A
AnmmRdi
Aicha quid
editionem, id eft feptuagirita interprecam : fecundumve-
!ro Hebtjeoram codices, longe pauciores inueniuntur, id
eft,ducentisnonagintaduobus. ’
In hac fecunda ætate facr* liter* continent, prater ve-
jritatem hiftöricä, fidèm,& Sacramentis pfenam patiü ob-
iedientiam. In hac Noë myftic* iuffioni Sc fabric* obedi-
ens, archa figuratis numeris & menfiiris fobricans, eâmq;
mundis imundisq; anirpalibus,vt eipræceptü faerat, lm-
plens, Ecclefiam fàétn&a nobis côpofuit, mirificis Sacra-
mcntis redundantem, lignum paflionis & crucis ferenté,
morte Chtif^r baptifini gratia exhibentem,pretiu noftrum
tahqua per oftimn làtëris mananté,perqj columba eadem
I jipfa Ecclefia tanto munere dotataproceffit: Sc coruus h*-
reticus exicns, tantiS Sacramentis indignus, ab ilia q texe-
'rat.nigredine péccati inledus : tranfuolans human 1 cada-
uerisçupiditatertauftagus,reuerti contèmnit. Archa co-
ftruitur à Noë, de lignis non putrefcëntibus: Ecclefia cön-*
ftruitut à Chrifto.ex hominibus in fempitérnum vi&uris,
quae nunc in fiuëtibus huius mundi natat;
Quod autem de quadratis lignis fieri iubetur, ftabileni
vitam land or ü fignificat, vndiq; ad om ne opus bonü pa-
raram: quocunq; enim verteris quadratum.firrniter ftabit.
mendat.maji autem in binario numéro ad fclhfinata fàci’- r
les,&quodammodo diuifibilesoftendunfur.
Quôd ipfè Noëcum fuis üdâuiis numètatur, quia in'
Ghriftô fpès refiirredionis noftræ apparuit, qui odaua die
id eft,poft Sabbathi feptimam, à mûrtuis refurrexit.
Quod poft feptem dies ex quo ingteflus eft Nod inar-
cham,fadum eft diluui&quia in fpem futur* quietis, qua?
feptimo die fignificataeft,baptizâmur.
Quod præter archam omnis caroquam terra fiiftenta-
bat,diluuio confumpta eft, quia præter Ecclëfi* focietate,
aqua baptifini quamuis eadem fit,non folum non valetad
fàlütem,fed pbtiuis Valét ad petnicièm.
Quod quadraginta diebus & quadraginta nodib.pluit, Pluuia J
quiaomnis reatus peccatorum in decern præceptis legis jj“^ 0
admittiturper vniUerfum orbem terrarü:qüi quatuor pat-
tibus contine.tur, fiueille teams, qui ad dies përtinet,ex
rerum ptofperitate J fiue qui ad nodes, ex return aduerfi-
tate Goritradusfic, Sacrateento haptifmi abluituh
Qüod Noëquingentoru erat annoru,cum,ei locutus
efbDominus, vt archa fité&ceret, & fèxcentos àgebat an.
hosjcum in earn fuifletingreflus.fignificatur fexta *tate in
mahifeftatione Euangelica, Ecclefia eonftruendam, q> Sc
lècundiisméfis annilèxcentefimi,quo intrat No'ëifii archa
fignificat,dtio n.mënfès fênario numéro concluduntur : à
ftnario n.numero,& fèxagintacognomiiiahtiir,ôc fëxcéti
Sc fex millià,& fèxaginta millia,& fcxcen ca miljia, & quic-
quid dcincëps iri maioribus fumis pereundem articulum
humeri in infinitum confhrgit. Et q> vigeflmus feptimus
dies mènfis c6memdra'tür,adëiufdem quadratur* fignifi-
càtioiié pertiriet, qü* iàih in quadratis lignis expofita eft :
fed hic eiiidëritius quiâ nbs ad omne opus bonü paratos.id
eft quodâmddô coiiqûadrâtds,trinka$ perficit; in rhemo-
ria qua Deum recolim9,in iiitelligentia qua-çognofeimus,
in voliinrate quàdiligimus î tria enim ter, hoc ter, fiunt
vigintifeptem,'qiii eft humeri terrtatij quadratus.
Quod lèptimô menfè archâ fèdir, hoc eft requieuit, ad
illam fèptimâ requie fignificatio recutrit, quaperfedi re-
quiefeunt: ibi quocf, illius quadratur* numeriisiteratur,
nam vicefimafèptima die fècûhdi méfis, comepdatum eft
hocSacramentui & rurfus Vicefimafeptima diemenfis fe-
primi, eadem,commendatioconfirmata eft cum archa re-
Quod bitu mine glutinantur Archæ ligna ihtrinlecus Sc
extrinlecuSjVt in compagedjjnitatis fignificeturtoleraiitià
charitatis, he fcandalis Ecclefiam tentantibus j’fiue ab his
qui intus funt,fiue ab illis q foris fiint, cédât fraterna imp
dura, & Ibluat vincuculü pack,eft enim bitumerifèruen-
tifîîmum&violentilîlmum gluten,fignificans diledionis
ardorem, magna fortitudine ad tenendàm fbcietatem fpi-
ritalemomnia tolerantem.
Qûod trecétis cubifis arc ha longa eft, vtjpxiès quiriqüa^
ginta côpleantur : ficutféx ætatib. omne huius fëcali tcm-
pus extenditur, in quib» omnibus Ghriftüs nunquädefti-
tit prædicarûfèd in trecentis cubitis fignüm ligni pafïïoriis
oftenditur. îpfius n.liter* numertis, cnids demonftratfir
gnum, quo föcij Chrifti palilanis effeéti per baptifmuni
longitudiiiem vitææterrt* adipifcimiir. Quôd veroéubi-
tis quiriquaginta laticudo eiu$ expàndihir, infinuat qüôd
corda credentium SpjritUs S.dono charitate dilatanturi
vnde quinquagefimo die poft féfurreétibnëm fuarn Chri-
ftusSpiritumS. credertÇîbuS mifir. Quod autém eiuSalti- ^
tudotrigintatubitisfiirgit,qaem iiumerûdëcies habëtiri J quiciiit:qùodenimpromittiturinfpe,hoc exhibeturinre.
trecentis ^ubitislogitudo, qa Chriftuseftaltitudo noftrdj
qui trigintaanhoru *tatem gerens, docftfiham Etiahgelica
conlecrauit, conteftans, legem non fe veiiifle foluerd, fed
adimplere.QUod fexics longaadlatifcudinemlua,&decics
adaltitudinem fuam, humani corporisinftar oftendit, ill
quoChriftus apparuit: corporis enim longihido kverticd
vfq; ad vef^gium.fexies tahtum habet,quantum latitude*
quae eftab vno latere ad alterum latus,a dextera in finiftra,
vela finiftra in dexteram*.& decies qitam altUsaterta.Vn-
de fada eft area. CCC. in longitudine cu bitorum, & L. in
latittfdine,& trigin ta in altitudind»
Eadem archacolleda in vnumeubitu, defuper Cofutii-
matur : fic Ecclefia, corpus Chrifti,in vnitate colleda*
fublimatur & perfieitur. Quod autem Uditus ei fit a latere,
nemo quippe intrat in Ecclefiam,nili perSacratiientum re-
dcroptionis peccatorum * quod ex Chrifti latere aperto
manauit.
Quod inferioraarch* bidamc^ata &tricamerata c*>n-»
ftruuntur,ficexomnibi sentibusvel bipertitam multitu-
dinem congtegat Ecclefia, pfopter circuncifionem Sc p r^
putium: vcl triperiitam, proptet tres filios Noe, quorum
progenie rcpletus eft orbis. Iddo arch* inferiora dida
funt,quiain had terrena vita eft diuerfitas gentiu. In film-
maautemomnesinvnumconfummarnur: & noneftibi
varietal, quiaomnia&in omnibus ChriftuS,
Quodcundaanimalium includuntur genera in archa,
quia ex omnibus gen rib. SC nationibus congregatio fit in
Ecclefia! quod etiam Petro demonftratus difeus ille fignificat,
quod mUnda Sc immundaibifintanimaliat ficut in
EccleilsE Sacramentis boni Sc mali verfantur.
Quodleptenafuntmunda,Sc binaimunda,ideo quia
boni leruant vnitate fpiritus in vinculo p.icis,f|ndpm aute
fpiritum In diuina feriptura in feptiformi operationecom^
Porto, quia ipfà feptima requjes cü odaua rdfhfredio-
he côiùngitur,noc in Saerameto regenerationis noftr*,id
eft,in baptifino.altumprofundumq; myfterium eft, quod
quindecim cubitis flipereiefeit aqua, excedésaltitudinem
niotitiü.Odô itaqj Sc feptem, quindecim faciunt: fectodo
fignificantrdfiitredibhem fèpté quietem, hoc Sacramen-
tumrefurredionis&duietis tranfeendit oém fàpientiam
fbperboi um, ita vt ntillo modo poflînt indagàre feientia
fiiaaltitudine refiirredionis Sc quietis:& quia feptuaginta
à feptem, Sc odoginta ab*odo dinumerantur coniundo
vtroq; numéro CL,dies,quibus exaltaca eft aqua,eandem
comendantnobis atq; confirmant altitudinem baptifini,
incôfecrâhdo nouo nomine ad tenendamquietis&con-
fecrationisfidem.
Quod poft dies quadraginta emiflus coruus,$ 6 eft re-
uerlus,autaquis vtiq; interceptus, aut aliquo fupernacan-
te cadauere inled us, fignificat homines immundida cupi-
ditatis teterrimos,& ob hoc ad ea q foris fiintinhoc mun-
do ire: autre baptizari, quafi aut pr* ter archam.id eft, prç-
tçrEcclefiam, baptifmus profit, vt occidant Sc feducailt,
docere&Cenere.
Quod columba emifla,non inuenta requie, reuerfâ eft,
oftendit petnbuum teftamentum requiem tandis ip hoc
mundo non die promiflam,poft quadragintan.dies emifi
fàeft; qui numerùs vitafiû,qu* in hoc mundo agitur,figni-
ficat. Deniq; poft feptem dies dimifta propter illam fepre-
nariam operationem fpiritalem, oliuæfruduofum furcu-
lu retulit: quo fignificatet nonnullos etia extra Ecclefiam
baptizatoS.fi in eis pinguedo no defuerit charitatis, Jpofte-
rioretpe in ore Columb*tanquainofculopacis,ad vni-
tatem locietatis pofle perduci. Quod poft alios fèpcédies
eadem dimifla,non eft reuerfa, fignificat finem feculi,qua-
doeritfàndorum requies,non adhucinSaçramento ipei»
1» St1«8i? *■ s
i m
Actus Pr ima .
*terp* > cthn tradenjr regnimr&ço ^patfCVt'pèrfpicu^
contemplationeincömmutabiüsverita1tis,nullishiinifteV
riiscorporaUbasegeamus.' ‘
Quöd'féxcentdimö Sc primo anno vit*Nbë,.apérit ur
arch* tedtim,qiiia finita fèxcaætate feeuîi £euèlàbi'i:u^ alÿ-
fCondituarSacramentum atq^prömiH^im,;
Qubd vicefîmofépwmo die fecundi rtlêfis,dicitiirfic-
caftiifTe cefïa,fariquam finita ëft bapd’zaridi iaih n'èçeffïtas
in hiimero dierum quinqtiagefimo ôc ftptimo : iprfè enini
eft dies fecuridi men fis, vicefimusfèptimüs, qüi nurriérUs
exillaconiundiohefpiritus&eqrponsfeptiesodôneshâ-
bet,vn o addito p rpp ter vmtatisyirieulu m.’'
C^^dde.archa^iüundi exeunt, quWifîurîdmnre îh-
craueran^qmainhoctempofecaxoconcupifcitadüerfûs
fpiritüm', 8c fpiritus aduérfus carnem; poftmodum àùté,;
idéftiri fine fèculi, in refîirrëdioié fcilicet fandörüm,8?
mnimoda&perfèda'p'acefpiritùsxorpôria'dhæfëbitjnul-'
la<mcfftalitatisindigentia,ve'fcbntiip^cendareSftente.
Dantur eiseundaanimal|a i’n efeam, ex quibu,s.fànguls
neatur ineonfciëntia, fed habëàctafiquam efFufioiiempeï
cdnfefïïonem.
Quod vero teftamenmm pqfîiirÔeus. intet fe&fiö-
-mines,atq; ornhéman jmàth vitiàm, ne perderetëâm cfilù-
üio,arcumfcilïcet quiâpparet inhübibusvqUinùhquaiti
niudefble réfplendet,quià ÀlMôh pèreunt dilüUip,cjüi in
I^rophetis&omnibus diuinisfctipturis,tahqüam<n Dei
nubibus agnofçünt C h riftilm. ,•
In haq*tate fèfcdnda póft dilfuiüpIahtaui^vi.rreathNöe,
&inebriatûsatqjnudatuieftin dotTib fua pórtahsChrifti
figuta^quiinebriafus ëft, dum pafliis èft: ûudatiis eft,dum
crucifixus eft,ihdo:mofua,ingétefha,&indömeftids^^^
ghîujs fuir Hanq nnditaté^i.e. paffiöhëChriftividensCha
detifit^& Iudæi ChrÏÏlimortem vidéntes-, fubfannauere.
Semvero & Iâp h et,tah qdii o popu li, èxcircu oei fione &
pr*ptltió>credentes,quodaramodópafIionéGhriftivela-i
niéto texérunt, i. e, Sacramentôhonoraueruhtfÿêftinieri-
tum n. fignificat Sacramentum : q, dorfo impöfüërurit,
quàfî memoriâ præt_efitoru:^quiapàffiônëÇhrifti ttanfaëtâ
célébrât Eedlefià,nö adhim ^èiftaf futura^ediusàüt firä-
rer Cham,!.eVimpiuspopulusIüd*orum,q'necprirnatum
Apoftöli^tenuit, necvltimuSingentibus credidir raidit
nuditatempatrisiquia córifenfitin necem DniSalüatofis:
nunéiar fratrib.foras,quià per eiimmanife (latum eft quod
erat in Prophetis fètreciim* ideoq; fit fèruus jfratrum Iuq- I
^rum, faâaipfagensquodam modo fèriniatia CHnftiàno-
l'um j baiulans legem & Prophetas ad- tefti rnohiuifi âdfif-
tionis Eeclefiæ, vt hohórèmus perSacramentu, quód nu-
merant ilH perliteram.Peccante Cham pofteriraseius da-
hînatur,quia plèbsïudàiçaqu*Dominum crucifixit,et-
iamin filio^poenam dàmnarioriis fiiætranimifit.Sed &rè-
prbbi quihicdelinquunt, in pofterum.idèft, in futurum,
fententiam dâmnatiohisexcipiunrt ;
Nemrod ftlius ChuS, pnmus noua imp^rij cupiditate
tyranhidQ^arripUïtjCÓmp'aratus diabolo, qüilupérbein-
tumelcefts fùper fidera fè èxaltaré vàiuic : qhiqj Venator &
deçeptorhominumadmoitem inBabël,id eft in confü^'
fione, regnare non iihrnentodicicunvbi confundiintur
linguæ tutrim impietatisfuperb* ædificàntiùm, omnium
videlicet qui ao viiitaté fidei 6c integritate confef-
fionis quafî per diftonantiam lingu* ab inuicem lècër- '
nunt. -'S'- y;: - ' ; >
^F-iÈ Kt i â m'uhdi ætas ânatiuitate ccepif Abraham Pa- ’
triaichæ,qui fèptuagi h taqm'n queannor uin cùmèfïèc, te- i
nctagente&patria, ad impërifi Dei venitih térfam Çha-:
naani accipiehs promiffionemhafcitiiridefuofemiheSal-
fiatoriSjlh quo benediceréiitür ômhes genres,fimul '& fe-
!» gentern magnafti efïë fiicüfum: quaruravha fpi-
^aliSjalteracft promifïïd Gâfhâiis.His tèmporibus a<ihuc
Ninus&Semiramis in AfTyrijsrègnant.*
annorum oétogirifa fëx, gbhuiilfmael, âquo
, poftèâ Àgaréhi'ia^ vicimum Sarraeeni funt
_ Vixit aütemlfinafel ànhq's'cehtum tfigititâfeptem.
ihteq^fë^turâûtëm ififiaelVauditio Dbl>.^bpüjùm Iiid*ö-
rttm fighïfi'cihs 'y eô cjtiod ih fine mundi créditùrus.d
D qm^pô.exàudiâtur. Porto Àgar intërpreratùr aduena vel
conuerfà, lÿnagogægerensvp£rfbnan\.
Abrahamâhhorumçëntüm,gehJuitmaç:quï
foins intrareftamemi yeris ferrèm, legitur octaua die cit~
fcühèifûsï ^ myuerio priuilegium ëft
filiô promiffibnis dbnàuvrn. rncefpretatur a’utém Abrani
pàterexçelfiis/prQpterpriotLimfçilice^ppuluin Iùdæo-
rum : Abr a h a my eropater MultWrJgi^meftgep^ihih^ fiç-
uteftilfudlh Apóftólo. Qui contraf^eminfpem£redidit,
Vt fîerëtpàtef m u ltam ^ âucem centum ftptüaginra
quinqüè khriis.. ‘\ •
'Ïfaaëahiîôrü &Iâbqb, Patriarcii
âsi d u,m ai* & Ifr ael i tic*ge n t is ,p o ft qubrü ortutn yixït
arini S cx.fâiftiq; mutoesannifil iusjcentu mio (ftôginta. Hi s
teiîipôrib. primus àpud Afgosregnaüit Inachus,ânhis l.
cüius filius^füitPhôrjhfiéùs,qui:pj:im& îhGr*çiaiegesjiu-
ëliciâq; çbnfi ripait, qui & la, qüëÆgÿptÿ mùràtô^fiomhè
Ifldèrü cblüèrunf. Ifiterpretâturautem Ifàaç nfus, quiih
0 p 0 SdôatôrM^àtre îh fàErificip o'fe%^ | ^
■ Iàéob anhbrlim xç gënuitlófè^hVHistemp'öriDüsS
râpis jbuls films.ytquidam f e r i ^ rëx mpri'epSjfâlfô
efrôfein deos trans&rtur : 8c Me'mhhisciuitâs
inÆgypto bondi tüt âB Ape Argiuoniinrege: Sparta qiio-
que a Spatro Pffqrbhei filiö Argiiioruni rcgis. 4 ^ ^
Iacbb anhorü Centuih tdgfnta.deicehdit in Ægyptum,
in ànirhabus fëptüagihia. Vixicaut anhisdeCem & feptem
inÆgÿptbYËé^ qüadràgintâ
feptem,annivInterpretatur aut îàcob, fubplantatbrj
qui ^Ifiâ’el yiden&Deum: velmelius,pnncepscum pèoj
qrhfiiüm' ûhétbrûm;pr*fôtehs ipiagme ih „qui per fidëm.
atq;mündifiâ cofdi^fëippef vïd'ehs,Deum. Iofephân
rum t x.rnbrtûu si cui u s offa t ülit Moÿfes & fiÙpIfrael,parir
ter<pj'ôfMftatramipfîüsfiii6 rum7^ pottaüerunt in
férram Cnahââh;Hod;tëmp& Argot egriaqtbhabere
fègët'es coepir/dektisalînndëftminibus.
Hepræôrnnv fèruittis in Ægy.ptô annot-û çxtiv. Vtïcri-
pturaaut reftatur ExodijHabitacid filiorp Ifrael qui mànfe'-
' runt i n Ægyp rô.jfui t tp c ç1(^X.an n oï um : quibusexplctis,
èadem die egrefïus,eftpmniseiercitus Dhide terraÆgy-
pti,qüor'umtnfù'mmarnannprüjChronograpHi-àfeptua-
gefimodhho & qpintonatiuiratiS A braharn,qn terram fë-
promifÏÏpnismtraÜi^.cppjitant.fèqtiehse^ Sèptua-
.gihta ift tfe re t u citjTia biçatip auc fifîbriim iffaefi
quâ habitauefütin lÆgyptO.&mtërra ChanaanipfiSc pa-
Urës ébrüjànni cecxxx. ^aninepeflarib
He braica v érita soften di t, q nàrrat CàatfiliumLeui.quem
■natum efîe côo ftat in cerra.Ghânaân,yixifle ânnîi cxxxm.
& filpimAmrâ patrem Mofîs ahnis çx'x^vii^ipfùm
fèmbélbg1ntàfuifleanhprum,tpèegrelE'onisd^ Ægyptp.
Qnia niiirirum hôrum fiirhma.ni annorum cphftgt, qua^
dringentoç&trigintaimplerè nàn poflë. Anhuit autçnl
horumtranslaticjni & Àp oftolus eu m akjÀbrafi* diét*
fiintprothiffiohes,&'fémini eius;hpn ,^içit?^,jftlh]pi;fiusj‘
quafi in mllltis,fèa:qüafiin vno.ik fë'hiini tuo qui éft,Chri-
ftüs.’hocaut dféôiteftamentum cbnfitmâtum àï)ed, qu*
poft qpadri ngen t qs & trigihtàanhos faâaéftiex,hon irri-
tu m feci t ad eu.àcu apdâpr omi flî o nc.His temppribü s »(Pi-
lice tl^ruitu ti s Ifraèli u Æ^yptb, Prometheus miflefçribi-
tur,quem fingunt fabulæ de lüüoTprmafîè homineg.lT une
etiâ frater'eiusAtIasin|gnn s eftaftrplogüshab itusr Mer-
curiusq; nepos Atlantis multatum arciUnrperitus>j& ob
hoÉ pbft mortem yano ërrore in Deos translatus*
Hâpetiam ætatëprimüs Procidus qitadrigâiûnxittëa-
demqjtèmppre C ecrobs A th enas çônclidit.&ëxnb’minè ' |
Mineruæ Àtticbs Athehienfes vôçàuit.Ifte etiahi bouem j
immolans, primus in facrlficio Iouem àdora.ri pr*cepit. ;
Tuncprimi chorites Cprybàn:es modulatamin armis jal- i
tatibnem&cóhföham inuenërünC.Tnnçètwtnftribitur
ip;Thelïalià füb.Dë,ùcalïbhe fa<ftumfiiluuiü,& Phaë^oh- i
tis^bulofum incendiîim. -{- ., ^ , , ^'v (
jfc Moyfes,anni^L. eduéfüm exÆg^ptppoouluih Ifthel,
ScHefèruitutp Ægyptiliberatumifêxit in clèferto, quorum i
pdmo annotabernaculum Dno cohftruit,&lèptem men*
\ I fibw*
E
A n n tr riü ii
|||| :
•3440;
ïacob.SeramHebrma:
or&. •
i m - i
Procidus
Iquadrigam,-.
iüngir. Corybantès.
Deacalie*
niädiluuiö
Phaetbötis
inseiuiium.
M4f‘