1 é s+
Remt gij Antlßiodor enfin Epifi.________ . __________________
sconfilium fait nvosrcdimeret, vthu- \ terra »iüentium perfidem & fpem. Aluu. Mmficmt
eft,contemptibile duxiftis , computando intet & contemptibilia.
ideoquoniam dominus fpes eft, ideft, qua-
mam non eum fimilem vobis vidiftis.
Tituliinlcriptio ipfi Dauidr XV.
Pbilip.t.
Onferua me domine, quoniam frerauitnte.dixi
domino, Dem mem es tit, quoniam bonorum meo-
mm noneges. Sanftisquifuntin terra eius, mi-
rificauit omnes voluntates meos in eis. Multiplient*
funt infirmitâtes eorum, pofiea acceleraue-
runt. Non congregabo conuenticula eorum de fangutnibm, nec
meiner ero nominum eorum per labia mea. Donünmpars bar éditât
is mea ér cahots met, tu es qui reftitues hareditatem meam mihi.
Partes ceciderunt mihi inpraclaris: etenim hareditas mea prà-
claraeflmihi. Benedicam dominumquitribuit mihi intelleftum,
infuper& vfque ad neftem increpueiunt mer eues mei. Prouide-
bam dominum in eonfreftu meo fémper, quoniam à dextris eß
mihi, ne commouear. Propter hoc latatum eß cor meum , & exult
auit lingua mea, inßtper& care mearequiefeitin fie. Quoniam
non derelinques animant meam in inferno, nec dabisfan-
clum tuum videre corruptionem. Notas mihifecifiivias Vita, ad-
implebismelatitia cum vultutuo'. deleftatiories in dextera tuavf-
qtmnfinem.-
Tituliinfcriptio pfâlrnus ipfi Dauid. Hieronymus: Très
fünf ittiili qui inferibuntur. vnus fuper tumulos mortuorum,
alter in ItminÜrm ciuit at is vel domorum, tertim m victoria
régis. Huiùs titùli inferiptioeftde viétoria Chrifti régis
lùdxdràmyid eft,ärCgis omnium eonfitentium > lelüs
in terra eius. quia inuocaui eum eo modo quo eftinuo-
canduSj feilicet quia dixi domino , Deus meus es tu. In
hoc patet quod mirificauit illis voluntates meas,quia
multiplienta funt infirmantes eorum, quae prius latebant» aut
nuUxvidebanturiniquitates,multiplicat*font,i.e»multi-
phciterapparuerunt..Vtillud>Pff«f«wra<M:if. egoautm
mortuus [urn, quia prius aliquando viùebam. Et hoc cognoue-
runt per me librum eorum. videntes enimvitam meam reftam,
cognouerunt fuamprauam. Pofiea ,id eft, poftquam cogno-
uerunt fuam infirm itatem, actelerauerunt fciliçet ad medi-
cuip. Vnde illud, Infelix ego homo, quis me li'jerabit de corpore
mortis hui% ? Gratia Deiperdominum nofirum lefum Chriftum.
Accelerauerunt dico, fed non eo modo quo prius, icilicet
vtdiuerla firit eorum conuentieula, quiaynus ecit con-
uentus , quizibiinfide Chrifti non eft feruus neque liber •, non eft
mafculus nequefeemina, non eft barbarus. neque Scjtba Aut de
languinibuyipfes fcilicet hoftijs, quia ad vnam hoftiam,
& vnum iànguTnem meum. Et hqc eft quod dicit. Non
congregabo conuenticula eorum de fanguinibus. Non congEe-
gabo, quia conuocabo. Non emmdblos Iudaeos recipiam,
quotum fynagoga interprétait? congregatio. Gohuen-
ticula fcilicet ludaeotum, vt domus Iacob, domus teui,
quae parua fuerunt ad comparationem omnium gentium.
vtillud, Et ventent ad earn omnes gentes. De iànguini-
bus fcilicet tauromm, vitulorùm, hircorum, qui valebant
tantum ad emundationemcajcqisi quia ad proprium fan-
guinem meum illos conuocabft3qm emun dibit eorum
confcicntiam ab opÇEibus mpçtjais ad feruiendum Deo-
viueriti. Nec memor ero nominum eorum. Non vitra eriint
! inim'tci.necfterui, nec iniufti : quia amici , quia (then, quia iuftu
perlabiamea, id eftj præcones meo» prophetas. quia ego
Pttn.-j,
Nazatenüs réx Iü^ëorüfe; Ifte'pfalmus ideo dicitur elle loquebac in illis, adero. Aliter : Qua conuenticula
inferiptid hùius ; qufa ’cLohtmetfcriptam caufam illius'Vi- fuerunt per labia mea , id eft; ego ilia
et&sam&tàii* j a r.**nn * nu A m I J ^ , r P «...
il .Cor. it.
ksen. j.
il}'
i l l
dtöria:. Agit iinim de obedientia Chrifti, propter quam
Deus ilium exaltauit, & dedit iüi nomen quod eft fuper omne
nornen. Sequithrin tttaläfpjalmtisipfi Dami. Eft enim'in
hbc pfalmo vöx ipfius cäp'Ms. Agit & de mntatiorte ear-'
nalium obferuätionum , & de reproBatiöne Iudaeoruni &
fiifceprione gentium, & de Chrifti reftrrredtione & vlti-
nia- clarificatione. &*ha:c omnia ad inftruiftionem fide-
liutri. " • ' •
: V O X C H R I S T I IN PA S S IÖ N E .
DOminepater,conferua.me>ho& vfque modo interius
, feruafti animam meam immunem ab omni peccato,
& dando patientiam & conftantiam,itanunc conlerua,
ideftHlfomcum.animaieruacorpus, ne defeendat in corruptionem.
Velmecaput & corpus iimtd ferua, quiain
mearefurreiäionecft eorum redemptio. Et debes,^«o-
' niamin tefiteraui f non in.alio, vt infelix ille primus parens.
Qui vultferuari, in tefteret Quodinhoc oftendo: dixi domino,
fcilicet in ipiritulancfto »icilicet ep modo quo dicen-
dumfuit. Nemo enim pot eft dicer e dominus Iefus,nifiinjpiri-
tufanäo. Hoc dixi, Dm mens es tu, ideft,praecipuitB. non
ego vt üli,qüibus dictum eft, Eritisficutdij. Faciantfibi
aliialios Deos ad confufionem fuam. ego nihil aliud nifi
te ad gloriam meam. Ideo tibi hoc precium faluationis
1 mex offero, non aliud, qt^a tu dominus dorninantium
! non indiges aliquo, vtcaeteridommi quibonis ieruorum
indigent. Te enim indige^ieruus,no tu leruo. Et hoc gft:
j Quoniam bonorum meorum non eges, vel incarnatione, motte
I & refiirreftione mca. Hoc autem frudtu. Santtis qui funt
in terra eius, id eft, illis quos ego fed landlos, quia iam
[funt in terra viuentium per Ipern. mtrificaui,id eft, de fide-
rallies feci omnes voluntates me.t<, oftendendo fuasprauas, meat
reäas: fuasfoedas, meat honeftas. ita vt ellent in eis, id eft, in
opexe haberent. Quibus etiam innötui, quid proruerit
& humanitas me« diuinitatis, & diuinitas humanitatis.
Profuithumanitas diuinitatis , quia mortuus eft propter
ltfa.i
ltnm.u
Epbsf.t
Ctl. t.
G
lohan. (.
præcepi. Et fi illa leruauerunt quæ ego per ïerUôs fieri
præcepi, multo magis erunc ieruanda quæegoiplè praîci-
piam. Nontncmor ero nominum eorum per labia mea,i deft,
per pacem recondliationcm meam. Ipfeen'tm eft pax
noftra, qui fecit vtraque vnum, conciliant ( qua inccelis &qm
in terra funt. labiisenim ofculum pacisdamus. Aliter iPer
labia mea congregabo, non aliéna. ■ Ego ipfe oftendam eis vera
facrificu, quia caromea verus eft dims ,ér fanguis meus yerus
eft potus. Nihil enim in. me inuenient quod non fit fii-
mendum. Dominus pars hareditatis mea. Ac fi dicat : Ego
eosideoad vnum conuocabo, quia ipfimetfe non fepara-
bunt.
Nam vnum tanpimpeteht, non multa, fcilicet dominum.
Dominus pats hærëditatis-meæ id eft,ecçlefiae me*,
qu* eft meä hajreditas, quia me paicit, me dele&at. Omnia
in duo diuifafunt, in creaturam &creatorem. Alii por-
tionem fualtt increaturis fibi conftituunt, fcilicet in his
caducis. hæreditas autem mea, folum dominum. Etetit
pars cala is met, fçilicec ipfiuseCelefi*,qu*eft meuscalix,
quia me recreat. propterea enim in crucedixi : Sitio. Aliter
:Calicis mei, perimitarionem. vtillud, calicem domi-
nibiberunt,& amici Dei fa&ifunt. Ecdefiaper fimilitu-
dinem dicitur &h*reditas & calix. Qu* hærediras mea
eft,&calixmeus,nonexme, fed àte. quia tu es qui reßitues
hareditatem meam mihi, perditam in Adam, non ego aomi-
nicus homo, fed tu Deus. Aliter. Non congregabo conuenticula
eorum de languinibus, quia dominus erit pars
hæreditatis me* per me afturaptum höminem, pars erit
corporis mei» Et ipfe mundat meos, nort languines vi6ki-
marum.V nde illud, Qui man ducat carnem meam,& bibitfan-
guinem meum, in me manet & ego in eo. Et erit pars calicis
mei,id eft,ciuldem corporis, quod ideo diciturcalix
Chrifti, quia cum plenituao diuinitatis habitet in illo per*
feÄe.corpori eius ad menluram datur. Aliter: Tues qui k . ^
reftitues hæreditatcm meam mihi> Popttlus ludaiçusfuit
mea hareditas, Hane perdidi,quiavi»M mea elefta conker- pjm.u
ja eft in amaritudinem, vt me crücifigeret. fafti funtrami
deliilanoftra. & diuinitas humanitatis,quia refiirrexerit j oliua,vt interfereretur oleafter. Sed tu domine reftitucSj
| propteriuftificacionemnoftram. Hocm^:ificaui_ian<ftis, | quia reliquiae fidu* fient. E tnequisfibi fruftt&ap-
id eft, omnibus fidelibhs de qiiacunquegente, qui funtin 1 plaudat in ilia hæredicate , déterminât qui illi fint,
j x * • '■ ’ ' quo*
| § : ;
I t0 h ,
? ;•
pfaith.16.
bum.
btfif.'
qqos velit dicêre fuam hæreditatem : funes, id eftv men-
fiir* & terraini illius hæreditatis. Et bene, menfur*;
quia nouit Dominus qui funt eius, ad fimilitudinem didtum,
quia agrtfi^nibus menfiuantur: ceciderunt mihi, id eft,
gracia tua forte mihi contigerunt.. In praclarû, ide A,czn-
didis, non habentibus maculam neque rugam: macu-
lam, incredulitatis:rugam,hærefis. Velyin pr*daris,in
vidoria. illi qnim funtmei,qui-carnetp fuam crucifixe-,
runt cum vi tiis & concupifcentiis. Sed quia mundo non
ita vifi font, imo pannofi & contemptibiles : vt illud;
Speftaculumfdâifumus mundo &angelis &hominibus, omnium
peripfema vfqueadbuc: ideo fubiungit; Etenim hareditas mea
praclaraeft mihi. Et per illam hæreditatem benedicam Dominum
qui tribuit mihi intelleftum cognofoendi illam , foi-
licet coniêçuaudivel difeernendi meos à non meis. In-
fuper fcilicet benedicam Dominum de hoc, quia vfque ad
noftern increpueruntme renes mei. Renes, id eft,inferior pars
mea,caroIcil.increpauit,id eft,.erudiuiuit. Sæpe enim in-
crepa tione fi t eruditio. Vlque ad noftetryidejj^frp ad te-
nebras mortis. In his enim_omnibus qnæ in corpore per-
tul^obedientiam & humijitatem & patientiam didici. A-
lit er ; Infopcr benedicam Dominum,quod renes mei,Iu-
dæifcilicetjdequorum renibus natus fum, increpuerunt
me, id di,,dimter argueront vlque ad mortem : quia ibi
exemplum humilitatis&patientiæ meis præbui. Aliter;
Infopcr bçnedicârti Domino, quod renes mei, ide(ft,in-
firraiores partes, increpuerunt vlque ad mortem,&inin-
firmirate-mortuusfumîfed renes meifuerunt,idçft,de-
le£latiopes, ideft,non fôlum benedicp te de hoc^ quod
fpirftus prqmptus eft,lèdquod etiam caro deleâata eft.
peßderio e.tfimdffideraui hoc pafeha. Ilium raericobenedi-
<0, quiainpaffione ne dcficerem, prouidebam, id eft, porto
videbam, Dominum remuneratorcm, vel mihi affiften-
tem.i» conjpeftu meo, id eft, intus in corde,vbi eft veros in-
tuitus, femper, id eft, & in palïione & in morte. Et meri-
wo,i\\nmpyQiddchztn,quoniamàdextris eft mihi,ideft, in
potioribjas, yel fautor & propitius mihi &meis;«e commo-
uear Iciiicetabeoûmul cum his qui me deuorarc conan-
tur,quorum.pedes moti font. Velideo ilium benedi-
caoi;& non alium; quoniam à dextris eftmihi, id eft, ii-
lum præcipuum habeo. Propter hoc, Icilicet quia non
-commouear, latatum eft cor meum, ideft, intus l*tabar,et-
fif fqris paterer. Vel propter hoc Icilicet,quia tu hoc rao-
jdp reftitues mihi hæreditatem.meam. Et cum lætidacor-
dis exultauityid eft,exultanter tibi gratias egit lingua mea,vt
;illudj Pater gratias ago tibi. Infùper,id e(i, non Iblumani-
?ma gaudebit, led & caro mea requiefeet, id eft, iacebit
in lèpulçhro. IoJpe, hac fcilicet, quoniam non dtrclinquesa-
nimam meam in mferno,necdabisme fanftum tuum vider e corruptionem,
Icilicet corpons mei. lacuit enim caro. Chrifti
in lepulchrp: lèd corruptum non eft,quia tertia die refor-
rexit. Aliter: înfoper,ideft,non folum egocaput, lèd &
caromea,ideft,ecdefia. Vnde Apoftolus: Erunt ambo in
carne vna. Hoc autem dico in Ghrifto & Ectlefia. Requielcet
in morte à laboribus huius vit*. In Ipe, Icilicet refor-
gendi. Et merito, quoniam non derelinques animam
meam in inforno, ideft, quod vident præceûllïè in capi-
te, non, delperant de membris illi adhærentibus. Nocan-
dum quod alibidicic: Qua vtilitas in fanguinemeo dum de-
feendo in corruptionem} Sed hoc diëtum devulnerelateris
& fixuraclauorum,nonde corruptione corporis Chrifti
in fepulchro. Reuera npn dabis viderç, corruptionem;
jmo notas mihi fecifti, id eft, meis per me : vias vit*, fcilicet
humilitatem, patientiam,perlèuerandam:vt me imitan-
do,ad vitam redirent per humilitatem, vnde pet fuper-
biam ceciderant. Vel vias vit*, id eft, mandata. Vnde
dicitur : si vis ingredi ad vitam, ferua mandata. Hoc an-
rca fecilti. Adimplebis autem me latitta, id eft, perfeâe
unplebis; cum vultu tuo, id eft, cum ego & omnes mei
fiuemur gaudio prælend* tu*. Tune adim-
plcbis, qui modo implefti gaudio me* refurretftionis.
Hoc modo adimplebis : Deleftationes, non vha, lèd mul-
w *tu enim eris am nia in omnibus. In dextera tua, id
eft, in illis qui erunt ad dexteram tuam, ideft, in dignio»
n Partc > vel in fauore tuo; vfque, id eft, femper infinem,
Icilicet tendens illaram dele»ftationum;
ueniens.
*Ï 5
,& nunquam per-
Oratio Dauid. XVI.
Xaudi Domine iuftitiam meam, intende depreca-
tionem meant. Auribuspercipeorattonemmeam,
non in labiis dolofis. De vultu tuo iudicium meum
^ prodeat, oculi tui videant aquitatem. Probafti cor
meum &vifitafti nofte,igne me examinafti: &
non eflimenta in me in quitas. Vtnonloquaturos meum opera
hominum, propter verba labiorum tuorum ego euftodiui vias
duras. Perficegrejfus meos in fem'tUs tuis,vt non moueantur
veftigia mea. Ego clamaui, quoniam exaudifti me Deus : inclina
aurem tuam mihi, & exaudi verba mea. Mirifica nu fervor-
dias tuas, qui faluos factsßerantet in te. A refiftentibus dextera
tu.t cuftgdi me, vt pupillam oculi. Sub vmbra alarum tuarum
protegeme, àfacieimpiorum quimeaffltxerunt. Inimicimeia-
nitnam meam circundederunt^idipem fuum concluferunt, os eorum
locutum eft fuperb'tam. Proiicientes me, nunc circundede-
runtme:oculosfuosftatueruntdeclinareinterram. Sufceperunt
meficutleo paratus ad pradam, &ficut catulus leonis habitant
in abditis. Exurge Domine,prauenieum, & fupplanta eum. e-
ripe animam meam ab impio, ftameam meam alt mimicis ma-
nus tua. Domine, a paucis deterra diutde eos in vita eorum,&
de abfconditis tuis adimpletus eft venter eorum. Saturait funt
filiis, & diuifer tint reliquias fuas paruulüfuis. Ego autem in
iuftitia apparebo confreftui tuo,fattabor turn appartterit gloria
Oratio ipfi Dauid» .IftePlàlmus eft oratio attnbuenda
Dauid,id eft,Chrifto,non corpori,lèd ipfi,cum fît vtrum-
que oratio. Orationem&deprecadqncm' Hieronymus
in hoc loco hanc differentiaal dicit habere; Oratio fit
pro adçptione vçl perlèuerantia bonorum : deprecario,
vc non veijiant, vel vtauferantur mala. Orat ergo Chri- 1
ftus fo hocr Pfalmo, vt iudidum illud fuum quod fuit
ad fidutem hominum, reueletuc mundo, vt creefontes
îàlui fiant. Orat. etiam, vt fideles foi protegantur ab im-
piis,de deuocentur. .
U Xaudi Domine iuftitim meam, quæaduerlâturiuftiti*
-L-'Ad*. Ac fi dicat: Quia tua voluntas,authorem fidutis
homiouinper palfionem confommari,iuftum eft, vt tibi
obediam: & quiaobedfops fom, iuftitia mea pro me&
pro meis orat apud te. Intende, id eft, irremific confident
deprecationem meant, id eft, ora tionem propeccads homi-
num. Inde totus hic pfàlmus inlcribitur orado, quia eft
vel in prece, vel in deprecatione; quod vtrumqoe qptio
eft. Et non folum orat iuftitia mea, fed etiam orationem
meam auribuspercipe, id eft, demen ter au<fi, qu* eftm labiis
non dolofis,id eft, quxdigna eft tuis auribus, quia eft cordi
confona. Non enim pmnis qui dicit, Domine,Domine,dignus eß Matth."],
exauditione. Hocoro, in hoc exaudi : Devultu tuo indicium
meum prodeat. Iudicium illud quoiudicatus fom pati pro
fiiluce mundi,meum,id eft, mihi vdle & meis, prodeat. i.
manifeftecur procelfiftè de tuo vultu,id eft, de tua volun-
tate,non Iud*o rum difpofitione.Hoc modo manifeftum
fiat. Ocidt tut,id cft,prçdicatores quos oculos Ecdefi* Beds,
videant,id eft,intelligant *qukates,id eft, «qualitatcs
inmea clarificarione&eoromtlamnarione. Aliter.• Iudicium
meum quo ego me obtuli hoftiam pro peccads hominum,
prodeat ideft,appareatproceflilfedetuadilpofi-
tione.non de mea temeritate. Oculi tui quifolli non pofi.
funt, videant & cognofeere faciant aquitatem, fed. meam:
quia xquum fuit vcà te miltus, tuo imperio obedirem. A-
liter: Omne iudicium,id eft,omnis diferetio mea prodeat,
id eft,exeat,de vultu tuo,id eft, de circumfpe&ione tua.Et
non folum ego,fed oculi mei,id eft,prçdicatores,per quos
ego meis prouideo: vel tui oculi eodem modo videant *-
quitatem,id eft, intelligant iuftum eflè, vtopete impleant
quod verbo docent. Et hoc fàciunt meo exemplo. Tu
enim probaßi cor meum, & probum & conftans fecifti.
& vfitafti quaiynfirmum vc confirmares. nofte, ideft,tri-
bulatione,qu* nox dicimr, à fimili, quia turbat. Igne,
id eft,