A
sap.9.
B
lean. 4.
♦ viitt.
c
D
f3 4 c^Ambrofij Ansberte
ad cum & lUuminamtm, & facies vefira non ertubefcent. Fide
quippe acccditur ad Deum,quam cordis conftat eftè, non
corporis.Sed quia fpiritale corpus nefcimus quantos habe-
bit acceffus, de re-quippeinexpertaloquimur, vbialiqua
qua: aliter intelliginequeajit,diuinarum fcripturarum non
occurrit & fùccurritautoritas,neceflc eftvt çotingat in nobis
quod legitur in libroSapientiæ : Cogitations mortalium
timid* & incerta prouidentia no fir a. Ratiocinatio quippe ilia
philofophorumjqua difputant ita mentis afpebbu intelligi-
bilia videri & fenfu corporis fenfibilia, id eft , corporalia»vt
nee intelïigibilip- per corpus,nec corporaliaper fe ipfàmës
valeat mtucri, ftpoflitnobis elfe certiflùna, pçofe&o certu
m eilet, per oculos corporis etiam fpiritales nullo modo
poife videri Deum. Sed iftam ratiocinationem & vera ratio
Hi pi ophetica irridetauroritas. Quis enim ita fit auerfus a
vero, vt dicereaudeat Deum corporaliaifta nefcire/Nun-
quid ergo corpus habet,per cuius oculos^a pofficaddifte-
reî DenidequoddeProphetaElUeo paulo antediximus,
nonne fàtis indicat,etiam fpiritu,non peccorpus, corporalia
pofte cerni ? Qnando ergo feruus ille munera accepit*
Vtique corporaliter gefturn eft : quod tarnen Propheta non
per corpus,led per fpiritum vidit.Hac quippe fentenna c6 -
ftac fpirituvideri corpora. Quid? Si tanta erit pptentfe fpi-
ritalis corporis, vt corpore viüeatur& fpiritus? Spirititseft
enim Deus. Deinde vitam quidem fiiam,qua nunc yiuit in
corpore, & hæcterrenamembra végétât facirque viuen-
tia, interiori fenfuquifque non percorporeosoculosno-
uitraliorum veto vitas,cum fint inuifibiles,percorpus* vi-
demus. Nam vnde viùentia corpora difcernimus a non vi-
ucntibusl nificorporafimulVitaiquevideamus, quasnifi.
pér corpus videre non poftumus ? Vitas autem fine corpq-
ribus,corporels ocutis non videmus. Quamobrem fi fieri
poteffi, valdeque credibile eft,fic nos eftè vifurôs mundana
tunc corpora coeli noüi ôcterræ nouæ,vtDcum vbiq; præ-
fèntem &vniuer(aetiam corporalia gubemantem,percor-
p6ra quae geftabimus & quæ confpiciemus, quaquauer-
lum oculos diixerirhas , clariffima confpicuitate videbi-
mus : non ficut nunc inuifibilia Dei per eaquæ fabtafunt,
intellebla cohfpiciuntur per fpecuium in aenigmate ex parte,
v bi plus in nobis valet fides quacredimus, quam rerum
coiporalium fpecies, quas per oculos cernimus corporales,
fed ficut homines, inter qüosvjuentes motufque vitales
exerentes,moxVta(picim us credimus viuere, fed vide-
mus^ctyn Cqram vitas line corpotibus videre nequearhus.
Quam tarnen in his per corpora remota onjniambiguita-
te con ^icimus, ira quacunque Ipiritalia ilia luminacorpo
rum noftroriuri cirtümferiraus, incorpbfçdm Deum om-,
nia rege ntem, etiam per corpora contuebimur. Aut ergo
fi pernios videbitui*Dcus, vtaliquid habeant in tataexcel-
lentia mentis fimile, quo& incórporea natura cernatur,
qüodvllisexèmplis flue fcripturarum teftimoniis diuina-
rum,vel difficile eft vél impolfibile oftendere:aut quod èft
adinteliigendum facilius, ita Deus nobis erit notus atque
confpicuus, vtvideatur fpiritu à fingulis nobis, videatur
alter in alter9 , videatur infeipfo, videatur in ccelo nouo
Sc terra noua, atque in omni quæ tunc fuerit, creamra:
videatur& per corpora in omni corpore, quacum que fue-
rint fpiritales corporis oculiacie perueniente direbli. His
dibtis fânbli Auguftinf aperte declaratur »quid deillafu-
tura vifionè certilfime credeCvdum f it, quid dubie æfti-
mandum. Teneamus itaque interim plena fide , quod
non folum ipfe, verumetiam^lij tiablatores Ecclefiæ cer-
tiflïmetenùèrunt : fufpirèmus vero ad tàntæ vifiorfis cla-
ritatem, ad quam fi ipàillumiriante peruénerimus, ^uqd
nunc nobis adhuc peregrinis latet, tunc ciuibus effedis
patebit. Sequitun
Et nomen eins fcrïptum infrontibus eorum.
Quid per ftontcm,nififidés exprimitur? Sed cum con-
ftetomnibUs, qïiià cdm per fidem atque Ipemperueheri-
mus ad rem,neqüaquam vltta fides vel fpes eruncquid fibi
vult,quod in ilia æterna felicitate eleéti nomenpei in frqntibus
haberé pethibentdrïNéqüë enitnfvt diâum éft)iani
cunç fides àSHpés critîquia quod mine fides credit,Ipés pa-
I tient&expeéiat,tnreapparebit, Apoftolo atteftantequi
ait;QupdenimvidetquiSït]itidJperat?A.cCxdicctét>ni\\i\. Hiuc
namque idem ipfè alibi ait: Cunivenerit quod perfettum eil,
tuacu.ktmijMitxpatetïi. , Quid aurem eflèc quod dice- i.c».,,,
bat,ex parte, alibiexpofuit,dicehs : Perfidem enimambuk- kcw.j.
musy&nonperfpeciem• Vn4 e&hiccum diccict,CHm verterit
qyod'perfettum ettteuacuabiturquod ex parte ett tftatim fubiecit
&ait, Videmus nunc perJpeculum in automate » tunc facie ad fa-
dem: & nunc cognofco ex parie, tunc autem cognofcam ficut &
cognitusfum. Quidergoeft, quodinillabeatorumpattia,
iam in re vel in fpeciè gaudentibus eleétis, nomen Dei in
frontibus efle perhibetur, nifiquiaipfiusfideiremunera-
tio,ipfius fideiretributio pro fide hocin locoponitur, tropica
feil. locutione ab eo quod efficit, illud quod efficitur,
fc riptura fàcra demonftrante ? Et reuera dignura fuerat,vt
illud facti verbi feriptor præcipue commendatet, illic fan-
âi)s habituros protituloJaudis, quod hieforte tenuerunt
inter reprobos,etiany:um ignominia vituperationis1. Hinc
eft etiâ quod iplà eleftorum foéietas, ficut & fuperius præ-
fâti fumusjin lûperna pattia iam conftituta, hoc oftenditut
in fuis habere remunerationum ædificationibus, quod hic
geffit in fand’ts adionibu s. Quiaenim per fidem ipfà ciui-
tas in haç vita fecundum Apoitolum iuftificari creditur, fi.
ne qua etiam nullus Deo placece pi obatur, rede cum ac-
ceperit quod per fidem crcdidit, ipiùm fidei præmium pro
titulo gloriæ in fuis frontibus geftare videtur. Ac fiipfa
tui: c frontium infçriptio loquatur,dicens:Hinc præmium
nùnc pro titulo laudis ferre videtis, yndepridemiuftificari
meruiftis. Sequitur: .
Et nox 'ultra non erii,&non egebunt lumtnelucerna,
ne% lum inefiltré- regnabuntinjèculafeculorum.
Hæc namque fupraiam dixerat,fèd in repetitione verbi
deçionftrat, quam appetendum fitlumen illud, quod rôties
loquendo inculcat.Memoratautemtranfitura,quibus
nuncfragilitasnoftrorum indiget corporum, vidffitudi-
nibustemporum & cpnfolationibus elementorum. Nam
nunc humanainfirmitas ad exercenda diurna opefa, no*-
dis quiete redditur idonea, vtiraredam node pro confo-
latibne lucerna. Tune autem quando erit Deus omnia in
omnibus, qui eft liix vera illuminansomnes,his elementis
ibi*indignus»nu{lus erit vnquam obnoxius, maxime cum
ipfefitfvtdidum efijiümen landis regnanïibus.qui tqtius
autoreftoperis. Si-Vero nodemintelligamus ignoiatiam,
lucernam vero v.elfolem ^diuini verbi prædicationem,ne-
que nox tune erit, quia vitæfàpieniiam omnes in commune
habentes, nullus inter eos ignorans ericneqj luxlucer-
næ aut fofis opus erit,quia nequeperfedorum exhojtatio-
ne, neqùelegis diuinæprædicatipne, quæ nunc lucernæ
eftè dicunrur jn obfcuro loco, in ilia beata regione aliquis
iudîgebit, in qua æternæ ftpientiæ inhærentes , perfeda
Icienjtiafulgebunt. Sequitur:
Et dixit mihi: Hac verbafidclijpmet&vctafient.
Cum potentiora cæteris in hac Appcalypfi Spiritus fàn-
dus narrat, ita interponit, vt feil, tan to de fus quuibet mi-
nus dubitet,quantpuonfbltim fidélia, verumetiam ad co-
parationem aliorura fideliflfima vocantur.Tunc autem Ec-
-clcfiæ in Ioanne hæc verba fideliffima & vera eftè abA,nge-
15fid eft, à ChriftôJIntimançur, cum eide rn perinternam
àfpirationem ipfâ'vërborum veritas reuelatur. Non itaque
tue idem Augelûs,imo in AngeloDominus,de Ioânis.dif-
fidentia dubitabat,cum ipfa vefit^s iarn.manifeftius eluce-
batjfèd veram vifioném omni Ecclefiar, in qua cum magni.s
paruulos futur os ripuei at,commendabat.Nulluj autem in
tantum hebCs debèt fieri1, vt aliq.uo modo dubitet de his,
quæfub tarn magno çonteftationis firma,mento vèriflima
èflë pronuntiantûr. Sequitur:
E t Dominus Deus omnipotent fiiritusprophetarum,
mißt Angelumfitumofienderejèrtusfuis qua oportet fieri
cito.
' Sicut in initio huius operis dixifïè me recolo,hancApo*
calypfim n Ó ab vna fola de T rinitate pcflbna, fèd à beata &
infeparabiliTrinitate per angelum miflam fuilie , im* in
Vfal. 84.
Ofee I.-
c
1,
Matth, rc;
In Àpffcàiypfim, Liber Decimus. _________________ w i
Angeipipfàmfuiflè cognofcimuSreundem vero angelum,
nec patris-, nec Spiritus fandi, fed fblius incarnatf verbi
perfonam geflifle. In principio enim huius reuelationis
eiufdem feriptor fic exorfus-eft.dicensi^oir^/j lefu Chr't-
fl^quam dedttilli Deuspaiamfdcere ferais fuis, qua oportet fieri
cito, & fignificauit mittens perangelum fuum. Quis enim eft
qui incarnate filiö hanc reuelatiönem dedit, nifi Deus pä-
ter? Ipfe ergoqufhanc dedit, ipfe vtiq-, & fignificans per
angelum mific.fèd cum filio fibi cOæterno, perquem ean-
dem hominibus patefecit. Vnde& infineeiuflemreue-
lationisidem filius per angelum loquitur, dicens : Ego lefts
miß angelum meum teftificari vobis hac in Ècclefits. Sed obfe-
cro Domine lefu patris vnice, fitu in angelo & perange-
lumloqueris dicens : Ego fetm primus & nouißimns, & vi-
uusfui & mortuus, & ecce[um viuens in feecula feculorum: quid
fibivultiq»eundemangelümififlete inEcdefijshancre-
uelationem teftificari afteris, curaÿn eb tuipfefueris, cum
pereum tuipfe locutus fueris: nifi quia miflio illa exte-
rius oftendipangelum,interiuscelauit tuam patrifque ma-
ieftatèm î Iam itaque apparct., quia cum patre filius etiam
hanc Apocalypfim miferit. Sed videamns vtrum
nam & Spiritus am borum eandem cum illis pariter mife-
•rir. Nampereundemqui miffus eft angelum, fiue filius
de fiio patrifque fpiritu-, fiue idem Spiritus, fendus de fe
tanquam de alio, feu etiam ipfe angelus de eodem Spiritu
fendoloquitur, dicens : Et Dominus Deos omnipotent jpi-
ritus Prophetarum, mißt angelum fuum ofiendere feruis fuis qua
oportet fieri cito. Ipfe enim eft fpiritus Prophetarum, qui
etiam Spiritus fendus, qui vtique Dbminus Deus omni-
potens : ipfe itaque fecundum regulam fidei fpecialiter'
per Propnetas locutus fuiflb cognofeitur, Petro dicen-
te : Non enim voluntate hutnana allata ett aliquando Prophetia,t
fed Spiritu fantto injpirati, locuti feint fantti Dei homines. Quia
enim ipfe Dominus, per Prophetam per quem locutus
eft, teftatur -dicens : Audiani quid loquatur in me Dominus
Deus. Et illüd, Principiumloqutndi Domino in Ofee. oPropter
vnius ergo diuinae trinitatis effentiam, opportune etiam
hicSpiritum fendum in angeli miflione commendauit,
quandopatris& filij nuper fecerat mentionem. Infepa-
rabiliter enim pater & filius & Spiritus fendus hæc cim-
d a reuelarunt myfteria, quanquam pro difpenferione Sa-
cramenti,angelus per quem miffe eft,fblius (vt didum
eft^) incarnati verl?i perfonam gefferit. Et notandum quod
non.ait, Dominus Deus omnipotens fpiritus Propheta-'
rum, mifit angelum fùum oftèndere Iohanni quæ oportet
fieri cito, cum fiipra dlxerit,mittens per angelum fuum
feruofuo Iohanni. In qtiibus verbis apertiflime declaratur,
exceptis iliis in locis,quibus angelumvult adorare,
non propriam, fedfèmper Ecclefiæ figiiram portaftè Io-
hannem. Quienim non ait, mifit angelum mum often-
dere feruo fiio fed feruis litis, oftendit v tique non vni fpecialiter
Iohanni, fed omnium fe vtditati inlohanne generaliter
pröfpexifle. Sequitur :
E t ecce venio yelociter.
Nullidubiumquin iticarnati verbi perfona hæcdicat,
quæ in Euangelib difcipulos affatur, dicens : Eflote parati,
quia nefeitis qua hör afilius hominis venturus eft. V eiocicer autem
Dei filius ventùrum fe dicit, quia omne tempus yitæ
præfentis, qriamuisJöngis morarum fpatijs proceletur, tarnen
quia non flat, fed tranfit, ipfo fuo enrfu demonftrat
quia yelociterfinitur. Proprer hunceius velociftimu afr-
f uni,vnius horæ fpätio à Iönanhe quarititas eius definitur,
cum per eum dicitur : Filij, nouißimahoraett. Ob hanccau-
fem etiâ Dominus nobler ita nos aduenrus fùipræfentiam
docuitpræftolari, dicens : Vigilate, quia nefeitis diemneque
horatn. Sequitur:
Beatus qui cufiodit verba Prophetu libri huius.
Ac fi diceret .* Qui ômne quod loquitur, verum
& myfticum credit ; omnequod minatur, timet : omne
quod iubet, adimplet: omne quod promitrit, fperat. Se-
«Jtiitar :
E t ego lohannnes qui âudiui & t)tdi hac : &pdfiqùa
audifiem dr vidiffem,cmdi v t adorarem ante pedes angeli,
qui mthi hac ofiendebat, ^ 1 dixit mihi : Vide ne fe-
ceris tonferuustuus fùm & fratrum turrum Prophetarum,
(jr eorum qui ferrnnt verba Ubri huius. Deum
Retielatiôhîs atteftatio j infinuatî nominis firmarurin-
dicio. Ne enim quifquam de conferiptiône libri dubita-
ret,autoritärem perfonæ inteipofuit. Hoc fene in locoj
ficut &fùperiüs, ôc lohannes Ôc angelus refumunt proprias
perfonas. Sed mirandum value eft, cur lohannes
concrainterdiétum angeli, fécundo eum voluerit adorare.
Superius enim iam ilium fimili modo adorare fe ve- ApôM.19.
tiferat, vnumque Deum ado rand uni eftè docuerat. Quid
itaque fibi vult, quod conta præceptum eius, qui vaqué
ei vrVeritatisnuncius ; huncreuerentiæ honorem non
creaturæ, fed,créa tori competenter offerendum eftèpræ-
dixerar,eum iterato vult adorare : hifi quia aut forte i*
ftam Sc fiipeciorem vifioném eoniunxit, & hoc quod fu-
pra iam fecerat, à fe faôum repetiuit : aut cérte magno
vifionum .ftupore perculfiis , oblitum fe fuiftè quod
eidem prfceperat,eumq; fe adorare iterum voluifle, con-
fitetur ? Soletenim eos qui ad fùblimia contemplanda
ducuntur, quidam admirationis pauor concutere,Pro- .
phetaatteftanre qui ait : Domine,audiuiattditum tuum,& tiab'ae.^.
ttmui, confideraui opera tua, & expaui, quique poft pauca ;
fùbiungit, dicens : Introiuit tremor in oßa mea, & fubter Dânhl. 8.
meturbataettvirtus mea. Hinc Daniel contemplatavifio^
ne mirabili, elanguiftè&ægrotafte per dies multos perhibetur.
Inter hæc autem liber ad nofmetipfos oculos menr
tisreducere,&quivel vnde venerimus, qui ad tantæ gloriæ
dignitaté pertingere meruimus, vt an^îlis Dei squales
fimuSjfubtiliterconfiderare. Etcerre de noftro généré
feriptumeft : Homo cumin honore effet,non inteüexit,
comparatif ett iumentis infipientibus, & ftmilis fattus eft illis.
Quamobrem qui ab ilia ingente dignitatis beatitudine
per primæ præuaricationis cuipam in primo parente lapfi,
iumentis infipientibus afiimilati eramùs,hinefeäum eft*
vtangelisdefpcâuihabercmur. Nifi enim illis aneelicis 6
fpiritibus dudum humananacura defpicabilis vife hiiftet,
nequaquam ab hominibus, non dicam impijs, verum etiâ
iuftis adorari fepermififlenc. Sed quia creator hominur
&angeloium abieélam humani generis naturam fùfeipi
ens, fieri voluit ipfe quod fecerat, non amittendo diuina*
fed fufeipiendo humana : iam poft eius aduentum refugi-
unt angeli ab hominibus adorari, iam veneranrar vt fb-
çios, quos dudum arbitrabantur abieétos. Sed nec miru*
fi habece non dedignantur fub fe in terris hominem fociü,
qui fùper]fe adorant in ccelis Deum hominem fabtum.
Côcorsenim beatæ trinitatis humana natura in filio Dei
fabtaeft : quia Chriftus Deus & homo,vna perfbna eft : aè
perhocdominaangelorum tabla eft , quæ dudum vilis ab
angelis dedubta eft. Veneretur ergo nècefteeft ab angelis,
deputetur fbciaetiâ in peregrinis, quæ domina eft eorum
incoelis. Confideret itaq; humana fragilitasinprecio fuo
quo redempra eft, id eft in fànguiné Çhrifti, quam magna
eft quæ tantum valet,perpe|idat folicite quo caputprçccf*
fir,&quæ ad viuend uni præceptis adftringitur, ad fperan-^
d urn exempli > roböretur : præfiimat ccelos, fperet fuper- H
nam parriam, angelotum focietatem feiat, acq; in fiio capi •
te prælatamfe etiam angelis gaudeat: defideret videreta-
lem,perquemeffici meruit tails, abfentiam eius, mortem:
præfentiam vero,deputet vitam .-omniqj nifu atque omni
inftantiaitalabotec,itadefùdet, vt tantæ dignitatis gloria,
vitanonfit inferior. Sequitur :
Et dicit mihi: Nefignaueris verba ProphetiaUbri hu-
iusßempuseuimprope eft.
Quid eft quod media huius reuelationis ferie Iohanni
dicitur : S igna qua locuta funtfeptem tonitrua, & noli ea feri-
bere: in pofterioribus vero eiusparribus eidem præcipi-
tur, Nefignaueris verba Prophetia libri huius, tempus enim pro-
Jtpoc. 10.