Paßhaßj Ratberti
Luc.6. ij.
& 9-1.&
Xo.i,
ic minis; quia ex vno omnes,ac fi annuis temporibus, (atis
de terra creiiimiiSi In qua nimirum meflè operatii pauci
erant, qui eâm éxcolendo ad hórreum parâdifi,vnde lemen
exierat propter peccatum,per gratiam referfent Ete-
nim alii in hoe agro laborauerant, quamuis Apoltoliin laboreseorumintroiflent
tarnen ad hùcpâucierant.idcirco
iubehtur Dominum meffis rogare, vt mittat opcrarios m
meflem foam. Et notandum,quia meffis li^etfpinisac tnbulisfuffbcatafic,
nonalterius eft.quiaipfe vtiq; fecit nos,
& non ipfi nos;vt quidam Phyficorum vólunt naturam in-
trodücentes effeâricem humani generis. Seipfum itaque
Dominum ac Creatorem infipùàt, cui debeat prædicato-
res mictc e)n toeffèm foam. Alioquin quomodo prædi-
cabitur, nifi mittanturf Praedicatores ergo fore nequcimt,
nid àb eo diripantur v r proficiant. Idcitco rogandus eft
Do minus meffis, qui cura eft de omnibus,vt mitratculto-
res ad excolendum. Quia profeôto languor ouium* & fte-
rilitas frugum, Ipiriarumq; &tiibulotum fuftocatio, agri-.
colarum paftorumque fit indigentia. Fortaffis crgo hæc
ideôiftos duodecim momiit,ne inuidiamouerentur, îmo ,
rogarent velut optimi agricuitotes, locios, quorum fof-
fragiis eorum pàucitas fulciretur. Eligendo i am que (è-
ptuaginta&duos difcipulos.prouidusmagifter, præmic-
tit potius pro hisvtrogent, quam vtinuideant. Ergo dum
circuit omnia cafteila & vico§ * vidit turbas non tantum
carnisinfirmitateiacentes, quammorum improbitatc at-
que infideljtai e mentis;quia vexabantur variis Dæmonum
ludibriis idcircomilêrtusait,' r
M e s s i s quidem multa, operarii autempaaeï. ] Ad hoc
quippe hos dtiodecim iatri fupra vocarat;adhoc leorfum
in monte plenius"erudierat ; ad hoc coram eis virtutes fe~
cerat.Sed quia riec dum eosad prædicandum miletat, ro-.
gari le vult,vt dilcant ab co quærere, fine tjuo nihil queunt
proficere. Donieftnamq; eotum copiofiffimus fruCtus,
quod quamqis fiimaturi,cunôHs,tamen lèmpercxuberat;
propterea rogari iubet, quod gratis,cupit impendere. Præ-
ftatur enim Spiritus, fanôti gratia pullantibus & petenti-
bus.vt cooperatores fintgratiac Dei. Alioquin in vacuum
fineSpirituÿfan4 li çqpia paffim meflbresIaborant,dum
iurepr*dicareuifimittaHtur,nequeunt. Vnde vi.tus verbomen
vbique non minus conlideranda , quam rerum;
quia par in diôfcis & faâis geftorum fignificatio dec Iaratur.
N am per eos quibus milei tus legitur, omne genus huma-
num defignatjqtiia uimirum vexati erant omnes variis ne-
quitiarum præftigiis. Alii quidem philolophicis arcibus
pelle&iÔC magicis ; alii Scribarura & Pharilæorum prauis
tradirionum fiiai um dotftrinis imbuti;alii deceptione Dæ-
monü idololatriis occupa»; alii peccationeribus preffi>&
fecuiaribus curis ritenci,nonhabentes poteftatem refor-
gendi.Perierat enim lex nature,Patriarchy defunôti erant,
Prophcta nullus,&totüSyVtitadicam,orbisincultus iacebat,
&iam ipfi Iudæi, in quibus olim Pâtre» vitæ fèmina
rant. Ad cuius vtique comparationemmultitudi-
nis, operarii vidflicet Apoftoli^pauci erant, neçipfi gratia
feiiituseateûusiliuftrati, vtfiimcerenr. In cuiuç plane
rci figuram, ex confiiio ioceri Moyiem ad erudiendum
populumvniusgentisplures conftituillè gradus legimus:
quanto magis in hac multitudine humani generis rogan-
dum.vtmitcanturàGhrifto plures operarii, quorumdo-
(ftrinis meffis & vinea,in qua pater agricola eft, y ltefius cx-
culta copiofius exuberer,& am plius fru<ftificet.?
Ita.q^ve conUocatisduodecim difeipulit fuis déditillispote-
flatein fpirttuum immundorum,vt eiicerent eos,& curarent omne
latfguorem, & omnem tnfirmitatem. .Quo lane loco in neu-
troEuangeliftarum laris apparet, anperrecordationem,
an iuxtahiftoriæ veritatem,prdpnarrandi luçcelïèrit. Vn-
de finguli eorum,Marcus ftih'cet atque Lucas, & fequen-
tem fermortemquolibet in loco habitum infinuant, & ramen
nemo illorum v(j)iam à tramite vericatis deuiac, durri
& miftbs eos à Domino,8c vocatos fuifle pater. Nam Lucas
eos in monte 'fimul vocatos & nominatosdicit; alibi
autem millbs. Dehiuc terrier loco Septuaginta duorum
dilcipulorum ad prædicandum narrat direótionem.Quod
& hic fanetantundem quouis faétum comprehendit. Et
Uoïan dum quod'in huius gtatiae diftributione ned Iudas
excipitur, led vt in ordineita indono connumeratur.de-
mens igitur magifter, qui lujs non inuid et vittutes-& dona
largiri. Sed lohge aliud'eft, habere efTentialiter, aliud
date indulgenter', aliud veto accipere milèricorditer.
Quodilli feientes Temper fiiam conhtebantur infirmita-»
tem, dicentes * in nomine lefu Chrifti furge, vel aliud
quodeximperioCongrueretlàtîitatis. Quadecaufa.et-
fi dilcipuli Curant omnem infi rmitatem, & fanant omnem
languorêm,Ghriftus eft qui agit, cuius poteftas indilci-
pulis operabatur. Mirabilis quidem ordo, prius docuit,
vt feirent quid lè&andum, & ihftituit monita falatis ; deinde
miraculis firmauitfidem eorum,& dobtrinam foli-
dauit. At vero cum niittit ad prædicandum, dédit & illis
poteftatem lj>irituum immundorum, vt eiicerent eos, &
curarent omnem languorem, & omnem infirmitatem eorum.
Sapiéntiæ quidem doétrinaeisprimumpræftaturex
fermone, media ex operibus diuinisatis fides ; deinde poteftas
fideipérgfatiamterminatur: vtnecdoârina fit fine
poteftate fignorum, ncc poteftas finedoôlrina lâpientiæ,
neque poteftas fignorum „autlàpienpâ, fine fide: led pen-
deat vterque terminus ex fide lefu Chrifti, quarenus &
doârinaeam reóté làpiat ; & poteftas non aliunde quam
ex'fide poffit. Quam làne alternationis Ipeciem mufici
admirantes laudant, vt medietas lympho niæ duarum partium
vtrilque luorum æque refpondeat terminis, &ipfi
tandem medietaCem efficiant. Efficiturautem fides relti-
monium habens à lege yel Prophctis, & virtuce fignorum
media conclüditur. idcircoprimum docuif, vt erudiren-
turà lege, &addidit quidquid legi deerat,deinde Deitatis
opéré quod Deus effet fidem inftituit, quam rurfus luis
poteftatem impertiens fignorum, validiflime firmauit.
Primüm itaque docuicex fade viuere,fient lcriptumeft, I«-
fius autem meus exfideviuit. Tum demum fide pèreeptà
deitatis opérélargituseftetiam , vt fifidem haberent velut
granum finapis, pbffèiit verbo montes de loco transferre
; quatentis & ipfi potentes ih omni opéré ac lèrmone
fidem omnibus de Cnrifto adftruercnt veritatis. Et no-
tandum, quod primum fpirituum immundorum poteftas
tribuitur, vt feiamus quod morboram genera eifdem cor-
poribus infliguntur, quibus,demum expulfis, tribuit fanâ-
di fàcultatem, fi quid ab'eis eft ingeftum. Alioquin nifi au-
ôlor torméti prius pelleretur, virus languoris atq; infirmi-
tatis maneret. Et ideo reôle Ipirit uum immundorum po-
teftas antealargitur, & tuncabeis quidquidinfliôtum eft,
curandi virrus. Mira quidem omnipocentis dilpenlàtio.
Quia etfi nulla eft poteftas,nifi à Deo, tarnen alia eft,quam
1 ipfepermitritinterdum aliquid vt poffit , quæ lemperpie-
tatisobfiftitbono, quamuis iufta iure credatür; aliaquæ
volunrati eius Temper obedit, quam Ibis Dominus dementer
indulfit. Sed ilia licet extollat le fuper omne quod
diciturDcuSj&itaefficaxfit, vt nulla humana virtus ad-
uetfus earn poffit; praftatur tarnen hominibus non modo
vt refiftant,verum eis vr dominentur & poteftatem aduer-
lus omne, quod contra Dominum eft, gerant. Audiant
igitur Manichxi, qui Dominum contra Deum tenebra-
rum dimicaffe autumant, & corpora de regno tenebrarum
effè contendunt, quo modo condignumputant, qui tarn
paucis & exiguis lupra omne quod aduerfus Dominüco-
natur, poteftatem tribuit,vt pellantà corporibus, bellum
aduerfus eos geffiflè. Vel quo modo corpora de regno
tenebrarum iure credantur, cum & Saluator ab eis euacu-
are venerit omnem fraudem inimici, & la nare omnem labern
corruptiopis. Patet igitur quod nulla eft virtus aut
poteftas nifi à Deo,&iple Deus fit, qui tanta fuis prxftitit
vt poffint : dedit enim eis poteftatem calcandi lupra o-
mnem vir tu tem inimici ; led & corpora non ab alio quam
ab iplb condita » vt quod lâuçiauerat h oftis,iu re fan et ur ab
opince ; propterea curandi omnem languorem & omnem
infirmitatem verbo dedit ffiis & gratiam indulfit.' Verun-
tarnen quxritur, quid fit inter omnem languorem , 6cO'
mnem infirmitatem , etiam ab his qui nihil putaiicvacuum
indiuinis litterisàmyfterio aut luperfiuum in rela-
tu. Vndeliceat exiftiraare, quodlanguorad infidclitatem
animæpcrtinuerit,infirmitas verbad vexacionem carnis.
’Qua; nimirum duo morborum genera dé obfeflione daln
Matth. Eudng. Lib. Ÿ I. ÎO29
inónum yenirc mahifeftiim éft. Ec ideö prius illi pçl-
lcndt erant, deinde per fidem anima purgahda, tum fini tas
carnis confequenda. Quapropter & fidesquamlipeje-
quirimr in mira cui is; & plenius confirmatur ex beneficiis,
fi quo modatotus h ömö fàluetur, & nulla défit Apóftolü
gratialâlutis. Siquidem languorem quidam ad diutur-
nara vexarionem carnis interpretantur, infirmitatem ve-
rpad ingtuentem lubito corruptionem. Porrôaliiafiïi-
(ftionem hoftis ad infirmirates æftimant pertinerc,languo- j
res veroadintemperantiam carnis., Si quid horum verius
fit, patetfenfus dupi dieit omnem lartguorem &omnem
infirmitatem;nullam ergo excipit hominis malitiam, qua
poffit exterius intepufie corrumpi ; niïllam quam non
dcden'c Apoftoiisgratiamcontra omnem aduerfitatem lâ-
nitatisivtinnulloppteftaseorum videretutinfima. Nam
omnis corruptio à malgnoeft; &ideô perfeôka pôteftas
eis tribuitur, v t habeam largiendi ex domino quod inipfo !
elle ipleautein poteftas, falus & bon* tas eft, & fbns tonus !
incocruptionis. Idçirco præftititluis ex gratia, quodipfe
j eft per natutam, tantum vt auditorcs eotum doârinam,
• quam exhibuk,& fidem recipiant, quam fignis& virtuti-
i buscommcndauit.Seqiutur^
D vobhcim Apoftolorum nomnafunt hac.]E x quo
quippepi æfigitur titu!us,quïa venturi erantpfeudo-Apo-
ftoli, ne vllus alius recipiatur ; & ideo mox connuméran-
tur, In iftis nam que conlccratus ordo, & duodenarius eft
numerus. Propterea ûtis prouidepoft dodrinam faluato-
ris, ÔC procMgia fignorum, illico dum poteftas eis tribuitur
præcitulàntur, ne aliquis aliud extra doôlrinam iftorum af-
ferens(' licét vllis aliquid videaturartibus) forte inapofto-
btu,vel do&rina lâlutis recipecetur. Porro hi duodecim
fimdamenca ciuitatis Dei, quæ in Apocalypfi praemon-
ftratur, totidemque porta: & anguli quialôlidantur,opor-
^'Uteos connumerari, ôt fuis fignatis præfinirinominibu s.
Vndc.étfî alii dicunmr Apoftcui, tarnen in iftis prxfixaeft
& compléta figurarum varieras, lùper quo» mare colloca-
turæneum & ipfi aefi duodecim boucs ternario conlècra-
ti numéro, ad fingulas mundi plagas relpicient es,in nomine
Patris, &Filif-,&Spiritus landt 1, Baprilmum, quod eft
mare ameum.fignancer ferunt. Porro quod & myftice tantum
duodecim eliguntur, qu i profedto numerus dum ter
quatuor, vel quater tres lùpputantur, a Itcrnatim eonfici-
tur, ita vt nee tres fine quatuor, neque quatuor fine tribus
fuis relpondeant quatuor fine tribus ; eoquodfolummo-
do iftis quatuor fpecialius aedita fint Chrifti Euangelia
in nomine Trihiratis, quæ debeant t x officio ad quatuor
mùndi plagasiuredeferre, & Trinitatem in iifdem parti-
busnmiciare. Hinc quoque duodecim tribus filiorum
lfracl alcendences ex Ægypto firtiiliter caftra metantùrj.
tres videlicet ad Qricntem, Sctres ad Meridiem, tics ve-
road Aquilonem,& tresad Ocçafiim Apoftolorum præfi-
•4< gurantesformam, dcquibus lcriptum eft, ln omnem ter-
j ram exmt fonus eorum, &infinesorl>is terra verba eorum. Ve-
r rus quippe lacob duodecim genuitfilibs, quos benedidti-
I onibus collium «ternorum Ipiritaliter ben. dixit. Hi duo-
j ^ec*m fontes in Eelim vbertatem vitæfluunt, circaquos
feptuaginta duæ pahnæ creuiffè leguntur, videlicet lepttfa-
gintaduo qui ad prædicandum mittuntur dilcipuli, quos
profeâo Apoftolorum fbns làlubriter enutriujit. Sed Sc
leones duodecim thronum feren-es Salomonis, dum
quadrato numero, tres firn ui ad fingulas mundi iungun- !
turplagas , iftorum praenionftrant fortitudinem, quibus
præfidereinthronoEcclefiæfuæ iurecreditur, quiafimer
eos Iblium Maieftatis eius fide fundamr, & riuitas, de qua
didfcum eft,folidatuc •• Fundamenta eius in montibus fanftis,
qu* nimirum fundamenta mox porta:dicuntur,quqs Do-
rainus diligitfupra omnia tabernacula lacob. Si quis ergo
per eas, per eorum lcilicet fidem atque dodkrinam, Chrifti
tcclefiam non introierit, oftium nulquam & nunquam
reperiret quiaic, Egofum oftium per meft quit intrauerit/alua-
mw. Malta fiint igitur figurarum exempla, quibus A-
poltolorum numeruspræfignatur, Principatus quoque,
corum ordo &.fiiblimitas dcclaratur. Vnde muleis fcri-
pturarum mdiciis diuinarum , creberrime officiorum &
pcrlbnarum præconium fiib eodem retexifur numero
Afoc.it.
quatenus ïbyiticc iftorum ÄT numerus & metirà ‘com-
mendentnr. Habet enim ve/us Salomon tanrummodö
mperomnem Jfiadlhosduodi'cim Duces prxlatos, iqÜi-
bus didtumefta Domino, Sedebuif vosfitperfides duodecim,
iudicantes duodeeitn tribus ifrael. Sicjüidem ilti liin’t duode-"
civn lapides altaris, & duodecim panes propolïtionis co-
ram Domino, lftide medio töllunturalueilordanis & re-
feruntur, quorum nomina nioxin fronce iuxca Apocaly-
plin pottæ ciuitatis confcribuntur ; qui & ipfi, vt diximüi
portæ dicun tur,eo quod per eos tàn tum modo cündtis pa-
teatintroicus. Pluribus igitur calibus & hulufinodi figiiris;
creberrime eorum in diuinislitti risprælcripttis eft numerus
& adfignatus i vt & illorum , vt fafliis fum /dignitas ex
hocclarelceret,&quodtotidemi nec amplius vjlminus
recipiendi effent.-• Quja etli fint alii ad hue Apoftoli, yt
Paulus & Barnabas, accæteri quibus crédita iunt Apofto-;
latus fiai iura diuina, tarnen in iftis confecratus eft myßi-
cusfacramenti numerus, & fundata in eodem dlirifti Ec*
clefia, quatenus ad eos eriam 6c Paulus ac carteti eolfigan-
tur, & omnes ineorum numero fiipra duodecim ledes iu-
dicantesrefideanr: vt ficutnonexcedic duodecim tribuu
de -Ægypto^ranfiliens numerus, led & genres etiam in eodem
inferuntut; ita nec ordo vel numerus prædicantiüm>.‘
fed omnes ex eifdem propagati eorum fociancur cætui per
fidem Chrifti, &coûniunturnumero. Ôportuit quidem
vteojrumeuidensmyftertorum dignitas multisaccrcberr
rimis Scripturarum commendaretur præconiis, &ideo
p ru den s 4eôkor a tten d e , quia quantp diligentius ea di-
lcuflèris,tantoprofundiora dclege Dei mirabilia conû-
derabis.
P R i m v s , inquit,Siwtm FetrusAèfAndreasfrater eius.']
Iamcatalogum eorum adoritur diuina difpenlàtio, qui
nouitmeritafingulorum.Sèd quærendtimde.Simone Petro,
quia dicitur primus, vtrum adordinem &numerum
pertineat,an ad meritum î Hand dubium quin ad vtrum-
quereferri poffit, quia ficut hic primus ordinatur in cata-
logo,ita&inaliisqUibuslibetlocis;dum & Ipecialiterfo-
lus & generaliter cum cæteris vbique præfertur. Solus
quidem cum dicitur, Tu es Petrus, &fuperhanc petram adifi-' Màt.xë.ïè
; caboEcclßam meam ; Et llud, JEgo pro terogaui, Petre,vtnon •
i defiaatfides tua, & tu aliquando 1 orner fus confirma frtares tuas. 1
I Jure igitur in meritis primus æftimatur, pcrquém,&iri
; quo ad alios donatranlmittuntur. Accipiunc autem re-
; b qui in eo omnes dau-cs regnicoelorum,cum eia Domi-ri
\ fpecialius committuntur; & fundatur Chrifti Ecclefia
j lupereos: vnde & fundamentaper Prophetam dicuhtur,
j cum & ipfi in petra, quæ Chriftus eft, lolidan tur. Tamert
quod huicprællaturquafiloli, omnibus ineolargitur. Ec
id e a in Pe.ro prior viuit poteftas, præcelbt.auôtoiitas.
Simonautem Petmsad diftinôtione.m altetius SimöniS*
qui ChanansusdiÄuseft, appcllatur, v t in nullo nos er*
rordehisinuoluar; lêdprælcr prus 6c præordinacus ordo
leruecur, ne àut alter pro alio, au t alias extra hos vnquarti
recipiatur, aut de his vllus -, ac fi non adferiptus -, répudié^
Oir. Ordo autem eorum, vtaiunt, tribu^decaufis iradi-
ftinguttur. Quippeaut vocacionis gratia, aut perfect One j
mentor um, & ideo Petrus forte in exordio, Iudasvero I-
Ichariotes in fineponitur, cui elogtum dcnotatioiiisiiue
Temperadlcribitur, vt& culpa pateac ex hoc, & diftinaio-
nem habeat ab alio Apoftoloru m,qui &;Iudas nominat ur. !
In quo Tane fciendum,quod Tolus ferutator cordium, qui
mérita nouit fingulOrum, eos ira diftinxit & præordinanit,
vt:&Sacraménta redoleantderelatu, & diùinain eifdem
vencrentur ex affcôtu. Tert am veto fatentur caulam,
quafiexcognat onecàfnis, quod non lacis adprobcvjHcet
Petrus & Andreas, lacobus 6c loannes, fimul fratresiun-
gantur, qui nimirum fiini propterea ponuntur, quia ficad
prædicandum mittendi erant, vt caritas in eis gemina, Dei
videlicet ac proximi ;quam prædicaturi crane, patelceret
ôegermanitas eorum in Ipititu lolidior firmaretur. Vnde
& rraternitas Petri &Andrex pene vbique à’principio de-
ugnatur. Confiât igitur caritatem non minus quam inter
duos haberi peile ; idcirco fuis dilpenlatiue duo fimul,
ceor, iunguntur, qua ten us & ipfi priu.sea dem fibula carita-
tisadnci^antur,& cætcrosiugodileôkionis in hac Domini
' ____________________ sgricuiti' u