
_ Jfaik 3 o.
:'C;.
Malach.4.
Wßßtf§}
Ambrofii Mmfterti.
qttibùsin êuangelioipfhm caput eIe€tôrumdiÜt:Tancftd-ç
gebuntit^iftcùifoi inre0pqtrkepr0. Itfqua yimpiççcfèb j,
teritia, lt de fëïe-iflÉo'^vxAbîli hoc di£lum intelUgere^ebe-
m usi^iehdwn tiobis è&> amplio rein eum. tune ^lariratem
'hàEituliim,qRàfà
&ïan ftos,cuiiïs ïu tuneifar ira ti çqipparantur, Ijaiaabrefta-
twùpulifaiffaât $: iipcïèçô'cum
jfJflifee/kddkutüTûii^afbkiOT^a^Wfip^JUBu^W^ivt-.;
-gilantèrcojtï|idèrandum eft, quia ad çbmpanftionëm: rpc-
brorum itatuncTulgenciuip, vatdcçxceUentiprcm,, valde
fùblifniôteia'eflc capitisçlâritatem;quippe curb membro-
^tifo^fûmafjurb'Ûtièrapite^clari»s;,CaputçniJtniû-.
‘ftlëhnbh^ùmihahhï\uaeinbràvèi^^ip(àlamen, Yedily
lunliiatiaiVnde feriptum eft : Emlumnüerum quod lUymi*
f i â t b ü n é n ï ü h d û n t . via^ |
fapulisapparens abIcoridi t , y teiimvel fiifterie quiujtïcnt.
vëlaghofceie. Quod fi non fêcillet, mortalium eum occlus
intuferi non pbftet. D.énique j i l adjiuc inortalççorp^
'geftârel,ciaii|atem"fâcièi eiüsquæ vtiol tune refullîfïe per-
hibèturicùmfe çoramtribus^fëipiilis;n raonoe trahsfigu-:
rauitddemîpfîfcrrenbn:vaïüerunt:quantominuspq1îènt,'
ficis bftëhdeietpoftqüanarefuriexic à moftuis,non iam-yr *
folvelleptiesfole,fed.multp;mipïius refulgentem? Qdid^
aütemift^^ponainoloqpiimurycumneç, angelotum vel.
animamniiàii6bitt^ cnpn^ternofoie^ulgentitiiUjnQS àd«
ribbtiuibus noftiis iplam vifionis fbrmam abfconden^o
qüodaulraôdo.obrjinbrent^Sçdhçcmçlïuaintçlligimusîfi
pcoquadàraltgnffiçati6hç,didaad pputrcfej^niu£.Qpid
haq' per faç-iem aqgeli,nîfi manîfeftam redefnptOris in earimeltigère
d^enauslQuaçialicet reble per foie deugnatur,
quia.habet &ipfàficutjx>l iftç vifibilis, ortnm '& oecaîum,
arque itérum ottUffi poJboccafiim.Otrum., {ciliçet. natiuir
t'arem pétcfrneV>ocGafumautem,mortem in carne. Rur-1
Ipmqj o&um poftoccaftiJ^^èrurre^ibrieni poft morté.Dè
huftjs fblis omi per prophetam dicitur iVobtsqui tmetisfra?.
miriumimytnfimftitU.D.c^ù^f&p^^^Qasi^te.
^a^^cens:^fa^eei:qm^mdit/uper-occa/^n^apu(.ofif'<
ca/um afcendft.quia vnddoccqbuiri,iiïde.{urrexir.
prajuid eba t,e u md icçï;et :Rurfum poft tenebrasftero lucent. Iâ
autem ibliifêortuSjiara adoçcafum verfùs^adcdrumirerû-
fiieràtreuerfiis ■ indeqpe, .meridjanaç Amfcenderat horas,
qüan'âôifteIohâaiiçs.c^ebat4dçftdam.P.o.rninusii^-:
ne natns^^pXffus,iaynTu(citatus, iam in ccelps alcen.de -
r^dpiàqùe'eîusnaniiitas > paftio ac re^rredbio,,to.Eumcla-
rüerat.perorbcm.'Et ideirco non fimplicker ficutM,Ied
ffoutïbl îucetin yitture'fiia, facies angeUrefuiferat. Sequi-
,3 .,
X ^ ÿiétjjèm aim, cecïcli ad pedes em tanqttam.
mortùw\ '
ioiaanneS^.hoç Ioeo. generalem' membrôrum. formai^
affumit.Ængerus veronppiàm .^câc'^pra^eneràliteF ça-,
piîiè&*dtporis,fèîl fôlius'cg^ttiis fpc.càli<eçpdnpru^j^.?>f
^^p^P^ie%nan^ngeh?dp%fe
tiquevelredempEprisjioftri^r^dicatpres ,;yel vlpnTa:eiu|,
mcnibrafiÉucfiïperiusi fed indictaf afliorifseips, f^difign^.
kinçris^eius,ièdexemplajinita,doniseiu^|dinePe^ kit:
ChriftuspaJJfaejipronQbeiitobvtâ
•wi>n^i|t<4ÇitK.(^dicaqueeftdohanneixradpedesangeli
/tànquam raortuum.cadei-ej ^iïi eçcleijam;inundo & vitiis
•înèrtû^j^hrifev®flâgià^i|ari?l>ifcarai:e^go^£c^î?»,^k
tiupecéleftadicat :.Cdhi vnigenitum|)eifiliuinprq.me in':
carnatuto,paÔiiW,&fufcit^rütn^gnpui^m
apoft^s torpPréis ocÔIis iiibfe'quèntibusniemBris.
^neis fideiluminrbps, rnox'murido m driers, adiinifandd
[yeftrgîdéius mèraetipilid protoüf. Ben&autetn non idor?‘
j, taüsjfédltanquàroinQïCpus,!^ ad ^edg&angeliçx-.
léy^déTcribitiuyqnia^fi.elë^
,(iîones poffipcdinitan, ipupdo §c vitijs xpotiuntur, Dpo raf
;:menTpintalirer:viupie cpraprobantiir.’Hi ne & Pauhi s oit?
■ •dÀ^ii^f^-vosp0mjfi^opiiitfkp.fft^t.4xktbe4$!S',ctfrpqrtt
ftr^wjliam viuentm. Vclcerteproptereanon hiortuusfed
tahqaaniinPrtuus^adpçdesàngeliJohannescaditfquia
pfàn^liviri & il p r o £ hri ftö ;na o r te âfRci u nt u r rota die, ra-
Liaeu ipe- futuræ refurrÈdtionisJàinrViuunt' eu m fC^ijijifto.
Vndèidemquôqùe êgcegiusprædicacor dicitrMorfwi eftis,
vit a vejtra afiftonditaeJlcumChrifloin p^yNön|öIpm au-
teôij led &c in ipfb Iohannis cafu humilit.is ecclefiae cora-
meçdatur:quæ.&iîc,amefpdoinar,VQlüptates illieitasfre-
nalvhnniilitatetamenad imitanda Chrifti veftigiapercin-
gir.Sequitur:
V Etpofuitfîtper me dexter amfitam, dicens 5 Noli tt-
mere. • •.i , ra
Wagna legentium de^çrenê cautela) ne in (àcroèloqido
ynaineandemquerein,raaxiroeinfigiiratislpcutipnib
vno. temper ,modo- açeipi po0e
f que flip erius per d ex ceram angeli, in qua figuratirnièptem
ftellæ vift deterihuntrir, futuræ proiperitatis inceileximus
i^riæ,.èqin;abhoedispuesfuerintfëpara
non ipfuiTuangeli de^tera fignifiçatjièdaliudquiddam.fîc-
n^&p.edesleiuföemjupeEiusveLianófps prædicarôres^vel
Lyjcima ecçleûæ jnpnibra Jnpræçedétiautèm yérhçulô) ex-
rynplaimitadonis.paffionumXIhritl|dehgrianc.Quam.l:re-
quens veto j^iajils voluminibus,hæc reperiatur;coniuétu-
[d o > pitece^ores no (Iri ,q ui magnificentimme fàcras icri-
pturayenpdavi^cunt,freqi^nterojftende|,untvQuiditaque
hoc loco perdexteram angelhnifî prædicacpres figurantur?
Èfinc enipiper Moyièn ûicit\xpln dexter a eitisjgnca lex. A cfi
diccrecur.-Iniânitis proedicatoribusdoôtnnaipinruilànili,
quæin^buHscQçdisçarnalibui'fpirituDeircribeieturjiu-i
per apoftolpsidëçiifpirirpÿ inigndislingurs^app^rniflède-
Icribitpi'. Siletur plane3quia angelus, dexreratn fuam fupe-r
Jp Haindcm,ijrjopo dus C hriftus per angelumiu per^ecçle-
’fiarjipoq^Sjf^e^jr.Sëd çercaratione çolligimus ,'quia (i-
.■üe iUurh,fm.eeclqfîapadn iljo a-terra leuauic. ynde D,anipl
^qùpqu^fîmnèm pene buie çernens^viiïonem, air : îxu^ePO-
wneseiits ac-
^ ^ t^ r a .^ z ^Æ c p 'p m x m qfàtji cbryfdttbusy .&0 Ê0 em
velutfy':cm fulgori53ér ocukeiusvt lampas ardeifs, & brachia em
Mfàèôïfytnjfyue$dpe^ arts candentis, $vox
feïiÿonum ejiu^v3q^fntilttttt^inif. Atqpe poÆpauca: Etce, air,
nf/tnus tetigit me?& etçxit nt/fupcrgemaÿiea, érfuper arpculos
niahmm nyarfim. Quid itjaqueeft,, angelum Æper ïolxan-
nemtanquammortnum ad pedes fuos -iacenteinjinanum
poneÈè,euinque^fi cam e,ni taefljà terra exiger e3ni fi DomiV
num redemptorem noftrum, ecclefiam fuam imirantem
paffiqnpbius^eordji^ ïpoerore ad fpem iiuuræ gloqjfc per
xtera Ch,fïui fuper fideliùm corda prcfmracpm aoguftris
vallata.vt ad fpem fiitiuæ remuneratipnisexigerenrur^Pau-
Jbspofijpsljierat^cu^exhorcando dicebat : Nonj^tdindii
f t nph me dixiiïè éccle-
.fiam'âb ndk'atlp^ne paiîîonum Chrifti iubmotatn ypn po
quod e,am apedibps^iusdixjprf dlain;ièdpr.oillatis pafr
fipnibusj ad gaudia cjçleftis patfpè „cor eiu s#ru bieua tum.
Bënéaucei^ill^^d}^^^ ApheledoruineçcleuædiceïéthrÆ^
'rnjfnè.adTütùrapmia;&^^appepta aprup^dutia,^^^humanü ijv
inap^lUudâ^rldnMpropmlà. Aud^deniqijfimjlia in euâ-
.gglioib ^
âutndnpôJS'uniocciftere.tyincPm
]lh))ï^0 té^auc^0 'Mdp^ ac celle ti vobis ijitetatione. Nolitetie-
^^ Id 'ie ^ y ir tu ïis Qeifyervof.re^iej^it. l|inçru^is-ançpE
pm.fr1
tfifttb.vt
:;Petéitatth.
y
A
i Matth-1‘
I Luc**-
i.Cor.i.
lfrU.10.
Apoc.y ,
tyitn. 1.
.____________ In Apocalypßmytib, Secundus.
jàïutis hofttë ad difcipulos^tîBMti^ cum maledixefim Pom
bis homines, &dixerintomne malum aduerfutn vos mentantes,
propter me vel nomen meum.Gaudete in ilia die & exultate.ecce e-
nim tierces vejlra tnulta eft in Ulo. Hinc Paulus ait : Et f i abun-
danttrtbulattonesnoftra, abundatetiam & confolaltonoftra. Sequi|
pr;
Egofùmftrimus & nouijjïmus, & inuiss fu i & mor~
iuus, & eccefum viuens inJecuU feculorum.
Hincmanifeltiiïïme declaratur, cuius ipecialiter perfo-
namiftegefTeritangelus, qui Iohanni hæc reuelatus appa-
ruit.Et certe iîcutverba ipfi* reuelationis indicant,angélus
fuie qui ad eum iftaperlaturus aduehit/ed in angelo doftii-
n us apparuit.Nulli enim alio quÇ mine in ifto verfü narran-
tur,niu redemptori noftro nato & paflo àcfufcitatOj, com-
petunc.Ipfè etenim prim us,quia per ipfüm in diuihitate Fada
funt omnia:ipïè nouiffim us;:Jüia in ipfb reftaurantUr o-
mnia.Ipfè primus, quia ante ipFum nullüSt ipfè nouiflimüs
quia intra ipiiim omnes. [ É tvitltofut] air. Ac ljjlicerèt:Vel
anté fiiiceptam hümanicatem in diuinitate vel antemortem
iftcàrrtew [ Et mort uns. ] fùbaudis pofthatiuitatem car-
nis4hcafne. [ Et ttee fum viuens in fecula feculorum] videlicet
p oftrelurredionehi carnis ih carne. Incer hæc autem con-
iiderare libet, quahtafitpietatis cbmpaQio, quanta fpes
confolationis : tanquam mortuo diceret: viuus fui & mor-
tuus. Nihil enim pietate plenius, nihil affedione congru-
entius :quam qubifimilemin morte fùum dominum au-
. dire t is,qui tanquam morcuus pauebat. A c fi caput corpori
diceret:Nolite membrapauere pro capite pad,cum ego caput
veftrufn,prius pro vobis mori non dubicauerim. Qmn
potius axtendite, quia poft mortem viuit vita Ycftra qnæ
confiât in capite,exemplum vobis oftendens quandoq*n
gloriam refuigendi, ii modo vano timoré non receÜèriris
de corpprc .Sequitur:
Et habeo claues mortis & infer orum.
Quid congruentius clauium nomine , quam poteftas
diuini iudicii exprimitur ? Quam videlicet nullus effugere
vale t,quia cundos vtclauis includit, quanquâad tempus
occulta difpofïtione quibufdam poteftas nocendi aperiri
videatur,Hincenimfcriprum eft: Qui aperit, & nemo claudit:
claudity&nemo aperit. QuisaUtem mords appellarionede-
fignatu r, nifî ille de quo fcriptu m eft: Inuidia diaboli mors,
intrauitin orbem terrarum? Qui vero inferorum vocabu-
lo figurantur,niix omnes qui ex parce mords eflè nofcuntuc
Quod vrrunque in hac Apocalypfi aperdus declaratur, lo-
co quo <hichm:Eice ecjuuspalhdus, & quifedebat defuper,no»ten
illi mors,&infernusfequebatureum. Rurfumque, Mors, ait,^*
inféras mifsi fum in ftagnum ignis ardemis fulfure. Iftis liquidera
clauibu s ad probandam arque exereendam ecclefiam
occulta omnipotenris Dci ordinatione referatur antiquus
aduerlàrius cum fuis in periecutioneriftis recludiçp r , eum
fàds.raifTe perfpexerit ille qui aperit.lftis diuinje^oteftatis
clauib us fuerat relaxarus, cqm Petrum feruili timoré nega-
re compuljtredemptorem. Iftis rur/ùm poft paululum re-
clufus eft aim negationem amadflime fientem, quodam-
modo de fauçibus amifit. Iftis fupernæ difpofitionis claui-
Wi$ fuerar dimiftiis, quando Mariam multis fibi crimini-
bus deuinxeratu'ftis iterum decrufus, cum eam peccata la-
chrymisdiluentem mifit. Iftis diuini iudiçii clauibus quo-
tidié referatur,cum cledos tentâtionib. fatigare permitti-
tur: iftis reftringitur,cum non fùpra modum fêd ad menfii-
ram ipfàs. tentariones exaggerare perrnittitur. Vnde feri-
ptum eft. jF/de/M Deus qui nonpatietur vos tentari fupra quampo-'
teftüferre, fed fact et cum tentât me etiam prouentum, vtpofsitis
fuftineret Ficedam plerunque miro difpofitionis ordine,vt
vnde fèhoftis nofter apertionis clauem inuenifle gratula-
tur, inde amplius concludatur: quia dum nonnunquam
quibufdam vidis edam eledtos pulfàc, excollere.eos de
rranfac^îsvirtudbusnonpermittit.Hinc Paulus defèipfb
aj t: Ne Magnitudo reuelationum exfoliât me,dut us eft mihiftimu-
fus carnis mea angélus fathana qui me colaphixet. Hinc eft quod
ruftutn lob ore domini. vitra omnes homines laudiatum,
rranfäiftasëius virtutes nefciens euftodirer, & merita po-
tiora poft flagella augcret. Habet fiquidem & ecelefia pro
mpdulofuo nas claues in Chrifto, cum pro difcfplinx cx-
leftis vigore quofdam fathanas trädit in interitum carnis,
fed V t fpiritus fäluus fitin die domini; (leut Pallium fècifle
cognoicimüs, qui Corinthium peccantem hac poena indi-
cauitpleiftendum. Necmirumfihabeatin Chrillo claues
mortis & inferorum, qua: ipfb ännuente, in Petro accepit
clauesregni cxlörum. Vndefcripcum e ft; Tibi dabo claues
regni ca forum. Et qüodcunque ligauerisfuper ten am,Wit tigatum
&in cahs: &quodcunque folueris fuper terrain, eritfolutum&in
calis. Ecrurlum: Accipite, air ,jpmtumfahftum. Quorum remt-
fertis peccata, remittuntur eis: & quorum rettnuerit is, rétentx
fUnt. Confideret itaque vnicad Chrifto dileöa,cbnfideret
autem defiderio gemcns.fpe gaudens, quanta illi in patria
viuenti poteftas maneac, fi adnüc.&ih exilio tanqüa mor-
cua,in eslis pariter &in tetris fblüit & ligat.Hanc enim po-
teftatem ipfum quoque membrorum cäput in menibns
accepit in tempode, cuius poteftas cum patre manet fine
tempore. Ait ènirn. Dataéft mihi omnis poteftasin calo & in
rerr4.Tanquam diceret; Hótno faélus, in ho minibus a patre
accepi > quod ipfc cum patre mihi & membris meisde*
dj, Quod vtrunque Pialmifta & Apoftolusdocec, cum V*-
nus horum dick,accepit dohain bominibus-.altct Vero oivJedtt
dona hominibus. Sequitur.
Scribe trgo-qua vidißi, (jr qua Juut > dr qua oportet
ßeripoß hac.
Hie a genëtead fpeciem fèrmo deriuatunquia Iohannes
non to tum generaliter ecelefia: corpus, fèdfpecialirer landlos
pifedicatores in lua perfoha reiumit:qui Chiiftivoce
admonetur, vcea quae deipfo & eius ecelefia fuper no mutiere
fibi reuélara cognofcunt, profutura legentibus pan-
dant. Sedcumfuperiuseiconftetiamdiólum, vcea qux
Vidit»fcriberedeberet:nunc quid fibi vult, quod ad fcri-
bendum iterata voce compellitur, nifi quia in repetitione
Verbi, negligentia torporis aprsdicatoriim ftudio remoue-
tu r, vt qux fepius admonenmr fine tarditate implean tur?
Scribe ergo,ait,qus vidifti. tanquam diceret:ln lege & pro-
phetisfuturade me,&qua:fiint, fubaudis iamimpleca per
me,&qusoportet fieri pofthéc. Ac fi patenter dicat, ad-
implenda in membris meis. Si quis fane in hac parte mc re-
prehendendum purat, quia vnum hominem lpititu a:rer-
nicatis addiuina' myfteria rimanda fubleuatum, id eft, Io-
hannem, diuerlas perfonas pro locorum qualitatibus tene-
reaflero:caueatne beat.e recordationis Auguftinum, nec-
non & Gregorium, 8c pene oidnes fandtarum fcripturaiuin
tradia tores reprehendat, dum ad me oculos tenditqui docente
fpiritufandlo, hocfsepiffimevfiyidenturllngenio. O
quam diuerfasperfonas in vno homine Iob,beatus acprq-
cipuus eius expöfitorintellexit Gregórius.Nuncenim in e-
ius petfbna dominum redemptorem nunc autem Endlos
praedicatores, muic verofconosauditores, nunc etiam to-
tum omnino corpus eedefix, quod ex eledlis & reprobis
cbnftat, intelligi docuit. Et quidem ad remouenda^ talium
querelas,multa fcripturarum occurrunt argumenta, fed libel
in longum protradlus, iam debito fine claudendus eft:
neantelafiffiiurin camporum planitie, quam adhuius A-
pc^alypfisfubeundosmontesveniamus.
AMBRO SI I
ANSBERTI PRESBYTERI ,
IN APOCALYPSIM IO H A N -
n is A p o s t o l i ,
Liber fccundiis.
Acilius in hac reuelatione quid defignet o-
jftenfavifio,qucmipfiusvifioms quautatem
t inuenimus.& quidem alii,vt iam meminimus
fpiritalem hanc & pér fimilitudines rer u cor-
------ iporalium oftenfam fuifïe aflèrunt, alii vero
*|Gadtentandumaccepit,honvteumfuperaret, fedvt& * intelledlualcm Confirmant, Egojgitur inter eospofitus»
Biblioth.Vet.Pat.Tom.p.FXrs z. , Ee 5 ______ temerc |
i.Cor.j.
lohan. up
F
Matth. 18.
P faim. 67.
Zpbtf