M n M
Pdfchäßi Ratberti
tanto mmushâbct de fîmilîtudine puerbrum , quanto
longe eft afc> habitudine puerili , etga pafliones carnales,
erga rimoi:eîi,& erga oblc&upenca vitiorutn. In omniergo
credèiïtmm multitudine lUnt quidàmquafi nupcr co-
uprfi,vt fiant qüafî pueri,& nondutn tamen funcfa&i,
qiiamuis videariturconuetfi, ^iifilli habenturill Chrifto
¶uli, receptores fcandali,quia pofiunt fcandalizari,
Sc ideo paruuli. AlioqUinnifi pulilli & pâruuli eflent.fcan-
dixlum rtonrecipercnr. Quibus omnino fcandalioccafio-
nem non debemus prarbere, quoniam &ipfiiam fontin
Chrifto. De quibus in PlàlrhoA\c\t\it,Eenedixttonmibus
qui timcnt Dominant pufiUiscum maioribus. De quibus pufil-
lis, quiaiâ beneciidiifunt à Domino ’, & renati in Ghrifto,
dicic. Qui fiandaUTftuerit vnum de puftllis iftis, qui in me cre-
dunt,exfMit ei vtfuftcndaturmolaaftnarta in collo ew,feu estera.
TeftaturHieronyrnushocloco,quodfecundum ri-
tura Prouinciæ loquatur Chriftus »quamuis alii dodtores
aliter hoedograatizent, quod ifta fuerit confuetado apud
; veteres Iiidasds pro maioribus criminibus, vc hac reus
pkdleletur poena, iudici'o coridemnatus}ligato fiqmdem
(àxè ad collum eius, ficque in profundum dimergebatur
cuiulque abÿfli.Quod fàxum Dominus,iuxta Mâtthæum
& Klàrcum, nib lam afinariam voca t j licet Lucas tant um-
rnodo earn Iapidem appellet.Nulli dubium quod môlæa-
finariæ àpud ludæos' fuerint , ficut & apudplurimas gen-
tes. Iddrco quamuis lapide qualicunque ple&erétur di-
merfus, tamen qUiatantusèrat lapis illç, vtaiunt, quanta
eft afinaria mola, iure Dominas eandeni poenam talibus
cônimendatverbis; vt & reis deùuncietquid vtilius fit eis
àd medeiam tiiali ,&ex ipfo vfii mol* (enfume uidentio-
rem commendat Dodtrin* fùæ cundkis legentibus. Ta-
men interdum ad litteram fic ihtelligendum eft , quod
meliùs fit ei, multoque vtilius qui vnum eorum fcandali-
zauerit in præfentiarum breuem recipére poenam etfi gra-
ue m , quam æternis feruari cruciatibus, quia non iudicat
Dèus bis inidipfùm. Sed quia (oient multi noftrorum ifta
extënuare ièriubus, & nequaqùam fieri debere, cum&
mors tara graùis (olaperficiatad poenam, Stnefcioquoin
odo id v tile po (fit expetere, quod vltimum eft omnium
malorum ad poenam. Quapropter quid ex hoclentien-
dum fit, quærendum eft, præfertim cum nec Dominusid
iubendo percenfèat, fed quid vtilius fit vnicuiq;infînuat.
Véruntamen tôt tantæqüe res non oriole di&æcredun-
tur a Domino, vt mola n on qualifeunque, fèd afinaria (u-
(penddtur in côllo eius, & demergatur, non alicubi quam
inprofundo maris. Quod fi non effet hoc magnum deli-
âauri, nequaquam tara atrociter damnaretur. Deinde,
cum &èonfüetudo(candalizandiprbparaisminimisque
rebus perpeiiditur, yidètur impombile elle vel feruari debere,
nondico ad litteram, quæ hortantur, fed eriam nec
ipfà fcandalaeorum qui (candalizantur,attendere. Quapropter
ficut differèii tia eft eorum qui (candalizantur ,ita
& propter quod (candalizantur,vel in quantum (candali-
zantur. Quoniam non omnes commotiones animi fean-
daSi eftè admoduiç dicere debemu/, licet (candalorum
fint fpin*;quia étfi com.mouetur ânimus ad iram vel trifti-
%iam, hon tamen d luiditur à corn page charitatis velvnita.
tecorporis. Quapropter pro talibus & huiufcemodifcâ-
dalis, quæ inter fratres etiarn germaniffimos accidere (o-
lent,-quamriis vitanda fint & dolenda ,fi acciderin t , nun-
quam dixeriih quod talis rantaq; poena réis pro quorum
euenerunt cùlpa àdhibenda fir, quan quam fitprohis in.
alterutrum ingemifeendum. Quoniam etfi ille reus eft ,
quiintulit, neçille tamen ihcülpabilis eft, qui in ram par-
ua re (candalizàtUr. Quodfinonpotùeritkandalizariiri
re parua (èu magna frater, quia perfeâus eft, 8c dilexit
multuin lcgemDei, nunquid ideo ille âltèr im mu ni s eft à
culpa? Alioquin fi ira eftèt, A lexander ærarius qui Paulo
mul'ta mala irrogauit.alienus àreatu éfièt.Sed quia non eft
ità.idëo Paulusait,reddet illi Dominus;cui,ni fallor, melius
effet fi ad cbllum éius hæc mola afinaria fufpenfa fuif-
fct., & dimerfiis eflet in profundum maris pro feelerefuo,
quam in talibus përfiueraflèt.Quod càuéns Apoftolus ne
vlli de (èlcahdaliim praé beret, Benum eftmihi, inquit, çar-
•etn non rr.andutan & vtnutn non bïbér e in tiertiufn, quant vt
fratrem ttieum fcandalîcaretniquoniam malum eft homini,
qui per offendicùlummanducat autbibit. Similiter & in
cæreris a6tibüs,in quibusfcandalageneranturaut nutri-
untur.Etideo cauendum ne vlli præbeamus occafionem,
quia (candalorum multa funt genera, fed nulla, vt æftimo
grauiorafiunt, quam in refiftendo Dodoribus, cerôïaut
îpfi Dodorcs fi exemple fuo auditores fuosmttlecorrü-
pant. Efttamenin his& alius fenfus de mola afinaria, nec
præterèundus. Dicüht enim quod molæ opus labor fit
c*citatis,nihilqüe tam cæcum,quam ftultitia, nihilq; tam
graue,quamauaritia.Vndecongruit cupiditasfèuauaritia
reram temporalium, quia colligata eft in corde, ftultiac
c*ci,vt eundëm ftultum camjjondére (ùo deducatad in-
teritiim, Dicunt enim quodmolae clau/îsiumentorum o-
culis aguntur in gyrum. Et fub afinæ qufdem nomine frequenter
gen tilitasdefignatur. Nec immerito,quiagentes
quid agànt nëfdunt, & in ^vitæ fuæ opere deteniæigno-
rantia cæcilaboriscontinentur. Iudiæis verolégislcientia
crédita eft,&iter vitæ præftitum,quafi Chrifti Apoftolos,
quipufillus grexfimt vocati,fcandalizauerint,tôlërabilius
alligata collà mola afinaria dimergerentur in profundum
maris,id eft, gentiüm vertigine depreflæ, fi profundiflima
ignoranria fæculi traherentur,omnino quia illis leuius fu-
iflèt nefeifte Chriftum,quam prophetatum non recepîflc.
Vtilius quidem ad medeiam peccati eft hominiqui gra-
uiffimo trahitur onere peccatoram, vtfiedimergaturin
profundum maris , quo draco habetur quem formauit
Deus ad illüdendum ei, & puniatur corpus quod tantum
aggrauat animam ; quia poftea extra dolores erit, qui per-
tulerit quafi in profundo maris longampoenitudinem ad
intetitum camis,tradus mola afinaria deorfiim.Verum &
molatum differèhtiæ ex höc loco iure quæruntur, quia
flint & humanæ,funt & afinariæ atque iumentorum. Humana
fiquidem mola ilia eft, de quadicitur&crunt duæ
molentcs ad vnam mohm,Vnaaffumetur &vnarelinquetur.
Afinaria autem ifta eft,quæ imponitur feandalizanti v-
num dé p ufillis in Chriftum credentibus, vt demergatur
in profundum maris ; quoniam ficut multa differentia eft
peccatorum, ita &poenarum* Vndenonïrrarionabiliter
dici potéft,vt dixf, corpus gtauiffiroü hominis mali, mola.
afinaria quam fîbi alligauit ac fi loro peccati , qua fempér
molapreflus traharar deprfiim. Propterea necefte eft talis
mittatur extra Ecclefiam, & redigatur ad poenitentiam.
Sed nemo hancmblamlècumnificæcus trahit. Vnde&
Samlon ille fortiffimus.non prius ad moîam vt molat,
mittitur, quam ei oculi eruantur. Qua^^cæcitate quicun-
qti.e pereuflusfueritin circuituacfiimpiusiugiterambu-
latjcuris fieculi &.oneribus(àcinorum fuorum vfque ad
imainfernimaledeprelfus.
V Æ mundo (inquit ) à fearMlis. Necejfe eft vt ventant fean-
dala. Veruntam n va hominiilli,per quemftandalum ventt.]
Multa Dominus & Saluatornofterdefcandaüs difputar;
quia & (candalorum multa (ùnt genera, multæque occa-
fîones per quas fcandala oriuntur & veniunt. Verunta-
men nonnifi qui in mundo & demundo (unt, vnquam
(candalizantur. Etideo ait, Va mundo à fcandalis» quia qui
de mundo funt,omnia fcandala eis adferunt vç,qui autem
extra mundum (unt, atbitror quia iam fcandalizari non
pbfiunL Idcirco cum dicit,Fa mundo àfcandalis»non credo .
quod de dementis dicat coeli,ac terræ,(èd (ècundum Icri-
pturarum confuetudinem terrenos quofque aççarnales
homines dçfîgnac, quicadicem cordis in amore munchfi-
xcrunt : de quo mundo alibi dicitur, <\uodMundue in mali-tj
gno pofttus eft. Inquo mundo, Erat lux vera quaiUumin.ito-.
mnem hominem v entent em in hune mundum. In mundo erat (in-
qait)& munduspereumfaätiseft &mundus eum non cognouit.
Et quia eum non cognouit, ideoinm^lignorelidus eft,
quo priufquam yeniret,veralux in hunemundum pofitus
erat. Cùi profeâo mundo imminet væ à fcandalis, quiain
eo & ex eo oriuntur (candala & nutriuntur in y niuerfb orbe
terrarum. De quo fateor mundo nori erarit iam difei-
puü Chrifti,ficut nec Magifter eorum de hoc mundo e-
rat.Et ideo neminieorum væ à (candalis erat,in quantum
vnu(qui(que eorum iam mente extra mundum erat. Et
ideo, pius Magifter ait ad Pattern , Pater manifeftaui tiomen
tttum hominibus, quos dedift 't mihi de mundo." Et poft pauca,
EgOi inquit -,pro eisrogo,nonpro mundo rogo yftdpro eis quos de-
difti mihi. Vbi manifefte ofténdit,quod iuxtaprædeftina-
tionem Deij nam ifti dé mündo non erant; & ideo pax
multa illis eratpotius quam væ, quia legem Dei ex corde
iam'diligebahr. Siquidem & Chrifti difeipuloquamuis:
in mundo vndique (candalafuerant&crebrelcant,nullum
imminet væ» eo quod non tanganr fcandala eum fi'
non fuerit de hoc mundo in quo væabUndatjquia vbique
in eo exardefeunt (candala.Quod-fî quilibet paruulus qui
iam videturefte Chrifti difçipulus»fcandala mundi in fé
rcceperit,aut propter inconftantiam fidei (uæ,aut.quia
non ex toto corde credidit,yel quia non éxeoto Deo obé-
dire confenfit, tanta fiquidem eum (candal^omnino
compréhendenc, quantis fuerit rebus objigatus in mundo.
Etnotandum quod ait, quia necefte eft vtveniantfeanda-
la. Quod fi yeniunt, quærendum vnde yeniunt & per,
quos & ad quos veniunt. Quia omnino,quamuis necefïè '
fit vt veniant,ntinquam nifi a malo & per malos-ad imper-
feçftos veniunt,quorum iliftiniftor & propagator, per homines
malos ad quos accedit,acfi ad va (à fua,nonmfidia-
bolus intell igitur, qui principaturin filios diffidentiæ, &
per eos exercet fuasartes, vt vitra latenter nbcerepoffit.
Propterea mulro peius eft illi quifcatidalizat, quam qui
(candalizatur.Et quia necefte eft vc veniant (candala,tole-
rabiliuseftj-vt per eos veniant, qui alieni funt à Dei culture
, quam per eos qui videntur fideles eftè j Quibus Sc ma-
ius incumbit væ per quos conringic, quam paruulis &
mundocui cbntingit. Quiaremifliu&ericTyro «ScSydoni
quam illis ciuitacibus quas Dominus fuis virtutibus non
potuic eorrigere &conuertere. -Veruntamen etfi hisvæ
eft, qui de mundo &in mundo (candala feminant&nu-
triunt,nec immunes funt à ream & culpa quibus & væ dicitur
, quia mifc&eruntk mundo,cui eft totum væ volun-
tate recepta vt feandalizarentur cum mundo. Tamen illis
greuius væreftat per quos (candalum venit quoniam præ-
buerunc (è (piritibus immundis ad (candalizandum hommes
infirmos & mundiales,feceruntque (è fàthanæ mi-
niftros. Etiam etfi magni fuerint in Ecclefia, quos non
queant fcandalizare, vt (upra iam diximus dé Paulo cui*
Alexander ærarius mülcamalaingeffit,vt(èàndalnm fie-
ret Euangelio èius , non ideo tamen immunis fuit àreatu,
quamuis minus.potuerit fmpler’e quæ voluic.Sic & omnibus
erit qui (candalis defèruiunt &• (èruosDeiinaliqüo
feruitutis Chrifti officio fcandalizare non meruunt,quo-
niam etl^non inprælèntiatum tàliseisinferturpoena, verum
quia nihil minor (èqueturvindida quam quæ com-
minatur d Domino. Sed 8c qùi præfiinthanccauere de-
berit .fententiam , ne forte fiiis aëtibus (candalizent fibi'
(ùbié(5los,q'uiaab eis hæc omnia atrodus exigunturàqui-
b.us nondico (candala tantum, fi intulerint,verum nifi lucre
reportauerint talentoràm, poenas luént pro fibicom-
millîs. Pôtro quod ait,neceflè vtveniant (candala,videtur
eos immunes fàcere à culpa, qui aliis intulerint fcandala^
quia fraciunt quod neceflè'eft, iuxta vocem pii magiftri, vt
fiant. Sed nonira intelligendum,etfi Lucas adhue expreff
fius dicat, impoftibile eft, vtnon veniant fcandala : quod
fi impofllbile eft i vc non veniant, eft necefte vt veniant}
quærendum quomodo intelligendumfit,quiainfirmari,
nonpoteft fententiaSaluatoris. Nec(èimpugnantverba
ipfius tum ait iQuiftandalizauerit vnum ex iftù, expeditei vt
fufpendatur mola afinaria, &c. Vnde quærendum eft quo'd
ait, quia necefifè eft vt venianrfcandala, qüæneceflitàs fît?
Non credo didum quod ita nccelïc fit, vt expédiât éfqui
infcrdcandala, vel etiam illi qui fcandalizàrur, (èd ire, vc
Lucas diligentius éxpreffit,qtnttlmpoßibileeft vtnonveniant
fcandala. Sic quippe multadicunturneceffitcia. Sicutho-
mo y qui mortalis eft, necefte eft vemoriatur, & ficut qui
a mbulat necefte eft vt (e m ouèat, quoniam aliter eftè non
potéft. Et ideb hæc neceflîtasad-miindum referenda eft,
cuivæeftàfcandalis,&nonad eum mundum quiredem-
ptus eft à malo , lieet contra eum (candala moueat,infti-
gatusis cui væ çft à (candalis,quibus nullaneceftîcas eft in
eo mundo, vc veniant, (èd magna libértas ex gratia Dei vt
tepellat & vincat. Gæterum inillo & abillo m^ndocum
1105
non ml. væ dte potcft, n ccÆ eft yt veniant fcandiÊ
qmî ab h. s, qui m eofixerunt corda, aliud venire non po-
td t , etiam etfrpacem poliieeanmr , in quantum in èia
ptincipatur mimicus ,à quo aliud nihii quam fcandala vc-
mre poffitnt. Quod fi hæc neceflitas fimpHcitefinteliigendaeft.
quadiamt.quianeceffeeftvtveniautfiandalà,
de paffione Chrifti magis diauminteiligendum eft, quia
humihtas. Chrifti & paffio, mundo d quo ftandala venii
unt,vtiquefcanaalum eft,mhoemaxime quia ignoranria
^memrhumanaprelTus,neccredicnecredpitquodfi,b
deformttate Crucis,æternægloriacDominuspomeritfe
humihare, vc llgno iê voiucrit iuipendi. Et quöd tiiuhdô
mmahgno pofito tam penculofiim, quam nôluiflèChri-
ftum Crucifîxum rccipere. Venintauienfiibvniusnbmi“
ms nuncupanone abfolureludaicumpopulumdefienat,
per quem omne huic mundo icandalû venir, Chriftum
£ 'oranestbnegtnt, quem leidcProphera fern-
per palfibilem prædtcarhiit. Et propterea fleurait,heceflê
erat vemre fcandala, vt omnis in paffione Chrifti, lex 6c
Prophetiafuisreformaremrfiguris,omniaqu'eSacramen-
ta Redemptionsnoftræ ineahuu)ilitatec0mpIerentur.
Idcirco etfi plurraïi de motteChriftifëândalizantur,ne-
cefle ramen &Terneceftarium erat,non vt fcandalafièrent,
fed vr paffio Chrifti 'compleretiir per crucem, per
quam hæcfcahdalavenireiit,Quiefo nemo U E
lus dmerfos, qui a fanâis Panibus rraduntur, neque ait
quem eorum reprehendat,fed fempercircumftantiamle.
étwnismtendat.&ficdefingulisélidatquidad intelligent
tiam loadequoagttur, magiscongmàt. Quiaetfiinhis
dogmata dpétrmarum ampliffima.vencrandafimt,quibus
dehcictur animus, propria tamen inueftiganda eft
prius fententiaièribentis} ne forte dum flores mauult eli*
gere truaumamittat.
& (roua ais te. Bomm efi enim ùbi in vitm intnire etmmm,
clauium vel debilem,quàm d,m mnnm,vel duos pedes Imbentlm,
nntti mignem etemum. ] Superius cum dixifiet,di quùvidè.
’’«mnlimmadconiupiftendumeam.iammoechnmeftemiin
corde fuo, poft hier verba ftatimfubiunxii, sidexteroculm
tum, vel inanm tun finndulizet te-, Oftendens quid de illis'
membris fcandalîzantibas loquebatur, quæfunt intre
nos&incorpore noftro. Proptereaibipaffiohesanimæ
leu voluntacés expofirimus elfe fcandàlizantia membre;
hic autem cum dixiflèt, Va mundo ab fcandalis, neceffeeft vt
ventant fcandala,fed vahommi per quem feandalum venit : Mox
iubm ngit, St manus ttm velpes turn veloculustuUsfcandaüTat
te. Vbi oftendit, quodnon demembris(candatizantibus1
quæ lunt intre nos, loquitur, fed de hominibus qui funt
extra nos, tamen ad nos pertinentes ita vtmanus vel peâf.
s oculi redle dicipoftint, tanta charitatis gretia&
^lelftionisnobis çbnuin<âi: Proprereaquiàabhisnobis-
(candala venire poflunc,iuber fi aliquis eorum qui relis efi
t r • ?5lir> f” n^a,izaile«tnos, &à via Chriftiretraxerir»
ab/cindereæum & proiicereà nobis : quoniam melius eft J
capiti inhærëre Chriftô, quam cuni h& putridis periré I
m,emb” s* Vnde & Ecclefia confueuitalnftoritate diuina L
talw a (è membre præcidere mucrone verbi, & proiiee- j
re fores, Ne modicum fermehtum omnemmaffamcorrumpat. i.Qoïii.i
Ecce pius Magifter & benigniflîmusMedicusanimaram»
quam prouidefuos inftruit.nein vilo(candalizéntur. Na I H
fupra vt dixi, quia vnufquifque tentatur iuxta Àpoftolum
a^ncupiftemii5 fuis,omnesafFedtionesnoxiasamputa-
re îubet; hic autem, quia, necellè vt veniant fcandala ab
his,quifori5rfunt, ideo præmonet,quia aliter efle non po-
teft,nm vtveniant, vt caueamus ea anteqüam venianfj
quoniam væ eft illi per quem .venir. Sed neforte cogitarei
aliquis, quid agendum eflèt de fratribus, qui infra Eccle-
(iam quam (æpe fçaridala faciunticontinuo de hisdicit, M
tnanus tua, velpes turn ,ftu oculusfcqndalizai te,proiiee eum abi
jf ’ i rtc ™er[c3hquis in Ecclefia manus bene operando,
velpes primü bene gradiens in viaDei, vel oculus qui
doceatlumen vir^capitifuoinhirens Chrifto, fi'autcm
quihbeteorum conuerfus foerir retrorfum nonadhærenl
capiti fub, neque mandata vitæ cuftodiénsl^ndalizaüea
rit membra Chrifti (àna,neceflè eft,dicat caput huiufmodi
- .______________ _ otulà