfb,& refpondeant opéra can-
tibus. Hinc, dile6rifsimæ,ficut dixi,quia nec harmonice
cantate ante thalamum fiimmi Regis, nec exhortari coll-
uiuas luculentifsime quco, vel alloqui facete coepulantes;
in hoc dotis titulo,decreui tantum fpargere flores, fi forte
inueniat fèrmo nofter quem noftrum delcdet pulegiunï,
quod mifi pro munere bene olenti; quia preriofiora non
nat,quonkmipfefatorfèmeneft&früâus. CordaVerO
fidelium,hortus delitiarum,Voméré fatlâi Euangelii exa-
raca,qui quamüis hortus in généré prætendatur tamen iii
vobis, quia fpecies eftis & decus, conclufus & fignat us in
Canticis decantatur, ab omnigraminepefirmo fide Chri-».
fti purgatus, verbi fèmine latuS, caftitatis lil i 0 decoratusj
viriditate virtutum amcbnus, fragrans floribüs fèmpiter-
nis.Sedquiaid vnaeademque terra* fitüùl (pin± & lilia a i
riun tur,afsidue colendus eftager cordis, he lilia caftitatis
lædantur (pinis. Idcirco iugiter rore Scriptùràrum corr*
pluenda eft gleba mentis. Nain ros virgineus fèrmo dilii*
nus eft. Quia fiçut ros ,D e i verba defcendunt, & refrise» *
rant corda virginum à feruore noxii caloris. Alioqüin ha-
bet voluptas carnis fuos flores, quibps male o b le à îlu r a»
nimus.Vnde Propheta QmniSfarofctmm, & omnjsgteriae*
tus tanquam flosfmi.exflccatum eftfanum, & ceiiditflos,•ver- 1 1 \ ®
buin autan Domiitinuwelin stternuhti Ideo, charifsimæ,fta- *
bilice in vobis firma fadice verbum quod thanec & eft iü j
æterhum implorate,vr maneat in tOrdibüs veftris,• de qùd !
præfèns loquitur PfàlthuS, Eruttauit cor meum Verbum bo- » U
nuntu Conquadrate fundamentüm in cordibus quadratü-
ra vitcütum,ptudencia fcilicet, iufticiaj & forcitudine, ad
remperan tia * in quibus qüafi in cutru fiio Chriftü s aüriga *
præfidcatô( regacmotus cordjsidlcatqüfc dé vobis,E^«ir^- CdM.tyj
tui mèûafltmilaui te, in cutru fllia Tharaohis. Quoniam fine j
quatuor iftis nunquam bene regitur cæterarum viftütum
ifttegritas.nequefundamentumlocatur, quq permaneat j >
qüifque radicatus &fundatüsin illo lapide angulati,iri quô
omrtis ftrudlura crefritintemplumlafldUminDornino^ ‘ *
fnhodqtiippe angulocompagmis vèftrafidefundate corda,
vt huila Epicureorum, id eft, carûaliüm hotninum vot
décipiat.quidiCunc illüd quod feriptum eft, Cmnemüs not '
tofts aüferjUdm marcefcant.Uuüa nos luXuria ffatereati Sed in <P *
tombât ftlinquamusfigna latitiamjha. Hocidcircodtxerim* j