A/4MM3
44r 4 J. è "B I
Non enim fä&umabs re credidèrim.Siqüidem de dieo-,
&àiia quia lègimus,H<«c eft dies quant fecit Dominas, (ott&C-
fis &fèptem beatitudines quodàmitiodo ex gratia Dei,
hoïtiihibus ac fi in fpe fuis, iuftifque operibus ptæftantûr.
Sed ilia o&auaeft quam foliis Domihus fecit, 8c præftitit
gratis fuis dile&oribus, & quia in fpe per feptemèuëut-
rerunt, curricula dieram , feptcm repîeti doriis Spiritus
fan&i, operatifunt has lèptem beatitudines.QuibusècÔ-
trario propter lèptem vitiaptincipalia, hoc vxj feptiès re-
uolutlim numéro, comparatur , &nôn vlttapfoceflît,
quiaillud male completum infra fe fiios inübluit. Atyè-
ro ele&iïn præfentiarum, fèptem donis Spiritus fànâi e-
nutriti ad illam peruenerüt o&auam beatiràdinem,quam,
fecit Ddminùs.l&i autem fèptem male vexati crinfinibus
æqueper fèptem curricula dierum male ad fùpplicia cui:-
rentesi hbcvnum fècum tulerunrvæ fèpties reuolutum,
quod ip fi fibi fabricaue runc. Vnde & Dominuslongefù-
pra, cum ad Iudæos loqueretür, CUm immundus'ßnritusjn-
quit.exierit ,ttb homine,ambulatper loca arida& inaquofa qna-
rettsrequiem, & non inueniens, dicit » reuertar indomum me-
dm vndeexiui, &cum venerit, inuenittditifcopis mundatm &
ornât am.'Et tuncvadït&ajfumitfeptemalïosjpïritus nequiores
fii &ingtèfsihabitantibi,&funtnonifima hominis illius peio-
raprioribus. Hæc, quiaSeribis & Pharifieis contigerant,de :
quibusiamfupra dixerat, non exceffit numerum vitio-
rum, nétnumerumvindi&æ, fbd totiens væimminerèih
lis pronunciauit, qüot erantdæroônibus oppreffi, êc vici-
is implicaci. S olet nam que fè ptenariüs numeru spro vni-
uèrfitatc connumerari ficutihoelofco, quoniam colluui-
onem feelerum m fé contraxerant, & vniuerfæ vitiorum
forties ad eos defluxerant. ïdcirco yniuerfitas dæmonütn
nonimmeritMneos regnabat. QUta clauditis ,in<\ùk, re-
gnum ctetàrum ante homines. Et Lucas aitjgww tulißis dauern
feientut, nec Pos intrat is, nec introeu/ntesfinitu ïntroirç. Quærat
q[Vült,quid peius eflè poffit inter homines, & inter ipfos,
demanes, vt necipfi cefïàreàmalo, nec redire ad Dëum
Aennt,nec alios permittant fiium feqtfife&orertf, heq, de
tnortead vitam tranfire. Quid eigode talibus reftat, nifi
quoru vhâ efUcelerata impiétaS»vna fit & poena tortrieto-
tum? Reddit aut fingulis vitirs, lingulas daufulas vitiorü.'
Quia dilatabant phyla&erià fua, fifenlantes fe fand os &
maghifiçabantfimbrias , iuftümfuitvthypoéntæ vôca-
rentur. Claudebant vero regnum coelorum ante ic, & ante
alios, quösihtroirenonfinebanr, quia alligabant one-
ragratüa&importabiliafiiperhominùm humeros, quae
ipfineedrgitomouerecupiebant,prædam captantes,&
gloriam requirentes à populo. Gèrmm namque habebät,
à lege & Prophetis,quod ipfè efïèt Chriftus. Yndé ma-
gis» nôn immerito, hÿpocritæ funtvocati.quia diffimula-
bant fè iièf&re verum Chriftum quem pleniffime feiebat,
quamuis caufà aüaritiæfuaî&honoris fui gfatia, ndllèht
confîceri. Et ideo petuerfà iriterptecadone claudebant
antè fconfpedum populiianuam legis & Prophètarüm,
qiu de aduentu Çhrifti manifeftiCGme funt locuti, vt a fi-
deChrifti vniuerfi^ deteri;eret,non roinus'mïnis^Sd fèdi-
tionibus, quam ex traditionbus fuis. Qui tihiebant, fi pb-
^ulusineum crederet,quodbmniâfacrificiorum muné-
ra, glona»honor,& cultus,& votorum dona ad Ghriftum^
tranfirent, in qmb. non Deus, fed ipfi ditabàntur, & glo-
riabentur honoribus.Regnum ergo ccelbrum ipfçdicün-
turScripturas,in quib.Chriftus Dei filius ptædicabatur,
quasipfiantefe&antealios clauferant, cuni Ghriftum in
feis, & exèïsi credihonfinebaint.Etquiaipfè Ghrifiusdà-.
tais eft DaUid, qui aperit & nemp ckudit »claüdit & ne-
ino aperit coM ôum crfedi vel intelligi, non finebârit, non
•fblumfèiehtia: dauern abftulerant, verumetiam ibfum o-
•ftfum, veiianuafti, itâ obftruxcrànt» vt nec ipfi iritrarent,
Vteafdem Scriptüras dèillo intelligeïentnecâlitfsintro-
irepermitterentHäfcitaqüedüöquafi naturaliter vidën-i
tür ab inukeqV elle infepârabilià, qüoniam qui in alterüm
Cx iftis peccar* abaltero fènon poteft cohibere ,4 ficut ê
-contra, qui ab vnoeorum fè abftinet.ifnpbffibile Videtur
nonctiam abâkerofeabftineat. Vtputafacaliqïiem foe-
îidtet âd Deürri;!& ad Scripturasrfacras ingredientehi aut
regnà ctiélotlim penetrantemVmoiciriuenies^ëhfoldm
alios non proh ibentem, vèriini exho'rtatatënl & contrâ-
hentem quofcunque p'otüedti Qucniiam qut aÙbs vetat
in tr oirc in regnum ccdorum fiimeit èi ad- expiflfionèm
fbam. ne &ipfè intrare pbffirhOcipfùm quod alios non
permittir intrare. Quoniam qütfcâfiddkâuefit'Vnum dë
pnfillis Ecclefiæ, prohibens euifi-hitrâtê male'Vi^ehdo,
patietur illud quod Domiiictè comlninatur. Et ne dicaÜ a-
liquis.non prohibeo vlli,'quialicet egotnalu^fim, omnes
tamen bonos èfîè cupio & ingredi régna ccelortJWfquod
fi humilitas eft> & verüm eft, qucid dieit, ailèntio. Quods
fi inapertb malus efi, nefeibeuibonuseiïèqueat,quifibi
nequam probatur, neequomodo bonàpofnt velle. dam
diligitiniquicatem,&exemplunvefi aliispecoandi.Quod
fi chàritatequifquisiueritrepletusi vc& alios fïio laborë
inttoirefàciat, Deo agente,non video qüomodoipfèpri-
raum non introeat. Quia etfi chantas non quant qu* fua,
funtt tamen cuius eft chàritasÿtaon fblum> introire facit,
verumetiam iam rëgnarecum Deo, in quannim^harita-i
te iuuatur, omnino videcur,qniachâritas ex Dèô
ccdèfteeft donumfientiniquiras ex diabolo etiamî inter
dura & poena peedati, quàrScdbæ ÔC Pnarifeipraegrauati,
necipfi introierunt, nec aliosquàntumexipfis fuit, per-
mi/eruntintrare.Hoêquippe egerunt vei bis, quando O”,
m nia opera Chrifti, quæ deifica erânt ift Beelzebub fada
interprecabantur,hocminis,hocomnibusdolis,5cfraudibus,
itavtDomindin Dei filïum, licet fit impaffibilis,
crudelirerinnocentera oedderent, ne vlluS eum Domi-
num vitracrederetiAcperhbc ipfis, daufèrünt regnum
ne introiteiit, & alios , in quantum éis poflibile fuir, ne
introirentjomnino prôhibueturit. Et hotàndum quia nô
dixit j v s ^ôbis quianon aperici’s regnum coelorum, fed
quia clauditis»aliud pro alio métientes &agétes, ne Scri-
pttirae de Chrifto rede inteÎHgererituf. Quod-& adhiic
hodie iftifaciùntqui remanfèruntaefi titiones ex incen-
dio. parati ad interitum. Quibus illud duplex imminet vç
dequo Ioahncsaitin Apoealypfifüa»qüôd viderit aqui- ApyJ.ij]
lam clamante tp.ac d icentem ,va, v<c, habit antibus in terra,
qUbniamipfi expulfi-àrerrafuà ôcà .cinicateHierufàlem,
nihilaliudinhiant.&quaeruntquam têrram.A quib.loH- ,
ge eft ilia prima beaticudo» de qua dicitùr, Beats pauperes
Jpiritu, quoniam ipfi poflidebunt ter ram, quorum conuerlatio
in coelis è f t & ideo non tanget eos tilud v* fecundum»
quia non fùnt déferra. Tangit etiam & eos præfènslocus
qui redores vidennir efiè Ecclefiarum, fi àut male viuunt ;
autcertevtrumque, & male viuuht, & male docent , vel
certenihil docent boni locumqtie mercenaribrumnô re-
linquunt.Quos&Ofèe Propheta arguit&increpac, àb-
fcbndenlnc, inquic, fàctfrdotesviam Domini, & inrerfe
Céruhtlfcieinâam. AhVquinhifimalifàcèrdotês dodrinâ
Dbmimquolibe^padodeprauafïèhtper fe in Scriptufis-
diuinis ipfà yëritas de Ghrifto, îicèt'oDfciira fit tamen ab- !
feondita non effet. Obfcura vero ideo eft, non vt non in - j
ueniahteam,'quiqu£erunti fèd vt non videant eâqui qu*- •
rerfcholühtiàdillorum gloriam pertineat, qui-defidera-
uerUnteam, & inuenerunic. Sicrut è contrario ad eorum
confùfionem & condemnationem, qui nec defiderant,
nec inueniunt eam'. Quiânon poteft excufàtio éflè iuftæ
damnationis, ignorantia yeritatis, quibusfiiit inùeniendiv
facultas,fî foiflet quærédf voluiiras. Quod fi veritas Ghri-
ftus fàliiséft, & vitaperfede cognofcencium, quid putas
quantum væ illis immineat, qui eafdem Scriptüras, aliud
pro alio mentientesi claudùnc. Quid enim apertius did
potuit de Chrifto, quara Ifàias dicit? Ipfe Dominus, nquit,
veniet &faluabit nos, tunc aperientur oculi cacorum > & auras,
furdorum audient, & lingua mutorumdiferta eritiièü caetera.
Hæc quidem fignafuerantaduentus Chrifti, quæ omnia
etiam & m'aiora, ifti, fa da,videmn t,fed omnia in Beelzebub
principe dæmôriiorum , vt dixi ea, vt auerterent po-
pulum à fide Chrifti, fada dicebant. Et non fblum hoc,
verumetiam&decretutnpbfueraritjvrfiquis dicerec eum
fiiium Déiyfiéret extra fynagogam. Sequitur:
VA e vobit Scriba&Phartfti hypocrita, qui circuit is mate
& aridm, vtfacütis vnünipŸoftljtùm, & tumfueritfattusfa-
citis eum filïum gehennajuploijuam foS eftis^] Circuibant au-
tem Iudæi mare & aridahycaufà riegotiationis,;& perlu-
ftrabant
ItoUWatib. EuàngvLib. Xi
ftrabanc vnlüerks partes rttùhdi% ita vt ^ per maria 8c per . Hoc raitieri ledoreffl möHëö, Vt fèmbcr hin cih d èïî
terràsi oèrmums anbaiieific reoinnps iifiir.finiraWhur ticorum caucatlaqueos, ncfalforum terris * pêr infulas qubq ue & regipnes irenc ; ficut adhùc obaolUarMi- J-.v,,
hodiefaciünt , 5c per pim a lota. Inter quæ ÿitænie'gotia,
non propter gloriam Dei,vtDeus à cultoribus religiofius
venerafetur,nëque proptermifëricordiam&chamatem
pei 8c ptoXimiVvolcHtes eum ialuarc.quem docebant iu-
di!tare,fèd aut propter auaririam, Ÿt adderetur eis facrifi-
dorum obiacio>auc propter vanam gloriam, vt videren-
tur Gentiles ad cultnmDei con uertere. Qui nam que con-
uerfi de errore Gentilium ad vnius Dei cultùm, relidis
idplis, prpfèlytivocabantttt, curp iam circumcifi, populo
Dei inlegefiifcepci^ mifeebantur. Sed cum fadus fuiflèt
prolciy tus, videlicet circumafus,& Domino confècratus,
malis fiiis exemplis rurfù s perditus, fiebat filius gehennç,
dum cogebatur ilios imitari, & affedum eorum fèqui.
'6. Qu« c° in tempore dixerunr de Chrifto, Cruafige,crucifiée
euns. Quem non folum accufâre,fèd & blafphemare quo-
Hidie in ly nagogis fuis dicebanc; nevllus fidem Chrifti re-
ciperec, ficut & adhuc hodie kdunc. Sed quærendum
quid fie quod a it, Et facitis eum fUiumgehenna, duplo quam
vosefiis. Nunquid dilcipulus profèlycus factus dupliciter
Scribis 8c Phanfàeis, poterat fieri miferabilior, ica vc non
æqualicer eflèc eis filius gehennæ, fèd dupliciter? Nunquid
non in vtroq;omnis perfedus eft (hfcipulus.fi fit ficut
Magifter eius, fi forte in malo perfedus dici poteft?
Quod fàtis elucec quid velitfignificare, fi prior Genrilis
damnacio, quifadus eftprofelytus,p'énfètur. Arbicror
, enim omnera hominem, qui exconueikrione Gencilita-
tis,fadus eft prolèlytus in lege, fi i ium gehennæ prius fuif-
fè,quodpcccacum baprifmus Chriftiabfoluic. Sedcir-
cumcilîo ludæorum ,.quia iam Chriftus venit, nihilpro -
deft j & ideo iàm Gentilemà reara non foluic, fèd adhuc
tPet tranlgcelîioncm legis addic illi damnationis nume-
krum> lfa vc etiamiècundura Iudaïftnum, fiat filiusgehen-
: Ec^quia roanet.priotdamnatiainabfbluta, cum fadus
fuerit prpfelytus,, dupliciter filius gehennæ per dodri-
;nan? Qodoris mali efficitur, cum & Chriftum blafphe-
: mareincipitj&àlegenihil profice/e. Sicque fit Ille quû
idoepit vc caufà fècundi erro ris fit, &fiat dupliciter filius:
■ge|fennaî fupraillutn qui male docuiteum. Vnufquifque
eniniviicarülime filius eius dicitur, cuius opera faeitjfic-
que dicuncur filüperditionis, & filii huius læculi." Ficau-
tem & aliter quifque profèlycus dupliciter reus;quja prius
erac cranlgrellbrin lege naturæ, fâdus autem profèlycus,
cpm eflèt Ethnicus , videns magiftrorum vida, tranlgre-
. diendolegc, iure maiori poena, id eft, duplici, muldacur,
. ficut & vos quifidem & opera non habetis. Alii quidem
Volunt.vt.quam.aduerbialitcr.pro, ficut,accipiatur, &fit
■lènlus,Facitis eum fiiium gehennæ dupliciter,ficut & vos
,eftis; quia & fidem Chriftirefpuitis,exlege& Prophetis
prænunciatam, 8c opera virtutum nulla habetis, fèd vitiis
plenieftis,quibus efferatiomnem manfuetudinem.cor-
dis amififtis, & ideo iam vitra beati minime efle poteftis;
quia beat! truces 8c manfueti poffiJcbanctcrram. Terrain
illam vtique viuentium, ad quam Dàuid fufpirat dicens,
Credo viderebona Domini m terra viuentium -, quam vos, quia
terrenafi.-daminijinfoeliciteramififtis.Etnorandum quia '
cum duplogiauius delinquentibus gehenna repromitti-
tur.difierentiatormentorummonftratur.Quoniamaliter
torquetur qui fimpliciter fuerit filius gehennæ, & aliter
qui dupliciter. Sicque& deinceps confiderandu, fi adhuc
abundancmspolîitaliquis corqueri tiipliciter,fèu multi-
pliciccjr fècundum mulcirudineni peccatorara. Nec tamen
audiendi funt qui dicunc nulla locaelTe poenarum,
neque poenistorquerialtis quos gehenna perùaferic,nifi
propriaconfciencia delitftomm. Quod multis Scripcura-
rum in iocis oftendicur,& loca eflè poenàrum, & fùpplicia
tormcncorurniam paraca; necnon& auâoritate lànéto- :
r u m Patrum ica elle firmatur, lice r per finguias fpecies cri-
min um dicaturquilibetfierifilius gehennæ. Vtpucaqui
fornicator eft,fie gehennæ filius^qui autem adulter dupli-
citer torquetur,fimilitçr&per cætera vitia.Nec iniuftum
viderur, li fecundum modumoulparum adhibeatur vni-
cuique fupplicium tormen cor u m in vna eandemque poena.
Porro denomine gehennæ iamfupra lacis dixi mus.
ticorum çaueatlaqueos, ne falforum obuolUatur laqiieis
doôtorum, qui non doûoreS,fèd deceptorêsfïint antmâ-
rum.Quia ficuc illi Vàniloqui,de quibUsïiuilcdiximus,ita
funt & alii qui volunt allfcgorizando Hictodüt-eie, quod
gehennaj quæ Vallis filionirq-Eiinon Vocatur infüriptqpa,
i& Hierofalem non longé fintab inuieem. Licet Htetuîà-
lem fita fit in mon te,& gehenna vallis dicatur : tameri eorum
locoiùm vna fors eft, & in viiànumérantur tribu,fie-:
nt& reliquæ eleôtiffimæ ciuitates. Quapropter dogmati-*
Jfca«t,eosqnipeccanc,licécin gehenna itiiÉtantur,Ô?valles
fine âppellati,quiapeccauenintj qùandoqi quodadvnam
ibrtem funt réuetfuri, <Sc invna eademque tribuconnu-
merabütur,in qua Hierufalemilla coefeftis foriitui. Quod
quam àbfürdumfititàfèntire, nobis tacent.#us, orniiis
audoritasferipturarum, &Catholicafidesclamat. Hæc;
tamen, quia de Græeorum turbiné M nos rnaîa translatà |
vénérant,omittére non début. Quiadüicaliafentiunt,aut "
fènfèrunt,iam male poilèfii ad illud væ vltimum quodie-
ftàt,fi no corrigantur,omnino feftinanc.De quo fequitür.
Væ vobis duces caci,qui diciru,quicttnfyiurauerfrin templo,
nihil efi, qui autem iurauerit in aurum tem fii,debet:. Stultt, &
cari,quid enim mains eftaUrum,antemplum quod fignificatau-
rumiEt quicunque iurauerttm altari mhilefi,quicmque ijtraue-
rit in dono quod eft fttper illud, debet. CUcuqutd enim mains eft do*
mm,an ait are quod/anétficat donum ? Qui ergo iiirat tn altari, „
iuratineo &mmnbus, quafuper illudfunt. Etqiïtiu'raUeritin
teplo,matin illo,& meoqui habit at in ipfthEtqHtiurat in cceloi
iurat in tiironum Dei, & tn eo quifedetfuper eum. [) Arguuntur
namqj Scribæ & Pharifiei, cun&a pro lucfôfàeerj &noh
pro timoré Deijficut & fuprain phÿlà&ëriis&fimbrfis di-
■ latatis.nonaliud q vanam glqr/ani requitëbarit,&peroe-
cafionem gloriæ} et & in hîs lucfa ièâabanturpeîcuniàru.
Et ideo iure hy pocricæ & ducès cæci vo'canîur,•lieer fiipet
cathedramMoyfi fèdérût.Qudniam fubïpecie fenôtitàcis',”
non culcum Dei,nongloriahi^hô honotemreqüirebanti
non obfèruanriam mandatorü Dei, ficuciaiti fupra d?do^
no diximus, quando dicébanr patri matrive, Munus quod-
cuntfeeft exme,tibtprodeft, Vtin ep-rum Ittérum cuAfta vèni-
renr : fîc&hiparuipehdebanc templum & altate, aeve-,
nerariiubebantaurum,&om!nia legis donaria,qtjæinhis
ófferebantur, vt omnia in vtilitaté &lucrani eorû prófi.c-
rët.Ec proprerea q> ipfis deledabanturj aura&dona,qui-
bus fuis vtebanrur vfibus, fanéfioraeflè dicebant,quami-
pfùmi templü & alrare, vt ofFerentes promptiprés fièrent,
multipliciafpontead offerendû rerum doha ,qu3 ad pre*-
ces fundendas corâ fanâ:o altari in templo. Vnde,vteôrü
dona,&voca magis Deo firmarent accepta,ftatuerûc ftro-*
phâ callidillimc fàtis. Siqui$in'contenrionévénillec,vef ^
in aliquâ côtrouerfiam, vnde propter arabiguitaté iurgii,
iuraredeberec,non tenerecur reus in céplo,lifàlfumiurafi <*
fèt,fedfîinauro;exquopoftea cojiuiófus fülfum iurafïè, |
criminis reus tenebatur rvnde ftatirn aurû, in quo iuraue- •
rat, reus cogebatur exfoluere,ytvniüerfàeorü vfibus cc- 1
decent.Similpter &in altari fi quis i u ra^è t,periurii neqîa-
quam adiu^icabatur reus, ét conuiftus quod iuraflèt. Si i
aüté periu rafle c in don i s , &oblationibus quæofferebatl»
tur Deo, ad alcare ,'in hoftiis 8c vi<aimis,feu in quibufquc
muneribusjhçc ftudiofiffime repetétes,illudab eo exige-
bant in quo falfùm iurafïèc.Hinc quoq; non immerito af-
guic eos Dominus ; q> aurum rempli & dona altaris in Gl*
cramencorum religionemvenerarentur,cumhonorde-
berctellèpotioraltaris ÿc templi; quiafiiraroru'm in figura,
&aurum templo,8c donum dedicatur altari. Vnde ve- •
niente Chrifto, hæc omnia legis iaminutilia erant offe-
! rentibus.quianô à lege Chriftus,fèd lex fanâdficabatur in f
Chrifto,-in qua, velüti fedes ac thronus Dei, prius pofitus
erat,qui ex ea prædicabatur futurus. Acper hocduces cçci
iure vocancur&hÿpocritæ, quia fe legem vénéra ri men-
tiebantur,&iurare per thronum Dei aut percoelumcon-
fiièueranc, religiofius obfèruances ea, quam eum, qui in
his federçiudicabatur. Santhficantem quoque neglige-
banr, & fàndificata, ChriftopfætermifTo, venerabmrarj
&ideoquafi coeli quædam fimilirado inducirar, vaille
qui ledec m eo.aut in lege, recognofeatür.
Quoniam1