5 ffrl.lOZ
rfeturt vtpcccrucctn vfncat?vtper Euingelium& Chrifti
ôrâtiam fàdoptetür in filniniTvt per Iffimftionem S R
O Ä S iu iß c c tb t 1 t f ÿ m *>*“ audios, prættrmillo
rnoerbredeinçtedulisludæis.citorequirüntde fedölhciti,.
Si confiicntur i'.m p r ems obedientiam, fe omnia ten-
qiriife. Quibus Dominus: , r t i
A m E y dico xo'js, quoivos quirtliquiftis omma> &jecutt
tßis me, inugenrations' cum federit filins hominis in fide Maieftatis
fit* , fedebitis & vos fuper thronos duodecim iudtcantes
duodecim tribus ifraei. Ecce omnis difficultas vemendi ad
icgnum foluta èîV; 8c omnis rëïhuneratio labons a Dorpj;
no'repromiffàj vbi & confirmatureos fecilfequ* prohrii
fiint,8c perfeétiénem exhibuifle. Quia non fûfSceret fi re-
liOmflèr o«nia(quod 8c Philofophi fécerunt, & multi
afii) nffi f e q t e eflent Dominùm ; non pedibus tantum
oiipd mùlti «inc fàçiebant qualibet excaufa, fed mori-
bys, 8c imùàrionc. Qu<a qui dicit fe in Chrifto manerc,
débet ficut Chriftas ambulauic obediens Deo patri vf-
uiie ad mortî tü , 8cipfe ambulare, vt obediens perma-
neàtviqiièad finem. Quod needura Apoftoli vfquein h-
nem compicüerant;licet iam in prædellinatione Dei effet,
quod futurtmverat. Et ideo tic ptæmia in præfentia-
rum r-ebromittit, ac fi pro meritis, vt fiitura erant. Nam
quod ait n regeneratipne Amph bologia elfe vidçrar, id
eft, âhabi|oita$ diétionis, qûafi ad vtramque parteth poffit
applicari, ficut qn-dam tradunt:, quod itafit diftinguen-
dtun. Quod vos qui rriiquiftis omnia, & fecuti eftis me
infegénmuorie. Quiàin eo tempore Apoftoli iam renari
erat in Çl\rifto fontebaptifmatis.Acfi diceret,vos q feqjc
ti eltis mein tegençratione noux natiuicatis & m lauacro
fidei, in fanâ/ficatiqne xcerri* confecrationis, in adoptio-
rie netpetux hxrcditatis » in refistreétioneex mortuis. Vn-
J de Apoftolusait, Si confumxifiis,çum Chrifto, quafurfum
1 fisntffapite. Hxc eft ilia regenetatio in quam Apoftoli
tu r n fecuti Chriftum, quamlcx dare non potuit, neque
ex lege ita gloriGcari. Sed quamuis hseç diftind o ita ac-
d|iendafit ^melius tamen ad fequentia m régénérations
applicatur, cum fedetîtfilius hominis in lede Mîucfta-
tis fe*; qnandb ex mortuis de cpcrùptione, & de terra^
! puUiete, mqttuieuigilabunt& {u-gent incq.rrupti, Scim-
j mottales. "Quv nimirùm regeneratio, noua quxdam
! natiu tas eft à Deo conftirata & recreatîq : quandocce-
lum nbiniin & terra noua creatur, his qui feipfos renôua-
I uetunt, pcrillàmferundam regenerationem ex mortuis,
! quibps nouuni,tradinir teftainenpim, & calix ipfîus no^
! ui ^ftamenti; c&S prdfcôo prjçmiumeft ilia regenera-
! t'o : fi ci; tôcillii’.s noui atis myfteriumeft hxc renouatio.
Vb. confidepnd'.un quales nati (îimusex Adam, qualefe
qbèVenati in CHiifto, &q''aies fütliri fimus in ilia tertia
luiu ï ate a teini’regenetatioqis. Qubpiam in illa'pri-
^qu*ellinA«lani, omncsîiiiiiraî fumus : inhac fecun-
âa pe>r quan»ad Chrtftumtianfiuimns, 8cfimundiàfor-
d' lS§ renati femus , adhuc tarnen în infirmitatibus ver-
fa iiïn VnddQauA animæ fui loquitur dicens, Betiedic
M ù à mea Domino ?q»i propitid'ntur omnibus inrquitatibus
ttoïsyquifanatomnesinfirmitatestuas. Etideo vidcturmihi,
vt quidam ait, h ic naiiuitasqua vere mundamurà ferdi-
bfis , 8 c renafeii^urin Chrifto ) aefi per fpeculum fieri in
énigmate. In illam vçro regenerationem qui peruenérir,
in quaChriftm cft primogenitils ex mortuis, mundifti-
nius ? rit dcinceps îiife.rdibus;,<8caboinni infirmitatc feu
Fco> tupt’one» fenus 8c incorruptus. In qua.nimi-um re-
gene<acione vcoaformes érunt' fanfîto ccrpoii gloriofe
Çluifti, fedentisin fede gloriat lu*. Tune autem fiiius hominis
ad plenum,fedebit fuper fedem glori* fu*,cura nul-
Ids contemptibilis &mglorius fuerit in regno eiusfc Tune
éti nh ôc otatio é>us ad patrem compléta monftrabitur,
.qua ©rat, Pater clarifie«, me apud temetipfum elaritate, Ccix
m è fM § 0 d ^ w S ^4MÊmu n d u s fiérn. Vérbum eriim
G æcum quod éftl«|* vtrumque figmficat, id eft, & glo-
i iam & elaritatv m. Ac per hoc, qüia 'âlii codices habent
tfarifia , alii vcroglonfica, vnumelfe inielligas. Sed & a-
!ii lia'ocnt, clarifie« me qpud temetipfum V alii vero in finem
h o c quani habuiapitd temetipfum t pri-
. /• ' S® Tnm/.n um« pft (fnfili: flllià cum
fet in forma Dei patris, «ndeni gloriaih & cla'matem
habuit quam parer. Et cum! rellitüit & dönat ei nome»,
quod eftfiïperomrie nomen ,Cjatificatur eademclaritate,
quam habuit priulquam mündrfÿ fieret, apud patrem.
Ethbc eft quod hicînünc dicimr, M regeneration tum federit
film hominis in fide Maießatü fu*. Q$Pa |Peu* y
bum quod carofàaum eft, infede Maieftatis fu* fedebit
& ill gloria. Non alter Deus & alter hoiWö , fed vni» u
demque GhriftusDeus8c homo. NonadoptiâûsDeîfi-
lius , non putatiuUs hominis filius, vt multi hatrcticO-
rum malefènfernnti fed verus Sc vnusDei fil us , verus êc
vnus hominisfilius. Ac per hocquia homo commend»-*
tur,inDcnmaflumptus, 8cDens homo fe^us. Egregie
dicitur ,Vm regeneration cum fiderit filius hominis in fede Mate-
flatisfua; Nevtlüs de'hominé Chi ifto dubifet quod ip(e fit
Deus, in forma Dei, àDeo patre cónfticutus in fede Ma-
ieftats lu*. Etfquiaconformes faâ ierant Chrifto Apoftoli
, Sedebitü & vos, inqu h,fuper thronos duodecim iudïtati-
tes duodtttm tribus ïfrael> vt totam depingerct Senatoriam
dignitatem. Quia ipfe in fede R.ex & Dominus federe dicitur
, intrOdncuntür thröni Apoftolorum, id eft,fedes
duodecim ; quia Grace V r°‘ , 1' tine fedes dicuntur. Et
duodecim thrönos , ad iiidicandas duodecim tribus, in
duodecim Patriarcharum gloriam cöpulauit, ytincircu-
itu thróni viglnti 8c quatuor feniores ledere di can tur, qui
adorant viuenttm in fieculäfieculorum. Sed foli duodecim
hahe iudiciariam accipiurit poteftatem, condemnan-
tés duodecim tribuslfiacl, qui Apbftolis credèntibusiplæ
credere noluetunt, illifque pradicantibus verbayirare-
cipere renüerunr. Infiipet eos odernnt , eiecerunt tan-*
quam malum proprer filtumböminis, & pcrfecuti funr*
IdcOquéipfi mCrito eörum V iuftt.ces erunt, qui feqUuti
lunt DotninUm, quod proprium Apoftolorum fiiit. Iu-
d*i vero tarn Chuftum quam & cos iniufte perémèrunt.
Afthucaurem quidam ex hoc fubfrliorenr fenfum infro-
ducit, nefcio an iecin iorem: 'Dicit enim quod non de fü-'
turyudicii tempore Chriftüs ifta loquitur, fed de yocatio-
ne gentiu m v niùer latu m*- Nee enim, inquir, dixit , cum
vendit filius hominis fedetls lùp’èriedefn Maieftatis fu*,'
fed cum fedèrit in fede Maieftatis'fu*. In fede autem
Maieftatis fii*,ex eo.diet Ghriftum ccepifTe fedefe.exquo
genres ctedere'ccepórttntin eum5 Et èxqüo Chriftüs jeder
fup'er federn lànâam fu* Maicft^ris, ex eo Apoftoli fe-
dfrunt fiiper thronos diiodecim , id eft , in omnibus
Chriftianis fectindum diueefirates animaruTn. Exponit
enim ,quód ficut Iudæorftmpopulus in 'duodecim tribus
fuiediuifus : ßc f8c vniuerfus populus Chriftianüs diuifus
eft, & colkftus cum eißiem qui credideruntex Iud*is,
in duodecim tribus, ftcundum qualdam proprietatés a-
nimarum , 8c diuetfirates cordium ; quas Ibius Deus,
qui nouit omnia abfcondirä cordis , cognölcere & d it
ceryere poteft. Vt quædam anira* fint de tribus Kuben,
qu*damde tribu Simeon, velLcüi, velfuda, feu extero-
rum.Dicicenim quod fiuutomnes Sanóti quinque virgi-
nes pcudentesélfe dicuntur, quamuis lint innumerabiles,
propter quinque fenfus Ipirituales : ftc&omnes pec-
catores quinque virgines fatu* accipiuntur, quamuis
fint innumerabiies, proprer quinque fenfus carnis. Deinde
adiecit, k ficutomnes Ecclefi* Ghrifti, feptem elfe
dicuntur Ecclefi*, quamuis mult* lint, propter feptîfor-
mem donorum gratiam ; vt putaomnis in qüibusabundat
Spiritus fapienti* vna habentur Ecclefia : fic & in c*teris
virturibus Spiritus fanfti^ vna colligitur generalis Ecclefia,
proprer vnitatem eiufdem Spiritus lanfti, quaein
feptem diuiditur, propter diftriburiönem donorum, vt
feptem tantum inuerüantur.' Similiter & proprer dona
lëugra’ias duodecim , quas iri perlbna duodecim vir-
giniim exponit Angelus in libro Paftóris. Si cui tarnen
placeatfcripturatii rctipere, ihüeniuntür omnium Chri-
IhanófOm dtiódecim eftëtribus fecundum gratiam fingu-
læ diftinft*, quasin eildem virginibus Angelus ille defiv
gnat. . . . .
Iu vt omnes animx in quibus pr* cætens virtutibns
pricellitvirtus veriratis,vnanttribus, ficut in eildem vna
tv3»r/*llirvirm«. Sic&inreliauis,quianon omneserati*
inomniin
omnibns *qualitërfiint. Sed vrtus quidem antecellit
in ifta vircüte, altefverain îlla. Omnes tarnen Chriftia-
ni, in quibus habitat Chri ftüs,fèdes fuhr Chrifti. Et bine
eft quod ait : In regeneration ciimfideritfiliiis hominis in fede
Maieftatis fit* , & vos fedebitis fuptr thronôs duodecim. Ex
quo promittit eis témpas Chriftiatiitaris futurum poft
fiiam afeenfionem , quando omnes lüfceperint vërbuth
Apoftolorum in fe, ficut verbunv Chrifti. Illud eft aü-
remtempus regenerarionis, quando homines regenerati
per bapt fmum fa<5fci fiint, & deinceps ex filiis hominum,
hlü D.i. Ex qüo tempore coepit Chriftiisfedere in fede
Maieftatis fit* y fient teftatur Propheta de gentium vni-
tate ac fide. Regnabit Deus fuper gentes :, Deus fedet fuper
fidem fanftamfuam. Quicunque ergo Chriftum in fe cre-
dçndo perfiifte fiifcipiunt j fedes fiinfMaicftatis eius.
Kam 8c Apoftolorum throni lunt, qui eorum lùfeeperunt
doftrinam , quod bene commendans Propheta , Illtc,
inquit, federunt fedes in iudicio, (^loquens de Hierulàlem,
qu* eft Ecclefia Dei viui ) fedes fuper domum Dauid ; ad ,
quam Hierulàlem , qu* *dificatur vt ciuitàs, afeende-
runt tribus, tribus Domini de Gehtibus aggregatairi te-
ftimonitïm Ifraelv quia crédére noluetunt ad confiten-
dum notnini Domini, & ad condemnaronem perhdo-
rum. Sedebunt ergo fedes in iudicio ; quoniam ipfi Apoftoli
fe per qu os prim um Chnftus fedet, fedebunt & ipfi
fuper fedes fuas i id eft, fitpér ealdcm duodecim tribus &
thronos, qu* afeendémn r , & coædificantur in ciuitare il- :
la Hierufaiem ; qù**ft-thronus Dei 8c templum. Ad
quod quærendum, fi omnes ele&i Apoftolorumfunt fedes,•
Veleorumconfortibus , licetad eorum numerum in
duodecim fedibus drfpofiti, quid eft , quod ipfi omnes
rurfiis j fimul cum Apoftolis, iripcrfpna Chrifti vna fedes
feuthronus élfedicuntur > Necenim dixit, cum federit
filius hominis in fedibus luis,fed, cum federit in fede Ma-
ieftaris fu*. Non enim plûtes elfe leguntur, fed vna, quia
non vna Chrifti 8c 'Apoftolorum æqualitas prædicatur.
Quoniam etli amnes Apoftoli vna virtutum genera ha-
buerunt, non tarnen omnia vnulquilque eorum àd perfe-
Änm. Sed vnulquilque eorum in ali quo priuato bono
perfeâior fuit quàm alter ; 8c ideo nequaquam vel inter
ômnes>habere potuetunt doriaSpiritüs fandi, qu* Chri-
ftus in throno luo lolas poflîdet. Quia ipfi omnes in
circuitu throni fediflc leguntur, Chriltus autem fiiper o-
mnemEcclefiam 8cfuper omnem fedein ad patris eleua-
tus dexteramab omnibus adoratur. Verum quod Chri-
ftus omnes virtûtes æqualiter habuit , qri* forte in partes
Apoftolis ad modum fîngularem, infengulis claruerunt,
ChHftus vero in omni virtu te 8c gratia, æqualiterperfe-
<5tus fuit, quilin ipfoomnis plenîtudodiuinitatis,corpo-
ralitetirthabitalfe creditur, othnilquegraria. Et ideo ei v-
naeft fedes cum pâtre, cum quo ab omnibus adoratur, 8c
conglorificatur Deus. Sequmæ
E T omnis qui reliquerit ionium » pel fratrts, aut faro-
tes t aut patrem, aut mattem , aut vxorem, aut filios, aut a±
gros xpropter nomen m eum » centuplum accipiet, & vkam ater-
nam poß debit. Locus ifte congruit cuni iftafententia
quaSaluatorait,Nonvenipacem tnittere■>fedgladium. Veni
çnim hominem feparare à patre fuo, 8c matremàfiîia, 8c
nurum à locru fua, & inimici hominis domeftici eius, de
quo iam fiipra dixi. Sed hie Petro interrogantc in per/o-
na omnium Apoftolorum, quia relponfiim eft, ne forte
poftealegentes h*c Cr^riftipromifla, xftimatent Apoftolis
tantum ifta promiila fuilfe » conlulte fetis lupcraddi-
dit dicens, Et omnis quirclüfttertt, id eft, fiue Iudxus, fiue
Geniilis , feu alius cuiuslibet condicionis. Quamuis c-
riim non ità jierfede.y^Àpqftoli, tarnen quicunque 8c
quantumeurique reliquëtiç, non ob aliud quam propter
nomen Chrifti « centuplum accipiet etiam inpræfentia-
rum 8c vitarn æternam poftidebitin futuro. De qua la-
nefententia mulricarnales dubitant , dum non/enriunt
in prafeririarum, qu* bonalpiritäles percipicanc centu-
plicaca. Vt puta, qui patrem reliquerit rnortalem, çu-
iuslibetconditionis nonnemagis fibielegit, cum Deum
fibi acquiiîuit in patrem ? Nonne in illo centuplicata
«
^bftàt ? Vt illiôhleqùàtu'r diebüsâc hodttbüs,
cuius h*reditatem cum pfercéperit , nutiquam amiïlîi-
ruseft. Qui pnftqtiam fubftantfetn tràdiderit ftiis,nUiu
quam moritur , vt lùos ih pôfterum orphânos relin-'
quat filios. Porto dé fratrihux quid diçarii, vcl (brbrfc
btjs , cum germànitas nulla feîici'or rieqiie Verior,
quam ilia qu* in Chrifto înüeriitur. Sic 8c feliqi o-
mnia, fi verê matrem habuecitÈcclclïarii Chrifti - cum
qua & in qua, quxChrifli ferit oninia, in brifentiarum
habebit bùna multiplicata.
Hinc quoqrie Apoftôlüs Petrusgloriàri liibet filos,
tanquam nihil habences i 8c omnia poffidentes. Ex qùô
loco quidam carnaliter fepientes, inrroducunt mille ari-
norûm fabulamdicentes p< ft refiirreâioiftm nobii
centuplum omniumJrerumquas diinifimus, & vitarh x-
ternamelfe reddendanv. nori1 intelligentesnificarnalla.
Et quod fi iri cæteris digna fit repromiffio, in vxoribus
feeda apparet turpitudo ; vtqui vriam pro Domino dt-
mifent , centum redpiat in futuro. Gum Dominus
dicat in hoc ipfo Euang lio , quod , In refitrreaione ne-
que nubent,neque nubentur ,fed erunt ficut Angeliin calo. Id-
circo talis eft fprifus, vt qui pro Domino carnalia dimi-
’ Ipirifuafia in hac Chrifti Ecclefia percipiet eentu-
plicara, felue lùo thelàuVo in coeleftibtis quo cuntfta re*
pouiit. Qiixnimirum bona comparatiorie8c me ri to lûij
ira erunt mujtiplicia, quail fi paruo numéro , centénà-
rius numerus qui perfedns coronatur in dexriis compà-
retur.
Sedfi omnia quæcunquerelinqui polîuntin hoçf*-
culorelinquimus, nifi vitia 8c peccata primum relinqua-
mus 8c carnales concupifeenrias, parum eft quod agi-
mus. Et ideo mulcum eft t in quo Perrus gloriabatur
dicens, nos qui reliquimus omnia, 8c fequurifumus te,
quid ergo erit nobis i Sequitur : Multi enim erunt primi
nouiftimi, & noutpmi primi. Longe iam retro figura^ de
vocatione Gentium k repulfione ludæorum, Saluator
introducit,vt inftruat difeipufos fuos de tanris myfteriis*
quod none ap rtius quafi condudit ; miroque modo fie
iftam proponic fententiam , vt 8c qu* retro prafigutatâ
feint, manifëftius confirmer ; 8c qu*di&uruseftfequen-
tiparabola, in hoc vno verficulo declaret. Quia Iud*I
quiprimi erant & gloriabantur in lege, fadi funt nouif*
ferai propterduririam cordisfui, 8cprodirionem in Chrifto.
Populus autem Gentium, qui in nouilfima hora
nouiftimi venérunt, 8c crediderunt in Chriftum , fadri
fiint primi. Sed eonfidera quàm prouide Saluator 16 -
quitur. Non enim dixit, omnes qui erant nouifeimïi
primi,fed multi. Quia funt omnino ex'Iud*i's, qui primi
fiierunt. 8c nihifominus, quia credidéruht in Ghriftum
pertnanferunt primi j ficut ApoftoIifuerüntj8cmüL
ti ludæorum defemine Abrah* feeuiidum carnem ; qui
etiam nunc primi inter primos connumerantur, & habentur
in fede. Sicut.8c multi ex Gentibus funt nouijfi-
m i, njhilominus permanentes nouil%ni y qüia aut mj-
luntcredere, autquia male fe tradant, etfi videnturelfe
in Ecdcfià, cum non fine. Vndc de vtrilqüe dieit Àpo-4
ftolus ; 8c quia ex ludàèis feliqùi* làlüx faéh*, 8c q'uiâ
éx Gentibus licetii\radice bont oiiü* inferti videancut,
multipereunt. Nam illi cum ëflenr rami feiæbliu*,propter
incredulitatemfuam . fradtifuntjdcirco monetj qui
infertifunt cum cflent oleafter, rie & ipfi irangantür;
Quia fi nâturalibus ramis non pepercit , ne forte bon
parcat8c eis, qui contrariai uram in ea oiiua inferti fiint.
Vbi nonaudiendi funt, qui voluntaccipere de Angelis
hocdiiâum elfe apoftacicis 8c hoipinibus, quafi quiànti-
quioresfint creati hominibus, 8c gloriofeores, ac primi*
nunc fuis exigentibus culpis qui faâi funt notrfflîmi j 8c
homines qpi erant nouilfimi dudüm, fadi feint primii
Quia etfi ratio videtur vlla eflè , non tamen hicfenluscir-
cumftantiæleâioni^ fan's congtuere videtur. Prafertim
quia retro didta fnnt,& qu* fequuntur in parabola de Iu-
d*is 8c Gentibus,magis congruere videntur. Neç igitur, j
Apoftarici Angéli n a e in hac parabola nouiftimi dicuntur,
eo quod non feint in ordinc corporis, nec làluantur
ficut