.040 Pafchafij Ratberti
docet tninas,confilia,blalphemias. probra,nec poteftas in-
ftdlantium,quiadiesiudicij nulla hxcatque inania,decla-
rabit. ki ,
Qv_ov dico robis in tenebris. diäte in liimtne, &quod in
aure audttis.pradicate fuperretta. ] Ergo in tenebris quid
dicii? Non putode his tenebris dixüle quos cernimus,
quia nec Saluatorem in noth bus raulta dilputafle legi-
mus:led de his tenebris vtique dicit,dequibus Ioannts:
Et lux, inquit.iw tenebris lucet,& tenebra earn non comprehen-
derunt; Quod fiapprehendiflent, vtique non tenebr«, fed
lux in Domino dient. In his ergo tenebris Dominus
loquebatur; quia omnis fermo eius carnalibus tene
brx firne,& verbüß eius infidelibus nox eft. Ideo quid-
quidaut fcetetoquafiadhue in tenebrisillis,aut iijfigu-
tis & arnigmatibus dixit,iubet pratdicare in lumine, id eft,
in manifefto coram hominibus;6cqu$cunq; in aurib qua-
fi fub filenrio doeuit, mandat ac fi talentum comiflum ex-
penderefupcrte&a. More liquidem Palxftinx Prouinci;
loquitur,in qua fuperte&adeambulatoriaerät, inquibus
quam fiepe loquebantur ad populum. Vnde 8: Dominus
prxeoniavitae in excelfo proponere iubet, & conftanter
annunciare,quidquid fanefci prsdicatores, non tantum
aure corporis,quam & aure mentis intus audierant a Do-
'mino.Sicdidumeftadeofdem: Vobis ditwn eft nojfe Myfie-
rium regni Defeat er is autem inparabohs. Et ideo quod aure
cordisintus vereintellexerunt, rogat vt ablq; formidine
ingerantomnibuscognirionemvericatis in lumine; quia
ipfiluxcffe&i funt per rcuclarionem veras lucis,vt omnes
a luce illuminentur.
N o l i t e timere(inquit)eorqui corpuseccidunt, animam
aut cm non pojfunt occidere.] Firmat eos in prsdicatione
permanereintrepidos; quia etfi corpus cruciari poteft ad
tempus,animaqu«vita corporis eft laedi non poteft, vel
occidi tonnentis, quia immortalis natura eft, (nam mors
eius aliaeft)neque cam a corpore quifquam poteft euelie-
-rcj nifi velitautpermittat Deus. Sed & in hpc teftimonio
animaduerteredebemus, contra cos qui dücuntanimam
cfle corppream iuxta craflltudinem corporis noftri, Sc
corporeis lineamentis metiri;non valentes aliud intclli-
gere obtufisfenfibus.quam corporum formas 6cexem-
pla.Quod Dominus hoc loco dcnegatcum dicit.quiacor-
pus poteft occidi, animam amern non poflimt occidere.
Quia anima non eft corpus quod poffit occidi: quod ii efi
fet, mortaIiseflct,ficuteft corpus.Etficutcorporeatranf-
eUnt omnia,& finem habcnt,perttanfiret cum eifdera v-
tiqtie ad interitum, fi eilet tale corpus} quod nunc non
poteft-, eriara cum eft in fiippliciis. Vnde mox Magifter
Sed potius, inquic, tum timete, qui poteil animam & cor-
pusperdere in gehennam.] Vbi vera reüitredio pfasdicatur
corporis,quia nilireliirgeretadvitam,ingehennam mitti
non poflet vt fenriret. Nunc autem quia 8c anima occidi
non poteft>& corpus de mottetelurgere habet,illa timen-
eß eft mors, qua fimul corpus Sc anima etiam fine fine
torqueri poteft* Porro gehende nomen in veteri Tefta-
fcento non inuenitur,(edprimum in hoc loco a Saluatore
Eionitur. Diciturautem idolum Baal fuiftciuxtaHierufii-
emad radicesmontis Moria,vbiSoloasdefluit. Et h«c
pleniffimc déclarât,dum ait: Tranjeunt a coloren'tmioadfrt- ;
gus. Qua: reuera iuppliciatefte Deo magis timenda lune i
Sc formidanda, quam momentaneus dolor corporiS;
& feparario anim« à corpore. Quia tune anima licet fit
inuifibilis, & incorporalis, fecundum noftri corporis
fubflanriam,fimul cura corpore punitur, ôc fupplicia fen-
riet fempitema, cumquopeccauerat prius, cum effet iri
hoc fxculo. . 5®
N onne duopajfcresafftvancmt ,& vnmextüismneaiei
fttper ten am, fine pâtre veftro?] Saris ieitur abundcq; Magifter
veritatis luos euidentiffimis inftruit exeropüs ne ti-
meaniin pîæfenciarum.ôc ideoadhucexaggerat Del pto-
uidentiam,fine qua nihil accidit in terra,quia ipfc éft vir-
tus & poteftas. Ac fi dicatqf,fi paru» animalia Sc viliaabfque
Deo au«ftore non cadunt in terra, fed in omnibus eft
illi poteftas Sc prouidentia,ica in minimis vc quæ peritura
funt,non fine Dei pereantvoluntatç: vosjquiaecerni eftis,
non debetis timere quod ablque Dei prouideritia viuatis.
Nam Se ifte fènfiisiamfiiprapratmifluséft, vbi ait: Rejpi-
cite volâtili a c<tliyquomam nonferunty neque mttuntyneque con-
gregant in borreis, & pater veftercceleftispafeitilla. Nonnema-
gis vos plurisejfis illisHc u cart era quæfèquûntur; Verunta-
men quia Pàulus ait : Nunquidnon de vobis cura eft Deol Re-
â e quæritur, quomodo etiam minima quatquc»Dei re-
gantur prouidentia, fi de his nulla eft cum Deo: vel quomodo
ad voluntatem eius manentautdecidunt, fi non
regunmr arbitrio ? vbi prudens Le^or, togo, quod iam
olim à maioribus præmonitum eft, caue fuperftitiofam
intelligentiam, Sc ne dicas quomodo auium &beftiarum
ipfe per le Deus, etiam & rauljarum, feu rcrurn omnium
difponatcuentus? Qqinimocrcde veraciter,quod
fie omnia formauic Sc condidit, vt efiènt lingula infiia
conditio ne prarferipta ac dilpofita, legibulque natura-
rum deuinâa. Quod quia lemel voluit, fie permanent o-
mnia, & finiunt vt voluit omnia. Solus autem in hoc
mundo ad imaginem Dei creatus,arapliori gratia fùbli-
matus,ita vt filius vocenir Dei iugi prouidentia guber-
narar &cura pietatisdilponitur. Vnde quia de illis non
curât Deus ad *tema,omnino in prima conditionc ma-
nent.qua voluit&difpofiiit vt manerent &eflènt. Solo
autem homini propter qùem cun&a creauit, vt ad «ter-
nam perueniat grariamimpendit,& bénéficia praftat,nec
non Sc prouidentia régir. Cætera vero omnia, vt dtxi,fic
accidunt Sc recidunt, vt ipfe voluit&dilpônit. Et ideo
nihil fine voluntate eius fit in terra, etiam necin minimis,
fed omnia alùntur eis benefidis ac lùbfiftunt,& ycftiun.
tur rerum operimeritis-/ Quapropter b homo ratione
prxdiues,(uperftitiofadeuita,&modos loquendi fimpli-
citer inteilige. Nolotibitribuas, tu«que natur«,vtScri-
pturas ad tuum redigas intelleâum, ficque tibi omnia a£
lignes, vt Deo nihil tribuas, à quo lùntomnia. Hæciddr-
co longius peroraui,ne mens lua decipiaturignauia,quam
diuina virtus tantis adhortatur documentis Sc gratia, tan-
tilque illuftratur benefidis. Porro quod ait : Duo pajferes
ajfe vaneunt,ideo didt, quia fie erat confiiettfdo. in Tem-
plo, vt pallères & reliqua qu* in Sacrifiais offerebantur,
v«naliaefient,vt aduenientes de fingulis ciuitatibus par
rata omnia haberent. Sed Euangeliftaduostantumideo
vidçtur dixifle palleres aile mercari,quatenus intelligeres, Ivallisfiiiflelegitur.in qua paruacampi planifies irrigua e- . I . .
rat,&nemorofà,plenaq-, delitiis;qui nimirum locus ido- iftatamvilia non fine Deo elle, autinterire, multomagis
lo Baal fuerat confecratus. Proh dolorl gens perdita ad tibi corpus & animam non deperire; cum pro iftis alfis
Hier. 19.16
tan tarn infaniam dcuencrat,& amentiam, vtrelido tem-
plo, ibi hoftias immolarent, Sc läcrificarcntDiis.Quo lane
fa&o nihil de men tius inueni tur; vt propter delitias,re-
ligionem defererent Dei, infuper filios luos dxmonibus
cdnfecrarent, vel initiarentper ignem. Appellabatur autem
locusillegehennon,ideft,vallis filiorumErinon;fic- üt in Regum & Hiercmia, neenon Sc Paralipomenon legi
mus. Vndc 6c Hicremias Comminatur,immo Dominus
pereum, locum ipfumimplcturUm cadaueribus mortuo-
rum,& nequaquam amplius vocetur Tofeth Sc Baal, fed
voceturPolyandriam,ideft,tumultismoircuorum. Huius
nimirumlod vocabulo,futura pcCeatorbm lüpplicia Sc
poenseperpetu«,quibus peccatores crudabuntur,deno-
tantur. Porro duplicertleiFe gehennarn&peönam lob
diftrahitur, pro te Chriftus Dei Filius fit venundatus &
peremptus. Adhuc autem ad Dei prouidentiam com-
mendandam,& rimorempellendum,propónit quod etiam
noftri capilli omnes Deo numerati fint. Vbi ineffa-
bilem Sc incomprehenfibilcm de nobis mulriplicac &
commendat curam. Sedmiferi &vani,qui Temper bene-
;fidaDei, 6cimmenfitatemlapienri«ad calumniam ver«
tuut pro mi ilbrum, dum dicunc quod (uperflue,decifi capilli,
auc quoridie deflüentes, reparandt promitcuntun
relurredionem carnis noncredences,&nolunt,intellige-
re dm SeripCura, prxfertimquia non dixit, omnes red-
dendi fqnt, vel feiuandi, fed omnes numerati func,eo vri-
que numero quo creatifiint. Ët vt ira fatear, codem pon
ddre Si menlura qua menfi funr.quia vbicunque n umerus
8 I U '
éft,ibi6c feientia numeri demonftratur. Licet etiam ad- Qüoniam Magifter inetfabili Viiccuis gladio pemngente
hue velint 6c hoc vaniloqui repteheoderej quod fiiperfluä
fitÔciftadinumerario. Quod fi^igitureis luperfluavide-
tur,cogirent ne forte eiüs läpientia,qua cuntfta creata funt>
6c ipfa fuperflua mere iudicetilr. Gui quam reifte di-
citur: Omnia infapientia, deinde in menfura. & pondéré i & in
numéro tufeeißi. Qupdfiinhumefocumfta creatalunt, v-
fique & capilli;&quia in numéro creati, Vere numerate
funt. Vnde quia in præfeienria eius funt.multo magis anima
6c corpus, ob cuius decoremifti creati hint. Verum
in omnibus diuinus Magifter fidem corroborât difeipu-
lorüm; quia fi illa qa« decidunt 6c pereunt,Deo riumera-
ta hint, Sc compreheufain numéro 8c pondéré^ ac menfura
---- ----- vfqueadditiifibneman^^com^tUnqttpqp dcmedulkrum
cuntfta dilcreiiirj vt ex omnibus eligeretur vha Ec-
clefia,in qua requiefeeret, & fececneret paieasàfitimen-
tp. Vnde quaelb, lector,& ab exprdio huius infticationis,
quam vehemens fie ferino.quamlùblirau prçccpta.quam
vitrapmnem Philolophiam oratio, perpendas. Vbi re*
fpondent primis fécunda,pofteriora fupeiior.bus; orania
complentur omnibus,fi quomodo Ghriftus vnum martp-
rij fui expleat corpus. Hinc in fingulis fententiis vna elt
ferles caufarum,& contextus velordo narrationis. Patres
quoque huius doiftri næ partibus confenciunc, Sc touiiiut
vninerla. Ita vt hoc teftimonio videacur mirabilis-artifex, I
ferutator n ntirariim, etiam profunda q usque iii in tim is |
rimare vifceribus; dumper gladium verbi filium à pâtre I
di ui dit & filiam à 1 harre. Grandsuain quoque «tatem de- j
fereiis,Scfemperin hoclöcoparencum iunioresallumés. 1
Nimirum quia feriorxtaslongioribus Sc diuturnis male
allueta,velimp!icata erroribus, vix aut nünquam abfolui-
tur; quia fic eft qiiafi à natura pefliinsvit« longa confiie-
tudo. Iuiiior vero ætas faeilius reuocatur ad fidem, Sc
qus rationabüia docentur efficacius capere probatur, &
credere quam cirius. Non tarnen ideo dictum eft,Vt multi
ex parentibus non crediderint priufquam filij,fed quod
frequentius eft à natura, benignus Magifterinrromittit.
Non enintjinquit, vinipacem mitteré, fed veni feparare fi-
liuraä pacre, loco Icilicet, vel fide,feu liioribus; dum de
infidelitate conuerticurad veram fidem, de morte ad vi-
tam, de praiiitate ad reäam, qu« in Chrifto.èft, Sc veram
yit« viatn. Sicque fiunc inimieihommisdomeßieietus,cam
inlurgunt filij in parentes, Sc parentes contra filios, aut
nurus contra Ibcrum, feu focrus contranurum,ica vt nul-
li fit tuta vbique locietas. Vel, inimici hominis, id eft,
Chrifti, qui eft filius hominis,fiunc donteßtei eius, dum Iu*
dæiapoftatantùr àfide.qui'erapt amici pritis. Quidam ve-
ro.quafi fiibtilius voleces di ftinguere,wi?wia hominis prius»
deinde inferunt,domeftici eius, vc fubaudiatur erunt. Vc qui
priiis fuerant iniinici,fiantdemüperprædicationem verbi
domeftici Dei,ficut faifta eft ornais Gen tilitas gentium »
Separatur autem fpiritalicer omnis qui ad Chriftum venir,
àpatre Diabolo; filia,id eft,Ecc!efia,a Gencilitace fiia. Nu-
rusalbcru.dum Ecdcfia fidelium diuiditur à Synagoga.
P oteft Sc moraliter hic locus acciphfed hoc Leétori s arbitrio
ad percradbandum relinquo, quia hec nos hoc Euan-
qua condita funt; multo magis corporum noftro-
rffm nullus proDeopertimcfeendus eft cafus, maxime
in eo quod ait : Quia mtiltispafferibusy meliores eftis vos. Nam
illa Omniapöft modicum non crunt, homo yero ad «cer-
nitatem vocatus femper in «ternum erit. Quibus do-
«ftrinis ad fidem larisabundeque inftituti,audiauius quod
fequitur:
Qv i confitebitur me coram hominibus,confitebor érego eum
corampatremeo.~\ Acfi diceret,quales mihi telles eritis co-
ramhominibus,vtvita,moribus,confcflxonemeindefeffi
prædicetis terris,faii vos,apudpatrem, cuius öcfilij eftis,
teftimonio in cdelis commendabo. Ad hoc quippe tocum
valet quodpræmiferat.vt in hoc teftimonio fidei permanentes
geliura tripliciter exponendum lufcepimus.
Qv i amat patronfuumautmxtremfuperme, non eil ine
digntu.] Pröfe&o quiadixerat: Veni feparare filium aiuerfus
patrew, neputarecur fibi elfe contrarius in eoquod iubet
diligere patrem,temperac modum,& ofténdic,quod non
prohibeat pattern diligere vel macrem, feu cæteras affinfe
rates: fed vc aemo pictatem parentum aut carnis præferrec
religioni Chi iftian«,quia rcnafeimurôcadoptamur vt filij
Dei fimus & nominemut. Docet itaque caritatem ofdi-,
natam habere,vt primum Deum ex cot(Tdiligamus, deirj^
de proximum ficutliofineripfos. Quodfi*hi dno amotfüs
fimul teneri non poflurit,potius in Deum pietas cenehda
eft,8c feruanda fides. Vnde in lege iulïùm eft, ne Sacerdos
hi per patreautmatre concaminaretun Ergo in odinibus
vfq; ad palmarn martyrij fortiter decertare'c.Qua-
tuor liquidem modis indiuinis literis confeftio diciturSc
duobus in locis. Eftitaq; confeftio laudis,eft & gratiarum
a£lio,quæ femper fit in coelis; tertiayero confeftio pecca-
torum,qu« nunquam proficue fit nifi in terris quartaeft,
de qua hic agitur,iri martytio coram hominibus, in tem-
porejvtynulqciilq;eamrecipiatcoräm patre & Cora fan-
élis Angelis itiætemitate. Quæ negatio vel confeftio,non
tantum verbis accipiendaeft, quam & in omnibus bonis
operibus Sc puritatecordis. Vndeè contrario Ghriftus e
leélis: Venite, i n qui t, benedifti patris met. Et reprobis: Difce-
dite à me opèrarijiniquitatis,qu 'taneftio vos.
No Lit e {in<\mxyrbitrari,qHiavenipacem mitterein ter-
ra. ] Quærcudum e'iït t,quod cantatum eft ab Angelis in
ortu Salua!toris,quomodo accipiendum fit: Gloria in exceU
fis Deo>&in terrapax hominibus. Quod contrarium eft huic
loco;nilï quia addidit: Bonce voluntatis ■ quoniam cum ait:
Pax hominibus bona voluntatis,fepztzuiteos ab his qui liint
prauæ volimtatis. Et Dominus cum ait: Pacem meam do vo ■
bù,Colis lùis probatur dixiflemembris,quibus pax diligen-
tibus Deum feruatur vlque in finem.
' Non veni pacem mittete,Jèdgladium. ] Gladium vtique
verbi Dei,de quo Paulus Apoftolus: Et gladium, inquit,
Spiritus,quod eft verbum Dei: Quia DeUs Spiritus eft. Hic
ellautem gladius, qui procedit de ore Dei,vtraque parte
acutus. Et bène ex vtraque parte acutus, quia «que
perimit peccatorés 6c impioSivt morianmr priuspeccatd,
ôc deinceps melius viuant Deo «que etiam hoc gladio
verbi feriuntur qui nolunt conuerti ôc âgere poeniten-
tiam vt mortui Deo, mâle viuant perempti fiippliciis « -
ternis. Hic eft gladius,quo açcingi incarnatusàpatre iu-
betur : Accingere, inapiit, gladio tuo fuper femur tuum potentiffime.
Q u p nimirum gladio,dum fibi fponlam ducit,venit j his virum EuangelicumdepingitSaliutor,informat 6c in-.
debellarefibiq;profternereomnes aduerfarios fuos. Vn- llruit. Ideo n o p necelfeellqu« tradlamus lingula ex-
A»C,nn-.M*. ■ * .. jTcellenrius'maghificare, ktius protrahere} quia ipla p et
fe Ihot grandia, 6c magnam vim habent cogitantibus ea,
ita vt ab inuidis 6c smulis diuina efle cenfean tur, & extor-
queantnccefleell veritatis confelfionem. Etnotandum,
V e n i enirnfeparare filium aduerfat patrem, & filiam ad-
Uerfits matrem,t&nurum aduerfiufier urn fuam, & inimici bo-
minis domeftici eius. J ISfifi enim nobis hæc diuifio ex vfii 6c
confijetudineiam notiflima eilet; valde obfeura videretur
diligere iubet ex !ege,&, de difi élione ante omnia tanta ta-
liaq; vbique mandat,quid fit quod tam contraria infert,fe
venillè non pacem mittere,fed dilcordiam & gladium. Et
raâumeft feminantium impietatisauéloritas clementftfi-
Wii SaJuatoris. H ncodia in principio prædicarionis vbique,
, --------------------_ — quod filium, quem feparare Veriith patre, adhuc monet,
huiufmodi locutiojquOd Dominus,quimatremvelpane ! he fiipra Deum diligat patrem. Sicque intelligendum
dilieereiubetex leffe.&dedilc^Wone anr<* nmnia ranra ra_ ! eft,8cin c«teris gradibus, nealiquis plus quam Deus didefequitur:
hinc bella 6c fediriones,cum gladius Domini, id eft,
ligatur.
Et qui non accipitçrucem fuamér fequitur me,non eft me
dignus. ] Ne forte putares rantum lufficere patrem Teli-
quilfe,nifi colks Sc crucem, addidit, vc neé crucé làtisefle
credei es tollere,nifi fequaris Sc Ghriftum. Vnde 6c in aliri
verbum ptsdicationisccepitdirimere inter patrem &fi- j Euagelio repérimus: Qui non accipit quotidie,quoniam non
hum,inter filtam 6c mat rem .Intantum vt totus orbis con- i femel (ufficit ardorcm tidei concepilfe.fedfemper crux fc-
^ra fe diuifes defeuiret, multalq, perfecutiones excitaret. renda eft poil Chriftum,vc lemper amadus doceatur.Nam
îitht