Paßhdßi Rdtberti
D
Mat. 7.10.
tius fçrûjrctm Pofroin clij&anüm insgis Tfppicc rniçtj
dicitùi,'quia aum colligitür quiodhoche virebat decore
püïchritudjnis, etas in accruum m'imcür .Et Koc eft in d i - ,
' panuî^niitcéfé^qûoniam acerüus ille, $qia förinam cliba-.
ni txptimit,iure dibanusndminatur. , >
^ m o jttfw v i^nw^ß^itCvibax^m^ßtet^Igi-
qu» omnëriifiducîam noflyamin fide reprotniffip-;
iühri»’& fpè perpeptipms atq; viriutefuæMàiétons per-
foaäet cöliocari,eupareruni qdi^
dubifanter ab eo omnia- expetere iübet,\ qüo&ipfivi-
’uebüi exordmmWipTiinus.niHil hxfitantes de miniraii,
qüicceleft'iä 4 £ * tó tó ,ab ^ aey l^ am ^ ^ i^ re Iperare, &
per patien'tiam exipedtate debemüs. "Si enim de terrenis
caducis rèWsproftîiffiseïusnoncredimbsnefôiliçiti
Yimus,$: tarnen ab ed licetihgratiiftapércipirnus,;quo-
'modo inuifibiiiâ&cpéleftiarcftelperàmusî Velquoroq-
do æternorum prothifïis abfque ambig'JO credimus,qui
nec de iftisfidentes fumus?Et idpo fic efcclamat tubayeri-
tatis, quateüus de his & fiduciam nobts ingerat, & infidefitatèmcóndemnct.
PeimodicaigituLfideseftjfifiaesdi-
Ceiidâ ett .püae nee dè minimis immobilem äßertiorietp
.brsftat. Sèd qüód peius eft faltém hànc pauci admódüth
nàBeiir, & ideo, quôdahbiDominus damnat,curis fæcüli
& follicitudiùibus fuffocant verbum diuinæprædicàrio-
iiis\nëcréferuntfideifru<âum, vtorrinem fpem vit* fuæ
Crèâtôii^o toirimittanr,& qu* coeleftia funt, iuftiradi-
dlanfè>prUnûtn quxrant.
,:N‘à i
qa'ul bibemus,<iut quo openernur ? J Pleriius igitünnculcat &
; fèuölföt,qhid<|^$pnüci^ >
Chriftiàiîîàb^f tæêntis vitæfôlHçitudine"yîuantvQuia j
' fôlftütüdô ïæculilufFocat verbûm,ne Chrifti miles p o t
fit feférreiludtum.' O infidefitas'prècbrdtótótó,tan&^
premis töïda hominura, vt vix aliquemliceat ad plénum ;
reftdrâie ad filperbS. Hac quippe follicitudînepèbe Ôïq-.
nèÿpremiiîtürjètiaîri'aliqüandô 8c ipfi quimortlii viden-
“1111 fæcülo. Vndeprb^iâ:u& veftitu quam fiépèfeandafi-
, fearitur.Infoeiix efgd eorum pérfedfcîô,dum pro nis fóllici- ;
ti gentllibùs coæqüantur.
H i t omn'ta,induit,gédteS inquhmt. ] A cberhod quid
àmplius habet à Gentili, cüius adhuc infidelitas durofol-
licicat animum,huius vit* éiiris fatigatV Qiii ergo aeiftife
tantum confifilseftàDominô, faltem rh bdicamhabét fi-
dem : quiautem adhuc de his folficitüs eft,infidèlis cenfe-
ttir. Vnde rara Si pâüèoium ëft ptr fèéta ndës. Etideo du-
bltânti adhuc Petto ,poftDominiiuflïoöem,redfcè dicitur,
Üffdiufidei quare tófór^ii,<^icuffiqüe ergo dubitatin àli-
quo præceptdrûm Dei, vei minus ex eoconfidit,quam
promißt potensDeus.mpdicüs eft fide.Hinc quoque Ia-
cobué, Qui ïndtgetfapïentia poftulet earn ex fide, ntbdhafitans,
quia quUufitat fimïlis eß fluäu't maris, qui à vento mouetur.
ÇÉaod'fiiri diuinis hæfitareChriftianonoriconuenir,in
humanis &cadöcispoi^romiflaquóm'ódöfiddlisdubi-
talre potent ? CJuid igiturTugis Ch riftiarie? Quanto magis
ih^romiffis Dei hifitaueris, tamo minus inuenies pro
quibûs follicitufderudas. Etfî bonitate Deietiam dubius
fèceperis, qüöd follicite qutefifti, noil tuafpllicitudoid
fecit inefficax, (ed Dei largitas, qui Üblëm fuumöriri facit
lüpet bonos Sc mafós.
S e r Tenimpaterveßer,quiahis omnibus tndigetis.'] Patrem
igittir ad rnembriam filiorüm reuocat, vt ex eo de fllius
bonitäte atque gtouidentia abique ßeculi curäfecuriores
reddat. V nde alibi Vt ceïtiotes nos fàçeret, Si ergo w tfâïoe
cpjitfcümfitis malt nofiu hona data dartfiliùvejlru, quanto magie
pater veßerdabitjpiritum bonum pet entibtufe? Ad quódin -
fidelitaS forte diäiura, nouiquia icit nos hls egere,fed ne-
feio vtruni dareyelfö Stulte,patrem audis,& de voluntate
diibitas ? Quis vnqtiam bonus pater claüfit vifeera fiia fi-
dëlifiljo? Ét fi pro ttobis proprio filio non peperdt, quid
habet quod negare'debeat > Quotiehs ergo nbn accipis,
qüdd iiifte qu*tls ; ttön illius, fed tua prauitas,Vel infideli-
taSfadt.Nihil éhim filiis potentius deditfidC,nihil fortius
cantate,nihillôcUpîèfiùyfpè. Iddrcdqüiciimque his Cri-
bils abundat i omüia in Chtifto pôtefti & per eum cunda
pöffidet.
QfÆKi TZ pnmumregnùmpeu&iufiit'tameiiUy&om.
auteïn, non àdordinetn
referendum puto,vt poftea iftà quaêrere debedmus,(ed o-
mnialtîec,'induit, aâiicieumrvobïs.V
titatem çeTerendum eft , vt extra hoc nihil qüîéfefiidUrti
fit| quia cum eo vniuetfa fidelibuscotidohaiitur. Étideo
dieft, Quarite primum regnum Dei, aefi fummumboniim,I
quod non propter àliûfi , fed propter (ëipftim oportçt
quærere,Qeqüe adaliudrerefendum, quonià’m âdiieien-
tur Vobis omnia nebeflària ,nôn quidefri propter fè aiixt- 1
pledcnda, Æd Vtiüftitiàmopçhri,&^dregnumfelicfe's
quandoque poffitis contingére,intérim dum eftisinVfa
Vtenda,nè propter iequidem,led prdpteriilud. Vndehfs
vtamurin via,quatenus illofruamurihpatria: quia hæc Or
mniapropterillud nobis iîihtneceflària,illud autem pro-
pterleipfumsHihdergodiciiut,^eri«pdw«
& iujiitiam eius, & qma^ h*cl quæpropteteum lùhtVq-|
bis neceftària> (üperadiicienïüf. Supefâddùntur autènij
quia illud Vnuih îolüm Àr permakimüm h'ecelTarium eft,
in quo omfais fu&iènua hfiorum adimpletuir. Quod fane,
fide,Ipe,& caritaté deuoteTatis quæntùr, ft bmhiV
quæcumque bcimus,qùæcutnquecubimus^femper illud
in mente qu*nmüs.Vbi ordo praeppftetus decenter latis
permutatur, Outer it eprimum regnumD«,deinde’addidit,dr
iufiittàtn eius: Ergo pti’us qUærenda eft iuftitia regnCper
quam perdénitur ad tllüd!, deinde pet eandem/âdipfum
perueniehdUmiquia nemo nifi iuftitiæOperâ exfequehdo
illud inuéhiEépotèrit.' Sed^rlrnüm propôfüit.Vtpermul-
datét aüditdm, dèindé ihfü'iii iùftiîiaffi petqiùtencl'am^
qu*%israbori6feimVlemr:Vtûplacmeritquddp'errnulcetjimplea^
ùrlaboriofeiuftitiajquamvbiquedôdüitdiçet
dolèat quod jubètiir. Àlidqiiin nifi abundauërît iuftitia
veftra plus quatu Scribàtum & Phànfièorümhdh iii-
frabitiS-îh regftiita cOélOtUtn; fuftitiâfergo reghipmnia
q u i : Chriftüs doculfc-, ciuti tribus ptaemifiis virtfitibuS
bbfe'marëjdèihde’regnum quirëre ^piaîh eandemque
iuftitiam non ob àliud operibu^ aHimpleté, hifi vt glb-
’nficétùr Dfeüs , & nos per omilia! illi placeamus. Gen-I
ïeSeHim terreha iùfifieliter qu*runt, quibûs fpeS huila
defüfuris m ônftratür, nec adoptio data eft, neqüe in coe-
lëftibus iregntmi ^iqüùd permittitur . Fidcles veto quia
eieéÛfuntad grâriam ,iure illïsdicitur,qü*ritevospri-
mùm regnuip Dei, & h ic omnia àdiidentür vobis. Quia
fctfî bonùs omnibus, crëdefttibus feilicet & non créden-
tibusjin pnefenriarum pra^dicatur, infuturotameniüftus
vbïqüe~praedicitür. Vnde nüos præmonet, quærite pri-
mum regnum iti rUUndi origine præparatum, & iti Èü-
angelio rçpromifltutt}.jd<ind<s' iuftitiam eiüs, quia in ed
nul lus reprobus introibit, lè^ teddet vniçuiquecexvif-
tutum prout geffit. Q ^ de caulàvirtutes ftüdere, filio-
rutn eft, quimundi funt quærere, Gentium, id eft,infi-
delium. Verîûîtâmen quia filiorum filht omiiia, ideif-
co étiam&ridh quærentibus adiicienturhæc orhnia; qui-
b’us cutn fubftrah untur, ad probâtionem fiunt; cum verti
ptibehtur,ad gratiarum aâionem, quoniam qüi iècun-
dum propolîtum funt vocati, omnia illis cooperantur iri
bonum.
N OLiTEfoHicîil ejfe.de craftiho. ] Et fi quifieris, quare î
Quia haec omnia àdiiciéntur vobis. Vbi cum defuturo
lbmcirds elïe prohibuit,laltem de prælênti curare permi-
iît.Paulùs enimdie ac notfte laborabat manibus,& de cdl-
letftis monebat q u i fiebant in (àn^is. Nec nonfècùn-
düm Agabi prophetiam famis à làndis procuratur jnec
non 8c Domirium loculos habuifle legimus,vndehdri la-
bpr.rion prdvtideritîa/édfellidtudo 8c cura mentem pri-
focans damnatur. Craftinus autem pro fiitüro ponitur.
Qjafa nbli follicitudà'irérnïe vit* , led ibllicithddfecüli
prohibetur.1 Vnde liquet quodpro his IbUicjtum elle iri
acquirendo, timidüm in cpnlèruando, dolentem vero in
perden do, hèchbn & gàüdehtem in fruendo, feruirë efe
liberum verb ab his &ab huiufinodi paflionibus regnare.
Non enimpdfiûmûisdUabûs Dominisferuire: qpia longé
alia eft fdllieitiidb feèuli , aliâibllicitudd iuftitiæ Dei ae
Gu a S1 1N V s ènim dies follïcitus eßfibiipfi7ß$or\ ilia niregm,
Mat 'th. Mmrig. Lik /K
mitum follicitudine virturum, lèd (bllicitudine, quænon
nifi timoré,gaudio>& moerore.nec non & anxictate cura-
rum mentem perturbât. Vnde Sufficit diiimalitia fua. Id
eft lollicitudo pralentis vitæ atque afflidiojqnod xàxia
verbum Gr*cum fimul fonat, maliciam videlicet&affli-
(ftionem. Veruntamé hic malitia magis trahsferri debuit:
lèd malitiapeccati eft,quæ laboris &cruciatus. Vnde qui-
dem lufficir di n malitia,labor fuuS& anguftia,idcirco fil-
perfiuum eft, deincertis cogitare. Nos tamennoncon-
tendimus.pro vtraque malitia fimulaccipihocloéode-
bere}quam làne malitiam peccando incurrimus : noti
quod dies malus aliqursperièinueiiiatur,(edquiaineo
vtraque mala fiurçt.Quâm deniquediem bene lob 8cHie-
remïas in tu entes, maledicu n t;quia non fila eft dies quâm
fecit Dominus,lèd quam adinuenit Diabolus .dies vtique
malitiæ & tenebrarum, vnde lufficit ei malitia fua, nec e-
get alterius. Quià fi in pr*fentiarüm in luce vix fubfifti-
mus,quanto magis fi malitiam;fiitUrorum in præfentibus
iunxerimps ? Nam cutià prælentibus, ira mens obruitUt,
vt vix lucem refpicere qüeat, quanto magis fi fuerit malitia
ipfius diei geminata î Etideopr*ceptadatVit*jnein
hocexilio duplicibusprægrauemur. |
N o l 1 t e iùdicare, & noniudicàbimni. ] De occulcis du-
biisque loquitur rebus, quæ non poflunt aperce interpretari
quo animo fiant. Alioquin quid eft, quod & Apoftoli
ôc vniuerlâlis Ecclefia de manifeftis ctiminibusiudicant
Sc decernunt: nifi quia de manifeftis,quorum eftiudican-
di officium, debent vtique decernere i Porro de his quæ
occulta funt, vel nelcimus quo animo fiant,nemo ablque
peciculo iudicat.Sed fiint quædam vitiorüm crimina,quæ
nunquam poftunt bono animo fieri, de qtiibus iudican-
dumnemo quiambigat. Sunt taliafaâorum opera, quæ
& bona, fi bono fiant iahimo,& mala fiitialofiant;eflè
queufît. De quibus ciim fub Ipecië teligidriis agunt,noh
eft mox iudicandum, quoad vfque veniat Dominus i qui
illuminabit àbfcohdita tenebrarum, vt mâhifefta fiant
confiliacprdium; Veriintamehquorundàm fimulatiorie
nonnutiquam mânifeftantur, de qüibus Dominus, Àfrù-
ctibus eo umeognofeetiseos. Ex quibus manifeftafiunt, vti-
que iudicandum eft : vtargiiantur à luce 5 qüiahoh luhtih
veritate faèta.
I n quo eiiim iudicio iudicaaeritis, iudicabimini. Et in qua
menfura menfifuerit is, renie tietur vobis. ] Ex quo nelcio quidam
Philolophorum nebulam caliginisalperlèrunt, vt
fimplex veritas obtegeretur. Si ^d menfiiram, inquiunt,
Deus peccantibusreddituruséftpoenam,&omnismèn- ;
furacircumlcripta eft tempore, quid fibi voliint minæ in-
finitifiipplicii? Ad quod fetendum,quod no omnis men- |
fura,vteorumaliquis ârbitratüs eft,præfcribitur tempore.
Sed tamen ne hanc videamur fugere quæftionem, verifi -
mile aut omnino verum elle probatür,quod omnis meri-
fura præfcripta fit ,non tantiim tëmpore, vt hic Ibthriiat,
lèd 8c loeorum Ipatiis quædam proprie terminanturj Vel
ca pacitate rerum ,quæ ad Idciim étiam referuntur. V ride
quærendum i fi aliqüid lit, quod æternuni dicatur, 8c tamen
quodammodo circumlcriptum quibulHam teneâ-
turlineis. Vtputaipfe homo,quiainftoritate diuiriaæter-
nus futu rus confir matur, 8c tamenldcd circumlcribitur,
quamüis fine termhièfcuf; Alioquin illocilis diet. Nam
quem ipfi Philofophi loletri æterrium pritant, & ab eis
geometrids figuris compreheridi pûtatur. Hincigitur &
aliis quamplurimis môdis moriftrari pôteft, quod pûffit
aliquid & æternum elïè j&certarii lüi modi habère menfura
m. Qua denique lententia coguntur accipere,velint
nolint,aliquid èuni menfura æternum; Ac fic æternae-
runt fupplicia quæ minatus eft Chriftüs , quamüis habe-
ant iuxta modum culpælùi mcnluram. Veruncamen non '
didlum eft:Quod menfi eftis,hoc remetietur vobis,lcd iri
qua menlura menfi fucriris; Neque dubium quod àliud
ut in quo metitur aliqüid;&aliudqüodihménfiirairie-
titur. Fieri enim poteft,- in qua menfura homo âliqüis
menfus eft aliquid alicui, ineadem remetiatur ei. Verbi
gratia iûodium triticidn qiià ni mitum menfura, poteft illi
hotdeumaüt aurum, aut àliud aliqüid metiri, feu centum
tnillia in eadem reallignari. Itaytane comparatione ipfain
rum rerum ',8c genus, & quantitas differant, & tamen re^
; €tiffime did poteft, in qua menfura menfus eft, in eadem
illi rurfiis metitum eft. Porro vnde hoc didumfitpaulo
mperius elucct, Nolite, inquit ^ iudkare dy non iudicabimini,
in quo torn iudiiiowdicmmtit.iccxxm. Nunquidiiini-
qua iudicio iudicabunr.iniquo ab asquiflimo iudice iudi-
cabuncuc i Autfinoniudicantin talibusdcquibus pto-
hibentur :; nunquid de aliis quibuslibec fuis fceleribus
non iudicabuntur ? Abfit Vtitafentiaraus.nuUaquippe
iniquitasapudDeum.nequepeccatumalitjuodinultum
patitur abire. Sed hoc eft quod dicitur,I» quo iudicio iudted-
utritii, iudiuhmini, tanquam fi dicerctur,in qua voluntate
bene&ceritis.in eadem liberamini.-vel (nquaVoluntate
tnalefeceritisdnipfapunieibini. Acfidicatur.'dumquif-
taam ad tiirpem vtensbculiscohcupifcentiii#,!; iubea-
tut ideo cicariin quibus itaque oculis peccafti,in eifdem
patiens! ludidp enim animt fui in quo iudicat, inipfo iut
condemnabiturautpu^abitut. Vnde non iniquum eft.
vt in quo iudicat, animi fiti iu'dicib posnas liiat, cum eif-
dein malis paticut j qu^ tnale iudicantemanikium conic-
quuntur. Neque enimde aliisquibuslibetpeccatis acd-
piendumeft,nifi deiftisiudiciatiis- quiainipfis.au'to&en-
dimus temere iudicantes.aut excUlamur,re£to iudicio
quatque tlementer eltaminantes. aut qu* dubia Kint &
colotein habent iuftitia;, in bonampattelnin'terpretan-
tes/oliDorhinodifcefnendatclaxamus. Aliaverdpecca-
ta q u i admittimus, non in ifta menlura vel iudicio, ted in
fefe vnumquodque vlafcetut delifium, id eft, fecundum
ipliusqiialiutem vel quantitatem,propria acculantecon-
icietia,infelix anima punietur. In ipio nempe atiimo,quo
appetitus fit voluntatis, humanoru omnium eft menfura
fabtorum,in qua nimitum culpamiequitutpcEna.Etideb
bum dixilfet, In quo iudicio iu’dicttuci’itii.iccuuis adiupxit, Et
in qua menfura menfi fucritu ■ Quia in Vplfintate proprid
inetictur bonus bona fudtiim operum labia, St rnalus
metietur malajreatusque fuimiienas. Quohiam ibi eft
quifque bonus vbi bona vuk, & ibi eiimalus, Vbi mala
yuft, Acpet hoegemiriatum eft, vt in ipfo iieliab, fed in
■ipfa animi fui conlcieritia,vnufquifque)ciatlepuniri:quia
im eft, aut miler, auibeatus: in ipio icilicet voluntatis lute
s tic clu j qti* eft menfura fadtorum, meritorumqiie, non
fcx temporum ipatiis metiuntur quam morofefianc, fed
ex voluntate quafiunt. Voluntas quippe ipfa punitur, fi-
1 ue animi fupplicio, flue corporis, vc qu* deledktur iri
peccatis,ipfa puniatur in poenis. Vnde quibus fuit voluntas
fine finepeccandi, quamuis cum fine peccaueuric j 111-
fte fine fine damliantur. Et tjuibiis fuitiudicium fine mi-
fericordi^, fine mifericordiaiudicabuntur. Hxceft.in-
quatn, ilia menfura, vt quod non prseftitit, hec percipiat.
Atque ideo quodipfeiudicatur, sternum erit: quamuis
quod ipfeiudicauit,sternum eflenequiueric. iuftumigi-
tilr , vt qui sternam voluit habere fieccati fruicionem;
sternam inueniat vindidt* feueritatem : Sc quorum voluntas
iiechabuit finempeccaridi, riechabeatfinem t.-|r-
ijuendi, vltriceifi poenann fine fine feren^i. Quidam aii-
tem noftrorum continiiam circumftanriam ledlionis in
hoc Gapituloierrianresitafentinnt, quodprohibeatiudi-
tafi de fponfionibus fuis. Quia vt indicia pro incertis rebus
inter homines fumuntur: ita & hociudicium adiier-
fus Deiim ex fentientis vel opihanrisambiguitatcinter-
dum fufeipitur* Qgod penitus repellicdnobis ivtcon-
ftaris fides & fiducia in eius prdmiflis retinereritur. Quia
non ficut ihcsterispeccatum eft propter difftdentiam iri
Dei promiflis, quippiam perperam iudicafle,fed infide'li-
tatisefterimeri;
Qvii) autem videffijtucdminoculofratrisruiy&habem
in oculo tilo notivides?] Grandis hoc loco moderatio iudicii
proponitur; fed rarus qui ab huiufmddi vitio fitalieniis;
quohiam vnu/qnilque dum fuisfauet,alieria facile fepre-
heridit. Aliena qiioquegrauiusquam fua'tolerat; & ideo
afgiiendi fiimit audloritatemfine vllo fus emendacid-'
his.excmplo; f>er oculum quippe, vt didtum fell,mentis
intentid defignatur, in qua riimirum vnufquifqiie diitri
tfiberii gcrit, Videlicet miioris culps crimen, feipfiim in-
tuefi ndri.Valeri'qiiia Caligine preflus <jelidli, intrdriiis c*-‘