S**> 'cjimbrofii Ànsbéfû
A
lohan.$.
B
lob an. io.
'39.
G
Ibidem.
V * Î4 -
i.Ptf.i.
D
qua illuminât oninem bombent yenientem in hune mun-
dum. Hinc ipïa lux illunïihans ,à è iilùminatio lumine, id
eft,deeodem Ionanrie baptifhdicit: lïleerat liicerna ardent
& /ttce/tt.-fiibàudiVlucens inno&e,nonin die:,'in tenebiïS
*àdia»s,n6 nmfûie.Sequitur:
Lumen ehisfimik kpidt preciofi tanquam lapides ià-
fiidisfie Ut c/yjhllii7K\
In'quibus verbis valde quærendtim eft,cum lapis iàfpis’
viridi fit fpecie, qnomodopoflït compara« cryftallo, qui
ex aqua mundiffimartlucet;autcü fintaliilapidesprecio-
fiores quamiafpisicur lumen Dei quod eft præcipuumbo-
num ciuicatis Ierufalem huic lapidi comparetur. Neque e-
ni md m agn o ifta vacan t tny fterio.quæ iuxta li reram ita fibi
fuis diuerlitacibus cotitradicunt. Scd fçiendum nobis eft,
quia tantô in fpiritali intelle&u iftæ fïmilimdines concorda
« videntur, quànto & in fuperficie literæ ipfis fuis quali-
taribusdiferepari: tan coque preciofiores elle in fîgnifica-
tione,qnarito font viliores in deferiptione.ïpfa eniminter*.
næ contcm pladonis lux quia vifione fua dura eleétos illu-
ftrat,æternæ viridita-e pabulo nucrit,reifte per iaipidem vi-
ridifpecie lapidera defignâtur. De hac viridirate perènnis
lucis dominus in euangelio dicinPer mefi quiwitroient, (ai-
uabitur ,& mgredietur&egredtetur , &pafeua imeniet, in-
gredietiu lcilicet ad fidera,egrediecur véro àdlpeciem, pa-
fciiaautem mueniec in æterna contcm plationedn hi s viré-
•tibus locisecelefiam per mehtis delîdetium habitarecon-
fpexerat eius (ponfus quiin Canticis carrricorum loqueba-
tur, dicens: Quahabita> in hortisçamici aufcultantfic meaudi-
revoctm «MW.Inhortis enira fan&aecclefia, in hortis vna-
quæque anima habitat,quæiam viriditate fpci eftrepleta.
Quia ergo in hortis habitat*oportet vt fponfum fîium voce
m foam audire faciat, id eft, canticüm bonæ prædicatio-
nis emittac, i t qua ille dele&erar quem deftderat. Quia a-
mici aufcultant, videlicet omnes elcdti, qui vt ad cæleftem
»atriamreuiui leant,veii)a vitæ audire de(ïderanr.Ifta enira
viriditatis pa.fcuamdefinenterperfe<fti viri mentis defïde-
rio conft>iciunt,& quo temporalia cuntfta quafi arenria de-
fpicfont,eo interno viriditatis pabulo iàginantur. Vnde &
de vnoquoque fàndtorum fub figura onagri bene dicitur:
Cncünfiicit montespafeua fua. Momes etenim pafeuæ font,
altæ contemplationcs internæ refedhoms. De quo poft
paululum fubdicur : Virentiaquæque perquirit. Arentia
quippe font omniaî,quæ temporaliter eondita, venturo fined
iucunditate vitæ præfentis quafi æftiuo foie ficcantur.
virentiaautem vocata font, quæ nulla temporalitate mar-
celcunc.Huic ergo onagro virentia perquirere, eft, fenâo
vnicuicpie viro defpe&is rebus tranfitoriiS » in æternum
manfuradefideraïe.Hincperlfeiampropbetamfenâæ ecclefiæ
dominus repiomifit.dicens:Ponamiafpid. mpropugna-
cula tua. Qmnipote ns enim Deus fandtæ ëcclefîç propugna-
culaialpidem quilapis{vt iupraiam diximus-)exvirenti ipe-
cie confiât, poluit,quia.præciicatorumillius mentesinter-
nae viriditatis amore folidauit,vt tranfitoria mundi cundta
defpiciant, nihil in hocmundoq> fine clauditur appetant,
cundaeius gaudia velue arentia contemnam. Sicca quippe
fjaes eft huius feculi, quia orania quaehicarhantur, cum te-
ftinatione marcefcu nt.Quo contra primus paftor ecclefiæ,
auditoresfuosadpafcuaæternaî viridiratisvocans.de Deo
loquitur, dicens: Secunâummà^nam mifiricordram fuam rege-
nerauit nos infpem viuam, per refurreftionem lgfu Chrifiiexmor-
tuis in bar edit at em income, t. bslem & mcmtaminatom & im-
marcefcibilem, confer u at am in calls.
Quia ergo viiio internæ pacis eleftos dum ilhiftrat, x-
ternoe viridftatispaftu reficit, re<fte lumen Dei quo fandta
illuminatuïciuitas, lapidi iaipidi > qui ex virenti eft Ipecie*
cOraparatur: quia veto præmium beatorum in ipia vifione
conlpicitur,bene iplàlUx cryftallo affimiktur. Gryftalhim
enim ex aqua fieri prpbatur. Et quafi aqua cryftallum efie-
Dei vifione cernitur,dum præmium exaqua & fpi-
duo decim, (fi inportis angttlos duodecim (finomwaftrï*
ptatfmfiunt nomina duodecim trïbuumfihorum ifrael.
Quantum ad ipeçiem pertinere VidetUr.ïnu ftis ecclefiç
fingtiiariterdominus eft Iefos Chriftus, Iiâiââtteftànte qui
ait:/»die iUkvitntubitur canticum ijludin terra IUda, Vrbs for^
titudinis noftræ Sion,Valuator pone tut in ea murus He an-
temutale.-quenv& magnum legimus,& excelfum.Nam dû
eo feriptum eft: Dominus in ston magnus,& excel fus fuper oni-
nes populos.Qnanmm vero ad genus, ipla ecclefia inteHigi-
turm muro: quia cum de domino drftuitt fit, Fundamentum
dmd nemofoteft ponere,prater id qUodpvfirumiJl» quod eft dm - ■
ftuslefusiconû&t nimiriim,quia foper ipfom idem murus ci-
uitatis conftruitur. Quodqifeinlublèqiïêtibus duodecim
fund.amenta habere pcrhiberur,qu£e non omniaporrâtem
quodabfitcredere,led ecclcfiam cuih Vno , lm‘0 in Vho
fundamento portarei^detur, Paulo atteftante qui fidclib.
loquitur,dicens: lam rtoneftis hofpites & aduena, fed eftis dues
functor uni & domeft ci Dei,juperadiftcatifuperfymamtn;um a-
poftolorum-&prophetarum-y tpfo fummo angutari lipide dtrtffa
lefu, inquo omnis adificatio conft, acta crefiit in tcmplumfitnclum
in domino m quo & nos coadrfkamim inioabitaculum Dei in fin i1
tufanclo r quanquam &hi qui ædificiumtiuitatis cum domino
portant ipfom dominum portare videantur in m’etti-
briseius. Sed &'fi fobtiliter cdnfidera'mus , ficut in Vfto
fondamento,videlicet Chrifto,duodecim fundaTn£nta*td
eft duodecim apoftolos, ficin duodecim fundanientiso-
mnes iamfios ecclefiæ redores coniungi videmus : quia
Apoftolus hoe quod prsemifimuS', fidehbus dicac, iam noil
eftis hofpites & aduena, jèd eftis dues fanüorum &domefticiDei,
fuperadificati fuperfundamentüm apoftolorum & prophet arum:
quantum ad literam, non iam duodecim, led plura repe-
riunturfundamenta*
Siueergo Chriftus,fiue'ecclefia murus,fiue Chriftus
fundamentum ^ fiueapoftoli atque dôdôres fundametita,
omnia ynum, omnia per vnum omnia, confiant ih vno :&
hoc totum vnus muruseft, quiaChriftus & ecckfia,câput
& membra, non duo* fed vnum font corpus. Sed iaVn quæ
(Importas mûri ciuitaris, videamtis. Ipfi enim ^efignàntur
per portas, qui & per fundamenta, iândifeilicet ecclefiæ
prædicatôres arque paftores:quia & ipfi eandem ecclcfiam
regendo quafi lupetimpofitum fibi ædificium portant &
poitandoaditum regniin cælcftis eidé aperiuht» Qiiilquts
euim nobis ianuam regnî cæleftis orefuo aperit potta eft,
Quidautem per angülôs duodecim,qui font in portis duodecim,
nil! minons ordinis ficerdqtes atquepaftbrutn au-
ditores*fiue in veterijfeuinnoUo teftamento delignatur?
Qui etfi magna non valent,tn mihoraquæ âccepetût,fidelî
populo aimunciare nô defittant.Labian.facerdotiscuftodiunt
feientutydr legeexquhut de ore eius,quilt angelus Dei exercituit ejh
Et notâdü quod in portis noîa duodecim ttibud Ifiael ferr-
ptareferuntur:quod nequaquâ (blummddo de illo hebralr
co populo didum fuifle credendumeft,fed dedmni eccle*
fiaiquæ& Ifiael.id eft videos Deu,rede vocatur:d5d n dtlo-
denarioiacrato numéro, pro eo ’quod ill quatuor cnündî
partibustrinitatem quæ Deus eft.annunçiat, digne figura-
tur.Siue enim très perquatuor, fille qüatu’or per tria duca-
mus.ad duodenarium numerum perueiiiiv.us. Âbfitaüt vt
(olusilleHebraicus populus.licut quibuldam placer, fiaS
portas in qurb. duodecim nomina tribuu filiorü tfrael -fcrl-
pta narrantut, •& non pdtiùs o'mnjs cccleliafine exIudaico
Hue exgenrili populonabuilïe 6c Habere çredatdncui iux-
tafoperioré defondamétis inteliedum C hr iftü s p o t tâ fi n-
gularis eft,qui dixict Egofum 'dftiuni,pet h eft quisintroientfait-
uabitur.Si enim non alitts nifi qui per hanc po^tàm intrqie*
rit.feluabitur: tk hæc ciuitasduodecirh portas habere për-
hibetur confiât nimirum quia duodecim portæ in viia pbt-
ta inueniuntur. Vnde & Piàlmifta dicit : apeu te tnihi portai
iuftitia, & ingrejfus in eas, confitebor domino, hic porta Domini,
iufiintrabunt per earn tanquam écclefiaeXgentibüs veniens
fendis prædicatoribus dicéret: Aditum mihifidei panditô*
vt vcftræ religipnis lumini inhq tens ill VniuS Déi coliféiïîo-
nis laude peefeuerem. Et ne forré hoc tahtæ’gfaiiæ bonum
titu renatorum ipiàcontera platiq effieitunquia queque fi-
dei ac bonorum operUm remuneratioeiTe poteft, eledi in
iplaJDeivifione conipiciuotîimo ipk eiusvrtfio fidei ac bo- ^ ^
norum operummerces efficicur. Vnde leriptumdft: Em , illistribueie ^ellet.perquosàd hancfidemîhtràüit, l3ld-
Deus omnia in omnibus.Se quituc: . raifta ilico lubiecit & zk.ihccportq donum,iufii intrabut fir
dilpenfetionis officio, prout valemus,facere cnramus,cum
in vno Deo, in vna diuinitadsfobftantiatres elfe perfonas
prædicamus: & nëc ipfom eïTe p trem qui eft filiu§ aut fpi-
ri tuflandus, nec ipfum elle fihum qui'eftparer aut fpiritufi
fendus,necipfum eflè fpiritumfendum qui eft pater àut fi»
lius: cum tarnen non aliud patrem, aliikl filium, atque ali-
udfpiritumlandum aflèramus. Sicut enim hanc trinitatem
in perfonis difcernimus,ita vnitatem in naturadeitaris con-
iungimus : quia nec pàtrem à filio & fpiritufando, nec
filium d pâtre & ipi ri tufando, nec fpiritumfendum à patte
& filio feparati polie prædicamus. Nam quia alius fît pater,
alius fîUus,1diusfpiritufïàndus,fcriptütæ nos autoritas do-
cetrneque enim pater aut fpiritufïàndu^ carnem fofeepit
pro hobis, fed folus filius.-nee fpirituffehdi vox fop ipfum
mediâtorem noftrum ad fluenta lordanis fbnuir,fed lohus
patrismecpater in columbæ fpecie fopec cum defeendit,
fedfpiritufiandus. Cum enim hinc ad ripam lordanis in-
carnatum Dei verbiim ftarer, hinc denube paterna vox fo-
naret.hincfpiricullàndus foper eum in fpecie colubæ de-
feenderet.fi tarnen hic in ralilocutiqneoportetdicere:pa-
tec ratio,non vnam perfonam,fed très Deum efle,& tarnen
iri his tribus vnum Deum effe:quia Dominus Deus tuu$,vt
feriptum eft in lège & euangelio.Deus vnus ëft.De quibus
nulla nos neceffitas cogitin feribendo laborare, quæ id torus
mundus & credit & prædicat; quæque ita fobtiliter, ita
in figniter a præceflbribùs naturis tradata atq; difeteta font
vtfîtde his aliquid confcribcre conemur magis faftidium
ledon quam amorem generemus. De quibus tameh tunc
tacereomnimodishonaudemus, dec debemus, maxime
cum in hac ttiiiitatis confefllone baptizemur,in hac vnita-
tis fide feluemiir. Vnuf^uifque efiimde hac dicit ptout va-
let,cuius memoria iam de mundo perire non poteft. quæ
quia vfquead finem feculi ab ore fidelium & cordé non re-
cedit,rede Ierufelem ciuitas efedorurafcüfcet ecclefia,ab
occafo portas très habere memoratur,fendos videlicet
prædicatôres, qui dumïndaciam perfidiam arque errorem
gentilium nouiffimaprçdicatione ad trimtatis h'otitiam re-
ducum quad très portæ eis fiuntquibus ad vitam æ ternam
introeant. Sequitur:
Et murus ciuitatishabens fundamenta. duodecim, (fr
Confèquéns enim iuxta literam ratio fuerat, ve cum dixif-
fet, Aperitemibi portas iuftitia, & ingwjfusineas, confitebor ào-
mino: fubderet:, Haporta Domini, iufti intrabunt pereas. Sed
cum priusplurali numéro portas' fibiaperiri poftukt; ac
deinde portas ingreflu^,fîngulàri numéro vnam apertà fe
vidiffeteftatur,per quam iuftosin ciuitatèm intrare côn-
fpexi t; patetproculdubio, quia quifquis per illas ingreditur
per vnam quæ principalis ac fingùlaris eft o mniû,imo quæ
in omnibus vna eft acfingùlaris, ingreditur. Videamusau-
tém qualiterin portis nomina duodécirt» tribdum filioru
Ifrael feribancur, Ait enim vna éx magnis,& ipfe magna ecclefiæ
porta,intrantib. per pottasÆpiftola noftra vù\ eftis,(cri-
ptaincordibus noftris,quafcitur &lsgkqrabomnibus bominibus
manifefte'.quoniam epiftolaeftis cbr\ftl,minftrata ànobîs&fiti-
ptanovatramentofedftirituDeivminon ihtabulis lapideis,fid
in tabulis cordis camalibus. Quid fi quifqùam in duodecim
portis patriarchas ^cprbpHetas fbÿimmodo1 vûlt, intelligi,
in duodecim vero âhgulis illos fecerdotes aefeniores,quorum
difpéhfetionéacducatu ilia gens mifàbiliter gereba-
tur, omnino quia contrarium eft, renitimur. Siautem ica
î ëifdem portis patriarchas atq; prophetas, in angulis ve-
a fimiliter ita feniores illos ac fecerdotes populi illius in-
telligat,vtconfequenter apoftolos otnnes ecclefiæq; do-
ftores eifdem coniungat: & nos conientimu&, qiiia nec ali ter
debemus.Nunquid enim quiapatriarchæ & propheta-
venturum Chriftumin eademgente prædicauerunc, ideo
ipfifoü port^huius ciuitatis extiterunt, & non potius cum
eis apoftoli atque omnes doeftores, qui vniuerfis genti b us
ad fidem Mtroitum.præbuenlnt î Sed ficut apoftoli atque
omnes fatvfti doftorespariter cum patriarchis atque pro-
phetis id duodecim portis inueniuntur,fie nimirum parti-
archæ atque prophetæ in duodecim apoftolorum omnium
que fenâorum prædicatorum fundamentis reperiuntur.
Sequitur:
Kyib oriente porta très, çfi ab aquilone parti très, (jr
ab aufiroporta très,(fi. âb occafieporta très. »
Ilium hoc loco duodenarium compleâitur numerum,
qui in apoftolis fïmul aefedibus pro vniuerfi taris plenitu-
dipe nobis infinuatur fæpe feçratus; quiqueveterisacnoùi.
teftàmcntipopulumcertifîimedefîgnarevidetur,domi- _
no atteftante qul ad apoftolos ait: Cum federit filius hominis in ipfis duodecim nomina duodecirn apojlolorum & agnL
ïnfedenlaieftatiifuaftdebitis B'Vosftiper duodecim thronos, tu- Hoclocomucusciuitatisnonfpecialiter Dominus, fed
dtcantcs duodecim tribus ifrael. Confiât enim apoftolos non J generaliter totum corpus eius quod eft ecclefia, accipitur.
fblas duodecim tribus Ifrael iudicaturos. fed ex circoncifî-
one fïmul & præputio adunatos populos. Qui videlicet
duodenarius numeruspropterquatuor qualitateshô;ni-
num,quibus notifia frinitatis àfanâis prædicatôtibu&ape-
ritur, in quatùprplagiscælidiuiditur. Habct enim eleéfco-
rum ciuitas ab oriéte portas très,fuie (cilicet in patriarchis
ac prophetis, qui gloriam crinitacis Hebraico populo
nuncaperte,nuncpcrænigmaraprædicauerunt: feuin a-
poftolis, quiadeandem trinicatis confeffionem priraitias
Iudæorum perduxerunt.Imfë enim ille populus p riens v©:
catus eft, de cuius carne ille nacus eft,qui foi iuft itiæ à pro -
phetavocatus eft,de quo etiam prophetica voce rurfom dicitur:
Vobis qui timet is Dominum, orieturfol iuftitue.Hab enfàu-
tem ad aquilonem portas très: quia fenëhe ecciefiæ prædi-
catores non folum Iudaicum populum, verumetiam gen-
tilem ad cognitionem fanëfæ trinitatis perduxerunt. Solet
enim per aquilonem gentili tas figura«, quædiuin perfidiç
fil vfrinnrA f/tmiiir. Ar t.. ^__ ______ ï _
Qute foper duodecim fundamenta id eft foper apoftoloru,
prophetarum.reliquotumquedodtorum foliditatem con-
fiftitjCum (' vt ficut diximus ) vnum fit fingulare eius fun-
damentum.i. Qhriftus,ficut feriptum e(i:Fundamvitum alt-
udnemopoteftponere prater id quodpofitum eft Chriftus leftus: De
quibus quan^uisfopenus aliquid prxhbati fomus, lifietta -
men adhuc 1 ubtilius inquire t e,quomodo poffit h^c ciuitas
duodecim habere fundamenta, cum fundamentum aliud
nemo poffit ponere pr*ter id quod pofitum eft, quod eft
Chriftus Iefos. Et certe idem Paulus qui hxc dixit, alibi fi-
delibusait: lam noneftis hoftittes&aduen£,fed eftis dues fanfto-
rum & domeJl:dDei,fiiperadificatifuperfundamentum apoftolorum
&prophetarum.Si enim fundamentum aliud nemo po
teft ppnere prxter id quod pofitumeft, quod eft Chriftus
Iefosrquomodo tu beate Paule eedefiam Dei foper fundamentum
apoftolorum, &‘|>rophetarumaflens*dificacam,
Deutern. 6.
Marei u .
nifi quia in vno fundamenro duodecim reperiuntur fun-i
foæfcigoçetorpuit:&fn cuius corde ille regnauic, qui at- i damenta,vt videlicet ficut eft Chriftus rex regam & do-
teftante ptopheta, apud femetipium dixit: Pö«4»* federn ad ! minus domindntium,paftorqiie paftorum.fic voceturfun-
aquilonem.Habet quoqueab auftto portas tres:quiaeandë ! damencumfundamçntorum? Vnde ficidem Paulus cum
trinicatis fidem quam primi ecclefiæ prædicatôres, fiue lu» j apoftolos & prophetas fundamenta vocaffet,ftatim.cui in-
dæis feu incredulis gentibus prædicauerunt, nunc quoque hærerenc fobiçcic, & aiv.Ipfo fummo angularitapide Chrifto le-
per totum tempus ecclefiæ, quo iam fbl mcridianas no- ! fit,inquo omnis adificatio cotiftrutta crefiit in templum fandtum
ras con(cendit.ideft,fides ad celficudinisculmen peruenit, * in domino. Sic etiamapoftoliin Chrifto lux effe meruerurit,
ex eifdem prædicatoribus,aliiperdoârinam fen«ftæ exhor- ! ipfoeis dicente Vos eftis lux mundi, cum tarnen fecundum
oati^nis generati,etiam fidelibus charicatisamôre flamma- euangelicam doélrinam,folus Chriftusfitlux vera quæil-
Cis prædicare non defiftunc. Vnde& in hac Apocalypfi de ; lunjinat omnem hominem venientem in hunc mundura.
fencfisanimalibus, videlicetelefftis prædieatorib. didtur: j Chriftus itaquelumenilluminans, illi autem lumen illu-
Requietnnon habent,dieac noäedieentia.Sanäus,fanäus fanäus j minatum. Ia-wbus deniqueapoftolus dè domino dicitiVo-
Dominus Deus omnipotens. Requiemfiilicet non habentfikb aàdis i luntariegenuit nos verbo veritatis, vtfirniss initium aliquod crea-
c amare non ceffent.Quid nos quoque & fi impares tantae : turdeius.Secarus tarnen Apoftolus plebemDdalloquitur,
Epbe. I
Matt,y.
I . Cor. 4.