Remigtj Bpißopl <^*ntiJfiod$renßs
73* ~ - —
Si(h:mam,&couaüem tabernaculorum metibor .Meus eft Galaad,
Sl meus eftManajfes, & Epbmwfottitudo capitismei. luda rex
mrnsy Moaboüafpeimea. inldumaam extendam calceamentum
mtum, mihi alienïgenafubditifunt, Quis deducetme in ciuitatem
munitam ? quis de duce t me'vfque in ldum<tam ? No»»« tu Deus qui
repttliJliWy&non egrediens Deus in virtuübus noflris iDanobis
auxilium de tribulatione, Scvanafalus hominis.ln Deofaciemut
virtutem, &ipfead nihilum deducet tribulantes nés.
Legitur in libro regnçrum Dauid omnes iftosfoperaf-
fe, quos in titulo legimus, fed non ibi inuenitur eum ali-
quidfuccendifle.Hoc ergp additum, trahit nos ad myfte-
rûim. Infineergo, hoceft, in Chriftüreferenda font hæc,
qui multis modis finis dicuntur, & dicunturpro his, î.in
pçrlbna illorum qui eommutantur, id eft,qui de ténebris
fiunt liix in tituliinfctiptione. Soriptusefttitulus foper
crucem Domini. Hic eft Rex ludaofum : Mutanturinhu-
ius tituliinferiptione, qui inregnum Chrifti tranfêunta
regno diaboluqui deferunt raundum,& fequûturÎDeum.
Sequitur,ipfi Daùid-in do&rina. Mutantur,non vt fîbi vi-
uant^ fè d ipfi. In do&rina, hoceft, qüi regnut^lerren ura
nec teçrena âppetunt, vt ipfe ait : Regnum mtum noneftde
hoc wiKntkFecit autem Ch.riftus hanc mutationem,ignem
mittend© in terrain, no igncm materialem, fed carnalem.
Et perculïit ea non materiali gladio, fed Verbo diuino.
Suceendit ilio igné Syriam, Mefopotamiam, id eft, illam
E^tut,eleuaca¥oraao:Syn^&blmus.Succendice^oIud*
fertus es. Commuijli ia r rn pci foffoie* tuos terrenta-
tem,ideft,camales deleâaàones,vo.cando nos. Ef co»f«r-
ballieam in confident« peccati, faücet commouifti/ems
nos, vocando ad quatrendam mifertcQidiam. Çonturbafii
eos, quiafeciffitecognofcerefuammalamconlasmiam.
SdnA rm cm m tm u tm , mortalicatem & paflibUttatem,
vclcontricioncsconfcientia;mal!£.S“ ia<:ommiitaj//1fc.ad
poenitenriam.non digna finan, fi noneffec mota. Ojlmd,-
flipopulo ttto dtfr«*.Qalddco etiam debcs mueren,quia cura
tu paflitsfis pro nobis, reliquiftinobts exemplum, vtfc-
quanuirvcftigia tua, & boc eft quod fequinu:Oftendifti
m propriaperfonatua, dura& multum dtfficdtaad mu-
tandum populo tuo^dfimilitudinem,fi cütDauidhiftorialirer
popufis fuis deuidis durant legem,impofiuc, &
multislaboribusfubmgauit,ita&mtm?,vtatnpUusnon
erieant ceruicem foam contra te. Vnde Salomon in libro
Sapienti*: mmi^ueiiaifauirntem D m in ii& JU iniufii-
tia & ri wore,& p rtepara animant tuant a i ttntationem. Et bca-
tus Pctrus:T«»/p«i tjivt txcatflagtUum àtomo DefiSiausini-
tium inobis eft,quisurit finis iniUisqui non tecipjuntçu-
angeliumDciî Simftmrixfaluabiiur, inmfius&mpmsvbi
parebunt ! Vel oftendiftipopulo tuo duta.quæprius vidç,:
banturdele dtabilia. Primus enim labor eft, «.dilpltccas
tibi;fecundus,pto eo.quimutatus eft) farte ttibulationes.
Potalii nos vino tompttniHonis.iioc modo oftendifti. Potafti
nos vino cotnpun6ridfiissnon peremptionis.Ipfa tribulario,
nobis eft refedio l quia non eft perditio perdens, fed
i : _____c;«.«- in rerrenis orius nobis
os vo eatos ad fidem, eleuatos per legem, fobhmesta- nut.itaipiacoiiipum.uw _ _ n rrjkiilatione &
ienadïft.^fcFikfamemes hocineiscpmbuftumeft.
Sobalinterprctanir vanavemftas. Percufiire^oS^nam
Sobal.ideft, gennlesmorantesinv^a vemfote,ideft,
in diuitiis,inpotentiahuius fecuh,&:indodnnafeculan, ticatti tuisrugere y _ „ e^ i^n„ nmaaI_ r^rrocontra.
remporau,vtnuHicitiuvo«.v».*.-^. . — • - ~0
arcus,id eft,à naanifeftatipne illius iraequam arcus tuus,id
eft, feriptura fa era minatur illis, qui tribulationes quas
meruerunt, patienter tolefare no|unt. Àd hoefiigiant, vt
liberentur dédirai tandem ab illair^ab ica,id eft,extrema
damnatione fugiant, fadi tui eledi. Cognpfcimt enim fé
. . ... _ m:_üdaA wt- fikt eft,prædicatores.pereuHit vtfibiàom maoiloArfilbnulMsc faf-tverbidiuini
Ioabjideft, inimicus, conuertitinimicum ,id eft, diabo-
lumretro, quia principemmundieiecit foras. Vel con-
uertit inimicum, foaPndo deiniufto iuftüm. V el Ioab in-
terpretatur pater, quia çonuerfos quofdam, patres fècft*
id e^i? prædiç^tores. Ideo terrenus imperator pereuflit
gladio terræadhérentes, vt adhaîrerent Deo. I lue pro paruis t a n t u i refematur Etquiahocmihi
UClUdU uuuuuouuu ---- ui^efeluumfeetvttandemcollocesaddexteiamtuant
nis,non fatue,ideft,pro temporalibus. Non enim pro his
patiuntur. Salinae funt foueae mxta mare , vbi aqua marina
colhgitur ad falcpnfidendum. Et percuifit hascgla-
-^io diuini verbi, admioiftrante ilium gaudium ieptiror-
mi-gratia fandi fpiritus. Cuius feptenarij partes font,
tres & quatuor., quae ad fe inuieem multipUcata, red-
dunt duodecim. Per quatuor, accipimusquatuor mun-
di partesrper tria,fidem land® trinitatis, qua totus raun-
dusa quatupr partibus conuocatus eftgladio verbi Dei
& adminiftratione feptiformisgrati« fandi fpiritus. Et
pereuffit haec millia, id eft, ad perfedionem & vnitatem,
quia mille tertia vnitas eft.Fideles Chrifti taliter commu-
‘ nicati, v t didum eft, referunt gvatiarum adiones Deo de
fibicollatis benefieijs: & eo maiores, quo maiorem com-
meruerantdeiedionem, d qua font liberati, orantespro
commutatione futura, oftendentes etiam qua confiden-
tia illam orare prasfomant.
D Eus ,repuliJlinos&deJlruxiJh woj.Quafi dicat, creafti
nos perfedos, tccunr commanete fecifti, fed indi-
gnos commanere tecum , quia tranfgreflorcs, repulifti
tnosab interioriparadifb, & ideo'ab^xteriori, quia in A-
datn omnes moriuntur, fed in Chrifto omnes viuificabun-
tur. Et deftruxifti nos, fobaudis-male «dificatos, vel
nos immortales Sc impaflibilcs creatos conditione, culpa
praeueniente fecifti mortales &?paffibiles Sc hoc
faciendo, iratus es vitijs noftris , & niifertus es nobis, ira-
tus es fodis noftris , mifertus es fadur® noftr®. Nihil
odilli eorum■ fecifti.i'etuftatem demerac
inccnus a ----------
ufque faluum fac, vt tandem colloces ad dexteram tuam.
Et vt faluum facias, exaudi »je,fobaudxs orantem properfe-
uerantia: orantem, vt hicfticcenfos & deftrudos tandem
confoletur dextera tua.Et reuera faluumfoaet, quia Deus
locutus eft infanäo fuo, id e ft, in Chrifto fand© fondorum,
quia nouiffime diebus iftislocut9 eft nobis mfilio,in quo
promifi t hanc faluationem, iuxtajllud: Etmittam vobtsjal-
uatorem qui vospmedat & introducat in tenant quant turaut
patribus veftris. Ergo quia in illo locutus eft hanc faluaao-
nem^qui non £allic,Ltabor ego ecclefia,^ memo,quia m-
uidam Sichimam. Sichima humerus interpretatur.Er.go dt-
uidam portantes onus,vt alios premat pondus prçceptorumr
aUos iugummeum quod leuatj non deprimit. Ahospremit
iugum diaboli,alios iugum Chrifti. Illos diuida, quia
hosaffomamvillosreijciam, fecundumhiftqnam, laco
rediens aLabanfocero fuo, moratuseü in Sichimis. Ibr Racnei
idola patris, quæ fecum abduxerat, occultauitfub ralce
herb*, cum pater perfequeretur & ea exquirereta Iacob.
Per idola poffomus gentes accipere colentes tdola, quas
genres diuidet ecclefia, quiaalios aifiimit,alijOS in ma ma
& inerrorefoo deferet. Secundum nominis int,erpretationem,
perSichimam Iudaicum populum,fob iugo legu
pofitum, vt didum eft. Etconuallemtabernaculorummettbor
Iacob pergens inde, foil, à Sichima, tabernaculatus ç in
quadä valle> in qua magna pafouaerant
ms eft, pafoens armenta foa & ones,Ôçrecreans fe &
liamfoam.Perhocpoirumusaccipereludaicüpopulun1»
qerat quafi oues pafou®, quos De9 pauit pabjndvetbi n
in lege. Hoe metibor egp ecclefia, quia alios ad^fpinma •
i ei . er e~ ~ ~ ~ ~ V ,ra ,U n r tr iS . Mews ell Gald*11’
enim odtfti eorum qua p m . - Iratus es., remftatem fie- miege.noemcouurcgyc^i
ftruendo. Mifertus es , innouando , hoc modo mi- • pabulum afiuma,alios in carnah rehnqq . ft— ft*
- ----------- .. ---------------------------------—----------- — — t - quodm
. 7 3 3
^dinterfoetatur aceruus teftimonu, i. e. mei forit mar-
wreSj quifntetpretantur teftes, qui teftimonium D em
l coaccruant, teftimonium veritatis conferaantes vfque
fangtiinis effufionem; Meus ell Manajfes. ManafieS & E-
hraim,filii Iofeph. Manaffes obhras,id eft,omms tile eft
meiiS,q«iiamnonmemihit illiusconfufionis, quahdy-
enominiaerat effe Chriftianum/cilicet omnes confoflo-
;es meifunt;£r Ephraim fortitude capita mei. Ephraim fru-
d i f i c a n t . Caput ecclefi*'Chriftus, cuius capitis fortitude
eft multiplicatio fidelium. Cecidit Chriftusinpaffione,&
fecuta eft frudificatio in reforredione. quia granum, mfx
cadens in terrain mortuum fuerit, non muMplica|itur.
ludarex meus,id eft, Chriftus qui de tribuIuda4iUeeft ho:
rum omhiam caput & tedcoiMoab oHafttei mea. Hucnfqi
videfor enSmeraffe fobs de Iudaico populo, nn,nc de
gentibus. Moab, id eft, finelege viuentes, gentiles fox-
licet. Olla fpei me®, id eftj'olla feruens, populus trxbula-
tione aftligensf me. Eft olla fpei m e*, id eft, feruens ad
meamfpemi'qaia trmVttidftttientiam-operatur ^attentia
autem probationem ^probatio oero jpem. In Moabintelligu-
turabutenteS niturali lege, foilicet gentdiSpopulus. Mo-
dbnatuseftdefilia L o tk , xnala vtente patris concubitu.
vneie Moabit®, contradi de peccato. Pr*figurat autem
itibsqui mala vtanmr lege,qui genei^nt‘Moabitas,id eft,
opera mala,vnde ttibulatio bonis. In ldumaam extendam
uMedmenitaii meum. , ^ , .
bcrnaculorum, id eft, humiliter mihi militantes, vel Iu-
daios habentes paftorem aflumam. Et Manafles , id eft,
populus obliuifcens qu® retro font, &in anterior» fe ex
tCndens, meus eft. Ephraim fortitudo capitis mei ,.id eft,
Caput meum forte, per hoc quod eft frudificanspoft mor
tern. luda, id eft, omnis confitens rex meus,conftituo
regem. Moab olla fpei me®, id eft, refedio mea. Extendam
Hoc mbdo tribulacio eft olla fpei , !quia extendam cal-
ceamenmm meum, id eft, piiedicatqres meos qui me
mUniuntvt calceamentum.vel fide, qu* munit ecclefi-
amkluto hniusfeculi &fpinis. Vel calceamentum euan-
gelium extendam in idum®am, id eft » innocentiam Idu—
m**, id eft, gentilitatis 'terrenisdedit®, qnialdum®a,
terrenainterpretamr. MihialienigenaM eft,alIopbyliy«f»
ditifuHii<\m inferptetantur potiOne cadentes, fcilicec e-
bri dulcffq’mma haitts vitae.' EtfenVilli iugntii meiim recipient,
vel Moab olla fpei me®, ad fimilitudinem. Quafi
diqat .-etiam perditiffimi font mihi fadi fjies faturitatis, vt
ollafolete(Tefpes cibi& refedionis. vel idum*a fangui-
nea. Quafi dicat: & h®c omnia feciam non mea ope
Nam quit deducet me de anguftiaiudaici populi in ciuitatem
muhitam,ideft, Vtfiam ciuitasmagna, frequentia totius
orbis munita: qu* etiam dicitur ciuitas circunftanti®,
q5ia circundatludaicam terrain tanquam in medio pofi-
tarn ? Quudeducet mevfquein Idumaam, id eft, fanguineam,
fcilicec gentilitatem fundCntem fanguinem corporis &.a-
iiim®^ H®cinquifitio nondubitando fit. fodgratulando.
Poteft&ficdfei: Quisdeducet meinIdum*am,vttam
. . . • . _ill:
etiam in Idumxam, id eft, in fanguineos calceameri-
tum meum, id eft, in camadohem velapoftplos mebs, &
fi c fobdid erun t mihi alienigenx. Quo duce hoc fiet ? Me
duce, non in quantum homo, fed in eo quod Deus. Nam
quisdeducetme&cxtera. Nonrietu Deus qui repulifti
nos in Adam, vel videris nunc repulifle quantum ad exte-
rius? Reuera videris repulifle, quia non das illis exterio-
rem faluationem,& extera vt fopra.
Infineminhymnis PfalmusDauid* L X
Xaudi Deus deprecationem meant, intende or ationi
mea. Aftnibtu terra ad teclamaui, dum dnxiare-
tur cor meum, in petra exaltajli me. Deduxifti
| me,quiafabusesJpes mea, tunis fortitudihis a
facieinimici. Inhabit abb in tabernaculotuo in fe-
cula ,protegar in velamento alarum tuarum. Ouoniam tuDeus
meusexaudiftiorationem rnedm, dedifti bareditaim timehiibus
nomen tuum. Dies fuper dies tegis adticieS, annos eius vfque in
dtemgenerationis &generattorn. Permanetinaternumin con-
Jpeftu Dei, mifericordidm & vmtatem eius quis requires ? Sic
pfalmum dicam nomini tuo in feeulum fecuii, vt reddam vota
meadediein diem., .
Verba huius pfalmi referenda font in finem, id eft; iii
illumqui finis-eft, non in hiftorialem Dauid* attribueii-
daipfiDauid, id eftvdignioribus membris. habendain
hymnis, id eft, in laudibus. Agit ergo ecclefia in perfcdi-
oribus membris gratias Deo , quodfociteos fines terr® j
quod in petra exaltauit, quod deduxit, quod hxredi-
tatem dab it, Poteft etiam legi in Voce capitis, fed prd
membris.
EXaUii Deus deprecationem mtam, id eft, orationem fa-
btam pro peccatis meis , qu® contraxi & quotidie
contraho neceflitate vi®. vel pro peccatis commembro-
rum ,qu*infirmiora fimr. qu* mea reputo.quia invno
corpore fi patitur vnum membrum, compatiuntur Sc alia
membra. Intende or ationi meaBsOtx pro perfeuerantia bo-,
n * vir*. Et merit© exaudies. quia a fitiibus terra ad te cla•
amplafiam, quod etiämin terrenis regnem vt étiam illi w ,«i.ideodeuotione&opereomnem intehriönéin mé-
ni*e veneren. tuIr.,. .q-u..i, noIl dn. t. A à -m e .p rofric_e_r_eM. q Iu i a v»t. dJ 1i/b1t»u . J .A .... » » J.. ... rt C —liât« — .AHM. A J a/1 —
eft, Idumxa interpretatut téfrena. No»»« tu Deus, fubau-
dis deduces, qui repulifti nos ? ' fobaudis in Adam ,•& nunc
etianuepéllerè videris. quia non exibis in virtutibus no-!
ftris , f d eft, quia àperte non agis nobifoum, vt Cum patribus
noftris êgifti,*quando vnusperfoquebatuc mille,
duo fiigabani:decern millia. fed potius pateris nos affligi
exterius^vt liberes interins. Ef quia non egfedierisin virtutibus
noftris, quia fôris non libéras, da nobis interius fubau-
dis auxilium de tribulatione, fobaudis exteriori, id eft, fàc vt
perpatientiamnoftram 8f. confolarionem tuam, ipfotri-
bulatio fiat ndbisad pfobatiortem; Ideorogo interiorem
faluationem & non exteriotem; quia vana eft fàlus homi-
nis,id eft, quia exterior nullaèft. Et quia vana eftfaluS ho-
minis, in Deofaciemus virtutenh id eft. fortes erimüs patien-
do, petfeiiéVando hic.de tandemipfe'adnihilum deducet tri-
bniantes nos cohbertendo, vel tandenx inefficaces redden-
dô. Vel faluum fee non in finiftca tua, id eft,in his temporalibus,
fed ifidexcetatrtasid eftiinbeatitudine xterna.- Et
quia ilia ,rogoqu® rogandafont, exaudi me. Quodreuera
faciet Deus pater, qüia lbcütus eft hoc, id eft, promifit fe-
fiepeténtfes ex^ditbrurtf'in fahéïb foo,id eft, ift filio foo.
Qjubdèuhqüfpetieritts patt ern in hoihinemeo, dabtt vobis. Pot-
eftdefic?diei\: Réuerafôluum facibc, qniaOètts paterlo-
cuc\ 1Seft îh fhnxSbo, id ettiloquetur ib filio foo, ficdicens :
latabor; id tftflxcanter complebo ©bediehciain, & p»rw-
WSichimafn.-eodem modo vt fopcaf Et conuallem taamadte
promerendumdirexi à fini bus terr®, id eft, o-
mnes terrenas concupifoentias in me finiens, à medio
terr* •, procul me am ouen s. dum anxkretuf tor meiim, id
eft, dum nolui hicefle abfque labore & tentàtiorié. Seid
enim quianemo non tencatus, fibi eft agnitus. Nenio co-
rondbiturnifiquivicerit. nèmo viâor erit nifî qui certaüérit.
nemo autem cerrabit nifi hoftem habuërin Dum àri-
xiaretur cor meum, id eft, dum aiigeretur timens non Co-
lu m in his qu® hie amara, fed etiam in illis qu® videntuf
dulcia.axiaretur dico, non tarnen foperaretur, ideo autem
non vineexetur, quiai» petra exaltajli me, vel exemplo hu-
militatis & patienti® Chrifti filii toi conformando foli-
dafti, vtficutilletentatuseft&paflus, &non eft motus,
ita & ego illius veftigiafoquens. Exaltafti dico a turbine
huius procellof® Sc xrumnof® vit®. Et aXaltauitin pétra.
deduxifti me per femitam iuftiti®, vtper cas ad patriam re-
direm.
Tu deduxifti, quia dux in teipfo prins tentatus, prias
paflus. Etinreduxiffi, quia tu via. iuxta illud j Qua ctepit
lefusfacer e & docere. Hóe modo docuit, per quam viam fit
eundum, fcilicet prius faciendum & pofteadoceiidum.&
ad fo duci t, quia ip fe pâma eft. Nemo enim extra- ilium
ad patriam peruenieti ideo tues du&or mihi tendemi ad
patriam, quiafattus es Jpes mea.
Dcfperarem illuc peruenire, nifi tu præcederes per
dura, per afpe;^, moriendo & reforgendo. oftendifti.
mojiendo laborem » reforgendo premium. Du® font