B
C
M
D,
.Tm.%.
lfraelitas faloa'ndos elfe decertnntt. Aliocjum ptohiben-
di voluntas, ne ad Chrifturn venircnt pueri; liberalita-
ri' A poftolkr*non conueniebat. Sed in trt)icani con-
fummationcm ^prohibendoTum inforitiuin1 forrepfit in-
ftindus ^rojfobDominusait > non operterC prohiblri,
quia talium eferegniim ccrlorum. Munus cnim&do-
numSpiritusIandiper impofitionem roanus & 'per ora-
rionem, ceffancelegisopere, erat gentibus largiendum
Quapropter & nos tales effidamur, vtetiam paruultfeniu
fdluenturper nps; non folum non prohibeamttsjjueros
vtvideantur abhminibui f&'ailigmt primât catbedras in m
nagogis, ac carrera. Propter quod fitui coroparantur,
habentes folia^ne frudu. Et vide in exotdio narratio-
nis ipfius populimores. Dicit enim : Magifler botté, Quid,
faciam, quo Vitam aternam pofitdeam f Quiafempcr glorian«
| tes in lege, & per præuaricationfcm legis, Deura exho-
norarunt. Adhuc confidera, quia nihil de cogniiione
Dei interrogat ; nihil de'fide ; nihil vtDeum vere co-
gnofccre poflit, fed hoc, quomod o exfaciendæ légis ope-
ribus vitam aternam pofndeat. Quia omnis fpes falutis
Vcniread Üdiriftam, fed etiam ipficutn pueris effedti tjua- apud Iudaros in openbus c. a t> & non i|i fide. Qlaialfra-
fipucti.inh'nmilitatevoluntatpniDoniiniadimplcamUs. cîlcdando legis mftniam ."in legem îuftiuæ non perue-
Ouiatalcs efftäifunt Apoftoli,bottante«cdocenteD o -1 n it. qnianbn rxfide.fcd ci operibus. AtChnftnsin-
mKo vtilinttbns pucrorum confidentes faâi fûnt elf- terrogantibus «lis alibi:J3«a/ari«n.«vt»pmB«r»p«D«?
dem pnerridüafi nueri, vtpueros lucrarentuB • I rcfpondit.Hateffap« Da , vtcrnUt« a am, qum ,1e vu-
Et notandnm quia Matthäus cnm ob duas canfas fit. Uli autem opusagnmonts Del négligentes (emper in
oblatos dicat eoldem pneros , non ad eafdem düàs in- operibus glotiabantutj &deopenbuslegls, quafieipne-
y . a. > . fedV__ îr*_. rr^n'iia Ptirrm-n.tulitin firttm qua* feejuuntur. Etct . , „ inftirinm Dei annlaudcbâr. EtDroDtcrca
quit> W4Mi«j abiitmde, &non addiditquod oraflet. Polecat
enim ficdicere , & imponens foanus &orans, ab-
iitinde; vbi forteahquodlatet facramentum , quafi iftis
hoetantum fofficcret', quia impofoit eis man us; maiori-
busautem feruatuforatip Chrifti-,qui poflunt caperenbn
folum impofoionem manuum cius (uper fe , verumet-
iam orationem eius ad patrem ,'qua orauit pro fe. Porto
vtdixi, minoribu&p^efiS forte nifheitimpofitio manuum,
quibusco- tangefe dignatut. dieens, quod talium fit re-
gnuip ceeloram. In quo ho tatuf, vt nemo fit tam lapi-
ens in Ecclefi-vDci, quigloriari debeat adueifus paruufos
Chrifti. Quoniam non eorum dicit efle qui font fine
fenfo»regnunr cceiorum, fed talium qui per huntilitatem
&iveram innoeentiam,faQ:i font fieut pueri.cum fint ien-
fo pdtfedti Sc intclle&u. Quem fane fenfom apertius
cOmmendatLucas Euangclifta, dieens: Amen dico vo-
bis, quinon receperitregnum Dei ficu* puer, non intra-
bit iiMud. Quoniam perfediores funcetfi pucri dican-
tur, qiiiregnum Dei non ita recipiunt vt oportet. Et tcce
vnus accedtns dixit ci: Magtfter bone quid boni faciatn, vt habeam
vitatn aternam ?Sjepe fuperiusdixi > Sddifturus fom fra-
tres, quod omnes Euangeliorum fententiae, omniaque
geda, plena font facrarnentisj ita vt qu2- futurafont, de
bisque inprajlcntiartimgeruncur , praemonftrentur. Sic
quippeChriftuS'pletumque fblet, quando de myflerioa-
licuius reilocucurus antefotroducit corporaliteraliquam
adionem, velfencentiom, idipfomfignificantem, quod
aut p stetiti eftopens,aut fiituri; vt ex eo occafionemin-
ueniens corporalejn narrationem royfterii, quampropo-
fnic exequatur; vtputa de compefcenda Pharifeorum
iactan iaapud Lucameum locuturusfuiflet, introduxit1
prirtium bydropicum & fariauic, quatenus in co porali
tumorc-bydropicar Infirmitatis PharifieOrum iadantia
perpiogeretur, & inflatio: fic & hie, fieut & in quarn-
pludmis locis, huncintroducit adolcfcentem,eumdere-
puhif ne Iudxornm & eledione Gentium , myfterinm
exponcre voluifTec ,e quod & retro iam prarmonftraui-
rrijus in paruulis. Vnd^&infine huiusloci,cumadPe-
trumfermonemconclufiflet,ait: Multi eruntnouipmt pri-
mi» & primi nouiflimi. Ac deinde ex hoc totam illatn
quae fequitur parabolam componit. 'Quapropter & hie
pi j mu m.; propon it huncadolefcentem diuicem ,acleuem,
gloriaoteni > & ainpliu« amanrem bonafua carnalia,quam
.ccelcfiiaChrifti prorhifla, vt in perfona huius adolelcen^
tis rota Iudaici populi forma exprimatur& paflio, propter
quam Chrifto credere noluerunt,ideft, propterlibipla-
centia, propter ia&antiam , propter quaeftus,quos capie-
bant ex^legc. Propterea quaecunque dicuntur de adole^
rôgatiua Pâtrum, iuftitiam Dei applaudcbat. Ér propterea
Deiagnirionë perdiderunt,& opera iuftitiae nuhqaamim-
pleuerunt; quiavirtus facienda* iuftitiae,agnitio eft.Cui dicit
Mas, Quid me diets bonum'* Nemo bonus ni ft vnus D eus. Ar-
gutarefponfio: Non quodrioneflèt bonusipiê, cum effet
filiusDei,&ipfe Deus.. Sed itaIudaeos,reuocat peri-
ftum, vt intêlligant & ipfum Deuin , cum fit lpfe Deus*
boni Dei filius, & nihil aliud: quam bonus Deus. Quia
bonus Dens pater,bonus Deus.filius,bonus Deus &Spi-
ritusfan&us. Et non tres Dij, fed vnus bonus DeUs. Ac
per hoc non dixit, nemo bonus nifi folus pater , fed nemo
bonus, nifi folus Deus i eo quod iftæ tres perfonæ,
non fiint nifi vnus D,eus. Veruntamen Iudaicus populos
vnius-Dei habeps cogniciohem, nec filium Dei,neÇ
Deum trinum m perfonis , vnquam intelligerevoluir.
Hac ratione Chriftus laudem fiî)i oblatam ab eô repulit,
quia non quafi Deum bonum veneratùs eft, fed quafi hominem
, bbnutti eum d cebat. Vnde quantum adlu-
daeosfpedat, qui vnum D eu mcceli colebarit, &Chri-
ftumDci filifim non cognofcebanc, nemo eratbohus nifi
ynus Deus. Apudfidelesautem fieut vnuB Deus pater
eft bonus, fic & vpigenitus Deus bonus , atque fpiritus ;
fandus vnus> Deus bonus , non tres fiquidem boni ,
, fed vnus Deus bonus, famous, & ijuftus, & omnia ilia
quæ de Deo cfTentiàl ter dicuntur. Idcirco non à deita-
tisfenatura exclifit,fed ipfàmnaturam bonamDei vtiq;
laudauit. Bonitas ergo in natura eft', & non in vitiö men-
dacii ; quia omnis homo mendax. : Natura vero Dei ipfè fili-
oseft , quia ex Deo patre natus eft,& hoe eftquod pater.
Et ideo quod ille non credebat adolefeens, Chriftus
adiunxit, vt fe Dei filium, non folum bonum ex parte
Magiftrum, verum ctiamDominunv bonum crederet
ex toto. Quid igitur miruiç fi hic adolefeens tantum
; defipit, vteum verum & purum pucet hominem, cum
Felix hærcticus quidam, qui nupéc damnatuseft, dixerit
eumnuncupatiumeffe, & non verum; adoptiuumquoique
filium, & non proprium , iuxca hominem; quafi iri
Chrifto duo fint filii. Ideo, in q u it, non eft paflus fe
bonum dicere ; qiua nemo nifi folus & verus Deus eft
bonus, in tantum igitur à Dei fblius federate, quia
homo dignatus eft-fieri , conatur eum auellere , &ab
omni bonitate naturae : ica vt nec per id quod homo eft,
effencial.Çcr fît bonus, fed nuncupatiue tanquam quili-
bet homo punis , qui non eft vna perfona cum Deo
verbo. Et non attendit, quod Verbum carofaftum eft.
Quafi non. fit naturaliter , etiam bonus homo Chriftus.
Quafi de vitiata hominis natura, homo natus fit ipfe, &
de mafia perditionis. Non confiderat «lifer, quod natus
i eft de fàndaVirgine, ôc ex Spiritufànâ:oprocreatus,nulfeentuloillo,
fiefont accipienda, quafi de populo ludai- la tarnen cx concupifeentia carnisj&ideo eciam fecundum
codiâa. Iudaicus ergo populuserat adolefeens non aeta- 1 carnemquod homo eft, veceeflentialitereft bonus. Prate
, fed leuitate: moribusimmacurus, fed non annis. Sed ptereanon d i* t, quia non fom ego bonus, quafi dieltet,
'■6vc. otn_n-i a _ca_r_n_ailsia. yitia feu iuuenilia geffit , de quibus f-iKiim pflèr. Sed nemo bonus, nifi folus Dcus; volens
dicit Apoftolus , Iuuenilia dejideria fuge. Superbiffimum
atitenxiuuenile yitium eft gloriario vana , qua pliiy vult
videri quam efle, fieut populumIndaorum foifte cogno-
feimus. Dcquibus Dpmimis : Omnia opera fiia/jaunty
falfem effet.Dcus ;volens
fe, quod vere erat, infinuare Deum. Quia in Chrifto,
ex quoinvtero Virginis conceptus eft , nihil aliudquàra
Deus fuit;quia Deus & homo-, fieut vnus Chriftus , ita
'&*vnusDcus fuit, vnufque mediator Dei & hominum,
&ideo
y».it. H'
at. xo.
Jjf Matth. Èuâfjig.tib. IX. ï i i i
Attende igitür leÊfebr, quærehitqiiomodô ad vicani,
æternampûffit intrareîqtiam fap'ientêr fàpientia Dei re-
fpondit. S i vis, inquit , ad vitatn iiitrare ferua mandata.
Nohenim dixit, difce mandata:, quia DeuSdoçderateum,
fa6tor haturæ ritiohabilis. In qua feiemia, etfi oblitus
effet quæiMoyfès màndauerat jfeiebat, quidquidfex na-
turædocuerat. ,'Et_ideo nonaiti difeemandata quæ no-
fti, fed ferua ; qtiiaomnino non feruabat ,& ideo eiferua»
te iubét. QuiailîeboniKeftadmodum, qu ifè ruât & facie .<
bonum, & non.qui interrogat vt tenter. Etdicicei^N^rt
occides, non adulterabis, &c» Gonuenientia loquitur huie,
quiçunqiic fuerir ille J quæ fàtis congruunt perfonæ.Iu-
dæorum; qiiiafciebatqaafi Detis, faéturum populum ilium
, vcl in fe, vel in difeipulost Et ideo quafi apticipansj
in hocàdolefcentc, præmone!‘& dicit, Ne occtdas, quod
ipfifecerunt. non folum Chrilhim ,.verum etiam Prophe^
tàs, & Apoftolos. Non adulterabts. Adulterati font; recë-
dentesà Deo, cum immolarunt idolis. Non furtum faciei-.
Furati font fidem'diuinitatis Chrifii,.triam & veritaterrt
reforreûiônïs cius, quando pecuniam dederunt copio-
fem militibn s vt dieeren t , q nia nobis dormientibu s difci-
puüforati funt eüm. Simili er& contra eum mul<a tefti-
monia dixerunt falfa ; vnde fi diligenter perquiris , iuf
uenics omnia quæ huie dicuntur vconuenire ludæis ; &
ideo, ficuc nec hic adolcfeens, intraueruntad vitam. Et.
nocandum quod ait, Sivis intrareadvitam ; nonquod hié
iuuenis extra hanc vitam effet, fed quia in comparationé
illiusVitæ, quæeftæternavita,vel beata,hæcpoùusmors
diccndae fl: quam vita. Maxime tarnen & in hac vita, q o *
dammodo extra vitam eft, quæ eft. extra eum qui dixit,
ego fom vita. Alias autem, qùi adhuc in carne eft,quam*
uisiuftus videacur.in vmbra vitæ eft, quia need urn eft in
ip(à beata vita, cum fit-in corpore mortis huius, & fedcat
inreg-one vmbræ mortis, eo quod necdum venit in terri
viuentium.
Idcirco vnufqnifque in quantum feruat mandata, qtf t
Chriftus. Neque vtFelix* imovtinfelrx mentitur, omni-
no fe negauitbonum, fed doçuit quod érac de fe, vt totus
ipfe Chriflus Deus & homo.iinelligcreturvnus Deusbo-
nusj&amareturin Trinitate perfeftus Deus, non diuifos
in fe Chriftus, vt hic male defipu t , ytalrer, effet Deus, &
àlrerhomo,alterqùeproprius Deifilius, & alter adopti-
uus, fed vnus idemque totus Deus, totus bonus, totuf-
queprüprius, quia vnus idemque eft Del filins. Et hoc
nonfecundumfonum vocis DomfnuS & Saluator, quafi
hotno refpondir, fëdproprië fecundum deitatem ; quia
folius Dei eftjcordaéonfpicere firigulorum ,&cogitatio-
nesdifeernere omnium. îdeireb , non ad clamorem, ne-
que ad fauorem illius hypocriræ, audiensrefpondir, fed
ad pei fidiam hôn credemis. Et redargnit fraudis callidi-
tatem, quia cordis tabulam intus ipfe legebat, dolo con-
icriptam ; & inipfo iam adôlefcente hune d'amnabat h.r-
reticum, qui Cnriftum hournem extra Deumiàcic;&id-
eodicitfonegafrebonum. Prsefertimcum Chriftus fim-
plicis Magiftr. vocabuliini nontefugir, nèc fauorem tan-
tinominis ; fed quia ipfe adhuc cæcus corde non Deum
. operavitæ fon.r, in tantum intrat ad vitam- Quia fe- un-*
&ided in vtràqüé natura tOtus bontis^ quia totuS Déus
fuît. Eccé fratres in ipfa eadëmque fenteniia, de qua
hæretüi foahi gaudent Sc conanturadftruerepraüitatem,
quoiriodô prôfternuntur. Tara Fotinus quara & Arrius,
nectlonSc reliqui, qui Chriftum folumriiodo hom nem
dicùnt »autadoptiuumDrifilium. Norieniminhacfen-
tentia fe Chriftus riegauit bonum , cum a it, nemo bonus
nifi folus Detis , fed fe cùm Pâtre, & cùmSpiritu
fàti<3 :o, fàlua proprietace trittm perfonarum, oftendit V-
tium Deum ipfomquein Trinitate perfet^um & bonum.
Etideonon dixit, quia non fumego bonus ^ neque dixit
folus pater eft bonus, quod relatiuum eft nomen , fed
ait, nemô bonus nifi folus Dcus. Quia Pater, & Filius,
& Spiritus fin<ftus , vnuseft Deus. Alias autem de fei-
pfoait j' È^o fumpaflor bonus. Et alibi ,An ocultss tuns nequam
eft,quiaego bonus fum ? Quapropter non fe negauit Magiftrum;
qîiia magifter-omnium , vt ipfe aie de fè, vnus eft
& homincmfimulcum eflecrédeb'tv fed purum tantum i dum obferuationem mandatorum Deiingrediunturi’' vi-
horainemfob Magiftr;nomine appelLuiit, qui debuerat - tam. Etvtdifcamus fàltem -.orum p; incipiailloin erro-
eum vere Dominum credere, &confiteri. Tarnen ergo - gante, diamiicratea quæ ad proximum pertinent, N<j» oe-
dix tiften >n eflentialiter bonum, qualem ille adolefeens j ctdes, non adulterabis,&c. quia qui vnum præterierit manda*
& Magiftrum , hoc eft, puum eonfefFisefthominem; torum, nec iniciumvitæ intrabit. Et notandum quod &
etiam non bonum , quia, ficuc hic vu le, noneftaufus ; quæ vetat fieri, 8f quæ implereiubetmandata'ôicuntür;<SC-
Chriftus fedicere bonum, quia nemo bonus nifi folus ficutexpellitur d vira, quieæfecerit quæ prohibet, fic&fi
Deus. Nefeit hic cæ.us difputaror quod increpantis eft nonfecerit eaquæ mandatvt fianr, id eft, Honora patrem tu*
•yox,velimprpbantis, cum ait-, Curmedicisbonum ? Ac f i j um, &-matremtuam. Deindejnducunturàpib IJOminô,
diceret, cur me fingis aliud in corde tuo quam'bonum ? j ad id q iod maius atque vii.uis mandat implere. Diligei
cùm ego fom Deus homo bonus; talem ergo dico nemi-; proximum tuumfiiuttetpfum. Quoniam&Ayofto!us,çum
nem,eflentialiter effe bonum, qualem me tu fufprcaris j dinumeraflèt non occides, non furtum faciès, non adul-
hominem.tantummodo fiéle quem dicis bonum. Vnde terabis,, ait, & fi quod eftafud mandatum in hoc verbo
& cum, fi Yellet vitam habere, adlegis præcepta recurrerc inftairatur , Diliges proximum tuum, ficut teipfum. Quæ
iubet, quatenus ea legendo difeeret, quemadmodum nimi um recapttulatio mandatorum , inftaurat oideo re-
eum,verum Deum in myfterio Trinitatis cognofe-’ret.; J étéinterpretatur, quia perfeélio mandatorum Dei'eftj
quod ifti omnes hxretiçi nolunt confiteri qui Chriftum
verum Deum negant, verumqueDei ic hômin .s filium;
ueque proprium eûm credunc aut dicunc, fed adopti-
ùum. Hxcidcirco prolixius expofoi Fratres, vtintelli-
gant.DeodeuotiauditoresChrifti, vefaniahxrerieorum
quanta fit'; cùm vnde ipfi impie putant foas præflruere
falfitates, in de magis deceéti, faci’iùsexi ifdem reuincun-
turfententiis, fifuerintadiiquidum fideliter intrbfpeâæ,
ôcprudemer cnmoporfëric,&proiiroportuerit> prola-
tæ ; quoniam ipfi nolunt fo:re vtlvfaperc, quæ. ipfa (àpien-
tiafapit, fed qy æ ipfi male fàpiunt, quia in toto defipiunt :
qupd animadurrtere in h.iC fententia quifque poteft, &
probare. * .Quia nullo in loco magis Ghriftuÿ commen*
dacur bonus * quam cura prædkatur Deus ; & approbatur
vnus & verus Dei filius, ac pro hoc- ipfe ad hoc inuirat
laudatorem foumvtinti;lligat:& reuocat hune hæreiicum,
vteflencialitereumcredacDeum, in vtraque natura con-
iunétum perforîaliter, & bonum Dei filium. Quoniam arbor
bona^bonos fruârus facit,vtfofe Chriftus, quiabonus
eft in vtraque natura effentialiter ; arqué vnus Deifilius
nos bono.s vâlde pergratiamadoptionisin fefaciat fibi co-
hætedes ac fratres,& veros Dei viui’hlibs.
quod qui impleuerit videtur pe; fedus eftè. Quod fi^m
perfeâuseftqui illudimpleuerir, quJrendumquomodo
adolefcenti relpondcat Domimis , quafi adhuc nondum
perfedo. Si vis perfeftus éjfe vade, & vende omnia qua babes,
&dapauper:bus, & venifiquere me. Gum ipfedieatHac 0-
tnniaferuaui k iuuentute mea. 'Made quidam fofpicati font
non à Domino hoc poli turn in ifto loco, fedabaliquone-
fcio, non fatis intelligente,fubtilitatcmdidorumiftorum,
additum fuiffe ; quod ipfom locum Marcus & Lucas tangentes
neutereorum addidir,Diliges proximum tuum ficuc
teipfum. Ideo nos putamus foperftuo ifta adieftaà
non fatispetirisemendatoribuseflejmaxime.quia teftatur
Origcnesfeinmultiscondicibushocnoninueniffe. Ta«,
men & hocconfiderandum quod air, Si vis perfeftus effe,
vade & vende omnia qua,babes, &da pauperibus, &babebis tbe-
faurüm incoelo venifiquere me. Qma non omnés qui foa.
vel vendunt vel felinquunt, continuo perfe&i inueniun-
tur.
In tantum igitur no imieniuntiir perfcdiinquanf u non
fequuntur Chriftum. Et ideo quivult peifedus r fle.vttfl-
que feftinerttnplere. Scilicet vt omnia fua perfede difpen-
fet ; ac deinde, quod alibi didum eft tollat crucem fua m,