B
Exe. 15.18.
Abraham fermonem inftituit. Vidi,mqait,im^inempafio- '
ms & nonfine I aery mis vifeonem praterij opereadfaciem deducens
hiftoriam. His ergo ammonitiexemplis credimus lan&as
pidturasjVt Paulin i loquarverbis, ad honor€ Dei formare
non cfle cuipiam Chriftianaeulpam, fed magis religionist
indicium. Verba epiftolz: Ctfw enimdiftinfte dhaturnonfa-
ciendamfimilitudinem omnium qua in coelofunt autqua in terra,
yel qua jub terra,nondefolis ftmilitudinibus aHenorum deoru in-
uUigitur diftum,fid ie calefttb. creaturu autqua in honorecrea-
toris humanusJenfiupotuitexcogitare.tnuckax.ius iftadebue-
r at exp rim ere 8c exponere veraclus. Similitudines n.qu?
non addiuinum/ed ad alienum,hoc eft,non ad creatoris,
ficut in epiftola deprauatum eft: led ad creaturz hunt ho-.
norem«habereinterdicuntunProinde Icies Dbminns po-
pulum durz efle ceruicis,& ad idola pronum colenda, ci-
toq;eiTeptatuaricatumm,&fimulachrum,d fe colendum
conflaturura, prohibuiteosaliquam fimilitudinemcoru
quz fimt in ctelo & in terra,velinaquis habere.ne eo reli-
6bo & luohonore oraifto ilia pro fe adorarenc & cole rent.
Czterum vbiadfuum perrinere vidithonorem,np folum
non vetauit,verumetiam lan&’as iuffit fieri fimilitudines.
Hinc legicur in lib.fexodi: DuosquotfeCherubimaureos &pro-
duftilesfaciesexvtraffiarte oraculi.Cherubvnusfit in latere vno
& alter inaltero. Vtrumfa lampropitiators/ tegant, expanden-
tesalas &operientes oraculumjefticianttfafe mutuo vetftsvuUir
àxo. 12
turn eos quorum effigies vel corpora fimt in Deo venera-
mur,&pereorum interçe0 iôiîesdiuinum nobis poftula-
musadefle fitbfidium. Vnde Auguftin,iniib.8 .de ciuitat,
Dei: v t videlicet qui bac legunt animo à nobis auerfo at<fcptruer-
foputent à paganis cultosfuijfe Deos in tcmplb,a nobis autem coli
mortuosin fepul.hris: Idem poft pauca: nempe Jpiritus faüax,
cuius tnjlinttu Hermes ifta dicebat.Pef eum ipfiim coaftus til con-
fiteriiam tunc tenant tüamfepulchrorum &mortuoruquos pro
Dits colebant fuiffeplenifiimam, fed dolor damonumpereum lo-
quebatur,quidfhasfutur as poenosapud fanftorum martyr urne-,
moriasimmineremotrebdt, inmultssenim talibtu locistorquetur
& confitentttr &depoffefiis homintim corporib.eyciuntur:Hec ta-
men nos eifdem martyribus,templa, fitterdotia, fiicra &facrificia
cdftituimus,quomdtion ipfifidDetts eorum nobis eft Deus,honora-
musfitnememoriaseorum tanquam fanftorum hominumDei,qui
vfifj ad mortem corporum fiuorum pro veritate certarunt. Vt in-
notefceretverareligiofalftsfiftisfoconuiftis• Qws-autem audiuit
aliquandofideUuftantemfiacèrdotèmadaltare,& iam fitperfitn-
ft um corpus martyr is adDei honorent cult urn% coftruftum dicere
iriprecibustojfero tibifitcrificium Petre vel Paule,velcypr'tane cum
apud eorütnemorias offeratur Deo qui eos & homines ô martyres
fecit &fan ft is ange Us calefti honorefociauit. Vt ta celebritate &
Deo veto de illorum victoriisgrattas agamus & nos ad imitation?
talitun coronarum atqfpalmarum eodem inuocato in auxilkm ex
illorum memoria renouatione adltortetnur. Quacum cfe igitur ad-
bibentur religiofirum o'/fiquia in martyrulocis, ornament a funt
mem or mum, r.ofacra velfacrificia mortuoru tanquam deoruvt--
Vnde Hicron.ad Riparium presby nferibens contra Vigi-
lantium: Acceptisprimum literis tuis non refponderefuperbiaeft:
refpodere temeritatis. De hifenim rebus interrogasquas &#ferre,
& audtrefacrilegitim e>t,ais Vigtlantium qui cùmp&m*, ( hoc
vocatur nomine: nam Dormitantius reftius diceretur, ) os foetidu
rurfus aperire & putoremfpurcifiimum contrafitnftprum marty-
rump >ofe>re reliquias, & nos q. easfufcèpimus appellat e cinerarias
& idololatras qui mortuorum boniinum ojfic veneramur. 6 infeli-
cem hminem &omni lacrymarumfonte plangendum:qui hac di-
cens no ft inteUigiteJfeSamaritanum & Iudau, qui corpora mortuorum
businpropitiatorium quuoperienda eil an a, in qua pones tefiimo-
niumquoddabotibi,inampracipiam & loquar adtejuprapropi-
tiatonofcil.amedto duomn Cherubim qui eruntfitperarcam tt-
ftimony.Item infequent^pius libride eorumfafturaferiptum efi.
Duos etiam fecit Cherubim ex auro duftili, quos pofuit ex vtraife
parte propitiatory .Cherub,vnum infummitatevniu$,&Cherub
alterum in fummitate partis alterius. Duos Cherubim in fitngy-
lisfummttatibuspropitiatory. Extendentes alas &tegentes pro-
pitiatorium fife mutuo & iduc refit ft ant es. Item in lib.Nunttro-
rum. OrauitfyMoyfespropopulo&locutuseft Dominusadeum,
fac ferptntem, & pone eum profigno, quipercuffus ajpexerit eum,
viuet:fecit ergo Moyfesferpentem aneum & pofuit profigno quern
percufii ajpicientes fanabantur.
Ex hoc ergo reprehendftndi non fimt qui fàn&as habet
piâuras dininas,pet eas recolentes hiftonas,ad laudem &
honorem Dei. Magis ille vaniloquus eftarguendus>qui
falfa innocentibus imputât crimina, qui mirum in modu,
vt quidam lethargicus,cun6h peneverba fuz epiftolzfi-
bimetcontraria, & inter fè inuicem repugnantia pofuit.
Dixit n.neminwn debere aliud quippiam,adorare autco-
lere,przter folum Deum,& quia nullum certum fenfum,
S riumve horum intellexi t ve rb oru,idcir co mu ltipli ci-
a tra&auitdicens,adorareeftlaudare,venerari,roga-
re, precari,fupplicare,inuocare, precem effimderef colère
veto eft gubernare,obferuare,officium fâcer e, fiequérari,
Venerari,amare,diligere.Ergofi excutientes perlequamur
&reprehendamuscundb quz in hac expofitione excu-
tiendaac reprehendenda lunt,nimis prolongabitur ifta
noftrarefponfio. Ob hancergo caulàm & alteram, quia
hominibus a*>tis Grammaticç experds patent,illis inuefti-,
ganda reliquimus,hoc tantum notandum eft,q> interpre-
tationes quas pofuit plurimis,&diuerfis pertinent rebus:
de quzdam ex eis nullo modo Deo coueniunt contra aù-
doriSjppofitum,&intentioné. Iteminhzrerici fèquitur
il volumine: Quia fi fanftorum imagines hi qui damonum cultum
reliquerunt venerantur, non idola reliquerunt,fed nomma muta-
uerunt,fienimfcribas in parie te, vel pingas imagines Petri &
Pauli-, Iouis,&Satumi,fiueMercurÿ,nectfttdÿßnt.necilliApO-
ßcli,necifti,nec Uli homines: Ac per hocnomenmutatur,error tarnen
& tunc & nunc idem ipfepermanet femper,8c quz plenius
habentur in exordio huius feripta libelli : Taliter autem
Eunomius & Vigilantius hzretici,eorumq; fedatores lo-
lent Catholicos blafphemare,vocantcs eosidololatras &
mortuorum hominü cultores; ficut & pagani extiterunt;
eo quodreliquias martyrum pro Chrifto patientium venerantur,
Quibus nos è contra refpondemus,quia neque
fanflrorum imagines,in parieubus pi£tas,neq; corum corpora
in fepulchris condi ta ficut Deum adoramus: neqjeis
fàçrificia ponimus, quod eft adeo'abominabile ficut fferi-
pturn eft: Sacrificansdits eradicabiturnifiDominofob. fed tan1
pro hnmttndis habent &etiam Vqfa qua in eadëdomo fuirent
polluifujpicantur:ftquentes occidentem Uterarrtx&nonJpiri-
tum viuificatem. Nos autenen dico martyrum reliquiae ftdnefio-
lem quids&lunam,non Angelas,non Archangelos,noSeraphim,
non Cherubim & omne nomen cp nominal ur & in prafenttfttculo
&in futur0 colimus & adoramus, ne fmûamus creatura potius
quant creatorrqui eft benediftus infiecula» Honoramus aute reliquiae
martyru,vt eum cuiusfunt martyres adoremus. Honor amus
firuos,vt vel honorfiruonm redundetad dominum,quiait: qui
vosfufcipitmefufiipit. Item Hieronym. contra eundemVi-
gilantium: Ouisenim 0 in fan um caput aliqtidndo martyres ado-
r.iuiûquts hominemputauit Deumi Nonne Paulus & Barnabas
cum a Lycaombus Iupiter & Mercuriusputarentur, vt eis veUent
bojlias immolare[ciderunt veftimetqfua, & fihoeseffedixeruhti
Nonquomeiioresnoncffcntolim mortuis hominibus, loueatque
Met curio,fid ejuofubgentihtatu errorehonor eifdem Deo debitus
deferretur,cp &dePetrolegimus g. Cornelium fie adorarecupiente
manu fubleuauit,&dixit furge,nam & ego homo fim. Ire verba
epiftol x:€erteftadorandifuijfent homines, viuipotius quamor-
tuiadorandieffe debuerunt.Ideft, vbtfimilitudinemDeihabent,
novbi pe corum vel quod Vertus eftfapidum vel lignorum vitafen-
fit&rations carentem.Oprofundam rabidam,infimam^ftulti-
tiam & dementifiimam ebrietatem vanifiimaméfo prqfumptione,
corpora beatorum ChriJh,Apoftolorumacfanftorum martyrum,
cadaueribus pecorum, lignis (apidibusque eaaquare & comp arare
per qua diuinaverbapradicationisquafiper fitcra organa mundo
intonuerunt,in quibus vfifeadglor 'tofifiimam martyrij mortem &
palmas triumph ales contra Hiabolum eiusfa pattern pro Chrifto to-
tie dimicauerunt viribus,vnde viua boftia & placidifiima accepta-
biliftimafy Deofitcrtficia effe meruerunt. Hinc S.Auguft.io;ii,
de dnit.Dei: Vndetpfiehomo Dei nomineconfecrattu,in quantu
mundo moriturvt Deo viuatfitcrificium eft.Nam & hoc ad mifi-
ricordiampertinet qua quisfe inft ipfitm fecit,propteredferiptum
; eft, Miferereanima tua places Deo.Cor pus et'ia. noftrum cum temper
antia caftigamusft hoc quemddmodum debemuspropter Deum
facimus,vt non oxbibeamus membra no fir a arma iniquitatis pec-
cato, fedarma iuftitia Deo,fitcrificium eft,ad cp çxhortàns Apoftol.
ait: Obfecro itaà. vos fratrespermiferationem Deivtexhtbeatis
corpora
corpora veftra b oft iam viuamfanclam Deo placement, rationale
obfequium noftrum. Hi ergo corpus quod inferiore tanquafamulo,
vel tanquam niftrumento vtitur, anima cum eius bonus &reftus
vfus ad dominum refer tur factificium eft .quato magis anima ipfa
efim ft refert ad Deum qui amorjs eiusaccenfiaformaconcupifcen-
mfecularis amittat .ei^tanquam incommutabiliformafubdita
reformetur, hinc ei placens quod ex eiuspuhhritudineacceperit,
fit fitcrificium .quod Hem Apaftolus confisquent er àdiugens-,Et no-
/ire.inquit. cohformari huicficulo,fid reformaminiin nouitate
mentis veftra adprobandum vos,qua fit voluntas Dei quod bonum
& beneplacitU&perfeftunt.Nam fi ira viles &defpe«5tz funt
reliquiz martyrum habendz, vt in nullo à cadaueribus 8c
offibus brutorum diftent animalium Chriftiani Impera- ;
tores,8c omnes Epifcopi, cunftique Ecclefiarum populi,
tarn (hike &facrilege conuincentur egifle, quantum eas
aliquadb cummaiori ambitionereuerentioriqj dignitate
tranftulifïè,atque horiorallè videntur :‘Hinç fàndtùs Hie."
ronymus, contra Yigilantium. ErgofitcrilegusfuitConftan-
tinus Imperator,quifitnftasreliquiasAndrea,Luca, & Timothei
tranftulit Çonftantinopoltm, apüd quas damones rugiunt&liâ-
bitatores Vigilantj iüorumfe{entire prafientiaconfitenturfidcfi-
legus dicendus & nunc Auguftus Arcàdius,qui ojfa beati Samuélis\
longopofitempore de Iudaa tranftulit Tbraciatn.Omnes Epifcopi
non Jblumfacrilegiyfed & futui indu an di, qui remviïiftmam &
cineres dijfolutos in férico & vafie aureo pörtauerunt:ßultiomniü
Ecclefiarum. populi qui occunerunt fimetis reliquijs, &ttint a latin
a quitfiprafentem.viuentemcfecernerentfufceperunt,vt de Pa-
laftina vfife Ch.ilcedonem iungeretur populorum examina, & in
Chrifti laudes vna voce refonarentt Nempe fuperna comitate1
gratia, diuinaq; manu quotidie operate inillo itinere qui-;
bufcunqj locis iplâ fàndta onera deponebantur vel refide-
bantjvel manebant, ligna 8c miracula cæleftiumcorulca-
bant virtutum, inquibùs omnib9 poft hac bailliez orato-
riaque finit conftru&a quz eadem lanitatum gratia vfque,
hodieiUgiter nobilitat 8c decorofiffime exornat,quin et-
iaraplurimicomitantumlan(âi& fidelès viri epilcopi&
Abbates çztérique religiplilèniores poftulauCrantparti-
cuias de lànétis fibi tribui corporibus, vt vnulquifque fibi
eacarilfima pretiofilfimaquepignora àccipiens quafifiii
mercedem officij pretiumque laboris, ad luam priuatam
referretdomum;quod & impetratum eft,&ficdeinceps
euenit vtde miautillimis guttis inge'ntes fpititalis gradà
fontes, maximaqüe vitz manarentfiumiria.
Vnde Paulinus in Xi. ait carmine.
Nam Conftantinus p.roprij düm cônderet vrbém
Nomtnis,&primus Romano in nomine fegum* '
Chriftièolamgerèrèt diuinum mente recepit
Confilium, vt quoniam Romanæ moenibus vrbis.
Æmula magnifias ftrüerettuncmceniàe&ptis;
His quôque Romnleam lêquereturdotibiis vrbemî
Vt fiia apoftolici s munirec m oenia Iztus
Corporibus,tune Andream deuexit Achiuis,; "
Timotheumquc Afiatgeminis ita tu tribus extat“
Gönftantinopolis magnz càput zmula Römz.
Verius hoc fimilis Romanis culmine mûris
Qgod Petrum Paulurrtque pari Deùs am birione
Compenlàuit ei, meruir qùià lumère Pauli
Dilcipulum,cum fratrèPetri iàm quanta periftaih
Sanûofüm per lön^; viam diüôrtia terrz
Creuerit vttlitas adnoftræmuniavitz,
ïplà docent hpdieque locain quibus illé bead
R hzda ca pax oheri s pofità ftatione rêlèdi t.
Omnibus in fpatijs quàcùinqueaut màhfio làhéHs
Corporibus;, requielqüe fuit vedfannbus illos,
-Sacratos cineres miris clamantiafighisi
Nam diüinarnartüsmèdicavirtuté per ömnes .
Eft illic operata vias, qua corpora lànéta
Imprelïère làcro veftigia vîliameatUi
Inde igitur fiiadence ifidé data copia fidiSj
Tunccômit'ùm ftudiis»quzdàm vt fibi pighora vellenî
Oifibus èfanétis merüit decerpereitüâùm:
Vcqüafi mercedem officij pretiumque laboris
Prælidiaâdpriuatï domùm fibi quifque referret,
Ex il!o,facri cineresqüafi lémina vitz
Diuei fts fimt fp 1 rfa locisjqùacunqùe ofle minuto
De inodica lâcri ftirpe corporis exiguus ros
Decidit, ingentes illiepia gratia fontes
Et fluuios vitz generâtiic guttà fauillæ.
Sanâo edam Ambrofio Mediolanenfi Èpifcopo&'om-
; nibus qui przlèntes aderant catholic is, non tam publica
exultatio, tamq; Celebris foretgloriatio pró offibus boft,
ouium,afinorum, porcorum czrerôrumqùeanimalium
repertisjquantum dereliquijs lânâorum Gef ualij jöc Prô-
talij Domino reuélàntéinuentisexciterit: eu vtraq; Claudius
aflèrat elfe zqualia. Vnde idem" Ambrofius in libro
[ quem.de hacre ad fuam lcripfit fororem : Inuenimus mira
magnitudinis viros duos,vtprifica at asfereb.it,ojfa omnia integra,
fangumisplurimum , ïngens concur fus populi per tôt um illudbi-
diium : quid multa condiutmus,integra ad ordmem i ranfiulmw.
Ve fiere iam incumbente ad Bafilicam Eau ft a ibi vigilia te ta ntt ft e
&manusimpofiiioftquentidie tranftulinm eain bafilicamqua.
appellant Ambrofianam,düm transferremus,cacùs fanatttseftïtnr
lis mïhiadpopulumfuitfermo cum tam effufiim tant que inaitdi-
tdm conftderarem contient us veftri celcbritatcm, & diuin'agratta
muneru infeiis mar ryribus refulferint imparc mefateor huit ftul-
neriiudtctbam, necfieri poffevtfirmonc ubfoluererq, qiiodvix
pôffem ammointendere Idem poitpauca. S'cdvèniamttsad-ré-
rliqna:Dres, ittq.t,dieierùftat verbum. Ecce^veridies qüos HifllitCÀl-
■ligo noftu interpolât. Be, evert dies f lent hm tnis^&falgor is kt'erni.
qui noperfanctoriofermoneverbum Dei, fidimimo corde trnftd-
runt,in cbnfifiione caftantes in martyrio perfeiieràntes.Aim pfal-
musleftus eft dtcens.quis ficut dominusDetis mifter quiinaltis habitat,&
humilia refitcit in calo & in terra?Refiexitfane humilia
Deus nefter qui I tentes fub ignobili tèfiite tftiquhs faY.ftorw.
martyrumfuaEcclefta reuelauit,quorum animant cold,corf ùs in'
terra fiiifcitat à !terra bucinopem & deftettore bunCertgetofpad-]
perëquos videtis. vteos cum prmcipibus pvptilifiii con 'ocaretipfih-
■eipespopultqtfosaliosniftfanftosmarcyrelaftimaredebenius'iquo
rum iam innümerum diu ante ignorâti Vrotufius Geruafiufifire-
fexuntur,quifter\lemmartyribusEctUfuan-Mtdioldnenfimiam
plurimorum matrem filiorum Utaripàftiimüpfopnàfecehint'&\
titulis& exemphsMec hocabhorret a veŸo'diésdieierültat ïetbfî,.
anima anima,via vtta,refü< reclio refunectioHem ér noinofti,
indïcatfiiintiam.Hocaft cato carni, qUoruniptaftioverdfidcifcP.
eritiam omnibus imlicauit, botta no ft es, n'oftes lucida -qua b abêtit |
JlellasiJicut enimfieila,ub fie Ua differ t inclkfttd'te:itd& rèftirrè- '
ft'iomottuorum. Non immerttoàutemplerïquehancmartyrûih \
refurrefti'onem appellant,videbo tamevtrumfib'ihobis cèrte ïtian-1
iyresrefiirrexer'unt,cognomftis isnmo vidiftis ipfiniültoi a dàfriiï- .
nïupurgatos, & plurïm os etiam vbi veftetn-fdfiftorutn mariibus\
Contigerunt, his quibus laborabat debilitatibits abfolutos,repairata\
Vetufti temporis miracula jquofeperaduentuw Dominiltfügrfi-
tia tèrrenis maionnfudcratvmbra quada ft fanftorum corporürh 1
phroftLfanâos cernitis quantàorartaiaciantur.qü'antamiiimë- 1
tafüper reliquias facr-t tifiimas & tactu ip/d medicabilïa repofefi-1
tur,gàudent oes extrema itnea contïngère,-&quis contigeritfiit‘‘ !
uus erit. Gratids tibi Domine lèfü,quod\hovtepore taies hobufitn-.
ftorummartymn Jpiritusexcïtafti,quóEci lefta tuaprafiâïama-
iora defiderat. Cogn0fiant 0 wnes qualës egopropùgnàtôrësrèquï- '
rant, qui pràpughare poffunt,impugnànndfolednfl bits ego adqüï-
fiüttïbiplebsfanftaquiprofintomnibus,noceantritmihi.talesvgo ,
ambiodefen fifes, taies milites babeo,hoc eft notait militesfed milites
Chrifti.Nullam de tatibus inüidiam timeo quoru quo maàora
eo tutïorapat'rocina fint,bàru à illis tpfis éptnïhi eos inùïdeht opto
prdfidia:venidntergà& videantftipatoresmedstalibusrüè'ârniw
ambïri non nego,hi inxurribus,ïnqutt,&hiin èqüis, nosàütemin
nomine domina De) noftr 't magnifièabimur. Etant aut clqitft nàftri
Oculi,quàndiu obrutafanftorücorpora dtlitèfcebat.Aperuit oculo's
n'bftros Dominus, vidimus auxtlia quibus fut» us fepedefénft :'non
videbam us nacfeil habebam us t ortieitatrepidantibtis nobis,quafi
dixerït dominus affiche quantos vobis martyres dederim,itd refé-
ratisoculisfilàri'amdorhinifiecuUmürqù&èft in martyru pafiio*
nispraferita & operatiàneprafenti èuafimus, frottes non medié-
crem pudorisfarcinam. pfiÊonàs habebamüs, & nefciebàmus, "trr-'
iaitimus vhum hoc quo viaeàmürpraftdrethaioribus fanftorum:
mariyru'm cognitionequailli ami fer tint,nos adepttftimus. Èruit-
tur no biles reltqüiàdeftpulfhro ignobili, ofte.hint ur calo traphaà1.
fa>!guine tumulus maâet: apparent cruorütriitphales nota, tnuïo-
lararelqtiialocofuö &ordine rèpërtadùulfum viüetis càput per-
diderat ciuitàs fuos martyres qua ràpuit alienos& ft hoc Dei fnü-^