Remigij Antijfiodorenßs Rfifi-
9 cor
<3
[ Hacdicit DQminusexeicituum:Ecce'egofaluabopopfdummcum
, de tenu mentis. 3 Haie autem impie ta flint ex parte fub
1 Zóröbabel &!efu,quandö;Dei populus reüerfus de ca-. I ptniicare j&fiàbitauit in Ierufalçrà &vocätus eft Dominus
Deiis eótum,& riünc plénius implehtur fub Domino Sal-
uàtorfein Ecclçfiaqbx eft vera Ierùfàlem,^uuméx omnibus
mundi partibus véniuhtâdfidem. SicqtScDomittus
in Euangelïo: M u lti autem venient ab oriente & oçcidente.
'Quöd verb dicitil» v é rn d te& jü ftitÏ4 » à ef\§ jn it quod tranf-
■eiintc vmbrà Sc figura legis, fuc'cedat vefitas Euangelij*
[ Hue dicit D omfnus exercituum: Conforttnturyhanus veftraqUi
audit is in diebus iftisfermonesper os V ro p h e ta rum ^Q a ia iam vi-
debant templum Atruâum, feçundum quod, iidem Prophet*,
Aggxus fcil.&Z icharias prædixerant.nunc hort à*
"10? Dominus populum vt primatulnpromiffioniim véri-
tate accommodent fidem Hisqii^ in'futuro proraittuntur,
! & cohfortëht manusnbn'bmentesebsjquiab ^dificatio-
ne eos impedire volebantv^ Siquidemante dies illos nier cés
hornmum non er at, neq^mercesiimentorum.] Anteqiiarri fivn-
I dàretür&ædificaretur templum Domini omnis laboreo-
tum i r ritus futt,& tamêornines qüam iu-mf ntâ in agricilh
I turn & in diuerfis optribus eaflo conatu fruhtabantur : nee
e«rp/*»«frw^iî'qHÛinimus*feditioin?risa4ucr^îij,eos
conturbarenoSed &hocinEcdefia fadum eft,qmaprihUf
quam templum Domini fpiritualitetfundaretur in ho*
minibus, &ahtequàmdiceremtcisiVoseftistemplum Dei
viui,nulla erài mènes hominüm, Krcît. ëoru m qui rationales
funt,«fci«wêWa»»,ideft)irrationalium apud Deum. Póft-
quam veto donueifi funt, & Deusih hisJiabitare ccepiti
audiuntab Apoftölö: Vnufqtds^propriàm mercedemaccipiet
fecundum fmmîaborem.[Nunc autem noniuxta dies prior esegp
faciam reliqutispopuli hmtts,dicitDomintisexercituum,fedfemen
pa.iserit.'] Quiâ,inquit,iamtemplüm éedificatum eft , nê-
quaquamfeeiam ficût'prius feçi bide,populo affligendó
eum,feddabôillispacem&faraëïn priftmi temporis future
abuhdantia compehfàb;o. Sic & modo hxrericorum
virgineSjPhiiôfophorumabftinéntia^ladasommobièruatiavntiilam
habètmptédem.quia quicqüid .boni faciunt,
non innomihe Domini faciunt,neque in fejpfis Domini
d omum conftraùnt. Poftquam conùerfx fuerint ad eum
&eruti de captiuitàte Diaboli,& templum in feipfisxdifi-
I care eoeperint,onetureismultîtudopâeis,&vîneaquælo-
I 'quitur inEuangelio ‘.Egofumvitisvera, dabit fcüófcum fuü
I cemefimum, fexagefimum,trigefimam. Ccélïitem dabunt
j rorem pkèdicationis. Dequibusferiptum eft: C«/i enar-
rantgloriam DeU[ Et entficut eratis malediftio in Gentibus domus
luda & ifraeUficfa'.uabo yo»& evitis bttiediftioi) Dpmum
luda duas tribiis dicit,!iid^& Beniamin: Domum autem I Iflßel.decemalfäs tribus.Quibus omnibus mifericordiam
proniittitie prxftiturum.Quç eonfolàtio poteftad Eccle-
fiartî perlèquutionibu s affli&am refc rri. Quod qiiicunq:
pro fuis peccatis eiiciuntur de Ecclelia, ac captiuantur à
diabolo traditi Satan* ininteritu carnis, ft egcrintpceni-
tentiàm reuertentutin priftinüm ftatiim, & videbunt’pa-
cèrrtDomini, & copfeffionis fii* gloriam poffidebunt.
[Hacfunt ergoverba quafacietis. LoquMini Veritdtem vnuf-
■quuefccum proximofuo,veritâtem & iuàiciiim pacis iudicate-in
portis veftriSi&ci^ Quia,tnquit,vobis bona promifi,vt mea
permancatpromiftio,facfte quç p ræcipio. Löquimiui,in-
'àùic,verîtatem vûüiqUiig; cumptoximo fuoétProximum
omnem hominem aceipiiqüs,qiiiàêx vno parente omnes
géttiti fumus. Si etiim foils carnçproximis veritatem lodirent.
Quod autem dicit : Vnufquijque malum centra a-
micum fit un I non cogttet in cordefuo3 'duplici modo^nc malum
accipi poteft, pro affli6tione&pro peccato. Ille ergo ;
fan&us eft^ui riec cogicat vt aliqttem peccare fiiciat, nec
quenquam.affligh. Solum vero iùrameptum mèndax &
non verùm prohiber iurare. in Euangelio autem penitus
'tbliitur iufamentum,Dbmino.dic'ente:Ego autem dico vobis
non iurare omntno.Qui enim np iuràt,nünqüam pderabit.
"[Etfaftum eft verbum Domini exercituum ad me, dicensi Hae
dicit Dominus exercituum: Ieiuttium quAtt'u&ieiunium quintir
& teiuntum feptimi, & leiunium decimi eri*domui luda ingau-
dium &latitiam '& in folennitatpspraclaras. Veritatem tan-
turn &pacemdiligtte.'] Ad ea qtf* fuperius principes Per-
farum per legates Alps ioterrogauerant, vtrum menie
quinto &feptimo ièiùnare deberenr, an poft templiaedi-
ncationem finire ieiuniumÿ& deponere ludum, Pro*
pheta mulds in medio pofitis quieleqtii &fperaredebe-
rent, relpondet ij^perlona Chrifti: Ieiunium quarti, fei-
licet menfis, quinti & feptimiÔC detimi : Namèwre xoivî,
id eft à comftluniièntentia fubauditur Menfis, domui
luda & Ierulàlem verfttur in dies feftos 6c 'gaudium.
Qùartus meniisapudHcbrxos, apud nos dicitur IuÜus.
In quo menfc defcendens Mofesde monté, qùum.vide-
ret populumludentemantevitulumaureum quem fcce-
L rat, proiecit tabulas teftamenti quas àDeoacceperat, &
confregit ad radices montîs,& idololatrarum viginti tria
millia profti^ta funt. Hoe ipfo menie,vt in Ieremia legi-
mns,muri ciuitatislerulalem rüpti funtàChaldæis. Pro-
pterhbcieiunaueruntludæüIèmpermenfequarto.Quintus
menfisijlorum apud nos yocatur Auguftus. |n noc
menfe muitapaflifunt Iud*i adueriâ. Nam cuin eflent jn
deièrto-hoc menie, ortaeftlèditio propter exploratpres,
qui reuerfi murmurare popuUttn fecerunt. Propter quod
îratus bpmmus prohibuitne ftatim terram promiflionis
ingréderéntur i fed per quadragintaannos vagarenturin
defertö donee morerentur omnes qui à viginti annis Sc
fiipra egrcffifuerant de Æeÿpto,præter Chàleb & Ipfue,
In hoe ipfo menie à Nabuchodonofor primo,&poft mul-
ra fecula £ Romanis templum, dirutum & incenfum eft.
Própter quas cauflas graUiffimum fibi fingulis annis in-
dixere ieitinium. Septimus menfis Hebræorum à nobis
vocatur October, quo menie occilum fuilfe Godoliam
ab Hfpael)(pemoratumeft,&reliquias Iudaeorumdifper-
fcsi Hæc eft caufii ieiuni) lèptimi menfis. Menfis deci-
'mus illorum, apud Romanos vocatur Iariuarius, quo
menfe ïezechiel opprobria &cun6tus populus captiuo-
rUm qui étant in Babÿlone audierunt quinto ménlè tem-
plurii fuilfe fubuerfum. Idcirco in hoc menie fingulis
annis ieiunant. Senfiis ergo talis eft: Dies ieiuniorum
hadenus habuiftis his tèmporibus in lu«ftum, fçiatisçon-
uertcndps vöbis elïè in gaudium, Domino vobis pro-
*lpera concedente : ita düntaxat, fi veritatem diligatis &
pacem. /^Hac dicit Dominas exercituum : Vfquequo ventant
populi & habitent in ciuitatibut muit is, & vadant habitat ores
vnus ad alterum3 dicehtes: Eamus & deprecemur faciemDomi-
ni,&c.~] Ieiunia,inquit,praîdiâ:a quarti & quinti &lc-
ptimi& dècimi menfis vertentur in fólennitates praecla-
ras,intantum in ciüitates Iudæ* qu* prins defercæ fue-
rant,muUitudine ciuium repleantur : & yna ciuicas per-
gat àd aitetam, & fe mutuo cohortabuntur, &dicent:
Quia per hos leptùâginta annos ftullüs fuit qui venirec
ad templum Domini, eô qüpd viæ Sion in lu&u & ift lo-
litudine elfent,quipriecipimUr,ergoppregrinis&alienislicébitmehtiri. . hu. n.e p ace red.d4 itapergwa.mus Ierülàlem, vt
Veritatem &tudtcmn iudicate tnponis veßris,vtin iudiciö «io celebrfemüs folennitates quae in lege praripiuntür iß ^n-
litveritas&iuftitia,deindelèqiiatur milericordia. Iudi- | ho fiSri. Et djeente vna ciuitate-relpondebit aha: Va-
cium enim pacis eft,Vt isquiiudex eftpropofitumhabeat; dam t^ te ^ o n d e n te venientginiettluili*
pàcificare cÙlcordiatnk QüpdVero lèquitur : Inportis
ftris,cOnfuetudiniisillörumfuitYt ihportis ciuitatis indices
federent vt caufits fingulorum dilcern’erent, Vhdè
P f a la .12.6.1 Pfijmiftade lando viro dich : Non cdnfundétur quum loque-
, tur 'mimicis fuis in porta. 'Eç Prophet»: OderUnt corripten-
tem in porta. Ideoaqtem inpor$ahoç îaciebànt,necoge-
I rentur agricolæ intrare vrbem,& per hoc aliquod dilpen-
dium fuftinerehti fed tanuvrbs qüarrftruftici in introitu
I ciuitatis i elponla iudicum audirent, & tunc ad propria re*
iujla,vtjacrificent Domino Dèo,&deprecemur facïem eius.Se d
&altioriïèhlui Facies DpmihiefifiliusDei patris. Pét.Mr
lüïh enim qüali per faciéin Deus cognolei tur. Sifcut ipfc
filitis dixiti Manifeftaui nomen tuum hominibus. Omnes ergo
credentium popülicönfluunt ad Ecclefiam, Sc ibide-
precantür filium p e i , Sc laudes dighas Dep imittolant.
[ Hac dicit Dominus exercituum: In diebus ibis in quibus ,aPPr*~
benden t decem homines ex omnibus Unguis ÖeHtium, & apprehe-
dentfimbriam viri ludai,dicentes: ïbihtus vobifcum. Audiuimtu
— ^ “ ; \ ^ “ enim
AfiC- U
*1♦+•
,6w. 4>.
»*/«• »•
m ? .
enim qubniam Deus vobifeum. ] Quamuisludæiad vltima
Anti:hrifti tempdrahæc référant, nos dicimus inaduen-
tu Domini ifta iuiflè iihpleta, quando de Maria virgine
natuseft. Decern enim ifti homines funt Ecclefiæ per
orberti diftulæ. Nan) denarius perfedus eft humerus finis
prim* décadis numerorüm. Iota quoque litera, à qua
Iefu nomenirfehoat, tam apud Græcos quam Hebræos
denariumexprimitnumerum. Hosdecem vjros requifi-
uitDominusin Sodomis, dicens.- Siinuenero ibidecem ,non
delebovrbem. Prætereadecetn has Eccclefias quæ hic dena-
rio numéro figurantur j,Ioaones in Apocalyplifeptenario
numéro oftendit, dicens le vidiflè filium hominis in medio
lèptem candelabror uni gureotu m,id eft Ecclefîarum,
quas myfticeliib nominibus ciuitatum delcribit* In Ielâia
quoque dicitur: Apprehendentfeptem midieres virum vnum in
die ilia. Apoftolus quoque Paulus ad lèptem tantum feri*
bit Eeclefiâs;fcilicecadRomanos,adCorinthios,ad Gala-
tas,ad-Ephefios, ad Philippen(ès,àd Cojçflènfes & Thef-
faloniccnlès. Ecclefias ergo quasilli leptenario numéro
lignauerünt propter ddna lèptiformis Ipiritus, hic Pco-
phecà Zacharias denatio numéro exprimir,propter denarii
perfè&ionem, [ Et appréhendent decern homines ] Ideft,
Ecdefi* in virùm iam perfe&um proued*, Sc rationem
fpiritualis intelle<ftusnabences,apprehendeuc fi-nbriam
viri Iud*i, hoc eft Dei Saluatoris. De quo feriptumeft:
lttdoytelaudabuntfratres tut.Et in Pfalmo.Iiufc rex meus.Hu-
iusludasi fimbriam appréhendent Ecclefiæ, id eft, cre-
dentmyfterium incarnationseius. Per fimbriam enim
quæeftpars minima veftis.humilitas incarnationis innui*
tur. Hanc tetigic mulier Emorrhpilïà ,&fanacaeft Hune
appréhendent, cupientes eius ïnhærere veiligiis. Omnes
ergo qui cenlènrur nomine Chriftiano Sc inmenfiiram,
vtdiétum eft, viri perfe&i venerunt, comprehenduntur
indecem' hominibus. Echiapprehendunt fimbriam viri
lud*ii id eft, imitatores ellè ftüdent Chrifti credendo fi-
dcliter incarnationem illius. Polfimus quoque'për fimbriam
viri Iudæi Paulum Apoftolumlpeçialiter intellige-
refiueaccipere. Nam fimbria minima pars eft vedis. Et
iple de le dicit: Egofum minimus Apoßolorum t qui nonfum di-
gntuvocari Apofiolus. Fimbria itaque viri Iudæi Paulus eft
Apoftolus Domini noftri. "Hanc fimbriam apprehende-
mnt decern homines, quiadoârinam eiuslèquùnturo*
mnes in Ghriftum credentes, iuxta id quod ipfc-dicic:!»«-
tatoresmeießote.
C A P . IX.
O Nus v.-rlii Domini in terra Üadrach ér Dimafci requin
eius. j Hæc Prophetade tëlùrredtione làndæ Eccle-
fi* diçic, quæ tam ex Iiidæis qukm éx Gentibus eonftah
Eft âiitem ordo verborum:Onftsvid eft pondais,verbi
Domini acutiaduerfus peccâtoreS, & mollis erga iuftos.
HrfdenimHebraice^ctff«;» , Rach molle didtur. Ergo pondus
verbi Domini, peccatoribus grauilfimum, molle iu-
ftis annütiatur in terra Hadraeh & Damalci, vt per terram
Hadrach Iudæos intelligamus, per Damafcum Gentes*
Eftergoonus verbi Domini in terra Hadraeh, id eft populo
ludæorum, luper quem Dominus lèuericacem exer-
cuic&clementiam. Seuericarem in eos qui credere no-
luerun t. Clemehtiam Véro in eos qui ab infidelicate ad fi-
dem conuerfi lunt. Damafcusautem requies Domini dicitur,
quia in Genrilitate f?de & deuotioncDominus reqüieuiü<
Iuxcaidquod per Iefaiam de Chrifto prædiiftum tuerat:
Antequamfiiatpuer v oc are patremaut matrem faam, -.accipiet
virtutem Damafci ér jpolia Samaria. Ré&e aucem Damaf-
cusSanguinembibens, vel languis cilicii ihterpretatur,
quiaGentilitas primo peridoloiatriam cruencata langui-
ne peccacoram fàtiabacur, poftea lànguinem maliciæ dû*
cio pcfcnitentiæ ftuduit detergêre, [ Quia Domini eft octiltts
omnium tfibtiutH lfrae!$ ] Idcirco, iuquit, domus
& Tyr tu & Sidon: ajfampferunt quipp/fapieHtiaih valde ] Ha-
math ciuitas eft Sy ria: Ccbles, quas ab A ntiochio Epipha -
ne re*dificata,Epiphania eft nuncupara. Inrerprecaiur n.
Hamath lndignatio. Et h*cigitur,& f yrus Sc Sidon e-
runt intermiois terra Hadrach, vt Sc ip fie cum illis credit
in DominumSaluatorem, cui didum eft : Poftuladme, (y
dabotibf Gentesharedit.item tuam.Et Hamath quxlndigna»
PfiÜ. i.
tio, Sc Tyrus qu* Anguftia, & Sidon qu* Venatio inurii
lisinterpretatur,Gentium populus delignant,qu* primo
ad prxdicattonem nominis Chrifti indignatas lunt, & in
anguftia peccacorum erant & venabantur d Diabolö. In
cuius typum prxcclTerat Nemrodrobuftus Venatorcora ^ • Id*
Domino. Quod veto hx ciuirares vel magis Gentes quasq ,
dehgnabant, promptillimxtuerint ad credendum, Do- i
minus oftendic in Euangelio dicens : Vatibi Choro^aim,
vatibi Bethfaida, quiafi in Tyro & Sitonefafta fuiffent vir tut es
quafafta funt in te, olim in ctlicio & cinerepeenituijfent. Ajfum-
pferunt itaque fapientiam valde, id eft, fophifmata & callidi*
tates actis diabolic*. Tyrus quoque adifecauit munitionesfuas,
id eft, forriaargumenta,quibus quali muro quodammu-
nica Gentilitas, a nullo polier veritatis dodore luperari:
coaceruauitargetum. id eft rhetoric« facundiam,&*«/•«>»,
id eft lenfuum callidit:i rem. Verum quamfint hxcvilia&
contemnendaoftendit,quumauram & argentumiltud
comparat/«föpkwarum. Hxcautem cogregabant vtmu4
nirent regnum idololatrix, & infuperabile faceret. Dominus
ergo poßidebitTyrum &.Sidonem, quum earum perculle*
rirforritudiuem quam habencin turbidomari huiusle-
culi, Sc deftruXerit omnhn lapientiam lecularem, &au- !
rum atque argentum earum exeoxerit & purgauerk illo f
ignedequoiplc in Euangelib dicit: Ignem veni mitterein tut. ü .
terram,& quid volonifi vtardeatY] Vtdebtt Afcalon, & timebit: f
& Gaza, drdolebitnimis , & Atcaron, 3 qux lunc ciuitates
Philiftinorum. Videntes icaq; h* ciuitates quod Hamath
ficio Cecminis Damalci, & Tyrus&Sidon ad eam tran-
fierintpoirell* a Domino,dolebunt &timorerepleBun*
tutqnia videbilntlpem quam in idölis pofiierantefie cö*
fularn. Alcalon interpretacur Ignis ignbbilis,fiue Ponde*
rata. Gaza Fords liue Imperium. A ccaron Sterilis fiue E* (!
radicata. Azbtus auc pocius Hebraice Aldod, Ignis gene*
rans,fiue Ignis parrui * vel Ignis mamillx. Iebulxus Con*
lolatils fignificat Gentes diuerlomodoa Diabolo dece*
ptas.Nam Afcalon in qua anteaeracDiaboJusqui eft ignis
ignobilis,& ad menfiiräm velpondus venerat peccatoru.
Gentium videlicerpopuluscimuitvtili pauore concerrib
ra.Gaztaquxforrisruerar, etfiimperiuiti idololatrix pro*f
mittebat, doluitnimis agens peeuitentiam priorum lcelc4
rum. Accaron quoque fterilis& abfque De^nöriria noqt
habehs fpirituates filios,eradicata e f t ^ l f quo qJfa-^
II firmaradice tem. bacun Qaum ergö.hxciiiicates fue-'
rintpercerritx(quas diximüs figurare Gente&/& doke*.
rinteoquodfpesearum fruftratalic, tune fcdebitfeparator,
quileparatfrumentaapäleis,malospifces äbonis, qu^»
que in iudicio leparabit heedos ab ouibus. Sedebitau tem
in Azoto vbi igriis fpiricus Deigenörac ftlios adoptionisf
vbieftignis pacruelis, id eft, eiutdem Doraipi Chrifti.qui;
ex nobis carnem fumere d gnatus eft» Et de quo Ielaias:,
Cant. U
Cdntabo, inquit, dileäo meo cantic um patruelis mei vineafua.:
léf*. 4»
[Ibi quoque ignis mamiUa,’]id eft,defideriu m Sc ärdor lugen-
di lac do&rinx Ipiritualis. Nam iuo vbera Eecleli*, duo
hintteftamenta,licutlponlain Canticis cantiEofum: Fa-
fckfilus myrrh a dileftus metis mihi inter Vitba mea comorabitnt.
■ [Et difperdamfuperhiaPhüiftijm ] quiiuterprctätur Cadetes
poculo.eo quod de calice dxmoniorum inebriati corrue-
runt.Hi ergo in tempore vocationis Geritium, hoceft in
aduentu Chrifti, abiieient luperbiam & hu mile m feque*
tur Chriftum.f^a^rcr quoqueftnguinem eius de ore eius, ] id
eft y verba blalphemixliue efum eorum qux idolis funt
immolata, vt his ablaris relinquatur ipla Deö noftro. E t ;
dimillamulrorum cultura, vnumtantum Deum incipiat'
J. . . . . ---uvuiua Uiiiimamuuuiuui VUllUlM, VI1UU1 lallCUXU UÇ
^Eädena, devtroqiiepopulo,ideftde ter- j adorare:fitqueduxinIuda,vcpriQr populus qui hieper
»Hadrach äe de Damafcocotiftituitun qaiaoculusDo- ludara defignatur,verte tur in caudam : & nouiflimus qui
'ni eft quieunqu^de Iudxis vel de Gentibus.relpicft efaccaudà,tranlèatincaputMccaronquondam fterilis&
éta ’nred e n cl0 & fperando iri ilium. Oculus enimafpe- | eradicata, id eft Gèntilitas* fit quail Iebulxus,id eft quail
.— e*t c°nteinplatiOnis. [Hamath quoque in terminis eius 3 1 Ierulàlem: qux ciuitas tribus nOminibus diuerfis tempo*
_ - ................. ~......................................................................... . rib us