Hincman Rhemenßs Archiepifeofii
Prafatio in Ubtwm afttiqutm lingua Saxmica
cmfiriptum.
CVû. pi mini as Reipubl. vtilitates Hludourcu's piiffi-
mus Auguftus fiimfho atque præclato ingenio pru-
denter ftatuete atqueordinare contendat:maxime tamen,
quod ad facrofinttam religionem ætemamque animarum
fUubritatematrinet, ftudiofiisaçdéiTotus efre tomproba-
tur. Hoc qùotidie' fblicite travans, Vt populum fibi à
Déo fiibie&um fàpienter inftruendb ad poriora atque ex-
cellentiora femper accendat, Sc no ciua quàeque arque fu-
perftmpfà comprimendo compefear. In talibus ergo ftu-
diis finis iugiter beneuölus verfetut animus, talibus délè-;
öaraentis pafcituiyvt mcliora femper augëndo multipli-
ceCi&deteriora vetando extifiguat-V erurn, ficut in aliis m-
numerabilibus in fir mioribufque rebus eius'comprobari
poteft afFe<ftus,ita quoque In hoc magno opufculo fua
nonmediocriter coftim'endatur beneuolentia. Nam cum
diuinoriim librorûmfblurnmodo literati atque eruditi
prius notitiamhaberent, eius ftudio atque Imperij tempore,
fed Dei omnipotenria atque inchoanna mirabili-
ter audum eft miper ,Vrcunéhis populus fu® ditionifub-
ditus, Theudifca loquens lingua, eiufdcm diuinæ ledio-
fris nihilomiiius notionem acceperit. Præcepit namque
cnidam viro d.e gente Saxo hum, qui apud fiios non igno-
bilis vateshabebatur, vt yetus ac nouum Teftamentum
in Gcrmanicam linguam Pbetice transferee ftuderet,qüa-
tenus non folum literatis, yerura etiam illiteratis liera di-
uinorum preceptor« m ledio panderetur. Qui iuflis Im-
përialibuslibenter obtemperans,himirum eotacilius,quó
defuper admoriituseft prius,ad tam difficile tamque ar-
Inuidiofus eramuOi,necinuidiis vHi.
Securus latamfcmdebdtvomeretenant,
Spemque ftiam in modico totamfiatuebat agello.
Cumfilper quadrumcapijfetfpargere mundum
Luce fua radios, dtris cedentibus vmbris,
Egerat exigub,pauco's minando imencos»
Depelle ns teftitvafti perpdfcuafiiltüs.
Latus & attonitus targapofeebat inberba,
Sumjsfatigattopatulofith tegmine >fejfa
Connut usfomnotradadiffd ntembraquteto:
Moxdiuiua polorefonam voxldbituraltoy
O quid agis votes, cur cantus temporaperdis?
Incipe diuinas récit are ex ordine leges,
'Transferee mpromptam clarifimadogmataUnguam
Nec mora,poll fuerat ntiractiladttti,
Qui priusagricola, mox&fuitillePoeta:
tunc cantus himto Votes perfufusamore,
Uetrica po8 doftadittauif carmma lingua:
Caperat à prima nafeentis origine mundi.
Qui% relabentispercurrens temporafecit,
Venit adiduentum Chrifii,qm fanguinemundutn
Eaucibus cripuit tetri miferatus Auerni.
v Epißola Cleri Rauennatu ad Carolum
Juniorem.
J ^ I v i N æ largitatismunere,Jfyientia,potentia%prdfulgido,
Domino Regi Carolo gloriofofanfta Rauennas Ecclejta, in-
clitos cumfccltcefuccejfufemper manere tmmpbos.
Qnamquam enim veftr« celfi^udmis gloria»,pro (apien-
ditumië ftatim contulit opus: pötiustamen cónfidens de tisaltitudine,&honoreImperij,quodinter mortalesprin-
^diutorioobtemperanti*,quamdeliiaEii^enioparuitatis. cipaUs habetiu, viuendi & docendi Ecclefiafticx regulx
Igitur a mündi creatipne initium capien%, iuxta hiftoriae pene omnia notavideanturi hihilque fit quoddeiacrisle-
veritatenj, qu^que excellentiorafiimmatim decerpens, & | dionibus minus intelledum veftr* regali prudential ar-
-interdum quxdam, vbi commodumduxit, myftieo fenfii j bitretur: tamen quoniam quandam difficultatem & feru-
depingens,ad finem totius veteris, ac noui Teftamejnti, Ipjilum fiiper quorundam habitu,qui ex diuerfis morum
interpretandomprePoeticOj Êtis faceta eloquentia per- j Sc regulfedifeiplinisadlacramprouehiunt dignitatem,in
duxit. Quod opus iam lucide tamqüè eleganter iuxta i- | veiftrafacramenteforeaudiuimas,colledisluperhocquï-
dioma illiuslingu£e comppfiiit,vt audientibus acintelli- bufilam patrumantiquorum exemplis, quod de hoeprio-
gentibus non minimam fiii decori9 dulcedinem pr*ftet. ! res fenfiilè contigerit ,& quid data authoritateThandaue-
iuxta moremveroilliuspoematisomne ppus per vitteas i rint,feruato in talibus noftratenore Ecclefis,dignum dii-
diftinxit,quas nos le&ionesvel fententias poflumus ap- j ximüs & morem noftrx Ecclefi« demonftrare, & yeftram
pellare. ! j in talibus feruentem diligentiam lerenare. . -
Ferunt eundem vatem, dum adhucaitis huius peniitus l Ponuficum enim Rbrhanoium authoritas, quibus-in
elïèt ignarilB, in fomnis eflè admoniturtr, vt fieri legis p ri-# £ . Petto cura & folicitudp paicéndi gregéip Bcclpfii a
ceptaadcantilenampropria:linguxcongruamodulatiotie [ Domino I e s v Chrifto eft tradita,ex clarafidei puritate
coaptarén Quamadmonitionem nemo verara eflè aihbi- docet, quibus rebus Sc regulis Chriftianorum vita ih ftia
git, qui huius carminis notitiam, ftudiumque eius com- cuiulque profeifione debeat contineri, qualiique ferüe-
pofitof atque defidërq anhelationem haouerit. Tahta tur in vtbis Rom® Ëcclefiis diïciplina, quorum beatus
namque copiaverborum.tantaqUeexcgllenria finfiiumre- 1 Cceleftinus de hac rediiputans , inter citcra infejt: Dici-
iplendet, vt cunëla Theudifca poëmata fuo vfneat decore, mus enim Domini facer dotes fuperftitiofopotius cultut inferuire,
Clarequidempronunciatione, fèd clariusintelletftulucet. I quam mentisvelfideipur(tati,&non ?nirüm contraÉccle-
Sicnimirum omnisdiuinaagit fcriptura, vt qiianto qüis ; fiafiicum morem faciunt, qui in Ecclejta non creuerunt: fed alio
earn ardentius appetat, tanto magis.cor ihquiretis quadam j venientes itinerefecum hac in Ecclejiam,quain dlia conuerfattone
dulcedinis fuauitate derriulceat. Vt vero ftudiofi ledtoris habuerant,intulerunt. Amifti enim pallio, ficut Grdci monachi
intentio facilius quæqüe, vt gefta fùnt,poffitinuëniré, fin
gulis renteritiisjiuxta quod ratio huius operis poftularat,
capitula annbtataiùnr.
Ycrfiis de Poetg. & Taterpretë h uius *
codicis. [i f
trJOnunam,fiudiumqjviri, UtosJ labores,
P Carminépriudtant déleïïatprômere vitami
Qui dudum imprejfo ter ram vertebat aratro,
intènm inodicoy&viclum quareb.itin agro, "
Contentus cafulafuetar, eut culmea tejla, '
Pojlescfcdccliues, fontpesfua Ttmina nunquam
Qbtriutt, tantum armentüfuacurafludebat.
9 jedix nimiuht proprio qui viuêrecenfu v- “•
Pràualuityf mitent^ ardentem extinguere dira
Inuiuia,pacemq3 atiimz geflafe quietdm. ^ r
Gloria non tUum,non aclapalaita regum,
Diuitia mundi, non dira cùpido moue bat:
cr lurfkios pracinftii credunt fe fanlta scriptura fidem ndn
per Jpiritum,fed per liter am complelluros. N dm fi ad hoc
ifia pracepta finit, Vt taliter jeruarentur : cur non fiuntpari-
ter qua jequuhtur ,vtlucern<e ardentes vna cum baculotenean-
tur? Habtnt,enim fitum ifid myfierium, & intelllgentibus
it a clora fiant, vtea magis , quam dccet,fignificationeJèmen-
f«r. Nam in lumborüm fignificationè cafiïtas , in baculo regimen
pafiorale,in lucernü ardent tbits fulgor operis boni demon-
ftratur.
Habent tamen hi iftum forfitan cultum,morem potins
quam rationem fèquentes , qui remotioribus habitant
locis , Sc procul à cætetis degunt. Vnde hic habitus
in Ecclefiis Gallicanis, vc tôt annorum, tantorumque
Pbntificum in alterum Habitum confuetudo vertatur?
Difcernendi àplebe vel cæteris fumus,do<3:rihla,non vtf fte,
çonuerfitione, non habitu; mentis pUritate, noiircultu*
Docendi ênim fiint pojpuli potius, quam Iudendijnec im-*
ponendum eft eotum bculis, fed mentibus piæcepta funt
infundenda. Léo h.finétæ Roman® Sedis Epifcopus dicit:
PropofiÜ
fropofitum monachi proprio arbitrio vel voluntatg fufeeptum,
defer i non pojfe abfquepeccato. Quia quod qu is vouit Deo,debetred-
dere. Vndéeum,quirelttta fingularttatisprofeßpone ad militiam,
vel ad nuptias deuolutuseft,publicapoenitentia fatisfaclione pur-
gandum. Reli&am fingularitatisjjrofeflionem, non jfca—
pulare, quod pro, opéré fertur, exemplo fupradiito àçcipi-
mùs. Neque fiadSacerdotij dignitatemafoenderis,fèd fi
ad militiam vel ad nuptias deuolucus eft, publlic® poeni-
tentiæ fàtisîaitione purgandus habetur. In quibus licet
innocenspofllt efïe militia,&: honëftum çoniugium, ele-
dlionem meliorem, qu® in ficerdotali qffiçio eflenon poteft,
deleruiflê, tranfgrefïio eft., In quo capitulo propofi-
tum monachi^, deuotionem fin&as conuerfitionis, non
veftium euftum intelligentes, qui multiplex & vàrius prb
locorum&Regnorum diuerfitate,inGr®corum &Lati-
norum monachis inuenitur;in his qui adregimenEçcle-
fiafticam, Canonicoordine, E|#fcopali dignitate fictan-
tur, fi in ficerdotali habitu & confiietudjne. miniftrent
Ècclefiis, in quibus prouedli fiÿit, nihil obuiarè pater-
nis âhtiquorum regulis pro noftræ capacitatis^ntelligeu-
tia pmninoconfidimus , fèd potius Ecçlefiafticis &Apo-
ftoKcis rëgulis innitentes, conçordiam quam in habitu
ficerdotumRomana confèruac Ecciefia, fèquendam om-
niinodis iudicarnus : Melius multo magis arbitrantes, vt
vniformis ficerdotalis veftis æqualitate, commune mini-
ftrandi Ecclefi® minifterium lortiantur, quam àmiâo
fub honore Poixtificatus pallio fîngulari, ab vtriufque or-
.dine, fingularitatis fiquidem, Sc Epifcppalis, profeffione,
vita,& moribus diß^epetur. Nec eiiim diçimus,vt generaliter
omnibus ecclefiis fiac lege habitus conftringendi
authoritatem donemus.
Scimus enim', quod vnufquisqfin fuoJènfu abundet : fèd nos
rioftrarumq, Ecclefiarum Poptifices,quos ex diuerfis morum
& regulæ difeiplinis ad ficram perueniflè dignitatem
comperimus ,ferenare dataauthoritate humijiter exo-
ptamus: pariterq; etiam immefis gratiatum adliones prin-
cipali magnitudiniveftr® referimus, qu® nos in noftris fi-
liis,veftris fiquidem fidelibus oratoribus, monere Sc cor-'
rigere fuis ficris apicibus eft dignata,&infuper quantu pro
fandareligioneferueant, in fu®deuotionis admonitione
nobis, ne reprehenfibiles videamur, oftenfiuVnde he fta-
tutoruCanonum in hacnoftra confuetudinefcmper cranfi
grellbres apiid vos videafnur,quib.regulis ad huiufcembdi
cenorem & ordinem noftr® Ecclefi® conferuandum inni-
timur,in his noftris fitisfadionis literhlis veftr® principali
riiagnitudini relegendis oftendendum curauimus liiben-
tiffime, fi quid melius aut pibrumregulis Canonicafcri-
ptionecongruentius tenendum de hac re veftrareperit de-
uocaRegalifq; prudentia/veftris in omnibus moniris an-
nuences. Conferuec Deusomnem veftramfilubrem domination,
em, ad gubernandam Sc tuendam Ecclefiam
(uam finctam: Amen.
Epijlola Epijcoporum Germania ad Ioam? em
Papam VIII.
SV m m o Ponttfici & vniuerfali Papa Domino loanni Romatta
1fedis magnificogubernatorijhumllimi paternitatu vefirafiltj,
Theotmarus luuatienfis Ecciefia Archiepifcopusi^/aldoErtfingen-
fis.Zacharias Sebqnenfis,Tuto RaeiJponenfis,BjcbariusPatauienfis
Ecciefia Epifcopus,necnon &vitiuerfus clem,populus^ Chrifiianus
per tot am Noricam,qua & Bauaria v6caiur,projberum inSalua-
torenofiroproUettum, Catholic*pacisaugmentum.®num o-
ptamus aternUnt.
Ahtecellbrumvcftrorum decretis,& fin&oru Patrum
inititutis pleniffime inftruimur in omnib. noftrp ficerdotali
minifterio obftantibus & auerfantibus Romanum ap-
pellarePontificem,vtqupdad vnitatem concOTdi®, Sc ad
cuftodiam pertinet difeiplin®, nulla diflenfione violecur,
fedabipfofummaprpuifionedecernatur. Nequaquam n.
credimus.quod cpaiSli quotidie audimus, vc de ilia findfca Sc
Apo ftolica fede.qu® nobis fiderdotalis mater eft dignitatis,
&origo Chtiftian® Religibnis,pr6fluxeritquippiam
gaudémus jfiin habitu ficerdotali ecclefiis miniftrauerint,
nullum habëndum præiudicium, neque pro habitus qua-
litate Feriendoscenfuracanonica formidamus,dx anciqub-
rura Patriim inftitutis pmnimodo arbitramur.
Veram infqper cohfuetuaînçm ac mprein noftræ Ec- ,w__ ,w, ___ . ____ . ___
clefiæ concôrditer retinenduin, quem cætetis ftpla ve- I peruerfitatis,ièd doiftrina Sc authoritas Eccléfiafticæ ratipne
fèïbus luperiedta tprô dignitateSacerdotij,quain populo
principantur , conferuandum , eius Poncificis , quam
fut) vefte poenitentiæ & laboris in fuo ordine ftatuerunt,
tenentes ,' pro veftium qualitace & hafiitu, nullum huius
ordinis, fi vita eius in cuiulcunque propofito nullo
gram facinbt'e probatur infe«fta,id eft,fi npnfit fecund®
vxoris copul® alligatus,,fi poenitenttâ publica nonfimo-
fiiSjfinulfi parte corporisimmunitiis,fi fertiili aut'origi-
nari® conditioni nequaquam obnoxius, fi curi® proba-
tur nexibus abfplutus, paternorum decretorum regulis
aut inftitutis obnoxium , fid potius morem, qui in ea
Ecciefia ex antiquo eft, inuiolâbiliter omnimodp obfer-
uandum.' Neque enim ad conferuandam totiusfingulari-
tatis profeffionem, quam ficetdotale officium in forma
vit® Ecclefiaftic® minime patitur; obferuandum ^nfingu-
lis,qu® ^uius fid® regularis audoiitas præcipic operan-
da, inefii, in.filentio, in horis cuftodiendis, Sc in omnibus
regularibus a,<ftibus exhibendis, folurii fiapulare pallium,
negleûis cçterisjfufficiêns omnium authorum iudiciore-
tinemus : fed potius fub habitu fingulari à vita penitus dif-
cordantes fin communis vit® participatione reprehenden-
dosacriusæftiibamus. Nec hocquidemdicimus ,yt in o-
mnibus huius reljgibnis, cum ad fin&am peruenerint dignitatem,
relidto more Ecclefi® vel religiqnis, in qua pro-
uedi funt j mutandam yeftem fingularitatis genetalitep
cenfiamus: fid potius in vtroque habitu ficerdotum,morem
Ecclefiarum & ordinem,in quibus proue6iifiint,nul-
lis gatruvn præiudiciis obnoxium, irreprchenfibiUterarbi“
tramur fequendurn.
Huius enim tloftr® confuetudinis caufim, o bone
Rex, pro noftr® reprehenfionis neceifitate, veftr® fereni-
tati reddentes,placitam Deo folicitudinem veftram,quam
pro ftatufin«ft® Dei Ecclefi® in omnibus fuis vtilitatibus
nis. Sed venerunt,vtipfi promnlgaiierunt, de latere veftro
tresEpifcopi.yidel.Ioannes Archiepifcdpus,.Benedi<ftus,
Sc DanielEpifcopi,:in terram Slauinqrum, qui Moraui di-
cuncur,qu® Regibus noftris,& populo noftro,nobis quo-
que cum habitatorib.fiiis fubadafuerac.tam in cuitu Chri-
ftian® religionis, quam in tributo fubfiâti® f®cularis,quia
exirideprimum imbuti,&ex paganis Chtiftiani funt fa<fti.
Et^idcircoPatauieufis Epifiopus ciuitatis,in cuius Dioecéfi
funt illius terr® populi,ab exordio Chriftianit^is eorum,
quandp vbluit & debuit,illuc nullo obftanteintrauit, Sc
Synodalem cum illis,& cum fais,Sc euam inibi v^uentibus
conuentum frequentauit: & pmnia, quæ^agenda funt, po-
tentçr peregit.& nullus eiin faciem reftitit.Etiam &noftri
Comités illi terrç Confines placitafeculariaillic cbntinua-
uerunt, Sc qu® corrigéda funt correxerunt,tribuCa tuletut,
Sc nulheis^eftiterunt, vfque dum incr»ffinte corda eorum
Diabolo Chriftianitacem abhorrere, Sc omn^m iuftitiam
detreótare, belloq; laceffirejao obfiftere fæuifïîme cpspe-
ruqf; adeo vtyia Epifiono Sc prædic^toribus illuc non effet,
fid libitu fuo egerunicquaJvoluerunt. Nunc vero,quod
nobis graue videtur Sc incredibüe, in^augmentum iuftiti®
iatftitanc, fi magnitudine pecuni® egifTe, voS'eQfdera pr®-
fatos Epifippos ad fi direxifle,& in eodem Patauienu E-
pifiopatu talia egifle,qualia de ilia Apoftolica fide nunquä
exiffi, neque ÇanonumdecretafànxifIè,vt tantum fehifina
vna pateretur Ecciefia. Eft enim vnus Epjfiopatusin quin-
que diuifus. Intrantes autem ptædiôri in veftro nomine,vt
ipfi dixerunt Epifcopi, ordinatieruntiiwioftto eodemque
Epifcopatu vniim Archiepifcopum ^ fi in alterius E.pi-
fiopatu Archiepifiopus elle poteft) 3c tres Épiicopos eius
fuffcaganeos, abfquefeientia Archiepifcopi, & cj^xfinfu
Epifcopi, in cuius fuerunt Diosceficum in Concüiq
Afticano, cap. zo. decret urn fit : Vt plebes, qita in Dicecejibus
vos ferucntiflimd mentis ftudio habere mulcorum relatio- ab Epifcopis fetinentur ,qua nunquam Epifcopos habueruht,nec
- 4 v T „iß
B iblioth. Vet. Part.Tom. $. Pars, i * X z