
Y
tatberti
1 musprimurOquasfit generatio hæc jdeinde quid ficvcoti
1178 '.T - , - - - _ ! • 11
CBriïlo ^iuiha'tn
&vitamhitediratèhiincoelK. , ‘ Ab
« I p J i lW ^ w i P W jl i “ ““ • 1 ■ * >
cas ait irUitèfiiiilmv>., &mmisart«m, curnpmmmtexje
i r o i ( i W f l 8 » S V 'r a m ^ a . t e p
dSahiatorirneWambigK/-Etiae%q.u!^fiuuo rempons
paiabqia eft, deberiius iaueifti'gâte, qkïdvnaseomm per
blaaificalneàâvelki qufd alter pet ticulnearo & pcr p;,
mnes arbore* -^àm fiïps &ôirpicsarf>ores, in tertipore
h vernis, ac fiemortuævMenmnquaniinsviralerrmrtutemhabeant
in fe, fedVaTde abfcondttam. Poftmodum
verq.cumSol incalaerit&dlitftraneritillas fcSalpeeta,
• frieufque reoeiftrir,:nfd* vlalisvittns redit. Sicqoe calorcSoIiSiiamcompluttèimbnbtis,
intusparttifiieanctvt)
iünr 8e germinate, deinde in gcrmenerninpere,accureefeerein
geràmanl,iamq;prareretmteverao,ttanteta-
Lionio.incipitmcinratnosgemtnaiprodire.exipla vaieta-
1 giaeSolïs,&Toliaprocreate,iravrtenemudo tamorum
ertendatar.St fniflus procrïetar. Sicque fit paulaum vt
ex ipfoefftanaibofiim fem fietrinearum, proxisia înteliteaturæftas.
Supra;namquedixerar.prïdicabltnrhoc'
Énabgeliuin rçgni in vniuerio mundo. Sedadhuc milera
t [yiiàcoga IitcÙÉoram.tjuiahyems eft.morraaiasèdttie
iru6lu,&fine vlla viriditate fiiei.'Sic &plurinvæ G entes,
; ibuamuisïDepfepcnte.pturiprescredideiinr.fïigqreni-
f nllx ihfidelitarisbadtedÀs premuntïtr; adquasbtrnnum
■ hrecParabqta Saluatdns praculdnbto tefp.icir. ^rt«tnm
vfcdm iplaficulnea ludiormn, calot« verbLDeirecepe-
i : it.Sc Sol tuirica: ( ibültas videlicet, cam iilafttaucm fno
lurniDf .& cadeÉbas Irt igauerit àquis, ac fi hyerae tranra&
a.vitalem iccc petit Spimum,iam aine completo Etàaneelio
itqioro orbe, otïlnes feboresde fe, idqft, omocs
i Genres .Viridïtare fideirecepta, panen^ffiti*fmapS I Verüntamen Matthæus, Hebtæis qui ccêdideranr, hoc
Eu a figsliu m Scribetis ,.i'dec> foUim ficulneam, fynagogam
kilicer, politic propiùetatis gracia, ne ipfam pr^eliret.;
Qdlic.umBrnnes.arbores fruâü piotnlerint,ideft, curd
* plenîtiidoGj:ntiura,tanc<)mnis Ifael faluus ner^_ An rca
? veto quam hæc fiant, nenj(>h:.c,auc illic »dicatefle Chri-
' ft&riëmonospévterreacquafiinfterdiesDotfrini. Quja
h ifiptira ii raiftaftanc,rieq üaquamiv c nict. Sed cumfaâa
fiieiint,Scitote,inquit3^«i<*prope eft regnum Dei. Siquidetn
. ptopéffiteC^îtïmalVorajredneroo^yeredicetqùamplropej
quiâom nino non eft alicuius, N;ffe tenipora vel momenta,
qua Pater pofuit hi fia no: eftaic. Scquuur: _
I t A&Pi>s cumv^dérïtisfuc omrqà fieri .fiitote quiapropeesl
i toianUif. ] Hoceft-qttQd iimràdi.cebam.vtintelUgacprn-
dêns lé&orquæ o m nia ?,.qu#h æf omnia qüf pcolaca mne
^Srincipio inferi^^tiohiSjnonadApoftoloiütenipora
peTtihereproba'mufecia nec àd noftra. Qaia in hoc tempore
,nulla alia füiu nififeditioaes &bella,clades & pefti-
Uihtise vuqüç,& inaudita. Qaibus omnib. malis atrocius.
videcfirhoc malum, spiiarefngetata efteharitas, & aboii-
ta vera fides,ex quibuynarcicur quotidic omnibus tribu-
ktiq^Ôc omnis ddfolaûo eiuium. Qnapropter fingula, vt
ræpediâumeft,ruisoonfidei'aiadaiunttemponbus,&diftiridaend^
locis, ne forte omnia quæ pçr ha:c vnius vlti-
mæ h Græfpatiacomplenda Cunt,ad vnüaliquiivelit redi-
> • gere tempus. Quia q u o izkyPropeesl mwttùt, nonfimpliciréf
diâùmcft, fed argute himisytinfelligis omnia hate
quaefidnt abinrtib prædçeatîojjis Iffa Ç^nftiinianuiso-
mnia efiélideft, irt introitu iîi quo intrat .omnis- Eççlefia
cüdo & porrando (emina fua$ nunquam ire ceilàns.^nUnquamint:
ràVe.i Et ideo bæéomtdSqnæfiant mala,præconia
fiint & nuncifvi>iusmalii quae vero bona& Deo acce-
pra.;:feminafünt&fruâtis vnips bqnk Tamen cum hæc
fidPt4iés'-î>^âni^'ôperefl^i'Mattn^»ué:v|lamr0^pi.at,
furem,& ne vllum reiieiat infhi '.n. Et idço doneeiftafiunt
Ammdico doneeomriu jm t t
£ecequôU(qVrO>n| )l?ndafunron)niaq^ przdiâa lant.
Hic quælbfig.it pitis ;uidKÔr,menieincelligat quia non
prærciiSi; h,»fcge11enu!■>,donccornu^ab^c fianr. Videaffifchafii
s i
præiérire vel tranfire | aut de loco ad locum eft, aut de j:uQ
ftatuad àfind tranfmutari.Quod fidegeneratiôneludæo-
I rum d icitu r, poteft q u ilibe t ijmpieK aftimate^ præmillas
! d i<S or um len t,ertti|s^ad d eftruâ ië nem H ie rQ fidy^ orum
I pçrtinere, &adcos^tantuIùdaosj quiinte ropbreillopaU
præcerire,priufquam venirecdeftfuétioilHuSimilerîereiuitatis.
S edfte la ofrvè rbum ad-«êrbiïm omnia haecpoflint
exponi de iü a , abeöfcfticet lö c ö j v biaitjVJ detishæcom-
n ia ,v% a d illü ,p ro p e e ftin ianuis. Eorfitan ergo in 'q u i-
bufdam ldcispoterunt,in qmbufdä ömn in o n o poterüt.
Q u o d fi témauerint,fatis coanguftatijnefcioifi q u odcóueniacdicere,
pocuerint.ddcirconos,autynagenerationem
omnium hominu ab Adam vfq; ad ilium vltimun*
homtnernj aut ex duabusgenerationibüs ludæoiumlci-
, lieet & Gécium,vnamincelligimusEccl'efiam,dequibus
Salomon ait,G«»«*fw vadit,&£Mrótirmrt^iz?Q$**
lus Iudæorum qui fiiifïuo in tempore, iain abiit, & hätio -
Gentium,necnon&Iudaeoru pltuimacxparte,adhd6m
Ghrifti veniti qui
-faftue es ne bis à gene rati one & generatïonem Qùafimulynam
generaHoneDeusvnus^ftquiiUftifieatjcircüncifiünem
lèilicet ex fide,& præpurium per fidem lefii Gbrifti.^Quoe
generatio noui ceftâmenti,quæ tune eratinfàcie & in çô~
(peâu Sakiatoris, no praeteiibit ad illasætern* vit* bea-
taspromifiioneç, doneC;h*c om nia fiant quae locutüseft
Dominus, id eft,antequam Ghrilïus veniàt in nubibus;;
antequam fignum eins in cceloapparear, ancèquam An-
geli mittantur cpm tuba Deiy&roortuiiefurgantfNeaut i
lili qui tuncin carne emt.præuehiantéosquireiûrreâu-
rifu'ôt.- ne'q; quirefurgent^d illatn beatam vitam.piins
præteribunsjdonec htéc omnia fiant. Et ifta%flrveracon*r|
elufiofente ntiarùm Dei,ad quam vniuer-fa eôcurrunt. Et
hoc forte eft in ianuis e(îe, cumhæc omnia fà&afuermti
_,iftàm redire>nec ad ilkm ppruenire* fine di^noexamine •
Fqueunr. Quöd fi -aliqüis nqsçoaïâare.ryoluerfideloUs '
ludaeishoc didü; noueric,qûia& ipfa natio, vbi vel vbi,
*etfi difperfa^huc manebia 'De q.uarquidam firmate ép-
j nantur i n prædicatione HeHæ&Eno,eh,'quod Çv^quadra-
! gintaquatuor millia e,x.omnibus ttibtfbus,fignati fignp
1 cruck, & éx.omnibusGentîbusag^egMinludæa, crer
dere debeant. Sicqînecipfa,-nec fuccCiferes edrumynec
qui ifit carne imienti fuerint,ad ilium ulum.pti.us tiafir
bunt,quam hæc omniafiant. Tùncfiquidçm, his it.a éx%
plicitiSjVtprÄitäafuntjpr^teribuncfihguliiuxtamecicorum
fuorumfaéta>ad fuaolim fibiloca a Dominp pr*r
parata. Vndefequitur;
C oel ym & terra tranfibuntv verbaautem«im nqn
tranfient.^Conçmc iatis didu eftyvttranslatis habitacori-
bus,ad vltimü transferaturôc ipfa domus, fiedpriusfötte
. iudicium er it in quolibet fpatio temporis Vel momentoj
& tunc ccelUffi & terratranfibunt,npn vt nonfintafed vt
fint in meliasjccelum'nouum, & terra npüa,vYt transférédi
fint, qui imiffUtati fuerint Ôcfncortupti. Vfldedc Do-
! minusin Apocalypfiloanni^Ecrc/^cio,inquit, omnianou4.
I E t ideo quabene dicic,quiageneratiôhæe nQn pertranfi- i bit,ptiulquam hæc omn ia fiant* E t cum expleta-fuerint,
' tuncipfir, ac fi in ianuis pofiti pertranfibunt ad alia* Et fi
iftaomnia tranfibunt, quia îqutabuntur,verba ante P p-
mini non tranfient. Quia verba quæ Saluatoris fiint, non,
tranfibunt^quphiam ipfiusprpprialunt,:qii»ppeFantUr
nune,& femper in ip(b,in quo,vt ita loquac,ineffabilia &
fempiterna (unt. Alias auté humanayerba quo vfqj in>-
peifefta fiint,verba iloufunti cum?vero perfefta fiierint,
iatnomnino funtrj verbaaure Dei non poflTunt non efle.
Nam hnmanaex conditione creafionis {iiæ^quia de nihilo
habent exordium in fe ,ideo redcunt in neceflitudinis %
; fuæ appulfüm,Vt non fint. Ghrifii autem yprba , ex?eter-
nitate nata»id femper infe çôtinent yirtutis,,vt mat?eanç<
Qtram lententiam ad interrogationem difcipulorum vi-
deturipfetre« Qnia illi interrdgauerut de ftcmStUira lapi-
dum,proponit eis qufid durablllus firmatunvejft coelum
? ' ■; 4 u ' 't rpmre ?.
A
3
Ciloff. X. j.
A8.1.J.
Zttc.i.fx.
D
k
In Matth. Euang. Lib. X I.
tranfire, & ideo monet ne mira videatur eis templi deftru-
7 i^ipjcum ôc maioraelemèntatranfibunt,verbaauté eius,
in quibus prom i/c rat èis quæ futura funt3firmat quod nu-
quamjne hànt, tranfibunt. SeddiuinainChrifto femper
idem funt* neq; eueniré non poflunt, quæ in ipfo diófca &
finita fiint; Ideo qui vult venire ad ea quæ manent, ttâfeat
ifta quæ labuntur j&præcerear,quia nullusadeatranfire
poteft, donee illi hæc omniafiant. De die autem ilia & hora
nemofiit,ne^Angeliceelorum»niJtpaterfilus. Vbi multicodi-
ces habenr, q> neq*, filius,& in Marco ita habetur. Nec tarnen
additû eft in vllo,neq; filius hominis, quod Feliciana
hærefis in fuo dogmate ideo addidit, hominis, vc docerer,
fecundum quod homo erat, non nofle diem ilium & ho-
ram. Volcns introdücere fraude fua, quia non noftetquæ
Deus pater nouir,ideo adoptiuum feu nuncupatiuum po-
tiusfilium Dei,qua proprium. Ac per hoc cæcus^dum non
videt quid dicat,duos vult in vno eodemq; Chrifto often-
dere filios.Qupd nufquam inomni ferie feripturarum in-
uenies, vt poffis fingere aliquando ver urn D cum, aliqn no
verum: & aliquando verum & proprium filium Dei, & aliquando
non verum,vel non proprium, fed femper verum
Deum,& proprium filium Devante partum & poft partum
yirginis. Vnde &virgo Maria non duos,fed vnû Dei filium
delègenuicincarnatü. Licet &in hoc verbo infurgacAr-
rius,gaudeatEunomius,quafi quia ignorât quæ pater no-
ùit,nonpofliteiefieæqualis. Contra quósbreuiterrelpö-
dendum,quia omnia quæ faâa funtper ipfum, vere ( telle
Euangelio jfaólafuntj & in ipfo vita erantantequâfièrent.
Idcircoper ipfum & tempora fàôta funt, qifialèmpiterna
i non funt; & fi faâafunt per ipfum, Ô£ in ipio vita crant antequam
fièrent,non poteft ignorare,quod ipfefecit, & q> in
ipfofempereratancequâfieret. Nam & in ter omnia tempora
quæ fafta finit,dies iudicij eft; que die m proculdubio
ipfe conftrtuit& fecit. Nec poteft ignorare quæ nouit paterqui
totus in pâtre eft, & pater in eo ; neq; feire quæ ha-
bet pater & fua fiint, quohiam omnia quæ pater habet, ha-
bet ôc filius,quia ömnia ei à pâtre tradita fiint. Q^od fi vlti-
mumdiemignoraflec filius,vtiq; ignoraflet & penulcimu,
, feu reliquosomnes retrorfum; ficutnô poteft fieri qui pri-
mum ignorât,vt fecundum feiar. Verüntamen caufe quæ-
renda eft, cur ignorare dicatureciam filius hominis,cum nô
alius fît Deus & homo qua vnus Chriftus,quia ciusigno-
racio ex caulà eft.Præferrim quiaclamat Apoftolus quod in
C h rifto Om nes thefturi jinufapientia & fcientU Dei, abfeoditi
& occuIci.Ergo in quo omnesfuntthefauri làpientiæ, nulla
eft ignoratio. Sed q uare abfcondici î Ipfe de hac die A po-
ftolis quærentib. apertilfime refp ondir,q uia non ell vejlrum,
ihquit, nojfe tempora & momenta, qua pater pojuit in fua pote-
fiate. Ac propterea qn dicit, non eft veftrutn feire, oftendit
q, ipfe feiat,led nonexpedit node Apoftolis, neq; prædica-
n eum diem mortalibus; vt femper incerri,finguli fie viuât,
quafi die craftina morituri, & in iudiciu lint venturi.Quid-
quid enim eft,quod in pâtre eft,totü comprehcndit fermo
diuinus,nollenlinm,cum ait, quialoluspaternouit^quia
fi cut nomen fiüj pater, ita & nomen patris filius eft. Et ideo
quidquid in vno eofiim eft,totfi,& in altero eft. Et ideo no
funt audiendi qui dicunt,q> priulquam propriam dilpenfa-
tionein paffionis & refurre&ionis impltret Chriftus. igno-
rabat quod poftea didicit ; & ideo dicat Lucas, quia P«ir lefts
proficiebat atàtefapientia, & gratia coram Deo & hominibus~
Quia ab initio incarnationis,totus in eo Deus & homo,to-
ta gratia,totaq; fapientia & feientia Dei. Et ideo nihil in eo
adueriit quod iam erat ineo; quia integer Deus, & integer
homo erat. Sed ad quodjpficeret,ipfe Lucas fid?l iter enar-
rat,Coram Deo & hominibustvt homini tribüeret difpenfati-
ue fat is & ætati. Ipfe namq; modus lócutionis, quare fene-
feire diena & hora illam dicat^confiderand us eft. Quia qua
læpeScriptura diuina ita loquitur, vtnöfeirefedicat epq>
ipfos Apoftolos nefeientesreliquit. Et ad Abraham ita lo-
quitur,Nunccognouiquoitimeas Deum. Ac fi dicat, quiacog^
riofeere te feci. Nam & læculares literæ, trille lupinum di^
cunt,eo quod trilles fàcianc qui comederinteos. Qui mo-
dus loquendiab omnibus vfitaiiftim us eft. Dicitur suite &
aliter bene nefeifle Iefiim diem & horam-illam qui occurrit
ad finem,neq; abbreuiationem dieiillius&horæ.Sicut di-
Bibliotb. Vet. Patr. Tom. 9.Par s i.
__________ ______________________ n 79
cimus medicum nefeire morbu regium ; etiam cum videat
& intelligat eum in alio, quamuis eum in fe nunquâ fit ex-
pertus. Sic & de ipio dicitur, quod qui non cognouit pec-
catum,pro nobis peccatum fadus ell ipfe. Etficut éxperiê-
dopeccatumnunquam cognouit, ita necillius diei nnem
! & horse. Hæc idcircodixerim, quia multi in hoc errant ca-
pitulo,vt pateat qua multos habeat exitus. Quia etfi aliud
non occurreret quare fe ignoraflè dixiflet,, potuiftemu s di-
cere,quia Chriftus & Ecclelia vnü corpuseft ,& donee ipfa
(quia fic expedit) ignorât diem ilium &hora, quæ eft cor-
pusipfius,congrue lâtisquamdiuiplanelcierit eum diem &
horâ, vt ipfe qui caput eft ipfius, fe ignorare fateatur in liiis
membris; vttuncpleneintclligatur ilium diem feire, qn&
eiusomniamembrafeierint. Fuerunt autem & de hoc loco
qui dicerent,quod ideo diem & horam dixerit, iiec Angelos,
nec vllos mortalium feire; quia nemo poteft menfu-
ras temporum colligere & horarum fpatia. Et poflit forte
feire poll quot menfes ,yel poll quotannos, ytrumne poll
mille annos.vel poll centum, feu ampliusminufve, Ecideo
dixilfediem neq; horam, quia in totfæcula tânti exiguity
non vaieatcomprehendi. Vnde fate or in hac hdra nouifti-
ma,in qua fumus,ôçinquaChriftusvenit,ficut Ioannes .
nitiFilioli metfcitote,quia nouiftma hora ell, ficut non poteft
deprehendiquamdiutendacur,ita nec per quot annos Et
propterea,non ideo dixit diem vel horam nefeire,quia mi-
nutias horarum,cùm fit vnatam longa hora,colligere non
polfet,fed quia fie incertu voluit cfle diem, tempus, & horam
nouiinmam,vt nemo hominum qn venturus fir,feire
queat. Et notandum quod ait,quia nec Angeli coelom. Ex
quopatet,quod AngelitotumDeumnon capiant (licet
excellentem habeant naturâ) neq; omnia quæ in Deo funt
intelligant,quoniam& ipfe creatura funt Dei. Cceloruau-
tem,ideo addidit,addiftinâionem eorum Àngelorü, qui
in hac Ecclelia Chrifti diuina nuntiate quotidie làtagunr;
nam Angélus officij nomen eft, non naturæ. Ac per hoc,
quando ipfinefeiunt,qui exCelleritioreéfunt in natura, &
proximioresDeo,contenta elfedebet humana £^gilitas,
ne id appetatcuriofius feire quod plurimum prodcile poteft
fine dubio,etiam nefeire. Interim tamen Deo de nobis
aliquid melius prouidente, nec ipfi Angeli < oelorü (ciunt
diem & horam illam,vt omnia in nobis confummarcntur.
Præparatenim filius D.*i feientiam diei ilhus& horæ co-
hæredibus æternæ viræ,vtfimulomnes fciant,&inflau-
renturomniainChrifto,qnæincoe!isfunt &quæin terra.
- S1 c v t autem indiebusNoe, fic er,taduentus fi'.ij hominis.
Si cut enim erant in diebus ante diluqium come dent es &bibentes,
&c. Ita erit & aduentusfiiq hominis. IQuærédum igitnrquo-
modo fupra diâum fir, Surget gens contragrntem, & regnum
aduerfus regnum. Peftilenriæ & fames prænuntientur innjl-
.uerituChrilli,&terræ motus,quid eft quod nunc e'acommémorât
magis quæ pacisfunt indicia ? Vnde exiftim^n-
dumiuxta Apoftolum, quod poll pugnas & diflenfiones
infidiantiunv&cæcera quibus femper genus valhitur hu-
manumvbreuis^dmodicûilubfeqüendafitpaxyquæqi^e-
tarepermitcit omnia, vt fides credentium coftipr^betur,
vtrumnetranfaâismalis,Iperer ifldicem Deumçllèvcn-
turaip.Echoceftquod in Paulo legimus, Cum dixerit pax
&fee wit as, tunc eis repentinus fuperuoniet interims. V t r u m n e
in lubito fit futurus ipfe répëtinus interims, an paulatim,
ficur & diluuiu creuilfe legimus per aliquotdies,iure quæ-
ritur. Quoniam omniafuturorum ligna, de quibus haâe-
nus looutilumus,qnafiquædamægrotationes mundifue-
re,vt m^nifeftarct fieculi corruptione fiicuram. Hoc enim
ex eo præcipue de'monftfatur, quodait, limiliserit aduen-
tusfilijbominis diebus Noè,quia tune lubiro perierunto-
m ni a, etfi quidam velint dicere, quod p iiilatim, eo quod
confequ rns eft,in his diebus prim um perilfe eos qui erant
in deprelfioribus locis, deindequi pauloin ahioribus,& fie
nouiffimosquiinalcillîmis morabanturmôcibus; fie quidam
dicunt in confummatione fæculi cu.n defcenderit
ignis, incipiet quidem de fublimioribus locis, vc paulatim
ad inferioradelcédat. Hinc Lucas etiam de igne $odomo-
rumdat nobis occafioncmintelligendi, quod per igneRi
cremandus fit ifte mundus,fed in lubito. Similiter, inquit,
faftü eftin diebus Loth, edebant&bihebant. Et poftpauca,
G sg g g 1 S B
E
F
1 .Ioan.i,
18.
G
>
»
Y - :H