A
i .Ctr.if.
Philip, i.
i.Ctr. IJ.
Rom.7.
! «
Luc. 19.
ID
Remigtf Antiffwdorenßs g f* ______________^ ___________ Epife.
:.catetn & conltantiam meam, glorificent Deum qui tales
: feruos habet. Aliter: Inpér Iona cuiufquè p trfe âi, poft
primum aduentum dcfiderantis fecundum aduentum
ChriftMrvqao dabitur veta pax & përfe&afeluacio,quan-
db novûffimx deftru etiit-rtiots. Quotum vnusfuit qui di-
; xit: Gupiodtffolui &efftctm Çbrifto. V'fane quodomine obliuif-
ceris me infintm 1 id eft, quandiu differsproduceremein fi-
! ne m huius mifèriæ’& hAiùscertamims,qubdeftinterin-
terioreftvhötttinem & exteriorem ? Vfquequô auertis fe-
ciem tuam, id eft, præfèntiam tuam St vefitatem tuam a
me l Jfidioenïm te nunc ,fed perJpeculum, tune autem fade ad
facienrcNunc ex parte, tuncperfette, fient a te perfeile cognitus
fum. Et dum differs ad iudicandum venire., quandiu po~
nam confilia in anima mea, id efti quandiu eroin aduer-
fitacfbüs 8i pugna, vbi opus eft confiliö ? fcilicet quandiu
î n6fe-réjïôghabit lex carnis Ifcgi mentis f quan do labor
tolletur de corpore mortis huius ? Quandiuponam dolorem
in corde meo, quem habeo de tuaabfentiaper diem,vt fupra. A li-
tërfTàHdiu hæc patiar, quandiu ponam confilia in anima
meà, id ëft-, qUandiu pugrtàerit inter corpus & animata,
feiUcëéqùandiu mortalis ero. ideo ad tè clarho : Infrhx ego
home truisme liberabir de corpore mortis hum? Gratia Dei per
Domïnumttoftrum lefton Chriftum. Et quandiu ponant dolorem
in corde meo per diem, vt fupra. Vfquequo exaltabitur inimicus
meus fiper me? inimicus, id eft,diabolus qui laboratvt me
deuoret, quandiu-reenabit in hoc tnortali corpore , eri-
gendo carnem aduerfus fpiritum.feruum aduerfus domi-
nuthÆæceravt fupra. l
InfinetttpfalmusDauid. XIII.
Ixit infipiens in corde fuo, non efi Ûeus. Corrupti
funt, & abominabilesfattifunt inftudiisfuis xnon
efi quifaciat bonum, non efi vfque ad vnumDo-
minus de caloprojpexit fuperfilios hominum,vt videntfieft
intelligensout requirent Dcum. Ômnes
declinauerunt,fitmul inutilesfattifunt. non efi quifaciat bonum,
non efiv que ad vnum. Sepulcbrum patens eftgutture;rurn, Unguis
fuis dulo e agebant, ventnum afridumfub labiiseortim. Quo-
rumps maleditttone & amantadine plenum efi, veloces pedes eo-
rum ad effundendum fanguinem. Contritio & infotlicitasinviis
eorum, & viam pacis non. cognouerunt, non eft timor Dei ante
oculoseoriim. Nonne cognofcent omnesqui operantur iniqtiitx-
tem, qui deuorant plelem meam ficut efcampants ? Dominum
non tnuocauerunt \ illi ctrepidauer um timoré vbi non er at timor.
Quoniam dominus in generation e tuft a eft, confilium inopis con-
fudtfiis quoniam dominus fites eius eft. Quis dabit ex Sion faluta-
re ifraeVcumauerterit dominus çaptiuitatem plebisfua, exult a-
bit laçob & Ut.ib.tur ifrael.
In finer# Pfalmus ipfi Dauid ,ideft, hæc exprobratio
quæagfturinhocpfelmo , ad hæc fit,vtdirigatur in fi-
nem, id eft, petfedam beatitudinem attribuendo Dauid,
id eft.Chrifto, non corpori, fed capiti ipfi. Eft ergo
inhpc plâlmo vox Chriftiexprobrantis-duritiam cordis
Iudæprum , eo quod non cognouerunt tempos vtfitationU
ƒ«,*.&oftendentis ,quæpoena incredulos fèquatur,quæ
autem gloria fideles. & fecund um hanc leâionemr fir
quædam tranficâio , vtgrauius videatur diäum, hoc
modo. f>
Dixit infipiens. Ofdoautetn narration is ab illo verfu
incipit. Dominus de calo projpexit fuperfilios hominum.
fbnitum tubæaudire noli valeant. Et illi duces in altopo-
fiti, bx parte videri folent, & ex parte non videri. ira& di-
uinitas verbi latuit in CHR-IS T O perhumanitatem,,
apparuitaiitemper diuinitatèmifeciensbperaquæ nemo
alius fecit. Ad hoc diuinitatem , quæ perfeinnifibilis
erat&incomprehenfibilis ,per humanitatem meam vi-
deris oftendere. vf videat, i d eft, videre fac fa r&probet.yî
efi de illo populo intelligens Deum, fcilicet conformando
femihidominico hominiperfidem4 Autnon tantum in-
teÜigens, fed etiam requitens fcilicet opere. Ad hoc enim
fuam humanitatem hominibus ekcmplo prppofiiit.vr per
euni cognofcerent, fi diuinitatem intelligere & oneribus '
quxrere homines pofïènr. Quod enim homo Chriftus |
redt,homini pofGbile effc oftendit.Sed non inuenit,quia
infipiens ille populu s dixit in cordefiso, id eft, cogitauitquod
grauius fuit quam ore dicevc,nonefiDeus. Quidam illorum
nëc prophetam èum credidit. Dixit enim : Sihicefiprophe-
tafin et vtique qua effet mu her qua tangit eum. Quali d. &
in hocnoneftaurpr aCcufandus: Quiacorruptifunt, fcili-
cetab integntate bonæ naturæ fuo vitio. Et in tantum,
cpiodabominaVtles, id eft, odibiles &exh«redari fattifunt
infiudiis/«M,id eft,adinuentionibus propriis,non Dei.
Quod inde patet, quia »on eil y fcilicet in eis, qui fac'tàt bonum
Dominus, id eft, Deus qui omnibus dominacur per natu-
tum.de coelo, id eft de me Chrifto homine. projpexit, id eft,'
longe oculos mifèricordiæ fiiæ inclinaui t, n on enim aliter
mélius hbminibus fiiam cognitionem manifeftare po-
tuit , quam perhumanam naturam , fuper filios hominum *
id eft, iudæos filios patriarch arum & prophetarum : qui
propter excellentiam homines dici ppflunt, ad aliorum
comparationem. Eft autem per limilitudinem di£tum.
Soient potentes & duces cxercitus,locaeminenciora
afeendere, & deorfum afpicere qui fint prompti ad pu-
gnam, qiii non : qui ftrenue fè habeant, qui prâ* ignauia
yideik, Deivoluntatem,adquam faciendam creati
funt. Intantum, quod non efi vfque ad vnum. Vfque, eft
inclufiuum, & cxclufiuum. Vfque ad vnum ,id eft, nec v-
nus. Hie eft inclufiudm. Vel, vfque ad vnum,id eft,vfque
dum perueniantvdvnitatem corporis mei, vbi vnafides.
vnumbapdfina. Nullienim bonum operari poflunt,qui
extra illam vnitatem funt. Vnde illud,M ouebatu r aqua, &
fanabatur vnus, vel ad comparationem, id eft, tot funt mala
operantes,vt bene facientcs nec vnius dici poffin t ad illorum
comparationem,vtillud : Ooliba, iuftificafiifworem
tuam Sodomam, quia tot & tanræ funt iniquitates tuae, vt
Sodoma prjus impia, tua comparatione iufta videri poffit.
vt illud, Defcendit hie iufiificatus'tn domum fiiam of illo. Non
eft qui faciatbonum. Nam faciunt malum, quod & fequi-
tatyOmhesdeclinauerunt à voluntate domini,non folum
genres quæ legem non acceperunt, fed etiam Iudæifiimul
fcilicet cum gentibus , id eft, fadi funt Iudæi fi miles gen-
ribus. Hoc di&um eft ad exaggerationem eziminis.inutiles
fatti funt o\m3vt is qui fibi inutilis ic perniciofiis ciuispa-
triæ alitur. No« eft qui faciat bonum, vt fupra. Hoc modo
inudles. Sepulcbrum patens eft guttur eorum. Ad hoc aper-
tumeftfèmper,vt foetorem nociuum malæ perfùafionis
emittat. vel vt degluriat mortuos,id eft, feparatos à Deo.
Unguis fuis dolofe agebant. Magifter ,/cimus quia max es. Vel
de omnibus didum. venenumajpidumfub labjjseorum, id eft,
in corde eorum malkiailla, quæ eft infanab ilis vt illud ve-
nenum. Aliter :Ajpis timens incantationem Marfi, quieius
venenum vulc habere contra alia venena. hoc eft enim
eius natura, vt alia venena expellat, fi inuenit in animali;
fi non, fubiro interficit. Neaudiat,vnamaurem terræad-
hibet, alteram cauda premie. Itaifti vtnonaudiant mandata
Dci,aurem cordis præfènribus bonis velut terræ affi-
gunc, prætcriræ vitæ deledationes alii replicant. Etideo:
C ontritio& inf «licitas. contritio in corpore,infelicitasin
anima. Vel infelix contritio, fcilicet fum ma damnation»
viis eorum. id eft, in operibus. Vndc illud, Qtuoffenderit in
lapident hunc, confringetur : fuper quem m o ceciderit, content
eum. Qui enim offenditnlium Dei non credendo eon-*
fringiturintus. quiaomne robutanimi amittit. Super ilium
cadit Chriftus, quem vltimo iudicio conterit dupli-
cicontritione* Et hoc ideo, quia viam pacts, id eft, Chriftum
qui diefe, Venite ad me qui laboratis, non cognouerunt.
Nam fi cognofcerentDeum, timerent. Et hoc eft, Ndn eft
timor Dei ante oculos eorum, id eft* in mente eorum. Quafi
dicat: Modo nolunt viam pacis, id eft, me per mifiricor-
diam feognofeere, fed aliquando cognofcent perptf*
nam. Quod intertogando fubiungic : Nonne cognofcent om-
msquioperantur,non qui operati Cunt,iniquitatemïhunc
fcilicet, qui deuorantplebetfi meamficuteficam panis, id eft,
aflldue« quiapanis,quotidiahusvh5fcuseft. In hoc quod
dicit plebem , oftendit in voce 'capitis efle legendum
' hunc pfalmüm. Ideo deuorant,quia Deum »fl« inuocatie
run
'od.li.
1% PjalrnosEnarratiônès. M
uerunt. fcilicet ipfumde ipfo,fed aliud,fcilicet têrrena.
DilexeŸuntcmmmagistenebrasquamlucem. &ideo trepid'aue-
runttimoré vbi non erat timor, Timuerunt enim perdere
mundum ,Sc non timuerunt perdete Deum. Vt, Si dimit-
timtts eumfieomnescredent in eum. Reuera cognofcetis me
viam pacis per pcënas. Quoniam dominus, fcilicet ego Chri-
{kiiSyingeneratione iuftaeft,id eft,in plebe fua quam Vos
deuoratis quse iufta eft, quia creatori fiio fèruic,&magis di-
ligic lucem quam tenebras. Vos autem confilium inopis con-
fudiftiSi id eft, confufiim&indifcretum putaftis confilium
inopis, id eft, humilis.de fe nihil præfiimèiitis : ideo, quia
dominus jpes eius eft, id eft, quia non vidiftis in eo pompam
huius feculi. Et non fruftra in eurh fperauit, quiaipfeda-
bicfàlutare lfrael. Et hoc probat, Qijafi dicatj Gonftat
vobis ô Iudæi, quod quis, id eft, aliquis ex Sion » fcilicet vè-1
nieiîs,ideft,ex Iudaica tribu, dabitfalutare Ifrael, id eft,
fideli populo euni videnti per fidem. Quis alius dabit,
nifidorifinus cuius humilitatem contempfiftis? Aut hie,
aut alius/ Reuera ifte. Et hoc quando ? f&si&ÿfrterït do-
minus, id eft. remouebit. çaptiuitatem, id-eft,paffibilitatëm
& mortalitatem qua captiua tenetur. plebis fita. Quaï
auerfio captiuicatis hôc môdo fiet. Exultabit, id eft, gau-
debit, fcilicet in fpe, eadem plebs fa<5ta lacob , id eft, pro-
grediens de virtute in virtUfehil Iacob enim h'oe nomen
habuitjcum peregrinaretur ôc eflet in'prbgreftu. Inre-
dituad patriam lmftans cum angelo , ifrael nom'tnatus eft.
EtpoftfadU;//?-^/, id-efti, videns Deum, lafabitur plena-
rie, fàciejadfâçiem videns , quem prius per fpeoulumvi-
debatv vel - Iacob fà<5fca>'idoft, fitpplantatrix uccipierzs pri-
mogenitaludaici populi;îd êft, hæreditatem quæ illi pro*
Pfalmus Dauid. X I V.
Omine, quis habitabit in tabernaculo tuo ? atit
juis requiefeei in monte fantto tuo ? Qu'r ingre-
d im fine macula, & operatur iuftitiam. Quito-
quitur veritatemin corde fuo, qui non egit dolum
in lingua fua. Nec fecit proximo fito malum,&
Opprobrium non accepit aduèrfius proximos fuos’d Ad minium
deductus eftjn confpeltu eius malignus, timentes' autem dominant
gldrïficat. Qui iurat proximo fuo , & non dec'tpit. : qui
pecuniam fiiam non dédit ad vfuram , &muncra fûper innocentent
non accepit. Qui facit hac , non moaebitur in ater-
tiunu
Pfalmus ifte, Domine quis habitabit, fie cü fiiperiori cofi -
tinuaturVquafi dicat: Ego dixi quod tunc dabit fàlutare'lf-
raeljcumauerterit dominus çaptiuitatem plebis fine, fed
nullus fibi in hoc applaudat, quia non ont nés computân-
di funt in ilia plebe, Quicunque autem volunt efïè eius
plebis, audiantdeferiptionem militum Chrifti.Quæfèn-
tenciavtautorabilior fît, quæritfîliusà pâtre,qui illi fint
qui Hic ftrenue fe habeant in tabernaculo, id eft, in çaftris,
vbi donatiua dabuntun
, cuius atttoritati eft conCedendiitH,cum fiht
*-'plures raram habitationerri habentes : q rnW ttm-
pnscredunt,& in tempore tentationis recedunt. quis habitabit,
id eft, aflidue manebit in tabernaculo tuo ? id eft, in hàë
temporàli ecclefia. ttîilitiaeft vita hominis fuper terram.
qua? domus eft militarttium,'fcilicet in ecclefiafticis infti-
tutis. inde & contubefnium dicitur, quafi contabet-
niurn, focietas tabemaculi. Aut quis requiefeet poft labo*
rem præfêntis vita},«* monte fanttotuo?idtft,in cxcelfb
habitàculo.inillo palatio câïleftis IerUfilem, vbi magna
etrcelfitudo, niagna munico. vbi ilulltts'inimicus indu-
aitur, nullus amicjisejtcludituf. Sandtovquia foli famfti
ihilla ciuïtate habitant, fcilicet fiiperni ciitcs. Sequituf
competens ordinatio horUm milituiii. ïn primis potiüii-
tur fortes & loficati, deinde plebii; Refponfio domini
patris : oui ingredittir fine macula, id eft, qui viuit fine cri-
minali peccato quod animant macular, non tamenfine.
Vnde illud, Erit autem agttusfine macula
Nota,ingreditnr velintusin cogitatiohe,Velhbç tabet-
Biblioih.Vct.Patr,Tom.p.Pars U
tiaçulum ingreditur, vtibi innocenter Viuat. Etquianbri
fufficit cefïàre à malo , ideo fequitur : Et operator iuftitiam,
id eft, ediâum régis fui implere laborat, prætermifiîs aliis
virtudbus. Ideo iuftitiam ponit, quia mater eft omnium
aliaram St maior. quia cæ ceræ tantum habétem deleétan t,
hæc & alios. Potefthæc cflè propofitio feqüentiüm> Qui
fequitur Veritatem in corde fuo , qüia parum eft veritatem
dicere, nifi étiam ica fit in cordé. Diabolus Veritàtem
dicebat ».Quid nobis & tibi fili Dei ? & tamen non habita-
batin tabernaculo domini. Et ille qui non egit Solum tn lingua
fita ,id eft, qüi non cft locutûs ad deceptiqnem alio-
runi. Et ille qui nec fecit proximo filo malum. Àuguftinus:
Omnem hominem proximum accipe » fcilicebeiufdem
naturæ & eiuftlem creationis. Malum, id eft, aliquod
damnum in cofpore, vel in anima -, vel extfaneis rebusi
Hoc totum perfeitomm eft. Nec folum non fecit, opprobrium
non accepit aduerfus proximos, id eft, non libenter àut
temere criminatori vel detra&ori credidit, vel qm non
accufacur quafi nonius à proxitnis. Adnibilum deduttuseft
in conjpettk eius malignus, qui plus âmât creàturam quam
creatorem, aurum, argentum* Vel aliter : Malignus, id
eft, diabolus. in. confpe£fcu eius, ideft j in intelléâu. ad
nihiluta deduiffcus eft, id eft, pro nihilo habetur. quia fe-*
6tus ex nihilo, poftquam perdidit bonitatem naturæ, re^
'da&us eft ad.nihil.' Et dum nihil eft, fords vxr ilon-rimet
eum. Aliter : Malignus, ideft, diâbolüsàd nihilum dedu-
•«Sfcus eft, cum in nulla fîiggeftione ci præüaluit,in confpe-
6tu, id eft, pro u idemia animi eiits»; Aliter : In confpqiftu
eius, id eft, in eius cognicione., malignus j id eft, diabolus
qui per fe pofîe præualere videtur,, dé'duâus eft ad nihi*
lum,id eft, ad creatüras quæ dé nihilo creatæ funt.feili-
cctcognofcit diabolum illos folummodo pofle vincere,
quos à vera & femper incom m utabili fpccie ad creaturank
& commutabile defiderium Vertit., Vt ad pecuniam yel ali*
quid horum, quæ huius. mundi funt, eifque fe fiibiicit*
, tunc eum quafi fuper fe deduci t. Timentes autem domum
glofificat. Contraillud, ad nihilum dcdu&useft iii con->
fpedtu eius, ideft, illos -glorificac, qui pdtius fetuiunt
cteatoriquam crearuræ. Hincad gregarios milites tran-*
fit. Et ille habitabit in tabernaculo , & poft requiefeet irk
palatio ,qui iurat proximo fuo homini , & non deceit men* ,
; tiendo. Auguftinus : In huntanis contrattibus iurare licet,frà I
ideoprobibetur, ntafiiduitas periurare faciat. Et ille qui pecuniam
fuam non deditad vfuram ,-fed accommodauit gratis
eXpedtans præmium à Deo. Pater qui de imperfeâis lo*
quitur. Inpectmiaalia omnia accipiuntur, hæcmagisfb*
let ad vfuram dari. Et munera fuper intiocentem non acceptf,
id eft,qui eorruptus pecunia,câufàm iuftam non depreflit.
Vnde illud prophetæ : Va vobis qui muneribus tuftificatis ifa .f,
impium, & iuftiti xm iufti aufrtis ab eo. Qut facit non fb-
lum fupradidla, fed etiam hue minora, non mouèbitüŸ,
ideft, non feparabitur in ate mum. quia neque ill taberna-
dulo, neque in palatio, Poteft etiam legi aliter ifte pfel-
mus, Dixit infipiens. filb eadem tamen pCrfoiia qua ptius,
& eadem intentione , fcilicet Auguftini hoc ordine vt
prius de gcntibusdicarur , Dixit infipieUs in çorde fiio,
non eft Deus , fcilicet in rebus. Cornipti funt & abomi-
nabiles fedli funt, Vt fupra. In ftudiis lais, colentes opera
inanuum fuarum, St citerayt fupra, vfque : Dominus de
me filio fiio profpexit, id eft, pfofpicere fe ofteiidit, etiam
fitper filios hominum. Hic de ftidæis. vt videat, ideft, co-*
gnofcifaciatjficft inillis intelligent, id eft, fidelis autre*
quirens Deum opere. vel de coslo , id èft, dc patriarchis&
pfophetis* “ i.
Sed nec in his iimentus eft intelligens âqt requirent
DeUmylidet fecundum carnem effent filii hominum,id
eft, patriarcharum St prophetarum. & licet legenl ac
mandata acccperint, fecundum litteram omnia accipien-
teS. Si qui autem inuenti fiunt requirentes Depm irilegè
Velirl tempore gratiæ,il!ition iam filii hominum,fed Chri-
ftiani vocantur. Qui enim didebant, Nw Mojrfi difcipUlifit-, tehan.$>
mus : illi étant filii hominum, & non intelligebant aecre-
quirebant Deum. Edne, require ns: quafi perditum in primoparente.
Cæ sera Vt fupra, vfqtie^ Confilium itiopti, id eft,
C H R I S T L qui cum effet diues, feâus eft pauper i.Cor. È,
propter