Remtgij K^8 4 ^ fnùJJwâortnJiiEpifc.
vtpoftquamaliquisad (pem confcenderit, & complerio-
ne mandatorum Deiira conftans exticeiit, vc inde non
: poffitdimoueri, licet multi lint deuocantes eum corro-
lionibits,ipfamconllantiam domino a(Tcribat,non viri-
bus fuis. Mcmores fen&i confc (Tores Chrifti, quod peri-
cula domino milerante veluc impetum torrencis cuafe-
rint,fatentur le Tola Dei mifericordia de toe xrumnis li-
beratos,6 c dicunt;
V T ifi quia dominus erat in nobis. Quicunqut eft Ifrael, id
JLN eft, videos Deum icavc fitpromotus ad patriam tide
& execucione mandatorum Dei.dicat, id eft, cogicec & in-
telligat ap ud fe nunc, id eft,indilarev£«M nifi dominus ellet in
nobis gufcjiernans nos» & confortans in impugn atione 6c
lumine luo rationem noftram illuminando, men tern no-
ftramcorroborct. cum homines (ecundum carnemambu-
lantcs ,exurgerentin nos, blandis & deceptoriis verbis ,de-
glutijfent nos viuos, id eft,inco rporallen t nos fibi prudentes
&(ciences.quia quamuis feiremus eorum fedlam efle exe-
crabilcm, tamen confenrircmus illis. Quod contingeret
ficut ilia resqux forteeuenit, id eft, temere & improuide
quantum adhomines.Licetenim e(Tonus prudentes, tamen
non poflemus nobis prouidere. cum irafieretur furor
eorttminnos. Et nifi dominus efle tin nobis, cum ipfi inte-
rius furentes irafeerentur excerius aduerlum nos corro-
fionibus 6c maledicis verbis,for Jit an, id eft, vt nobis vide-
tur, aqua abfor butffet nos, id eft, vel ipfi diffluentes diuerfis
concupilcenriis, 6c difloluentes alios, vel detra&iones &
afpera eorum verba, quae erant quafi aqua violema, qui-
busftabilitatem mentis noftrx Tubmergerent, &pedem
noftrumlabefadarent,cumnosin nequitix Tux con(cn-
Tum deuocaflent. Torrentem pertranfiuit. Quantum in nobis,
non potuiflemus (ubfiftere: fed quia dominus erat in
nobis,animn nofir a,dc cuius periculo agebatur, torrentem
pertranfiuit, id eft, ipfos doloTos & ma leditftos vehemen-
ter inftantes eualit, dico quia pertranfiuit, & hoc forfitan,
quiz pmo,pertranfiJfct.Dubitztme dicunt, propter magni-
tudinem periculi quafi adhuc timen res. Ford tan per t ran-
fiflet. Et vt pertranfiflet amnia nojlra a.juam intolerabilem,
quantum ad vires noft ras, id eft, im pugnati one m eorum
intendentem demergere, quam propriis viribus tolerare
non fufEceKmus.Beriedi£lus dominus.Etde eo quod anima
noftra pertranfiuit illos, fit dominus benedidtus, id eft,
gloriofus fle exaltatus, qui non dedit nos in captionm dentibus
eorum, id eft, qui non permifit nos corrofioni 6c detraction!
eorum (uccumbere. Anima nojlra ficut pajfer. Non
tantum corrofionem eorum euafimus, led anima noftra
cauta ficut pafler, qui 5c iaqueos & aliarum auium incur-
fiim eflugit, erepta eft de laqueo venantium, id eft, de dolis &
blandimentis eoru qui nos venabantur. Nulla enim auis
eft callidior paflere ad deuitandos Iaqueos. Ad cuius fimi-
litudinem anima noftra callida 8c cauta exiftens Iaqueos
(ibi paratos (apienter tranfiens, alta 6c sterna mentis ce-
* ler i rate & fp irituali ra tione lemper ap pete ns,erepta eft de
capriofis & deceptoriis verbis, quibus nos illaqueare &
(ubuertere molicDantur.c^woyideoerepr!fumus, qudniam
laqueus deceptions eorum contritus eft, 8c inefficax fadlus
eft, id eft, a modo ceflab i t maledicis & dolofis verbis nobis
funs. Benefac domine bonis & réélis corde. Déclinantes autem in
obligations,adducet dominus cum operantihus miquitatem ,pax
fitperlfraeL
aduerlari. Adiutorium noftrum. Et quod tale adiutorium
habuimus,non erat ex mentis noftris, (edfii nomine domi-
ni, id eft, in milericordiaeius, vnde ipie eft glorificandus.
Domni dico, qui bene pbtuit nos adiuuare, quiaipfe fer
(it alum & terram , id eft, & illos qui iam alcendentes
in (upremum gradum, cxli fadti lunt: & illos,qui mino-
resadhuc in afcenlupofici,necdum omnino terreni efle
defierunt.
Poftquam ifti confccndenres non fibi, led Deo quod
deglutiti & abTorpti non fimt ^ attribuunt, adhtic vlterius
promouentur, Icilicetad contemptum temporalium, vt
lie omninoconfidcntiam quç adhuc certior eft quam Ipes
ponant in domino»& fit conuerlario corum in lerulalcm,
Etin hoc inftruuntalios exemplo lùo, promittentes eis
hanevrilitateminde venire, quod & interius 6c exterius
muniant ur diuinitus.
QV'tconfidunt indomino. Quicunqueluhtilliquiin domino
c on fidun t , & qui lpem & fid uciam in domino
ponunt, non in diuitirs & nobi li rate, led in domino, om-
nimodam habent confiden tiam .Et qui habitat in lerufalem>
id eft,cuius conuerlario in cælis eft » nullus talium comnm-
uebitur in aternum, quan t umcunq -, impugnetur,ficut mons
Sion, id eft, Ghriftus, qui eftforticudo & refugitrm Eccle-
fiæ fut ura fpeculaqtisj&præfentia poftponentis,hok cum-
mouebitur in æternum. Montes in circuituem. Ideonon
coramoucbitur, quia montes, id eft, Apoftoli fiint in cir-
cuitu eius, munientes cam turn praedicacione,tum exem-
plo, ram etiam interuentione. Djdlum àfimilitudineali-
cuius ciuitatis inter montés fitae,cui non facile pofltt afliil-
tus fieri.Etnon tantum montes,fed tyfcdominus ckincir-
cuitu,in defenfionepopulifui. Et in hocperleuerabit, inci-
piens ex hoc inftanti nunc & vfque in finem vit£,iuxtaillud:
Ecce ego vobiftum fum omnibus diebus. Qma non relinquet dominus
vtrgampeccatorum. Vercnon commouebirar, quia dominus
no relinquet virgam,id eft, Iceptrum & dominium
peccatoram fitper fiortem, id eft, fuperele&ionem iafiorum,
Tu per ipfos Tcilicet iuftos.qui finit cleéti Dei, hoceft, non
patietur illos. v^tra vires Iqas laborare, ficut Àpoftolus ait;
Fidelis Dtusquinon pattètur vostentari fupraid quodpoteftis.
Et adeo no derelinquet virgam peccatorum Tuper iuftos,
vtiufti non dico nonpeccent,led nonexttndantmanus,id
eft,a(Fe«ftiones fuas ad imquitatem, vtnullamhabeantvo-
luntatem pcccandi. Benefits domine. Nunc ad inftruâiq-
nem auditorum > quos in conformitate fiu afeenfuros
inuitant, orarionemeflundunt, vt&ipfi perorationem
confcendan t,ita dicen tes : O domine, benefac to«»,id eft,
bene operantibus,vt pcrfeuerent.^T^fordf,i.innocen-
tibus, vt fie permaneanc. Déclinantesautem. Ecreuerabe-
ne facie t dominus bonis. Déclinantes atitem in obligation
s } id eft, in peccata , quibu s obligantur homines veluti
catena. Vel in obligationes, id eft,perliiafiones peccatorum
adducer dominus cum operant tbits miquitatem, id eft, ea-
dem poena damnabit illos quaoperariosiniquitatis,ideft,
eorum deuocarorcs. I lie (cilicet dominus fàciec hæc, qui
exiftensp«vfuperlfiael. qui aeterna quiete remunerabit vident
e s fe,& lpem luam in e o ponentes.
Canticumgraduum. CXXV*
| N conuertende dominus captiuitattm Sion yfafti
5 £2 n ljj]g fumus ficut confolat'u T une repletum eftgaudio os
h Z nofirHm,& lingua noflra exultatione.Tunc dicent
intergentes, magnificauit dominus facerecunteis.
Magnificauit dominus fiuerenobifeum, faüi fit-
mus h t antes. Conuerte domine captiuitatem noftram,ficut tor-
rensinauftro. Qui femmant tn lachrymis, in exultationsmetent.
Euntes ibant&flebant, mtttentesfemina fua. Vententes autem
venient cum exultatione,portantes manipulosfuos.
Canticumgraduum. CXXIV.
Vi confidunt in domino ficut mom Sion,non com-
mouebitur in aternum qui habitat in lerufalem.
Montes in erreuitueius, & dominus in circuitu
populifiti, ex hoc nunc & vfque in ficulum. Quia
non relinquet dominus vtrgamjpeccatoriim fitper
fortemiuftorum, vt non extendantiufiiad miquitatem manut
Poft contemptum temporalium adhuc altior eftgra-
dus, vtetiafllpoftcaptiuitatis conuerfionem liberum 6c
iucundugi w eis bene age re. Multi enim lunt,omnia tern*
poralia poftponentes 6c bene opérantes, quibus tamen
non eft iuCundum & deledtabile bene agererquia forta(lis
fi poena & remuneratio non lèqueretur, à bene agendo
ccflarent. In quibulHam vero iftis gradibus fe ponunt in
cxempl um,in quibufdam fim pliciter adhortantur,in quibus
vtrunque fadunt hi confcendentes.
IN
/» Pfalmos EnarratioKcs.
ÏÜconuertendodominus,id eft. dam conuerteret dominus
captiuitatem 'sim,'iid'éft, fèruftutèm-'riófti!, quipriusad
modumcaptiuorum, Coadi&ex neceflitatc leruiuimus
in libertatem 6c iucundam voluntatem. Noftri dico, lpe-
culantium fimua.pffi fumus ficut confolati. Optipitas Sion
ftrit,quandoecclefiam Dei quae prim it us in paucis e-
tat,perlecutorumpremebatrniqnitas, Sed conuerut eft
hi libertatem , quando per dimnaeinifericordiae refee-
ijftum etiam ipfi principes recepemnt fidem , iamque li-
cuit crcdentibnslibcre Cliriftoexhibere lertriturem. Cn-
iuscaptiaitatis conucriiotam iucundos 8c deleftabiles,
reddidit plurimos, vt iam quafi ex libero arbitrio bene
operari deletftarentur, Etipiatriftidiremotio hiedicitur
cbrifiyiario. Vnde hicdicitur, foOifurtittsficut’ttmfiktïqaia.
(tjuarttacurique hie fit confolatio, eft quafi vmbra & q u i-
dam tantum fimiliradoftiraraeconlblatioriis, r uric reple-
tumeft. Et nonlblumfifniles fa&i fumus conlblatis in il-
lacoriuerfionecapriuitaris mhbertatem.federia'm rune,
id eft, eodem tempore conuerfionrs,ww(j/?rtfw fcilicet in-
terms repletum eftgaudio. Et lingua etiam noftra cxreriori
exultOtione iWaè cxlare non potui. Tunc dicent inter gentes.
Sedmali non cognolcnnt tantam libertatem 8c gratmm
hicnobis efleconceflam. Sed tunc,id eft, in futuro vbi
non poeerantdiflimtriare, dicentintergentes, id eft, ipfi
quihicgeritfliterviXeranTjfitremaliChri'ftiani, fine non
credentes. Vel etiam hie aliqui inter gentes, cohlideran-
’tesreHgionem in pdJ>tilo 'Chriftiano florere, 6 c diueria
grariaramdonain laniftisabundare, dicent: Nosillospu-
taüimus rnlanos. led dominus magnificauit Cimm facere cum
i&. BenefacfrDomteus cum furs,quanto vtbene operen-
tur efficit, led magn ificat tunc fuum focere cum eis, quando
-bche Operari efficit eis iucOndum 6c (pontaneum.
MagnrficauitDomirius.'Sit dicerur inter genees. Et reuera
Dommns magnrficatritln trmj^cerc uo&/ycH>w,quemadmo-
dumilli dicunt, faftifuntus ficut lot antes, id eft, ex kecitia
domini complemus mandata. Conuerte do mine, Conner-
tUnt lè adorarionern,vt xpaemlrbet alcendentem exhor-
tenturin idipfitm vdicentcs: O domine,tonueite captiui-
tatemnofiram in libertatem.Nealiquis putaret banc capti-'
uitarisconuerfionemhhfa<ftam, vt non pollet intendi&'
augeri, addit.'Quamuis dicamus quod fac ere raum domi-
ne Uobi feu magnificaberi s,tam ê otamus, conuèrte magis
^SC Wiagis captiuitatem noftram inliberraté quia quandiu
inhacvitafilbfiftim'ös, lemper magis& magis fn liberta-
tetti conuerri indigemus. libertatem dico, exiftentem
ficut toYrensinduftto. Tempore flantis auftri glades & nix
relbhiitur in torrentem, quiaomn ia repellit obftantia. fta
6 t cOrdaCalotefandrlpiritus afflata,re(oluuntur d glacie
viriofum inlibèrtatem : quia omnia hu^us (eculi prbpel-
iens impedimenta, vimaximaruitad patriam. Quafi ali-
quis diCeret; Tu oras libertatem qua piurimas patieris tri-
bulationes.velqualis eft ilia libertas, in qua tot tribulati-
ohesluftinesl1 Adhocrelponder: Qua* cüta?Silèminem
ïnlxchrymisfin gaudio metam: quia omnes qui femmant in
lachrymis, id eft, qüi'óperantur bene in tribularionibus,
fadent meïïèm in ’exultatione id eft, fru&um bonae opera-
tionis recipient proeo quod hie labotauerant, Euntes i-
bant. Et vt lêminemus in lachrymis, habemus autorita-
tem in antecefloribus, id eft, in (an£tis martyribusquifii-
erunteuntes ad mortem. ’ .Et determinat quomodo erant
cuntes.Ibant &flebant,hoc eft,mittentesimzchtymis feminafua,
id eft, bonas operationes. Vententes autem. Ita file*-
runt euntes ad mortem,vt diximus.léd Venientes de motte
ad vitam, venient non qualitercunque, led cum exultation
We contra hoc quod hie flebant, portantes manipulos fuos»id
eft>recipientes remunerationem bonorum operum.
Canticumgraduum Salomoni. CXXVI.
ifi Dominus adificauetit domum, in vanum labo-
rauerunt qui adificant earn. Nifi Dominus cufto-
dicrit ciüitatem,frufira vigilat qui cuftoditeam.
Vanuhttfi Vobisantelucem furgereifiutgite poftquamfederitis,
qui manducatts panem dolor is.
Cum dedetit diledis fids fomnum,ecce lureditat domini,filii mercesfruEliu
ventrk. Sicutfagitu in vnanupottntù, ita filii exeuf-
forum. Beat usvirqùi implenit âeftitrium fitum ex ipfis, non con-
fundeturcum loquet ur inimicisfuis in port a.
Ittud caoricum graduum > eft commonirorium Salo-
monis, ideft , repræfentans ad memoriam cafum illius.
Salomon enim tanræ fuit fublimiratis, vt Ipiritulïànâifs
\kt os eius 1 oqueretur. &templum domini ædificaiet, in
ïapientiaomnes hoimnes præccllens. 8c ramen cecidit &
non quoin odoennq ne, fed in idololatriam. Quod adm o-
net per iftorum quaehicaguntur exhoctationem qucmH-
bet, vt licet poft cotî temptum temporalium in tantum
confcendat. vtexdiledione bene operetur, non tameri
præfumar vllo modo in fe fibi promittere lècisritarem.
nifi fc fîîonern prius peregerit, id eft, nififiumilitaté lùam
adcongrunmfinemperdoxerit, cum praecipue vir rantx
dignitans'&fipientiæficcrirainalirercorruerk, Ideo autem
hic in odauo gradu agitur delècuiitate, quia fleuriras
nulia eft prius quam perueniatur ad oôanam.
V T ïfi dominus sitficaimit domum. Iidem qui 8c lupra, lo-
A^qauurarhicadihftra&ionem auditorum. ac fi di-
cahr, Poftquam adeo ( y t ditftum eft j conlcenderiti s, rto-
lite præfumece de euftodia veftra, quafi vos polfitis culto-
direbonum quod in vobis eft, cum nec prius illud opéra
ri poflètis, nili Deus operarerar in vobis. quia nifi Domir
nus aedificaüerit domum, id eft, iplè primo aiiquem çon-
ftituiflèt fibi habitaculum , 6 canimam ipfius, quæ do-
mus Dei eflèdebet per initia bonorum operum xdificaf.
fet.fruftra Uboraueruntquiadiftcanteam, id eft, domum,
hoceft,fruûra laboraïîènt&prælariprædicantes, & fub-
ïe^i obedientes. Neque enim qui plant at,eftaliquidsntque qui x.Ctr. j,
rigatfed qui incrément a dat.Nifi Dominus euftodierit cum.item.
Poftquàm vero ædificàti fueritis/Sc mulutudinem viitu-
tum quafi conciues çongregaueritis, nolite ( Vt diûum
eft ) deharum cüftodia in vobis prxfumere: quia nili Dominus
euftodierit ciuitacem, id eft, animam, in qua virtu-
tesvelutciues Çontinentur,J^«/h-4 vigilat qui euftodit eam,
ideft.in yapum Ibliciras eft & curiolus,quiinteiidit eam
euftodire opelùatfiué prædicaror.fiue prxdicatus. Vanum
eft vobis. E t quoniam ciuitas non poteft euftodiri nili à do-
înmo, ergo vanum eft vabis fürgere , id eft, (ècuritatem,
vob is promittere ante lucem, id eft, ante luculentam 8c o -
mnibus conlpicuam remunerationem, quæ eritin com-
muni relurredlione. Et ne quis putarec quod hæc deiedtio
lèmper deberet manere, addit: Surgite pofiquatnfederit», id
eft,tune lecuri e ilote, quando hxclèllio & de; edtio veftra
fcilicet mortalitas de palHbilicas, peraâa fuetit. Et tamen
nort dicit, vt vel tunepoflinteflç (ècuri,nifi euftodiri à domino.
Sed ilia euftodia longe difFerens eritab ifta, quoniam
itaconfirmatitune erunr, vt non fit eis voluncas vel
deuderium peccandi, (icÿt necangelis. Quod autem po-
nit,furgite poftquam lède'riris,didtur àfimilitudine dam-
natorum, qui in medioplacito iubentur ledere in terra,
donec de aliis etiam detur (èntentia. vt fimiliterdamnen-
tur. T une dico lïïrgite» id eft, lècuri eftote, vos fcilicet qui
manducatispanemdoloris. Acfi dicat: Nec tune omnibus
lècuritatem promitto , lèd vobis tantum qui manduca
ris panem doloris,id eft , quibus ifta prxlens & continua
tribulatio relpeâu (upernorum, aeleâationr eft 6c
refe&ioni, velue panis qui continuus eftcibus.Cam dede-
ritdiletttsfuis fomnum.Et quafi proexpedkarionis diuturni-
tatclblicitidicerenc,Etquandoerit, vc peraâa (cflione
polfimus furgerc? air, Tune cum dile&is fiiis,id eft,ad vitam
prxordinatis dederit Tomnum, id eft, æternam quie-
tém. Et ilia quies non diflerrar, lèd ecce id eft. in proximo
8c quafi in manifcfto. fcilicet eft hxreditas domini, id eft,ipfà
quies 8c remuneratio : quia quantu&cunque difteratur,
tamen quantum ad hoc quodIpoftea non variabitur,iam
di'cendum eft, ecce. quia6c fi fint cencum vel mille apn^
cito tamen eritad comparationé «erftitatis. Cum ergo
dederit Dominus dile&is luis (omnum, id eft, requiem
poft huius vitæ mi(erias,ecce hæreditas domini ftatim ap-
parebit. & ha:c hæreditas non qualifcunque e rit lèd mer“
Cesfilii, id eft, talis'feric remuneratio luo modo,qualis eftil-
lius qüi propriefiliüs dicitur, hoc eft, eandem lùo modo
Bbbb