I il
g p g g g g
I
i ' i
P.hilip. j.
^m b ’rdßj Amberti
defignaueric. Dejtiq; vt ad locum eiufdem hiftpriæ.ve-
niamus, cumgemino6,parerecThamac,vnus de vtero eius
præmifitnSatnim: quam atripiens ob (letrjx, coccinp liga-
uit,dicens: Hicégrèdietur prior. Sed in rnatrisvtero illôma-
n ü reuocante,exiuit alter.. Cui obftettix dixit; Quarexliuija
gflpp te materia ? Vndé vocauit nomen eîùs Phares, id eft,
tüuijio. Poft que exiuicftater eius, qui prior manü de Vtprb
præmifer*, qua &’cbccino obllétrix ligaùerat vocanitq-,
•nomen eius Zara,quidnterprefâtüts, oriens ïonac. ' Qui s
h ic nonvideat. quantum ænigma'ta, mÿfterium prodàpt î
Ecce manus de v terp præmi (la, co ccoligata, invteçô ni.a-
tris reciocata : Yox'obftemçis gemma, quod prior alter
• exiret, maceriarn alter diuideret- Quid itaejue iu bis dubfecundumfidem}
^terafecuna uailcgein : vnàlçcutfdùrn
gratiam, altera fecùndUm literam? Et quis alius inZara»;
qui priorex vtçirp manum præmifit,fed poftiÿu|}.fc fuitjnilî
popul9 fidei.pppulusgratiæ figuiabatur.-Manü rgihirZara
ex vteropræmilic,qüia videlicet pppùlus fidei & gratia;, in
Patri^chisfinelége iuftïtiasfdpi &mtiéoperàric<4 >iti
in Abei fc.Seth,Enoch,Noë,Melchde‘deci Abrahâ^l(aacJ
Iacbklofeph & lob, §ç aïjjs qui iÜoruni imitâri potuerunr
excmpla. Hi etenim vitæ fuæa&um/qui figuiaturpe r ma*
num,liberepergratiâin h oc lèculopræmifèmnt. In quoi,
jrum profeâo manu, nolln qü tfq, adus'tanquâ pleniores
corporis, quiadhucnàtuta quodammodbgeftantis vterô.
tenebamut, figura præccïfic. Vnde & ip/a manus lècum in
, yte.ro coccum retraxit» iudicia videlicet Chrifti paffionis,
c uiu s èffufio lànguinisja^ü illu ftrabàt GhriftiauumvHinc
. enfin idem paruulus noméaccepit Zara^id eft,oriens: tanquam
fc. orientis populus, I>ni videlicet redemptoris, de
quo perZachariam diqicar: Inquibus vïfitauit nos oriejns ex alio.
Qui videlicet populus gratiæ, etfipoft n a tu s jg ^ inyJ
lÜçapoftetricis vote pnmatum accepit, dû- ;
fg n -
dieturpriotëSed nec mirum,vçipfe poil feql
ßttum
te neat, qui prior ad opus gratia: manum
"tinam
.autem cum ad hoc opüs manum præmifit, peffSEle natu:
exiflètV&ncrn illorpanum retrahènte, alter macerianj in-,
f cidilIet,Et quid per maceriarn, nifi aedificationem grariæ,
nil! opus^uangelipum intçlligimus figurari: Séd cum manum
Zarain vterüm retraxit,Phares exiens, faaçeriam di.4
uifif.quiâ nimirum cum opu s fidei & gratis in Patriarchis
cellàuirdex cum Moyfeapparens, quaii quidam paries fe-
met mediu interfèrent, & quçdammodo vira Pattiàrcha-
rum&Ghriftianorum diuifit, SedveniensDomi!)üs,pa-
rietem legisde medio tuÜt, & diuiiam macèriâ eoniunxit,
ac quodaromodo ex duabus vnameffecit, Paulo atteftari-
te qmaiti' lp/e eftpax noftra, quifectt vtra^ vnttm. Et medium
paneteP.maceria filuens, inimiatm in carne fita, legem mandator
um indecretis euacuans,vt duos condat infemetipjà in vnuni
’ nottum hominem, fattens pacem : & reconciiiauitambot inyno
cor porefleoyper cruceminterfitiens inimicitias infcmetipfi+Vbi
notandum, quod ipfum parieteinqui macériam diuiferar,
inimicitias Apoftolus ybcat. 0 |^ ru a tio eteiiim veteris
]egis , qualî quoddam diuomum inter vitam fimp|i,{:em
Patriarcharuirtj&vitarn fequentium Chrifti^iiotum fecerattnec
poterant reçonciliari Deo. in yno çorpore , nifi
per vnummauumEominem,, imb in.ynompupApmine
Chrifto lefii, qui medium pari^tem mâçeri^pluit, leque
tanquam lapidem angûlarem^oppof|iit> pon iam qui diuideret,
fed qui vniret. Quid q ^ q j deLpth di^uri.fiimns,
qui poftquâ laudabiUter angelisprçcedeutibusjcum.vxo*
refiliabjus de peruuràk>domaexiui|> v^np dqbsjatus^um
eifiiem filiabqs inrnontecpucubu^çï Ceijeminiyidetyr
non vnus idemq; in inyfterio Loth cxtitilfe: & à Sodomis
exiem,& inebtiatus piUn filiabus in monte cpncumbeus.
Loth enim àSodpm« exiens,perronamÿlorumgeffit,qui,
per;gratiaD.eiyopati,eqquæ retro;funt o.bliujjfcuntur, &
adt»qusçlasÀtpJiim»le^extenduijyt : non ficüc.illi qui in
«ius^xbxe figur^,v.açcjeptpitiher.ptewo r^p4ciuht,eoh-
traria Domini dictis peragen tes : Nemo mittens manti fitam
inaratrOr&Àfyicïènsrétro# aptusdt regno ceelorum Quo vide-,
licetmfiuSto nepillud feriptura excjdo taGuic,quo,nos^â-^
quart^fele conditef.ytpon latut,negljgere|^uj,fed^rudcn-
tèr hoc roalum caueremu -. Vpde & ilia mulier,yt hocadmoneret,
irt ftatuâm falis cbhuerlà eft. Ihmbnteveroin-
ebriatuscum filiabus çon^umbexis, futurs legis perhibe-
turceftaire perfonam- Quam quidam, videlicçt ex ea pro-
ereati &fubeapofiti,ntale intelligèndb, quodammodo
inebrianttir : eâqüe non legitime vtehdo, in fidelitatis o.
perapariunt. Bona eft trim h'«>aitÂ'po{lolus,j,fquiseale-
gïtimevtatur. , Si igitur in, fcelereDàuid, bo, hi ^liquid fi-
guràtum njtélligimus. : nee tamenifalun fadlo Dauid
ïoïlaudam’iV^lèd màgis deteftamûr: quântb magis cum
inàciimrekbtKfiliarümqueeius ,mali àliq'üidfignatum
yideatn,,eos tali in fiiàpiuïlificare hon debemus?
'<1 SeXtusmodiis’ett degemino Saluàtoris aduentu,quo
vigilànti intention^idilcretibnis eft régula adhibenda,ne
auc primus àccipiatur pro lecundo,aüc fecundus pro primo.
Çuius videlicet îudæi ignari, apparenteDothino in
humanitàtè ; caligab;ant : & nqnc vlqueeadem ignoran-
tiæ cscitate laboranti helèientes qÜid ad primum, quid ad
eius iecundum pertin®ataduéntum. Primus itaque hu-
miliràtis fibï vindicat locà. Vnde ell illud quod Moyfes
dicit, : Prophet am fufc^abïtvobis Domimts Deus v.fier de fia-
trtbusvejirïs tanquam me, ipfum audjetis. Quod Dominus
quoquède le Içriptum fuiilè aperte indicac, dicens : Si
‘crederetüMoyfiyrederetisforfitan & mihi, de meenim ille fcri-l
pjit^Et illud Prophcrae, dicèntis,! Poft bac in terris vijùsl
eft, & cum bominibus conuerfatus eÙ. illudqiîp:, ÎSlon efieijpe-
cïes neque decor, & vidimus èiim, & non erat eiajpeüus : dtjpe-1
clum & nouijsimum virorityirumdolorunùAxcp, poft pàucaJ
Vert languor es noftros ipfetulit, & dolor es nojlros tpfèportauitl
Et nos put au im us eum quafi leprofum & percujfum à Déo &hu-
miliatum.ipfe autem vulneraïuseflpropter intquitaiesnofirasï
at t rit us eft propter feeler a noftra, & liuore dus fanatïfumw\
Nec non& illud : Sicutouisad ociijionem ducetur, &fcut
agnus coram tondentè f i pbniutefcitific non aperiet os Jùum* Sc-|
cundus autem, celfitudinis ac terroris obtinet loca. Vn-
de feriptum éïfc ; Dais mantfejîm veniet, Deus nofier & non
Jilebit. Ignis ittconfieftueiUs ardebiti & in circuitu eius tempe-
fias valida. In Euangelio quoqué ipfe de le venturus iu-
dex ait ; Tune videbunt filium hoûiinis venïentemin nubibiisl
cum poteflatemagna & maieftate. In quo.(ciUcet aduentu,|
illoçetiam eumihearneyifuros djefiguauit Propheta, qui
corpus eiuspatibulocrucis adfixerunt, cum éidem longe
piædixit : Afiicpentadtequem\confixerunts. Vqdeeti^min
princ.iplo hu^us reuelatipnis dicitut f iççeymt^mnubi-
ùus,&videbit cim omnisocuUu,<fyquieumpupugerunt. Hinç
quoque per Malaçhiàtri iple dicit :. Accédant adyos in iudi-
cio, & cro tefiis velox maleficis&adutteris &periuris,&quica-
lumniantur mer cedent mercenary, viduasquoife &pttpillo> opprimant
& peregrinum ,nec timuermt the, dicit Dominiis exerci-
tuuni. .
Septimus modus èft, qui getnînam ptæceptorum rennet
qualitacem,id eft , vitæ agendæ, vitÆque figufan.clæ.
/Qui modus cuminvitæfigurandæpræceptisfecun4 .o fi.-
n)ilis yid^tur}illatamenrationediicemitur, qupdhicad
mppes tantum ,ïlle yero^d fidempedigitur : in illo quid
credere,in ifto yerpquhj operaridebcanu^inÉdtur. Et
quidèmagendaevitæpræcepta, nunç^^uç man,ent : vitæ
^ero figùran4æ, rnanuefta yeritate tranfierqùt. Vitæ enim
agendæ præcepta ïunt. : Diligcs Domim\n Dcum iuum ex
m o coyde tu°> & extotaptente tua, &,èx. ma virtutetua,&
proximum tu uni fm t tfipfiim : vel cætera talia,quæ ctîam
Euangelica autoi;itatc ièniari iubcnmr. Vitæ vero figu-
randæ^circunçiÇppjs Sabbathi vel carnaliuni viiîtima-
rùm : quàp., vt diinmus/apparente veritate, yeluc ymbi'a
tranfierunt.. In circuitjcilipne fiquideip præputij/Car-
nalium, figurabatur detçuncâtio yitforum. Jn Sab^ÿhi
aUtempbfç.matione, ilia rcqïiies;anjm^tuhi , de qua per
Plàlmiftam DbminuSidicit : Vacate & videte , auontam
ego fum Deus. In vibiimarum verobbl^tioniljits >Jjjm£fcp-
rum hpftia viua fimul àimmaculatajde qua illis per egre-
giùm Pq«fto/em,<ficitur : Obfeçrovpsper tnifiriçqrdiamDei,
vtexhibeatis corpora vijjra hoftiam viuente» fanftam, Deo pla-
centcm. Quia véro nec illaquæin vitæ agendæ pràceptis,
necilla quæ m,yit*figurand|e pr*ceptis,data fùetant Car-
nàli Iudaico populo., impleri pôcerant , bçato Stephano
ad cos dicentc : Accejtiflis legem irj, difiofitionibus angeloritm,
mm
Mutth.Æ
Murcifl
AUd-ïÊ
h r
pftlni-ÎM
I neccußodifiis: illis'implendis fiiam Chtiftus gratiam porri-
1 gCrc, iftisremouendis fe pramunciatum fuo tempore vo-
I luitprxfentare. Neque enim illaabinfirmis impleri qui-
I uerant, qu« vitas agenda: mandaris continebantur : nifi
die cum gratia delcenderet,qui v ita figurandx prscejna
iuofferendis vitftimis euacuaret. Licet enim in his qua:
pro dile£lione proximi, vel cbhibitione delicti apertius-
iubebantur,patens atque incommutabilis pneepu forma
permanierit: gratias tarnen in§rmus popiiliis agebat, qui
gemens lub legis jpondere laborabat. In, illis vepoifiguratis
lecotum vi^imis, agnus ille expe<ftabatur, cuicertiffime
ist eadem repofitaf uiflepronuiiciabatur: vt iplo venien-
e, in quofunt.omnes thefauri fitpientia & fiientia abfionditi:
vita:agendas prascepta, data gcacia, contempIarentut,:fi-
gurae autem tanquam y m braejmanilefta veritatej prorinus
fugarentur. Illisigituraperti.s, loxco.nuincebatreos, pro-
debat infirmos „vt redemptio quaereretur. Iftisverofigni-
ficatiuis , tanquam interiora veiaminisChriftum partu-
riebänt foreVentutU.m» Quo veniente, remota celebra-
tio deftititfigürarum, quasvmb» fueratfuturorum. Nec
eft vlterius iam qu*reda,ex quoiplius viui corporis vencas
claruit manifefta. In illo enim nobis vita: coeleftis forma
confiftit,excuius fide iuftus viuit. Hinc per Apoftolum
legitur: Finis enimlegis Chrißus. adiuflittam omni cridenti. Intra
hunemodum, illam etiaro pra:cepcorum inteliigimus
bipattitäm-cöcludi diftribudonem i,fte qua tra<ftans Apo-
ftolus, .dicic : Bona eft lex ,fi quis l\a legitime vtatur. Dixcrat
enim: Emupraceptteftcharitxsdecordepuro,&confcientubona,
&fide non fiäa. Quo di<äo legem fidei euidencer infi-
nuans, legem quoque tadoru m m ox fecucu s expre flit, dicens:
lufiislexnöneft impofita, impijs & peccamibus: 6c cetera
enuncians, qua: fan^dicic.aduer&ridoftrimB, Vride
luscompeteuterattingitiQuintus porro.in parabolis ver- j
boru diffufus,in parabolis rerura gcftum liteiae iramutas,
atque de peccatis hominum & trailfgreffionibus adultero-
rum,ycl Prop her iam operum fucurorum,vel leciea (piri-
talium fenfuum pra fignans.ita eft abftrula quadain ambi-
guitate fufpe6lus,vt intus fit modus omnibus reputandus.
Sextusetiam de gemino Saluatoris aduentu, certis claret
teftimpnijs fotis in promptu pofitus, certisintuslatctocr
culcus, v t videlicet in his quae aperta iunt, dubitatiqne au-
ferat.' in his vero qure occulta funt,fideles exerceat,fafti-
diaq; detergat. Septimus ad extremu, in prsceptis vitae a-
gend* fords apparet: in praecep tis aute vita: figurands, im-
cus latet. Quia veto fidei figiUa latius indagantes moftra-
uimus, fupeieftvt virtutum quoq;ligna pandam u s: quae
in mediarore noftro & reuelanda vetus teftamentum per-
hibuit,& reuelata notium declarauit. Et quaenam alia efle
creduntur nifi leptiformis fpiritus feptemlpiritaliamune-
ra/Sicut enimfides iioui teftamentiin illis leptem quos
praemi fimus, m odisal! egoriarum, figuris venturapramun-
ciabatur: lie eiufdem operationis fumma,in lftis fepteni
excellentillimis muneribus praeiignabat ur.Et licur Domi-
nus & Ecclefia vnaperfona eft,vnuiri corpus caput,& mer
bra: fic Hides illa.de verisq; habetur,ficoperatio ilia invtr.il-
que claruifle cognolcitur. Scriptum quippe e ft: Brunt duo
. incarneyna. Quodvtiq; Apoftolodiceme, deChrifto &
Ecclefia praphetatum eft,&hac fidesjiofiraefl. Sed vnus ho
rumpracellit alterum, tanquamvir mulierem, tanquam fpiritus
cam cm, tanquam caput cetera membra. Et r urfiim icriptum
ed:Requiefcetfitper eumfpiritusDomini, fpiritusjapientia & vn-
tellett us .fpiritus cortfilij&fortitudinis,fpiritusfiientia &pieta-
tis, &replebiteumfpiritustimoris Domini. Et h*c proculdu-
■ bio in Domino Sc Ecclefia/in iponfo atq; Ipohla, in viro
I &nupta,incapite ac membris, quieuifie credenda funt:
fed excellencius in eminentiore corporis p^rte, quam in
> inferiote claruille, nulli nifi haerecico dubium eft. Eft enim
. lapiemia in nobis, fed nu nquid. ram matura v t inDomi.
n o ? Eft incclle6lus,fed nonquidcam peripicuusquamin
1 Domino: Eftconfiliuin,fed nunquid tamprouidum vt in
Dho? Eft forricudo, led nunquid tam robufta vt inDqrni-
n of Eft Icientia, led nunquid tam acuta vt in Domino? Eft
pietas,febnuquidtam ampla vtin DonfinO'? Eft titndrjled
qua:ri poteft, vt fi lex iulto nb imponitur, quomödoeale-
gitime iuftusytidicatur. Sed (ciendum nobiseft.quiainl
eo lex iufto non imponitur, quo earn Iuftus data gratia
fpiritaliter implere probatur. Non enim indiget terre-
ri pu:na minäntium pra:ceptoruin, qui per graham libera
iamlruitiu'perfetftione virtutum. Iamquippe ei.fides
dileftionis imperauit, quod lex irain opc raus imperauir,
quod ne quifquam fiiis viribus aflignaret, Apofiolus prohibuit,
___________ ________ ____ J 73
dicens Omnespeccauerunt,& egent gloria Dei,tußi- ______________
ficati gratis per gratiam tpfius. Oftenditur quippe in nobis j nunquid tarn caftusvt in Domino? Sed iam videämus,qiii
primo voluntas infirma per legem, led voluntatem gratia
ftnauit, & legem voluntas impleuit. Sed quid eft quod
dicimus, voluntas legem tmpleuit ? Dicamus potius, quia
voluntaslegem implendo legendo,legem craufiuit. Dicamus
inquam potius, quod idcirco lex iuftis non imponitur,
quia nimirum ab eis pcrfe&ione virtutum fii-
pergreditur.' Quomodo ergo lege vruutur iufti, qui-
bus lex non imponitur, nifi ad prauos dilciplinæ verbe
re eoërcendos- ? Quos videlicet non amor charita-
ri5,fedcenfuradiftridionisad re&it udinem vitæ perd licit.
Tàlibus cette timere nolentibus lex imponitur,vt eis
imp u ne peccare non liceat. Iuftis autem Cur imponatur,
qui accepto dile&ionis pignore,peçcare dedignancur, ec-
iamii impunitas peccatorum promittatur î Quodvtrum-
que prædidus Apoftolus ab inuicem dilcernit, dicens :
Non accepiftis Jpiritum feruitutis itertim in timoré, fidaCcepiflis
fptritum adoptionsfilm um, in quo clantamus, abba Pater, Quia
vero liber ollenlus, incus & forislcriptus afleritur : confiât
nimirum, quia & intus & foris fignàtus fuit. Quam-
obrem vigilànti intentione debemus inlpicere, de bis fe-
ptem quospræmifimus modis, qui intus, quive forinlè-
cus debeant reputari. Primus itaqUe hiftoricus idem-
quefimplex, nihil in lèmyfticumretinens, torus eft foris»
Secundus autem allegoricus, totusomnino intus. Ter-
tiusvero,vtriufq; geminam in lc retinensfbrmam, vtpræ-
lèntis tunc tempo ris congruum fupplerec officium, &ali-
quid figurate geieret futurorum, ex parte foris,& ex parte
deputatur intus.Quattus quoque deDeo apud quern non
eftcommutatio, nec vicifiitudinis obumbratio, fide atq;
pietate vterqj lènfiis intus débet accipi. Nam intellect no
potçft comprehend!. Pax enim Deiexuperat omnem finfum.
^uia& eins efientia noftræ capacitacis metasexcedit,&
eius clementiam,aqua fie lc figuracim mulca narrauic, nulpro
melura d onationis eius in redemptore noftro ifta per-
cepimus,quibus gradibus, quibus ve paffib. in nobis pro-
ficianc,imo nos in illis pro * ficifcamur. Non n.cundalub
vno cuilibec tribuüntu r , led gradatim <L primo Vlque ad
excremum peruenitiir, ficut de iuftis Icriptum eft: I bunt de
virtute in virtutem. Hinc etiam de ipfo capitc noftro,in
quo principalitcr iftaclaruerunt, dicitur : Iefiifproficiebat
atate &fapientia &gratia apudDeum homines. Etcum Icriptum
eft: Initium ftpicn tie timor Domini: conftat nimirum.
quia lapienria quidem a tirhore,qui primus eft gradus, in-
cipic: fed per fingulos proficiens,inleptimoperre(Slionem
accipic. V nde ergo proficierido iricipic,inde loqui incipia-
mus. Eft itaque timor Domini in thence, fed timoris dub
funt genera. Alius enim^timet,ne iiicurrat gehennä: älius,
ne amictac vitam recernam;alius,ne puniatur pro iniuftitia:
alius, nc agar contra iuftiriam. Et lllurirperfedla charitas
foras eijcit,ilium vet o intus alfiimit. De illo dicitur: Timor
none ft in chantate,fid perffüa charitas foras mittit timor em.
De illo dicirun Timor Domini fauitus permanetin feculum fi-
c«//.AblitaiitemvtilleleruilisJquemperfe(ftacnaritasfo-
fas eijcit, fiipet Dominutn quieuiiledicacur. Sed ecce qui
libet iam itaDcum cafte timct, vt etiam(i impunitas pec-
cAtorum-promittatur, edntra iuftitiarri non agac. Hie
proculdubioad aliuin gtadiim ab hocproficicns a/cende-
re debet) vt qui malum cuilibetnotl irrogät, milereri proximo
in qualibet trib ulatione felliile t. Proficiens ergo a ci-
more,ad pietatem afeendat. Qualis enim rimoteft.fi cum
eo pieras non eft f Qui enim proxiitium ignorac, qui com-
pati eius tribulationi dilfiimilat,huius timor ante omnipo-
centis Dei oculos nullus eft.qui non lubleuat; ad pietatem.
Sed iaepe pietas per inordinatam mifericordiamerrare filler,
fi fortalftpeperccrit quae parcenda no funt. Peccatan.
qu* feriii gehenn* ignibus poflunt,dfftridto funt vetberc
Biblioth. Vet. Patr.Tom.y. Parsi. Ii
Ifai. i î.
r. lohm.éf.