i Q+8
j ß
loan. 17. j,
D
Äf«. I7 . J,
Vajchaßj Rißberti B -*’7]
habet mûrs, quiatracfita finit ci •omrfia. Hinc rigi-
tur pacte , quia nemo reâe dùridit nacuram partis
à fiiio, nemo Cacholice diifec.vt hafte vnicatem, ;
fteque infère in vllo aliquam driîimtlicudinenv, per
quam filius non fit in vnitacc riarar* quorum eft_ Spiritus
fen&us, vna commtHiio, vna carkas nattrralis, ac-
que vnitas confubftantialis» Idcirco vniaerfe quæ paths
funcjfimiliter ca&filij funt, quia ci à pâtre omnia
tradita funt» Et ideo prüden ter vt dixi, diftinguendum
eft.vt dicas, ç onfiteor tibi pater, deinde inféras, Domine
«xli & terra, quia eft per nacuram pater, coeli*autem
ac terra: Dominus ac creator» Et hxc (une quæ reucla-
ta funt paruulis, & abfeondita (âpientibus (æculi.quia
fie fuie placitumDeo patri. Hæc propterea dixerim, vt
prudens^animus, fern per vna cum Apoftolis ad ea quai
diuina (unt fenfim in ten tus introducarur. Quia nemo
;teûe (rouie de pâtre aut filio, quæ nolle oporcet , nifi
cui voluerit film reuelare. Neque enim aliquis (cire po-
teft pattern» qui nefeit filium,fie nec filium, qui nefeit
pat rem. Quia nemoalterum fiuealteropoteft (cire. Et
ideo ait ad pat rem: Hoc eft vît a aterna, vt cognofiant te
folum verum Deum, & quem mififii lefum Gbrtftum. Di*
xerat enim fupraiam pater» damans decoelo: Hk eft fi-
Um mern. Dicit $c hic fîlius, Cenfiteor tibi pater. Quem
ergo fimm filium decoelo pater clamat, ipfe filius cun-
dem patrem furnn efle confitetur, parrem & infirmât,
^ed nefolafimplcx confcflîo intelligatur nominum: Jffit
eft filius meus, Et quod dicit, c onßteor tibi pater, ne forte
intdligamus quali fit nuncupatiuus pater, vel adoptiuus
filins, & fit honoris nomenin pâtre, vt haeretici volunc,
propterea adiecit hæc omnia delê, &ait : Omnia tradita
funt mihi X pâtre, & nemo nouit filium ntfi pater, neque pattern
niß filou, & cut voluerit fi aus reuelare. Qjjod aucem
pater filium reuelet cui vult, quid amplius quærere opus
pft, cumiple dicât pater : Hic eft filou meus: 8c ad Petrum
de pâtre ipfe filius ; Beattu es Simon Banona, quia caro &
ftnguis non reuelauit tibi, fed pater meus qui eft in caelis. Ex
quibus profedo verbis pater fenfus, cum ait i Quia nemo
nouit filium nifipater, ntqte quilquam vllo modo,vzdt^nifi
filius. Quia nemo eorum nifi per mürùam teftifi cat ionem
cOgnofcitur,id eft»per patrem filius,ficut & per filium pa*>
ter. Quia tara ignorabilis eft filius quam pater,neCnon ic
pater<ncogno(cibilis,fidit& filius cui traditaiunt omnia.
Idcirco fearres cari ffîmi, vt dixi, hæc addicafunt>'Vc in o*
mnibus nihil intelligatur exceptum quorum eft vna natura,
vnaque virtus, & vna pore fias, arque vna in omnibus
exæquaca Deltas,quorum fecretum cognitionis ad-
inuicem æquale eft. Quod fi corum natura equalised,
æqualis & vktus,& pote fias in omnibus, nullo modo po-
tei telle natdralner,vtnpn'fintquod vo can tur pater &fi-
lius. Et ideo non poteft eflè tantum nuncupatiuus ex nomine
Chrifti, vel adoptiuus vt nonella hærefis aflèrurt.
Qgia vnus eft, neque vt Arriani & cæteri hærecici fenfe-
runt, minor quam pater, Vel aliud quam quod pater eft.
Se^in omnibus hoc edquod pater; & idcirco (olus no- !
uk patrem ficut & ipfe à (olo cognicus eft pâtre. Quorum
iqf naturae squale eft inpoteftate,& difficultas in cogni- '
done mutua nulla eft. Sicque per hæcvnigenicus Deus,
fapientiaDei pat ri s quæ iuftificata eft à filiis fuis, non no- 1
ministantum teftimoniofiliumDei&docetelIè.fedve-
re etiam in omnibus vmtum & naturalem filium, vt vent
Deo flint, quomodo patremnonvnmerfanoucruntlma^
xime rationales creature 1* Cum Chriftus eum idcirco
vtique n o u it»quia ab eo omnino eft. Q u o d ficreatus
podus quam natus videnirin <0 quod àDeo«ft,cirm à
Deo eun&afint, quomodo >non «um exreris patrem i-
gnorat? Sicut & omnia fine ipfe> q u s ab eo feilt ignorant
eum. Sin vero idcirco, quia abeo eft »ei proprium
-eft eum nolle, quomodo non h o c ei,quod ab eo e ft, e-
rk proprium» fcilicet vt vere filius ex natura Dei patris
Qj^im itaque naturam&generationcm» nemo alius
nifi Deus planiffime noutt. Cum ideo Deum felus no-
uiu quia à Deo Patte folus eft. Alioquin fi opus ercario-
nis eifer,quomodo nefcirem ludæi, quis, & a quoeflet»
cum omnia à Deo elfe probantur? Quanutis ex hihilo
fa&a fint. E t idcirco id quod vnde fit ignpratur, natura
Deitaris. eX quae(t,profc&o ncfcitiir; dum vnde fit, nc-
fcitur. Quiaignoraii n on poteft vnde fit» eriamquid-
quid fijdbfiftk ex nihilo. Sed bunc nemo .nouit nki (b-
lus pateryfeut & pater nemo nifi felus filius» Habes i-
gitur leÄor iptopriecatam cognitionis,de proprietate ge-
nerationis, in quo non aliud eft,quam quod inpatre, neque
ad inuicem quidpiam ignorabile exftirifle» Vnde
quæritur, fi fe&fihö, vt eft D eus pater, n o tu s, aut foh
patri filius cognituseft; quid eft quod Apoftofux ait»no-
bisautem reuelauit Deus per Spiricum fandum fuum?
Si autem eis reuelatus eft Deus pater, aut Deusfilius,
quomodo foli fiiio parer notus eft? Nifi quia addidit:
Et eut vdtùerit filins reuelare^ Nec Sn hoc quidem vlÜ etiam
nec Àngelis ita noms eft pater aut films, quomodo
! ad inuicem ipfi fe cognofeunt, in qua fiepe cognkione
mutua,eriamipfe Spiritus fendus connumeratur,vbidi-
d um eft,quia Spiritus fendus retütatar etfam profunda
Dei,qiioniam&ipfeDekaris habec naturam.Dcniö; hoc i
in loco temeritas Eunomij damnatür,qui ait,quod tantî
notiriampätris & filij habeat homo, quantum haB^nc il-
li intet fe àd inuicem, cura longe aliud fît,naturææqualU
täte node quod noueris, aliud reuelantis digrtarione,
qitantüm noueris pro certo Cognofeere. Quærunt ete-
nim nonnulli, quando àk : Et cat Voluerit film reuelare,
Quare non dixit fimulpater & filius»cura vnus eorum fi-
ne altcrojoemo re d e cognofcicur, non confiderantes
quod filpra iam d e patre dixerit,& rcuclafti ea paruulis.
Ac per höc quorum eft Vna n a tu ra , vna ic operario re-
uelationis per Spiritual fendum, in quo referaneür nobis
profunda Deitatis Sacramenta» Quoniam ipfe atn-
borUm fpiricus eft,in quo funt omnia» Verantamen in
hac traditioneà patre, noncoelùm ,& te rra ,& elementa
mundi intelligenda funt, & cæcera quai ipfe fecit &con-
diditjfed ij qui per filium acceifum habent ad patrem.
Vndeolim d id um erat i« Pfeimis : Poßula X me, & dabo
tibi Gentes btreditattm iuam, •& pojfeßionem tuam terminos
terra, quæ ömnia pater d ed it aut tradidit non amific,
fed acquifiuit, quoniam anteainimicierät quos fibi filios
adoptauic. Neqoaquam igitur fta intelligendum eft,
ficut quidam male volttemnt» quafî filius à nüÜo poi-
fic cognofei, nifi à patre (blo, pater vero non felutna
filio, verumetiam ab eis » quibus VolUerit filius reue-
tare. Quinimo fie ïntelligéndum, vt patrem &ipfüm filium
» per filiuii» reuelare credamus, quia vifibilix ap-
päruit» vt eflet interius npftra: mentis lumen. Tarnen
Ccfilius à patre reuelatus eft, vt dixi, & oftenfus,quocuts,
in quo mim bene compUcm, ttCum audite. Et mua Tn_élus ,mihi complacui,ipfttm quia Iu- u*»rkn n. j_è._____ Pdxi
eum non ita eflè credèbant, dicebat eis benigniifimus
Saluator: tièque me feitk, neque vniefimfçitis, nec enim
mquit, k me vent, fed eH verax qui mifit me, quem vos ne-
/Wï? eS° nout tum, quoniam ab eo fum, & ipfi me mifit»
Etideoverum eft, quia patrem nemo nouit nifi filius, &
cui voluerit filius reuelare; cuius profeflîo proculdubio
proptereatam frequens eft, quod felum fibi cognitus
eft, quia ab eo nacuraliter eft; quod fi ab eo eft, & fibi fo-
u cognitus eft, intetrogandi (ùnt Arriani qui crcaturam
éumdicunt. vtrum id quod abeo eft,opus crearionis in
eo eft, an natüram generarionis per hoc often dat? Si
ergo opus crearionis eft, & vniaerfe quæ creata fiintà
. ------— —— HVUUi UKU «b U
Verbo fiio pater fe déclarât» veroum vero filius non fo-
lum id quod per Verfeum declaratur, verum & feipfiuA
etiam dedarat. Vnde quia tradita fent eiomnia,inuitat
ad fe omnes, quia mediator eft, vt eos ipfe perferat ad
patrem.
l Vin 1 t sjnquit, adme omnes & ego Vos reficiani.J Tri-
bus namque modis vocatio ifta legitür, cum ait : Ve-
nire. Vna eft de qua hic dicitur : Venité ad Use, alia eft
qua doceamur, vnde afei VenitifilÇ audite me, timorerfi
Domini docebo vos-, tertia Véro erit in fiituro,quando di-
âurus eft : Ÿtnite benedtttipdtrü mei,percipite rtgnum. Por-
roqnodait:
Qv 1 éabovatû &otterati f/fg.]rudæos fiftiul &Gente* voil.
care vide tur, quoniam alter eofcum,nimio lab ore legis fide
vlla profe&ione vexabatur, alter vero peccatorum d-
nerib.prkgrauabatur» nec furfum ad DeUin,iddla colens,
refpicere yalebac. Grauia quidem funt orieta peccati*
Vnde Zacharias dicit, qüdd iniquicas fedeat fuper ialen*
turn plum hi. EtDauid: Quoniam iniquitatesthea fupergrejfa
funt caput meum, & fictit onus graue, grauata funt fuper me.
Sed&Icx graue onus etat, ficut Petrus docet: Quod HeC
bos .inqüit» nec patres nofiri pörtare potuimus. Et ideo graui-
terlabdiibusfatigatoSi vel oneribus deprelfos benignife
mtis Saluator, ad fe vocat, ea omnia ablaturüs, tanfurri
vc iiigiim eius fuaiie, &onus leue (ufeipiarit »iüxtaillud
[ Ifeix vbi aic: Cognomt bos pojfejforem fuiob, & dfintu prdfi-
pe Domini fui. Qui t per boucm defignantur Iudari, qui
grauilfimum traxetunt iugum legis, &per afinum,Gen-
tilitas Sc irrarionabilis, nimiis onerata criminibus. Vo-
cantut primum vc veniantad fidem, 8c (ufcipiaiit vtri-
que (peciale , Iudxi fcilicet laboris quod eis propriuni
eft, 8c Genres onere camelorum depofito,leuitat em man-
fuecudinis Chrifti. Hoc quippe iugum eft de quo fupe-
rius ait j vt tollac vnUfqiiiique eorum matidatorum Dei
prxeepta, vna cum Sacramento Grucis,vt fequaturChfi-
ftum , quoniam humilis ac mitis eft. B andimenta fi-
quidem proponit credcntibus,vcdifcantabftinerea mails,&
17'P
facere bona. Quoniam nihil fiiauius eft, quam velle
bomim; nihilque leuiiis quam finecrimineviuere»ama-
re omnes, odifle nullum, xterna confeqiii, prxfentibus
non teneri, nolle inferre alteri quod ubi quilque non
vult fieri.
Ex inuenktis, inquit,requiemdnimabusVefiru ~] Anitria-
bus equidem dixit,& non corporibus, quoniam in prx-
fenciarum corpora cruciantur,vt animx a vitiis requie-
fcant, 8c labonbus huius (xculi. Non quod infutiiro etiam
&caro non fitreparandaad requiem,fed vtaninlaiahi
hie in Deum requie(cat,in quo. vera eft requies» 8c renda-
curboni s cceleftib us quotidie»rie laboribus farigata in via
&prcfluri$ deficiat. Sed Iudxi & Gentes fimul vnum iil-
gumferre ubencur,conuindi,& connexi,biniacbinialo-
co caritatis,quacenus feminaverbi elaborantesin Euan-
gelio vberius crefcant,& augeatur meflis Dominica, cum
inctemento frugum. Quod nimirum feauitatis iugum,
crux cft,vt dixi,ipfius Saluatoris. Quam vt ferre poftmius
mox inferc difeiplinam ipfius Crucis.
D 1 sc it E,inqiut,<* me,quia mitis film,& humilis corded]
Alioquin nemo nifi humilis ferre poteft quodiubet, nifi
mitis hxc omnia qux crucis (imtfuftinere. Idcirco difee-
re mandat a fe, non mundum fabricare,non mortuosfuf-
citare,non virtutes fignorum facere, fed humilesefle &
mires,vtpofli nus omnia fuftinere. Et notandum quod
ait: Quia mitis fum hu wilis corde,Cicpndexi nonlabiorum
(uperficie, fed cordis incegritate; neque in vlla compofi-
tione vel deirtftionc habitus, licet 8c in corpore atque
verbo fit(exhibenda coram .hominibus, fed in omnide-
uotione atque abie&ione mentis. Ibi namque primum
ferenda eft, & habenda, vbi Deusvidet, deinde ex fon-
te cordis exteriusexhibenda, vc Deo fir placita & accepts
hominibus. Ideo ibl difeenda eft a pio Domino, 8c
magiftro clemcntilfimo, vbi manere, & de quo manate
pomt ad omnes, Incerea iure quxritur, quomodo iugum
Euangelij lcuedicatur,&prxeepta gratis leiiia, cum
coriuer(b,honfolum venia, Verumetiam gratia prxftatur
&adöptio, Vndeqüii duóbüspr^céptk tota lex &Pro*
phetx adimplehturiperficit gtatiavtcharitas(in quiotti*
ilid peiidehcjihtegra corifertiétilr» öüa toihil eft dulciuS»
nihil ieuitis»nihillu4u(us»eo qudd charitate Dei 8c pro-
klml non Ibliim premimur aüt graüamüt,verürhêtiatn Ilfs
duobiis prxcöptisjVt corifortes fimus Angelis, ad ccelum
Vfque leilamur.
I n tllotemporeabiit lefts fabbatoper fata."] Quod Mat-
cus 8c LucaS idipfumnarrant,fed illihoc ipecialinon aCr
fignantteihporii Vndeapparct,quod Matthxus hid otdi-
nem temporis feruauit, quando relpóndic lefiis,(2ó»fiteor
tibi Domini Pater, 8c deitietps, ex quo narrahdi ordiném
fecutuseft, 8c ideo fignanter aic: In ilid ten;pore atilt lefts
per fata. »
, D i s 0 1 v v I i duiem eius efurientes cceperunt vettere fp'tcas
&manducare. J Vbimira Dei difpenfatio Confidetanda
eft,& geftoruin otdo contuendus quandoquidetrl ab Co
loco vbi ait i Mefiü quidem ntultd, operarij autem panel, vfque
ad hunc locum multiplex do&ritiaexuberat fenten-
tiarum. Quas fane (ententias, prout potili, breUius
quam oportuerat percurri. Sed quid fplendorem diuirii
eloquij habent, quia inagnifida & diuind flint»nullam e-
legmti.ffn verborum adhibui,iiecO:natiitil eloquêntix,
vc pulchraeltet 6c lauaabilis oratio quxfiui, fed tantum»
vt minus capacibus lènflim aperirem •, & quibus infor-
tiiattir perfedl.iS Chrifti difclpiilus difciplinis; pauci$ 6-
ftendi. Nunc vero poft tantairi immenfitatem diuinx
fapieritix, 6c profuriditaterri intelligentie; atteridatdill-
gens auditor, ad quod opus géftórum pius Magifter eos
iiitiicac, quos edocuit lam iamque efurientes : In ilk!j
inqu t, tempore, ac fi dicerer, cum His inftituti funt di-
Abiit lefui per fatdi vt recdrdarerittir eohim qiixdi-
xerat! Quod inefik quidem mutta, 8c operarij eflenc pa .ci. Ad
hoc ergo cos erudierat, vt meflóres dient aiuriianimj
&quodal j prius elaborauerant, ipfi iam meterent. Vnde
8c ipfi ccepdrunt e-flirire, & vellere Jpic.ts primibaiutrij
Nunqnid non anted non éfiiriëtqht» quia taai fignanter
didlum eft quod tunc pririiiim cceperint efurire? E-
fiirierUut plane» fed fie ómriid gerit» vt blend fine fiii-
gula (acra.nentis. Loquitur enim vbiqiie myfticis verbis,
loqliitur locis & temporibus, loquitur rebus 6c geftis
prouidx opërationis. Propterea &difeipulipoft tantam
eXubcrantiam diuini Verbi, poft tam cgrégia 6c mirifica
doctrinarum eloquia, dicuntiir aefi melfotes, per (ata, in
illo tempore, quod iam patri Deo grarias pro lalutedata,
gentibus, confeflus rft, vt idem fenfus (iiperiora & feque-
tia coniungetet, vt quod docuerar,difeipuli opctc com-
plerenc. Ec ideo quam dftpenfetiué dit^lirtl eft» cceperunt
efurire & vellere fpicas, Perpende, quia tunc primum
feruor charitatis in eis coepit abiindantius ariima-
rum falutemappetere, ac CuelleCc homitiès de muridö,
& confricare eos dotftrinis verbi, vt concalc(cerent,&
traiicere in corpus (hum, vt fimul membra Chrifti fie-
rent.Nam meflis in agro, genus humanum eft in muhdh.
Sabbato vero qui viando efliriunr 8c velllnt fpiOas»otium
eft 8i requies abomni opere prxfentis flectili. Noil tor«
pénteS ignauia tudxorum»fed Viantes ad patridm, efii-
rientefque falutem animarum,&euellentcs éas a terre-
nis a&ibus quarum fe (alute diflipuli feftiiiaht fetid re.
in legeaduiterium & in Euangelio concupifcentiadam- | AlioqUiri homini non fetis congtuitcibuS(piearum,ne-
natur; (n quo nec irafei permittitur, neque rependere quedecetptarumelus Vtilisjeftari(|drum » fed fidem fittu-
malum pro naalis; quinimo etiam bona pro mail's im- ri f dti iam (peCies exfeqüiturj 8i Virtus iriterie<fta verbo-
pendere, & orare proinimicis iubet. Porroin lege opera ! rum Sacramentum efuritionis & fetietàtis abfoluit; Nec
requiruntitr,qux Àpoftolus dicit porrarc non potuifle Iu-
dæostin Euangelio vero etiam etfi effedlum nop habue-
ric, ipfe voluntas requiri tur in borto, quæ périclita ta St in
malo damnatur. Sed quia fubtimote prxeepta legis fer-
UantUr,vtviuat homo tantum in eis; propterea grauia 8c
importabilia dicuntUr, Euangelium vero. iam nliis data
gracia quæ eft in ChriftoIe(u,valdeleuiavidentür. Legis
timor poenairi infère, Euangelij vero charitas, fuauitatem,
quia o m ni no quidquid libe t,magis placet. Nam lex ter-
rena repromû tic 8t temporalia, Euangelium » coeleftia
ôcæterna, Ibi fine vlla miferatione damnatur reus, hic è
Bibliotbyot.Patf.Tom.fi. fats 2.
dubiiim,quinfi ipfem quæ latec in geftis Saluatoris , vbi
vel vbi, fententiam düigentius infpicëre voliieris, exa-
minareque quæ fit fingularis intelligentie»intielliés riori
tantam eflè rem quXeft in (bnd vocis vniufeuiüfljlie generis
» quahtâ flint mÿfterid qux intus latent» fi remd-
ta veftis fuérit d tegunienco litteræ, vc iitidd videti 8c
comprehend! pomt véritas. Tantaquippe eft folcftia diuini
opéris,& fepientiaSalüatôris,vt omhibtis rebiis lo-
quatur&fa<ftis,hisquifibife!utemiiluêflTgàrêcUpiiihc,&
accipere. VctUntattteh qüidVcfeuritur (picàrüiii defi atâ
manibus,turgent:a» vitx aufteritas defignatur»& indi-»
T t tt J eiümeft
CApiXîît
Ma. </. }•
tiiciio.fa
E
p