9 4 0 PAfchaßtRatbertl
T fa l.tf.t.
Xjuæqmhdflevoluerits légat vitasPattum, Sc Collatio-
nes eoiuiTij latis abundeque clarebit Chriftam non abs re
defcendifle in Ægfptum., imo gemitum coram audiffe
qui vcxabantur tetrcOis operibus, Sc dcfcendifle liberate
•eosjVt client Phataone lubmerfo, liberatiiugo feruitutis,
qui tantis tribulationibus& anguftiis prettfcbantur.
F v t' v KVtetJl trim, inquit Euangelifta, f t Her odes quan
t puerum adperdendum eum.~\ Angelas enim Domini
quod Herodes dolosè mfidiando fè promifèrat eum ado-
raturum, aperic, & præmonet ex confiflo tranlpûrtandum
quem illefraudule nter tradabat ad perimcndum .Ex quo
profe&o liquet , quod fraudes & fimultates ,atquc omnes
dolimmquam lateant oculosdiuin* Maieftatis, IdcircQ
virum langui num Sc dolofiim paffimDominus abomina-
tur4& iimloculo diuinæ vltionis inuoluit.Accipe, inquit,
puerum & tnatrem «ftf.Hinc Iofeph non quail maricus » led
velut nutritius ac cuftos infànriæ Saluatoris in comitatu
ad fcifcirar, Sc commendatut ei leruanda virginitas. Nod
e autem ideo tollitur, vt per hoc commendet quaüs vel
quanta caligoinfidelitaristerram Iudæam obtencbrafiçt*
Quia nimirum corda Iudæorum non aliud quàm cæcita-
tis nox premebat. Hincigitur node exiit, quia occulte per
fugam ad illuftrandara Ægyptum delccndit. Cum veto
hinc reàfcendit, nequé nox, neque diés defcribitur.
V radimpkretur ,inquit, quoddittuhteft a Domino,
Ægypto voçauifilturn »jf«w.]Deadimpletione quidem Pro-
phetarum iam fupra t radauimus. Sed & nunc ideo fugiflè
dictants, vtfegis veritas conftaret, prophctiasfides dare*
tBt/PMterii teftimonium, quando Dauid verus fùgit à facie
Saulregis, fi rmaretur, Vnde&Dominus, NeceJJèerat
implcriqua fcripta erantin lege & Prophétie & Vf aimù de me.
Vbiautem hoclcriptùm lit, frequenter omnium interpre-
tum.dariflimusatqueerudiflîmus interpres üofter tefta-
t ur, i ux ta H cbraicara veritatem quod in Olèe fcriptum le-
gatur. NonnulK tamen, ficutnec iplè denegat exlibero
Numerorùm dicente Balaam hoc furaptum afleuerant.
Nam&in aliquibus codicibus Prophetarum, Ex Ægypto
vocauifihos meos, fæpe inuenitur, quod magis omnino filiis
! Iirael-dé cap tiuitate vènientibus con uenit. Sed nos bea-
tum Euangeliftam &--Hebraieam lèquimur veritatem, am-
plilfime confitentes quod de Chrifto , etfi aliud fignifi-
cet,ex prælàgio prophetarum rede credatur. Verunta-
mcriex Numéris hoc lumptum elle videtur, & adftruere
quod legitur,llcutdidum eft à Domino. Quialiab aliquo
landorumProphetarum,vtaiunt,prolatum elle t in orc
Mafcthæirlîcucdidumeftper Prophetam redius dicere-
tut. Nunc aUtem quiaforte ex Balaam arioli videtur di-
dishicinlêrtum,iureDeusaudor huius Prophétie,qui
per eum Iqçucus eft,ad ftipulatur. Sed quid horum venus
lit.nullam obiedionis controuerfiam quaerimus. Quia et-
fi in vtrifque locîs de Chrilto didum accipitur, euidenti-
usindeduntaxathæcfirmatur aftèrtio. Duobus namque
vel tribus teftibus ftabit omne verbum. Et notandü quod
: diseur, Ex Ægypto vocauifilturn meum. Meum, inquit,quia
Verbum caro fa^lumeft,&lècundum vnitatem perlons,
ynusidemque hominis fîlius, & Deivtique preprius ap-
pelktuÊ •'
T vnc Hcr odes vident quod ittufiu effet à Magis, iratus eR
valde. Et mittens ocfidit omnespueros qui étant in Bethleem ,&
inow nibusfini b us eius, a bimatu & infra, fccundum tempus quod
exquifierat à Magis, ] Hæret hæefentehtia, quod illulûs eft
à Magis vbi ait, quia per aliam viam reuerfi lime in regio-
nemiuam. Etideô valde iratusdicitur,quia cum eftèc pri-'
mu m de natiuitate Chrifti furore turbatus, poftea delulùs
valde flammis fuccenfus ira accumiftatur.Occidifle autem
eosidiqcûr, quia pnecepitverbo: lingua enim vfus eft pro
gladio. Vnde lcriptum eft, Et linguaeorum gladius acutus.
Omnes pueros qui erânt in Bethlehemideo occidit, vt is,
qui in ea dudu m natus dicebatur,non effugeret. Et non
loluin eos tantum, qui in eadem repertifunt ciuitate, ve-
rumetiam ôc in omnibus fioibus eius circumquaque te-
ncramatronarum pignora iugùlauit à bimatu, & infra lè*<
eundnm tempus quod exquinerat à Magis. Secundum
tçmpus igitur quod exquilierat à ftellæ nalcen tis ort u, vbi
nonverinmijc videtur eum fuftinuiflè vtevicino duobus
annisexpletis ad fendirent. Qdiabimatus Grïce duos
lîgnificat annos, Vnde quidam fufpicanturi quodintei
gro natiuitatis Chrifti expieto anno, yenerint t deinde a-
lioanno tranlk<Sto,vidensfe Herodes delufum» %oris fti-
mulo puerosiugularit. Ac per hoc àbimatu & in&a duo-
rum annorum tempus, exquilîtum ab eis iure narratur.
Sed tamen magîs reor fatendum, quod idem quibuslibet
ex rebus fraudis fuæ venenatanti temporis lilentio preflè-
rit, vt eum quandoque IblHcitius deprehendpret, ne labfif
retur è manibus. Et idcofortalîis duobu s.eum conftat
fuftinuilïe annis, ne forte quibulquc delitefeeret arguments.
Autcerte qui mifli fuerant » tandem, morarum
caulîs explicit is interdum renùnciaflènt. Sed dum pro
certolè compcrit delulum, occidit omnes pueros qui e-
rant in Bethleem, &in omnibus finibus eius à bimam&
infra. A bimatu fcilicet, ex quo conftat ftellam apparuiB
fe, vlque ad puerum vnius no^is* Quofeumque igitur
huius temporis puerorum laâans condulèrat ærasj iacir-
co iugulari prxcepit, vt immllo le dilfimularet,lî elfetcu-
iulque gracia: fîlius,nilî modis omnibus infra hoc Ipatiilm
comprehenfus, làlcem inter plurimos nccarctur. Omnes
igitur occidit, vt vnus non effugeret. Sed quanti eorum
ù£lient,non facile reperitur, etlîquorumdam tradirioh^-
beat iuxta Apocalypfinloannis centum quadraginta quatuor
millia fuiftè. Nam ibidem ex omnitribu duodecim
millia leguntur adfcripti; hic verb tantum ex Bethleem
atque eius finibus omnes perhibentur ocdlî, Rurfus alii
afleuerant per viginti locorUm Ipatia duo millia infàntum
occifos faille, ira vt in fingulis locis centum perèmpti ef-
fcnc,quodnosnon adftruimus. ’ Quia quod in lcripturis
lanétis non legimus, melius ignorarequamtemeredefîni-
re credimus. Hoc tantum ad prælcns facemur, quodDc-
um non lateant,cui omniaviuunt, quipro Domino mortis
difpendiû fubierunt. Præoccupauit auté crudelisiuflîo
Régis omnes fines eiufdé ciuitatis., ficut& omne tempus
qUod dudum exqùifieratà Magis,vtneq} loco,neq; tempore
celarecur, qui fine loco actempore cumpacrema-
nens infra cempusac locum nafcebacur localis, Vnde
nônnulli anno expleco natiuitatis, veriu s opinancur puc-
ros occidiflè jied ideo d bimatu, vtfrcutprzoccüpauerat
circunquaque fines ciuitatis ; itapraroccupaueratvltra in-
tegrum annum tantundem tem poris fpatium, atque infra
prætcritum totius ætatis vlque ad puerum vnius noâus
terminum. Nouerat igitur callidiflimus hoftis, diuinita-
ris puerum fizbito coram oculis velue duorum annorum ,
vel vnius nodris apparere potuiflè , vt ætatem fui temporis
celarec, ôc ideo lùb hac conditione, hinc inde
temporis ac locomm partes omnes præoccupauit, vt
abfque vllo ambiguo in mortem eum quem quætebar
concluderet.
T vkc impi et um eft, quoddiftum eftper Hieremiam ?ro-
phttam dicentem \ Vox in Rama audita eft, pi or at us & vlulatus
multus. Racbelplorans film fuos. ] Vetei is quidem fottaflè re-
cordatur hiftoriæ, vbi proptervxorem Leuitæ fornicatio-
ne peremptam lècundum numerum duodecim cribuum
induodecim partes diuifrm, omnis llrael tribum Benia*
min,praeter trecenros viros.omnem vlque acHnternecio-
nem deleuit. Quorum qui iùperfuerant ploratus & vlulatus
vox tanta vlque Rama duodecimo miliario ab Bethlehem
audita exaggeratur » vt hyperbolice Rachel iam
mortuadolentis aftedfu hlios flere dicatur. Vnde nimi-
rum per hoc de Chaldaeis cexitur hiftoria, quod lîmilis effet
ab eis priori.cladi populo Iudæotum futura vaftatio.
SedveriusreuclanteSpiritulàndfo ,per beatum Euangeliftam
Prop he ti a de nece puerorum accipitur,qui cæfi funt
pro Chrifto,quamuisad vtrumque more Prophetiæ re-
ferri polfe non incbngrue vidcatur. Hinc ergo reâe did-
tur,quod tuneimplecum lit,quod didum eftper Hieremiam
Prophetam diçentem, Vox in Rama audita eft* Quia
nimirum etfi ad imminente captiuitaté Iudæotum fermo
Prophetiæ relpicit,tamen in eo velut ex vmbra, corporis
veritas, futurafcilicetcædes infantium pronunciatur. Et
ideo adimpletum elle dicitur, quod interea vlque dum fie-
re t,legen ti bus velue lèmiplenum iacebac j quia quod tune
mlicerareigeftaï fonare vide bat ur, aliud longe futurum
,-occultms
în Matth,, Euang. Lth.lt.
muntur, VndeDominus, Vociferabuntur,inquit, ad me in
tempore, & ego exaudiamclamotemeorutp. Fft & lub ara Dei
clamor làndorum interfedorum propter verbum Dei, &
propter reftimonium quod habent, quorum languis effu-
fus eft fupef'terram. De quibus beards Ioannes in Apoca-
lypfi fila, Et clamabaïit voce magna disentes, Vfquequo fanftus
& verus, non iudicas fangumem noftrum de bis qui habitant in
terra? Nàm & voxfanguinis Abél contra Cain de terra da-
maïe dicitur. Atque iaeoDominus, Vtveniat, inquit ,fu-
per vos omnisJhnguis iuftus, qui effufus eftfüper ter ram, afangui-
ne Abel iujli, vjquead fangumem Zacbariafilii Baracbia, qütm
occidiffis inter templum & altare. De quorum medio vox
eqrUm in Rama, videlicet in excello, tanto clàrius audita
prædicitur, quanto crudehus vita totius- curbæ innocens
pro vnoqmniumRedemptore iugulatur. Quæfi tuncac-
fi ex præfcienria vox ifta infantium clare loriuir ab excello,
cum Propheta hæc cernebat in Spiritu, longe validius in-
fremuit, cum iam multo'rum millia & inanes paffimfuis
i mpleban t auras gemitibus; quando gloriolà infantium ac
fimpléxpuritatisvitæ turbapro Chrifto in morte fuccu-
huitj quando eorum omnium genetricés vulribus fuftufis
lâcèrianfes vertice crines trahebantiir, & riudà rumpebant
pedora : quando lacry mofis gênas rigabanr imbribus, &
fcrum infelicitcr corpus fuis lauciabantvnguibusrquandq
non minus patres ac marres, quàm &omnis cognatio eoru
filas tendebant palmas , & dabanc lamenti voces in cce-
lu th. Nunquid non tanms clamor omnium 8c crudélis
Chrifti pérfëcùtiôab omnibus poterac non yënircin coe-
Iüm ? Nam 8t voxfcnguinis tàntorum poterac filere fiipcr
terram, cùm vox fafiguinis Abel ad Deutri clamet de ter-
■ -■ ■ .......................9 4 t .
fit qUambrétii vit'a expoliatds.Nam de Rachel docet Iedio
Genefisvblalr,qùod mortuaeft& fepulraverrto tempo*
fe in via Ephratà,quæ eft Bethleem. In via namque fepul
ta eft,quia typus erat EccIefiæ, quæ nondum eft in pattia,
led in via quæChriftus eft, perquam tranfèüntes eunt,
& fient portantes lèmina lua, Quoium itaque vóeem
in excèllo afcendere,& eorum ploratu quotidie aures Dei
püllàri, nemo qui fane làpit poteft ambigere* ■ Vemo qiio-
quetempore lèpclitutin via ; quiadum Hic in Chrifto Turnus,
parierido ilium iügiter mo: tificamiir, 8c ablcondi-
tUryitanoftra, quonfque fiigusinfidelitatis pertranleat,
vt cum Chriftus apparuerit, qui eft via, & veritas, & vita
noftra, turn fimui cum co & iplî apparèamus irqgloria. In-
tereaautem vox clamoris quotidie inalcatur& ploratus
aeludus hoemundo non fijoccultiusprotfilttebat.
Nam Rama, quo dicitur voX ploratus
vlulatus rcfonuifle, non nomen loci pütare debe-
inus,quieftiuxtaGaba,duodecimo»vt dixiferme miliario
à Bethleem j fed Rama excelfum interprètari Dodo-
rumdidisquàm læpepiobamus. Vûxigi turpi Rama audita
eft, videlicet in excello. Quia planduslugentium longe
latequerefonans per exaggerationem ad Dcumvfqùe
in ccelum peruenerit. Diuerle namque in Scripturisfan-
dis, vox clamoris in excello ad aures Icilicet Dei altillimi
dicitur peruenire, ficut clamor peccàtiquod iugiccrante
Deum contra deliqüerites elamac. De quo Do minus, clamor
Sodomorum venit adme.Et alibi Propheta, cum peccara
popülîcommemoraflet,No»»e,inquit, in auribus Domini
Sabaotbfunt bac omnia ? Fit itaque & eorum clamor, qui
1 1 1 » ab exadoribus crüdeliteraflliguntur; aeluttus augetur ; nimirum qpiade hocmundo'non fiu-
vel certe viduarum & pupillorum, quotics iniufte oppri- | mus : fi enim de mundo eflèmus, mundus quod fuum ef-
Vocifèrabuntur, inquit,admein fer diligcrer, Nunc autem Rachel noftra, dumparitjn
via, triftiriamgerit, quippequiadidum eft ei, Vosplorabi-
tis&flebitis, mundus vero gaudebit, Sed moxadditurcon-
folatio,quod Trïjlitiavcftravertetur ingxudiunu Vnde ni-
mirüm nequaquam hicvultconfolàri, quia filiiciùsnon
lùnr de hoemundo, fed totam cum fiiiseolè tranlponit,
vbiChriftum fùæ làtictaris cibum ante lèindomopanis
natum & paflum atque refufeitatum tranfmilît. lmeiea
quia dehècad materiam fiuæ quanritaris paucalibauimus,
reftac quærere iuxta hiftoriam, quomodo Rachel filios
Iudæ, id eft , Bethleem, quafi fuos pioret ; ptofedo cum
ex ea natus eft Beniamin, in cuius tribu nullo modo Bethleem
ciuitas inuenitur. Quod forte breuius referatur.
dum fepultainibi iuxta Bethleem in vialegitur,vtexærer-
nocorpufculilùi holpitio nomen matrisacceperit. Sin
alias idcirco flere innuitur, quia luda & Beniamin duæ
tribus iundæ erant: Herodes autem præceperatnon fij-
lum in Bethleem pueros in terimere, verum & in omni-
buscireumcirca finibus eius , qua cædis occafione iuflîi
Regis accepta , intelligimus eriatp multos de-Beniamin
mortefuiflèperempros. Plorat autem Rachel eos filios
fuios, & non recepir confoiationem, lècundum duplicem
quorundamintelligentiam. Siue quod eos inæternum
mortuosæftimaret. Siuequod hic confblari fc nollet de
hix, quias feiretin sternum eflè viduros. Vcrius tamen
inRacheiçvt diximus .figura totius Ecclefiæexprimitur.
Et ideo ex vtraque parte illi duo ifti lènlus cooueniunt.*
feu quod non tantum peremptos doleat. Sed eos etiam
lugereprobatur, quospïimum géniiosretinere, vel certe
nondum genitos w ^ « r T P . ^ * 7 cura ciamctae ter" nonuum ggeenneerraarteè vvoolluuiirt.. EExx qquuiibbuuss nnuullllaamm rreera
m coelum^Vox jgmir m Rama digne audita eft 5 quiainl cipit confoiationem , eo quod ærerna morte fint perem
cora2 rP ^ fegenusJ P " miIλ fiui pro Chrifto paTuri g j pri4 quia non fiintinætcrna foliditate'manfuri. Seu nb
rant, hgutóbantur. Vnde necimmerito, dum fub ara Dei, luit çonlblari, quia rio Iqpercrantquos dolebat amiflbs co
cum cætèris ïnitiahturrhanfiiri^etiam in éórurn vocibus, quod hi quimortui videbantur, in ætcrmtatis pcrfèdum
dicimus omnium lahdörum Martyrüm voces in Rama,
fcilicet in cceleftibusiamaudiri. Etideo riorimodicum
fuit Prophet« tanti myfterii Sacrament a, licet obfcure,di-
ligentius priefignäre : v t ficut inillis iamgenüs omnium
pro Chriftb Martyrüm fignabatun ita laneln Klacliel figu-
rätötiüsEcclefiaeplorahtisin hac välle lachrymarum ex-
prefllüs pro luis mphftVaretur öccifis. Mqx igitur Virginis
partü editus mundo Chriftüs apparuit,* a paflibnibds cce-
pit: qüiadum iple perlecutionempatitur, S andorum o-
mnium perfecutioin eo nimirum velüt ex prglagio figura-
tur. Super quem ifti proprio prim u m crüore deaicantur ad
vidifnam > vetenera adnuc Sc ladans infäntia totius corporis
, döriec omnia viti perfedi m embra in vnum colH-
gantur, initium fignificancius exhiberec. Igitur occidun-
tur infantes, düm Chriftus ihfans quzricur. Et in elldeifr
ihfahtibus riafiiiturformamartyrii, vbi totiusEcdefi*iri-
fautia mirab ilius dedicatur. Ex quo lenlim membra cor-
pöris paräntiif Chrifto corifprmila, donee omnes in men-
f ttf^ 'ypU frj^ in |se iu s iü yfriim perfedüm ad aecernicate
Mgenirati,' delerius occuränius; E t ideo Rachel, quac ouis
Dei dicitur , Videlicet Chrifti Ecclefiä, iure ceneros fuos,
m°rie Pircihprbs deplbrät! agrios. Neqüeedhfoläri vult in
nefarum' Qua non funt j* i^cl omnem fuafti fi>cm, Sc
5^föjati«Äis‘riäüdium ad arefham trahlmitrir viräm , v t
&iehsxecqätt beataimmortahtate vcftitbs.qubshrc ami-
1 —------- 1; . l u v u a im u , lu a .u k ll.ld U , ^CliCUUm
martyrio-erant translati. Confolatio namque de rc amifJ
fa iure quæritur;præftanda , & non habita vel poflèflà.
Quiaiex a u d a félicita te profedo g a u ^ im æternæ y ix
copiolîus in poftérum generatftr. Veriîhtamen quam.
cunquc horum quilq’ue Içnfuum recéperit intelligentf-
am, tropicam locutionem intercurrere neceflèeft non re-
fugiat. Àcper hoc etfi ad Rama vfque vox ploratus ex 1c-
pûlchro Raçhelis perueniflè iuxta litteram prædicatur,
npnabhorretaYerOjficut & mortuam non fabulofe,fed
transformât* locutionis modo,apte filios defleuille com-
ptobatur. Melius taimjenper R açhel, quàmfi Bethleem
ciuitas ploralle diceretur, myftici figura-Sacramenti in-
troducituri quia pef eam in pmpibps.fchema Ecdefiæ
^.ri^egent^bqs,aperrius.pQmmê|idactir. Commen-
dàtur autem per Radiel Chrifti Êccldia cpm fuocapite
hincinde t^mtrauslatos morte quam pçremptos fiippli-
cio defleuille î ficut Ôc per Herodtm Diabonis cum luis
mcrpbrïs penitus tîtfighatu^ Itaque didiciç Herodes,
Ghnftûs vpi & quando veniflèc, nec tamen eum venera-
turvt Chiiftum , nçque yndc fit incafligit, aut ad quid
ypherit qualiterye, penjtus non rcquirit. Sic de omnes
in iq u i, membra videheetinim^ci,, qiiamuis Çhriftum
;falfe-nomment, nec intefligünt nec venerantur digne,
jnecrequirunt»fedperfequuntureum inmembrisfuis,&
praue viucndo,recedunt procul, ôc aliertuntur.
... .^.Kkkk j D e>yncto