rfÀL 84.*
m m B
m m
if*.}Cr.ï6,
Sandi Eaangelij confperfàiA'vnitât'étbrpbris Chrifti ôç
rpléhitüdine charitàtls.'Hæc feèündurnvtjubrundâm in*
telligéntiâm,'modis expofùifïè diüërfïs, nehio digne re*-
forèhendere potëffcqùod idëofeéi.vc cùribfo lééfcori làtis-
faccrem. Ipfevcro At pluribiisqhbdpràéuèrif JjtiîdeAtër
eligat, autcerte hæc omhia fana fide‘hincîpârabdfee hoh
inçonüenienter congruere décernât.
"Haecomnia,inquit, locùtUs^ftlifos in pàrabolii ad turbos,
&fineparabotùnonloqüebatiiVefs.ï] Sicjiiidémüdn di£
cipults, fed turbis per parabola's Ibquitur Ghriftus. Et
quodgrauiuseft ■) ÿfqüéhbâie rafb^ &^dpulüshùius
temporiâinparabolisaudibntfmgula, & non féq'ulfùrît
vtintelligant, tantutA’qùbd in fbfib n>ds àhditïrit. Sed
difcipi^i, induit, quia Vert fiint'difdpuli .domlltecfëtiûs
interrogarit Saluacorem, & oraiit Vt iriteUigarit, qùbd
Dauid orafle leglmus, Audtam, inquit, quid léqU'àtur in me
Domihus Dtus, quonïam loqueturpdceminplebemfodm,&fo-
per S an dosfuosy & in eos quicontiertunïtir ad cor. Vtiriïplére-
tur, ait, quod diéfcumëft, perProphétam âiceiitëiï},Apéri-
I am inparabolis os meutn » eruftabo abfcondita k conftitutiorie
mundi. Nulli dùbiüm quod Matthæùs hoc ex perfona
Chrifti inteilëxerir,& idebqiiia obfcuriflimæ Hint hæ parabolae,
in fine ica conclufic,‘qui habet aures audicndi,au-
diac.Vndeait':
ËÂ.VCT À b o abfcondita à conftïtutione mundi. ] Quoni-
àtû quid quid hiftôrialiter fonare vid etur in gëjiefi-, vel in
Bxodo feu incæteris lecisveteris Teftamehti, omnia b-
mnino in parabolis dùftafunc, & in ænigmaribüs abfi
bondira. Qüamuis alii tranftulërint propofitiones
alii abfcondita in Hæbræo , tàmen ænigmata habere
dicitUT ', qiiia ænigma non eft hoc » quod dicîtur ', fed
quod iütus fignificatür. Ideo VAüm éft ifl fenfû, fèü diras
abfcondita, fèiipropoficibnés, fèû ænigm atà tantum,
vt Ghriftus àpëriat osjfiiûiAi & loquacur ihtririfècus iri
corde prôpofitiohes &ænignîà‘taiquæabihitiô fæçùlifu-
étant abfcondita & obfcura valde. Vndé diuinus ïermo fi-
gnanter ait* IneliHateaurem veftram in verbâorü wri.Nôn è-
Aim ait, erigiie<,■fèd inciinate humililer aureïh Veftram -, Vt
intus quod fonat, nonfbno vocis. led àiiditti mentis fa-
cramentum diuini verbiintelligatur, quod àbîc'ohditürA
fuit ab initio fæculi, & præfigu ratuna in fcripturis facris.
Tv n c dimiflis turbts domum reuertitur. ] Vt ibi audiant
difcipùli, quæ nec populüs merebarur fcire. Née audité
intus poterant,quohiamturbarnagisfèmper in tumùltu
huius fæculi verfatur, quam in filentio cordis. Sed qu£
tune audierunt 6c interrogar unt difcipùli, îam præueni-
mus, vt duæ fimulà Ghrifto expofitæ parabola: iungeren-
tur.Quoniam proculdubio expofitionis lux pàrabolam
itaconcludit , quando congregatum füerit tricicum in
horreis, id eft in manfionib. x ternis, tunciufti fulgebunt
fîcut fol,in virtùtefuà.Nam nuhe vtlüxlunæ in Apde hu-
ius fæculi, fânâorum lux eft, tunc verb fiçuc lux foli s arii-
pliabitur^Vnde ilàias ait, Et ef'tt lux luïtâfieut luxjolis, & lux
fais, id eftChrifti, eritficut luxfeptem dierum, qûiàin eo ê-
rit omnis plenimdo clariratis ætërnæ, & àfèptéfti Spiriti-
bus, qui in confpe6tu throni eius funt , omnium dono-
rum gratiàin eo fulgebit iplendore (èmpiterno: Seqüitur:
S IM il È èfifegnum càlorum thefaüro abfcondito in agrot
&ct ] Gui lis nitnirum parabolae intelligenrià, ètiam &ip-
fà obfcura eft, dum & ipfè thefâurus abfconfus 6c inuen-
tus prædicatur, ac deinde ab inüentore rürfùs reabfcon-
ditus, vt fèrùÊtür interim qbftrufus & occultus, donee fi-
mül cum ipibagro, in qùolàtec pretio ematur. Vhde quid
faciam pauper ingénio, quomodo reper iam quod tam di-
Iigentiffime bccultaturî Vel qüomodô effodiam, etiamfî
muénero, quôdjcam profùndiflîme celatur ? Nâm vt
fàfpe diétum cft, vericas perfedlæ intelligentiaé, obuoluta
figùris, &ænigmatibus oblciirata eft. Inimis iàcet, & i-
deo, liceteximiafit oratib-, &facundia fublimîs, implo-
randaeftdiuinapietas, vteo fpititu diiïèrantut parabola:
iftæ,qubvidentur efîè compofiræ.
Quoniam vt fèntio y in hac prèienti brhriès fpei ho-
ftræ opes & diüiciæ videnrur obuoluta: 3c abfconfa: fatis.
Gui thelàuro, quia ih gro laterj regniim coelbruth diùini-
ChriftbjDeus eft repertus, ribA Aoftra inùehtùs peritià»
fed ex fua dembhftratus gratia. în quo, iüxta Àpoftolùmj
font omnes tbtfoun fopienite atque uienttà, fed in agtb caï-
1nis,'C^od fivoluero fecündüm'âiibs agrum, fcîentiam fi-
deiàccipëre, &thefàutumipfamfidem »Videtutd^ taft-
tæfubliihitatisintelligenciafton fàtis cohgruàiÀterpré*
tàtioi , . . . .
Nain alii r'ëgtïum ceelorüm 6'püs iuftiti^ihYëtpteta'ti
fiint, cjuàmin ipfb homine, quafi in agro *, •àbfëbnditàiïï
vtrumtjüe Teftamehtüm in ' Ecclefia figûris 'obumbra-
tUm,intellexerhrit.Quiprofe(5to t'héfàurus-non inuidiæ
caufàhbfèbnditur, fèd vt iii'ébrdè ponatuï. Quera profeâ:
olchéfàufumvëndiditpopulusIûdàéoru’th,&ernit‘lë"
umriatibgëntiûmVféücîfeféiàde hîsfqifa: èbiffingerè vi-
dentùr'ma|isquam expbnere , 'pràéfêrrini^uia bbfturà
füht.’fdeo libère* vt itadicàm , ;delirarc aliqûi paffi funt.
Sédriosful'tigratiaSpiritüsfan'âiïdicàmhs, vtfuprîa iahi
diximu's, quia'Ghrifti'éarb a'ger éft, plenüs ëoeleftibus iacràme'ntis
j’quem'blim bénedixit Dominus, ih cüius prfei
tium vëifdeiid* funt bthhes fâècülî &cultateVvt æternas
cdeleftis thëfàüri diuicia s coïtiparemus. VerutitameA val-
de cbntîde'rahdühi, quia née thëlàurùs fine agrb eftiituri'
necagerfinetheïàurb ihuenitùr» _• ^ _
HinctpiedafiihatAtb’mnishèréticbram pfauitasj'^ui
de ihcârnàtiohè Domihi htele aliqùid fenferuht, & de
carne dubitâueruht, qiïoniam nec cato eius fine'théfiùrô
dmihitaris habecur, nec thelàüriis fine hàtiùitàté carhis éx
vterorvirgihis ihûenitur-, & inuëhtüs ehiitür fidê âc bonis
bbèriiu's. Quem thefàuîühi fàpientixatqué fcïehtia:
quideprchëhderkbbno îii'Chriftb hômïnc , vàlde abf-
cortditü'm prb infirmitàte carnis eomprobabir. Sed qui
éuminuenit vadit 6iabfèbndit, né àüferri intérim pbfïit
, clanculô, ne fof tè ablatusà fide de mediô agri -, ôtAnis e-
ttifehdi hecëflitas & facultas fruiStù cârëat inüëntibnis.
Sed vttei ita & didU fuit ratioeièplicanda. QuoniatA ideo
'rmfus'perëurn quiinuenit, abfconfus eftthcfeurus,quia
3c agrum emi oportèbat i'hqùb ditiitiartnh omnium ab-
feonde batu r thelâuru s. T-hefàUt us fenim in àgro, Vt dîxi-
mus, éhriftüiï intellîgitùrih carne,in quo omnis plehi-
tudôdiümîtatftinhàbitàtcotporàlil:èr,bc cxlatiifin'cre-
dulis. Qiiem proculdubio àgmm inuenifle, gràtuitum
eft>qÛia prà:dicaribEtwngdit omnis irt âbfôlüto eft-, 6c
‘glatis offertuh Sêd vtèirai & poffidehdi thélàuri hiihi's
potëftas cùm agro ftonpb'teft'éllë fihé p'rerib', quia ccele-
ftes dibitiæ non hifi dartiho ixcüli poffidettturv îdcirco
dicitun ' _ • • - • •> w ( v
<^v E m mm inuenerit hàtho dbfcdndït, & pra gàudio illius
vadit -, & vendit omnia qua habet , &emit agrum iUum.~\
Quod aùtem ait, quia abfcohdi’t e'um nôn dé inüidia
hoc fade fèd'tirhôre caftbi Vôlétis ièrüare éüm & Aon per-
deré. Idébabfcohdit éüm in cbïde fùo qüém omnibus
‘pr^fentisvitæprætuïit i&cAltàtibus ,' in çantùrii vtpræ
gàudib illiüs elégerit vhiûerfà diftrahere, & a'gturA fcili-
cét ëàrnêm Chriftii c(niaibipfoeJlomnUplënitu^t dixi di-
uinitatis, ex infegrbin vnà perïbAapbffidéré. Alias aütém
duid néceffitatis Vel impedîhiënti efari vtinüehtum the- ■
iaurüm Aon ftâtitn auferré’t dé agro 1 Quod fi gaudepat
quiàinuénerat éuni, nonne tibi vide’tür qiiafi huiùs in-
uentQr thèfàüri non fois prudenter egilîè, cùm profç6to
in ip(billbtëmporis otio& iecreto, qub CÜlA repererat
àuferrëpbtuérit,&intanï fâciliacquifitioniS^cbmpendib
fine propfiarum difpendibfacültàtümemèfidiagri Aecéf
fitatemnqnhaberetjduAitheftürum prb fiibgauifus èift
poflideré? Sed cognouit ‘vtiqùe prudentiflimlis hbnîb
iriefficâcërti âtque inUtiléitA, into periculbfàm éïîè theiâu-
ri huiüs, fine agro, poflèïfionem. Nam Vide qüia abfcoh-
lum euAiinüeherac, ita & ipfè ëüiri abfcondit.Ncc agruin
nudare âc Vacuare àfùbthéfàutoaufUs eft, ifèd bmnia fiïà
Venderë féftinauit iüre légitimo, vt thefàiirb fimùl pbtirc*
tur&ragro. . : . . ' . ; ; . .
Q^jia hec htmiahitas Chrifti fine diùinitaté > héc
diuihitas fine humanitàte in vha eâdçmque perlcn
na légitime habetur. Et ideo de Chr:ftb prorfus bm-
nis eftinutilis & varia conféftîoâtque impiâ * quds^Dbtuscomparatur.
Vbi manifefte oftendit quia in hominé l mihutA Chriffum Deum tàntummodoi aut honfitléhi
— - 1 —- ' ‘ fbiuth
'Cohf.l-
P «
»ji. 1*
In UMatth.Euanç. Lih. VII. 10^3
fôlum, non &Deum fatetur. Agrum
Chriftifiguraliternominari,&pra:fensindicat locus, &
multaaUa (criptutarum teftimonia. De hoc quippé agro
maxime Ifàac in fuis benediâionibus teftatur, dices : Ecce
vdorfîlii mei, ficut odoragripleni eut beuedixitDeus. Nam corpus
Chrifti magnis diuerfàrum victutum ftagrat odori-
bus. Vndc Apoftolus, Chrifti, inquit, bonus odorfomus Deo.
Hinc Ecclcfîain Canticis, Iif adore, ait,poft te, vngumento-
rum tuer uni currtmus. Nam de huius agri pulch ri t udine ip-
fê loquitur in Pfàlmo. Et Jpecies agrimecum eft. Quem fane
agrum in Salomone mulier introducitur comparaflè, %
rr. did tur, Agrum Vidit, & emit ilium.Quooiam pretiofàeft
huius agri poflcflîo, q Chrifti ïntra fê abfconlàm retinet
Deitatem. Idcirco nec thefâurus Dcitatis fine agro, nçc
ager fine thefiiurOjVt Hxrerici voluerunt»iure emitur aut
pofîidetur. Quamuis Auguftinus Doctor eximius, hune
agrum duo Teftamentaeflc dixeric. melius tarnen ficac-
cipitur,vt,.non minus Photini error deftruatur, qui fo-
lum hominem dieic Chriftum,quam &Euticetis nee non
& Nef toril falfitas , ex hoc ficut & incaeterislocis con-
demneturimpietas. Sequitur,
iTtKVMftmileeftregnum ccelorum homini négocia tori qu<t-
rentibonas margaritas,6c cætera. ] Aliis quidem verbis
alio loquendigenere idipiiun repetere ornatiftime vide*
tur, non vtimmucet, eandem fàpienciamdêd vtinrrbdu*
cat ad cam variis fèntentiarum ænigmatibus, audiences.
Nifi quod folum videtur negotiatorem longe iam diu in
lege verfàn tem amplius def^nare, quamuis omnes qui fide
m feéfcântur Chrifti generaliter pofCt hacc parabola, e*
uidenter colligere. Nam in eo quod negotiatorem eum
vocat^ , & quærere bonas margaritas, multum diuque
prænütiatv& eos per fpeciem vnius hominis defignat,qui
longo ac diutino labore ad margaritarum feien t iam venire
defîderant. Deinde cum iugi meditatiorie negotiates ;
fiieric in lege,&eas quæ in lege funt, deprehéderit intelli-
gentias,tandem aliquando, inter eas quas repererat inue-
nit vnam& fingularem margaritâChriftum quam opta-
bat. In cuius comparatione, licet bona fit lex, bona fit &
prophétia, feu quæ in his præçipua inueniuntur doârinæ
ornamenta»homo negotiator fimilis Pauli Apoftoli. om-
niajegis Prophetarumque myfteria&obfèruationes pri-
ftinas, tn qui bus inculpate prius vixerat, quafi purgainen-
ta contemm'r & quifquilias , vt Ghriftum lucrifàciac, I
quia pre tiefi fiimum eftmargaritum, fcientiaSaluatoris,
& Sacramentum paffionis illius , & refurreiftionis arcanum.
Non quia inuentio huius pretiofiflïmæ marga-
ritæ condemnatio fit veterum margaritarum, fed quia in
comparatione Chrifti omnis gemma, id eft,legis & prophetiæ
intelligenrià, fitvilior. Poteft& per hune gem-
• marum diligehtifîimum negotiatorem, voiuerfus Ecde*
uæ Chrifti ordo defignari,vt oftendatur genûs in fpecie
& regnum coelorum ijpfà in te% a tu r Ecelefia,quæ Ion*-
gediu multumque Iaborauitin Pâtriarchis, quæfiuit in
Propheris, quamuis latenter, quia needum erat: propal*-
taSanótorutn gloria time n in eis multi gemmarum fpe-
ciem aflèrebant , & præornabant pcæfigurando Chri*
ftum futuram Bcclefiam. Sed nemo in eis inuentus eft,
qui prétiumhumânae redemptionis infèafferret, &hleo
Tiem^oinuentuseft lapis tampretiofus propter quem omnia
quæ præfentis vitæ funt hieprudés negotiator vende-
ret > tantum vt hanc fblam acquireret gem mam in qua
funt omnes thefàun fàpientiæ & feientiæ, & pretium
humànæ fàlutis. Et ideo eo pretio emkurifté pretiofilfi- |j
mus lapis,qub fupra ih iüa aliàparaboîa empeus eft ager &
thefâurus. Non quod alii lapides quos quæfiuit præfèns
negotiator*,& forte inuenît, boni non fuerint & pretiofi,
fedincompâràtioneiftiusncmo bonus, qAia omnes ex
ifto habent v t(boni fint & pretiofi. Hic eft calculus no-
OQs ek Apooalypfi Ioannis^a quo nomen noUum efteon-
féWptutn, quemnemo nouic.nifi quiaccipit, Vndeopor-
tet vt omnisvmbra remoueatur, àfênfu legis &,Prophe-
tarumr, •& fbla veritas ampleétatur, diftrahacur præfèns
vita,& quæ præfentiarum fu n t, vt hæcfolahabeatur in
qua omnia fiint borta, & fempiterna funt. Etnotandum
qiHanoh dlckurpræfens negotiator quantu etnerit earn, 1
s . r ,, . erit earn, quantum habucrit.
Vndediekur,
Va d it &vendit omnia quahabet, & emit earn. ] Quia
regnum Dei tanti valet, quantum fiabes. Veruntamcn
nonitaemitur, vttuattibuasDeo, teautemvitiis & Dia-
bolo, fed vtteprimum reftiruasei, deinde qua: tua funt,
vc eum fiber fequi valeas.Neq; cum eum ihueneris>& fide
bonifque operibus emeris , mpx. quxrere &inuenire;
donee in hac vita es, ceflabis. Sed ficuc Propheta nit,
Lateturcer quartntium Tiqminum^quanu Dominant & conftr- 1
matnini, quaritefaciem eiusfemper. c . !
I T i r v m ftmtle efl regnum coelofssm [agent miff* in mare
&, exomnigenerepiffom congregants, & cartera.!], j
meigitur prxdicationem fanfti fiuangelii Domihus &
Saluatoryi^»^ miff* in mare cpparauit vc in his tresis vaticiniumHieremia:
Prophetsimpleaturdicentis>£^«cnun
ego mitto ad vospiftatores multos, Qu^. profe<ftp piftatores
abimtioBuangelii vfque ad finem ;% uli
inhacpifeationehumanaEfalutis, quorum priqii fiietunt
quibus didtum eft, Vanite fipft me,Jaciam vospifeatores bo-
mmumlSfnde hi quacuorbini, & bin/, primum coptexup-
runtfibiiuxtavoceinpra:ceptoris &,Saluatoris (uiitatp
ex ycreriquam ex nouo Teftamentq, jlagenam Euangelii
dogmatis, deinde omnium Sandofum przdicafopim fe-
cucus eftordo. Ec trahicur hxcfagepa dupbus coijnexa
tumbus, pebmedium hop mare, afummo vfque deprfum
excenfa; furfum fiquidem fpe fup^r opjnes fi«blus %ufi
yehemen ter ereda& firmata deo rfu m vero vfque a^iipa,
timore diuini iudiciidimerfa,fc4 ,iiunquahi Vfqiie a4 i-
ma pertrabta, yt femper furfum noq fif emineatius carit^-
te Chrifti leuigara , & ad cceluiiq vfque ereb^.
lagena Gracce qu$ vtilgo a trahenteyqrry culum"xac^ffia. I
Qiiod mare, in quo trahicur, magnum^ foaciofomS^[^ •
mis dicitur, vbi reptiUa funr, quorum non fft Humerus,yp.
oc Draco adiUudendum e<ppfituseft,:Ytipfe ah opinibu/i^-i
ludatur, non hominupi viwuteuntum, fed gra^a fiiuini I
muneris, & magifterio tanti pifeatprfs. Ad cui^sjni^jr ’
rum magiftcrii formam lagena ex.yfu ita tp a iq ^ s fc
minoribus duplicitercontexiturnpdiji, vt om«fa poffic ‘
caperegenera pifeium, nc magmis autparuus efthgere
ppffic.Sicut & h^c duo T eftamema minora &maiorjfthi
duplicatpraecepta,nevfiuse%ucfaluhsfuxretia.Qupd
fi maiora nbn poteft, vel minima coffiplpat. Quod fiaque
redcfic trahicur Euange,lium,vtpfro/npe mare pep e ^r
ita vtde profundoelemento hui.usfzcqfii peromneep?:
pus yadens, daufosintraarabitum& finftm fuump^ncs
extra hac ad lueem fupernam, &ad lumpp yeq fbiis.Aey!-
lusinhac caligine aquarum natu$^, ^nu^rit^demerfus
cemaneat.Adhocquippefimfiitjidp^|cqmpoiiitur,,yt
ofteudat cur in Apoftofos tunLppfdenvqjribus loquitur
pifeatores elegerit, & captores pifeipm fecerit hom/nurn
fifeatores:deil. vt t}iuim iudicii typ«$ arte pifearor« jn p ^
ftraretur.Pifces^niq;congtegaccapt\uaqupffunq;co^
fufi)s 6c indiferetos, fed in v^fis difcreripdiuini iudiciile-,
cernit ele€tos:quomodo vocatio Eua^e ji*iuftq&^ imu-
ftosbonos malofve ad fidem ypeat ^ tra h it, Finis 'vero
faecuU & iudicii dies, quales reria Graxerinc, demooftra- ^
bit.
N I inrerhuius maris ftuAusquovtumens popajfemuU
tis difpumat allifipqjbus, quo el^tp f6attp&ic yerrice <nut
dus.vndofum fefacic^fedfcis, diuidftur;errpribus, ciamp^
fom fe reddic licibus, fremitirarum vaporibus, fieuitpror
cellis, naufragatur fceleribus, i mpietate demergitur.In ter
hos itaque marisfluitus, quo regnabat hoftis anriquu^
mifit Chriftus pifeatores fuos, Petrum videlicet & An-
dream, Iacobum & Ioannem, probatos arte cum dieir
Venitepoft me,faciam vos fieri pifeatortsbeminum. m
Iftos quippe mifit reria portantes pra:cepris Euange-
lids & coeleftihus innodata monitis, circumplcxa&con-
texta virtUtum donis,
Qua: ftgena finu Buangelico dfiatata, longam trafiit
vfqfie ad finem fieculi h umani generis capturam. Quarts
cum impleta ejfet, inquit, educentes & [ecus Units fedentes
ekgerunt bonos in vqfa, males autem for as m iferunt.
Hanc igitur terriam paiabolam per fe Saluator f
Pfoo}. aj.
Mat. 4.19,
Pf.roi.ztt
expo