PafihaßfRatberti
UJ4 _________ __________ --
reuelatio faóta interpretatur. Êx quo prophetamm eft,
quod ipfi Apoftoli de Iudæis ad Genres tranfmigraturi
erant, & in'dldebi Genïdbus , id in Ecclefia, pienïus
•&'pcrfcftnï5 poft gtàtiàm iànéti %iticus, vifuri eraffiDó-
'rnifiunr, âcfi capucin mértibris füfsïeo quodChrijxusoè
Ecclefia vnUmeft corpus. In quibus profeüo verbis, ad-
hue fùcUrum reuelàtum fecraraeb'tum ; quoniam Apoftoli
&óthnis Ecclefia Dei, cum pcruèntum filent àd il*
tmUniïu 1 Nod hæi de co*terea Pattis dinimtate ioqui-
tar in qui coæqualis eftDeo patti.&confubftanmlis, fed
de aiîumptàhumànitatej quam fufcipiendo cum eilet in
fo'rmaDeiïŸninoracuseft paulo minus4 Angtiù, & m quu
'refùrecnsàm'ortuis yiüoi gloria & CoronatuSelt.
Êthoceftqu'od nunc ait: Data efi mihipotefiai tn coelo & t* J —
fmtt,quia côttftitumsiam eratin vnitate Deitatis l o u per
lam perfeâatA tranïmigràtionem, in qua reuelabituripfe
vifio claritatisDei in futifto. Tunc enim videbunt non
folum Apoftoli, verumetiam omneifele&iDd» ficutieft
Ad quam proculdubio vifibnera, omnes inuitaütur yt
tranfmigrent, & eant in Galilaeam* Quottiam ibi in monte
» fupra quo fimdata eft ciuitas ilia in Eïechîelé quàè
vergit ad Afcftrum, reuelabitur Domihus, & ibivide^
bunt eum raembfa capitis, vbi ipfe principium prated*
fit. Vnde dieitUri Ecce pr&ceduht vos in GaliUam. .Qua*
propter quia in hi* altiora funt fecramcnta huiu$ viuonis,
.forte ideo Apoftoli differunt interdum eo ire,Vt
fteriurt mottftretur in faókP, &ipfa vifio adlitteram fuo
tompleatut & inlocb. Multi fiquidem de his quae gefta
Vel diàa font poft refurrc&ionem in medio præterrnimt
Matthaeus , fingulifque Euangeliftarum fua relinquehs
propria. Etnarïat tarnen perfe&umfinemdiuinioperis,
vnde lfcuit videre Dominmtt vndecim Diicipulis. Ad
quodfpe&aculum non cfedo* quod tantum hi foli per-
uenerint, quibus Angelus retro vt venirent,monet,& a
Domino mandatum & prædi&um eft mulieribus. Quo-
modo ergo fieri poteft, vt tarn cito mulietum vel caetero-
rum refrigerallet charitas Difcipulorum, ne ad tantum
defiderarent venire fpe&acülum ,tantoque peifrui gaudio.
Sed foli vndecim ideo defigbantur, qüoniam ipfi
teftés praeordinati erant ad plebeni , cæteri vero omnes
injeorum cotriple&abantur magifteiio. Alias autem,quas
nullus errorîudaeorumpotuit cohibefe àctuce vel a fe-
pulchro,non puto quodquiucrit aliquiseas tanto priua-
re gaudio, ne interellent in tam defiderabili contubemio.
Sed ib qbo monte hæc vifio pftenfa fuerit,non manifefte
dicitür, nifi forte in monte Thabot, aut in alio aliquo,
fUO DomirtuS'CUiU etfdem Difcipulis confueuerat loqui.
,t ideo quando di&iim eft Vt ireflt in Galilâeam, noms e-
1 rat'eis locus in eadem Galilæa, quo ire deberent iuxta
confuetudinem, idcirco dicitur,Jfr«r confiituit tit Dominius.
Qui vident et adorauerunt eum. Antea quidem viderat eum,
fed ncfciO fi tam manifefte,vel tam familiariter, & tam diu
eolloquendo quomodo tünç. Et ideo dicitur, adorauerunt
eum, quia recognouerant omnia figna Deitatis in eo &
1 veritaris; quod ipfe idemqae effet qui le ante paffionera
fuam,Deuftî & hotöinem monftrauerat. Ipfe qui poft re-
fürre&ionem fe viuere immortaliter oftendebat,inftitués
docens de regno Dei. Vnde iam fecuri & edodti in omnibus
, éum adorauerunt vt Deum. Quod autem dicif
cquod quidam eorum dubttauetunt, per recordationem hoe
dick,propter Thomam qui retro dubitaflelegitur in alia
àppàiitione, feuqucndo fimul perterriti putabant fe fpi-
fcitüïù vidére,in qua vifione forte dubitaffedicütur. Quo-^
niam in his omnibus licetpriusdubitauerint,cónfirmati
& edo&i erant de eo vt vitra iath non dubitarent» quoufq;
induerentur Vittute Spiritus fahifti ex alto.Et ideo in moh-
tè eum videntjVtipfe rtipns nöbis perfe^iönenl vifionis
öftendat. ËcCeinmönte amplius & perfeiftius fe demon-
ftrat, qui forte fUpra eodem monte öifto beatitudineS
iam docuerat. In quo & feipfutû àhte pafTionem lôftge
retro in gloria transfiguratum,qüamuispâUcioribus,ex».
bibuerat - i^ecmirümitaque fi in monte taliàexhibet vel
docet,vt ex hoe altiora nos infinüet intelligere » qui et-
iitn in ülàÀpocalypfi loânnis in monte oftenfus cerni*
tur. Vnde ait idem: Vidt fupra mofitirit Stoft ÀgHttM flati*
iem, & cum eo teftïüfft quàdràginta quatuor milita. Et quô
prófe&ö liquet.nec hic nec illic,quia in monte oftenfus
eftjVelquiainèo dôèet,quodttünqüàm abfq} magnb mÿ-
fterio,vtfæpe dixi, accipiendum eib Et aeviietis dixit eu*
Àccefiitautemille corporead eos, qüià regreffi ilii ad fc
“ •cefferunt fide,omnia opera manuurrt Patris. Qmnia hamquelubie-
â a erant pedibus eius. Interquæ omnia, etiàm îpla mors,
àu*ad tempus Meum p r^ U à lù e ra t fubieââ e f t èi,qua moriendo
deftruxit, & refurgendo calcauit. Vbi licet Mat-
thatos multa in medio prseterierit, qua? cseten harrarunt,
in hoc vno vniuerfâ redemptiônis noftræ Sacraments,
perfeÛefatis compléta,&confummata inChrifto mon-
ftrauit.cum ipfùntDominum lôquentem &declarantem
gloriam Maieftàtis fuae oftenditquando dicit: Dqtaest ntt*
bi omnispotefias in coelo & in tend, vt qui paulô ante cruci-
fixus fuerat.mortuusac fepultus intmnÿoiacueratjpie
refurrexiffe monftratur, cui otttnis poteftas in coelo & in
terraiam delataprædicatur. Cumaütem eiomms pote-
ftasdatadicitur» iure &fpe in vnitate Deitatis,ommpo-
tens pKedicatur. Alioquin nifi omnipotens îpfe fit,non
ei omnispoteftas data fit ab omnipotente}forte qüia no-
luit»vel quia non potuit. Sed quia Veritas eft mentin non
poteft. Idcirco rette omnipotens creditur & prædicatur.
Non per adôptiônemvt qUidâm garriunt, vt duo mtto-
ducantur filij.fedpervnitatem'perfonæin qua vnus îdcm-
que proprie Dei films Cathôlice commendaturi Quoniam
vnus idèmqtte eft quiait, omnia patris mei funt. Et
ipfe ad patrem, qüia tua ùmnia tncafunt, ficut & mta tua
htm. Vnde rede quæritur. Si omnia Patris filij funt ex x -
qualitate naturæ,& ex omnipotentia Deitatis fuaî,quid eft
quodnuncdarafibi dicit omnia, quafiquinon habuent
anteqüâm daréturei omnia? Vbi profeâoniagnum ofte-
ditur Sacramentum pietatis,& condemnatur in vnâ ea*
demq; perfona omnium haereticorum prauicas. Habet i-
gitur à natura omnia quæ Patris funt ipfe idemq; qui accrut
gratiam,& non alius in perfona quam ipfe qui habe t.,
>roptereaergo fie dicit ipfe idemq; ad patrem, tua omnia
meafunt, atq; hocipfum quodhicaitrD^^ m mibimnii
poteftas. Qiiiain duabus naturisvnus eftChriftus, inhü,
manitatc fciUcctac Dtitatt.vnaque perfona inTiinitatc
Deitatis. EtquiaChriftusvnaperfona eft fçcttodttm hamanitatemaicdataeftmihi.
feaindttttiyetodiuinitatcm,
in qüazqualis cAfaai,momiumeafii«tMat&mutu4
font. Ac per hocChriftils iri Vtraq; natura,vntts Deus,vnos
omnipntés. Hinc Paulus ait,quod dederit ei pater
quoi lîtjuperomtle nomtn,vtiit mmim tefttomntÿtmjlta*-
tur, cleUftiUm, terrejlrium & infèrnorum. E t hæc eft omnis
poteftas quæ GHtifto data eft. Licet hic Matthæus de po-
tellate inferorum tacuerit.taraencurn dicit omnis, Vni«
uerfalitet conciudit, quia ôiinferiin terræ nomine comprehenduntur.
Vnde non funt audiendi qui inferos »Ijiqï
efledicunt,& noninloco;qüianifiin loCo fint,nufquain
funt, Ethocitadiceteconttiofflnemauaoritatem feti-
prurarum.dementifirmumeft. Sed & Angelica: potefta-
tcsdicerequodnonfuerinteifnbiea^,ptiufquamàmot.
mis auftot vit* furteierit,error eft. Quia hùuetant vittu-
tes coelonim iure fe fnbditas hûmirri.quem àfuotondito.
refpecialitet kifumptum videbant DeUm,&ideô ab initia
conceptionis eius in co geminani naturam venerantur,
prædiant & àdoran wc kmiunt ei.quem ïmrUaeuîl.rde/i,
nobifiUm Dent, Angélus Vûcare rubet, qui ad Mariam prb
mum Venir. Vnde Sc ïôfeph Airgeltts loquitut,idemq; pa-
ftoribus euagelizat gau dium, deinde ad cunas infentis an.
ditnt Angclorumchorus deCalrtare! Gliriam excelfisbeo,
in UtTapxx bominibus bomPoluntatiiScdiccam tentatur
infolihrdme,poftrnohorùachiameius&fingnlàrempu»
gnam ftatim fetninnt Angeli 6£ miuiftrant er.Nnnc qunq;
ad fepulchrum in veftitu candido Angélus gloriam prædi-
cattriumphantis>& alij cetnurrtur tn obiequio eius re-
fnrteâionis. Omnesumcntius refurrediionem prædi-
cantdcconfitentur. Sed & in afcenfu eius non defuenmi
Lk .i
ceiferunt plena fide. & dixit eis.
| cantocconmemur.
D a ï * e ^ m ih io m n u p i t e f i a m t a lo & m t e t r n . i t e M t t t Angeli^ronqut eumVchetent8telcnatent,fed qnteilttt
' : 5 ^-------- -------------------------- - ' : E rurtis
in Mmth.Euing.Lib. XII.
rutfirs venruriim prædicarent. In omnibus tarnen »na
monftraretUr numanitas carnis,l& intdligibilts m vrra
eademque perfona prÉedjcareturrneffab litasVetbi. Nee
enimdictt»obifcnnifuidccpb,quafidepr*ieriro&fuiua
ro,fedwfeyi»w/«»r,quodptöpriumeftdiuin«mateftatis.
Nccenim habecpraeterituin vel fururtrm diuinitas Verbi*
fed fempet idem eftq.V'tide & ad Moylèn olim diijum eft,
fuartr volens oftendereincommutabilem diuinitaterniE».
fuinqui fum\Sc, DUesJiiiLiljracipjui eihutjitmeadyoï. bioa
enun potuit Deus aliquid pluspr.óprium de fe dicere.qua
eumjnv,tgo fum qiiifiuii,
volens Difdpulis demonftrare, quod ipfe cflêt, qtii ad
S«_.. ■ - y ï r , , , , Woyfenloquebawrprins,peneid,i»i;imdmt,-WioW.
!“ vmtatevnrus perfona: fonrram erhtbere, Propterqnod [bifeumfiim. Ac ft,diccret, quiafemperid.em & vbiqneprs-
bemgnllfimus medrator tpfe Dei& hominirm adhuc in fens fum. Sed tarnen aliter vbique pér maieftöemaSa
P f rv l f tT O I l l jg deutifta-morce^erneceiiarium duxit | complét vriiuerfa.aitternobfcnm.eftfecuntWmgratlam.
W19 ?a nivnif »qvrpbié.®ri.vnuitairifidn?iam: ebt omnibus
j . - ,4,. 7 , -- --lAIllbU «II*
ferlonaGhriftusin duab. naturis ab AngelisDeus &ho-
moiverus D.i filius pnedieatur. Et hæc eft gemina opera*-
)ÿquæ per omnem textum famfti Euangelij confideran-
da eftjvr in yno eodemque Chrifto duplex intqlligatur natura
ÓC gemina operatic in vnaeademque perfona Dcica-
tis. Quopiam.perfoham filij Dei patris , qu^m femper
nabuicj non afTumpfit, fed naturam humanitatis. Hinç
in omnibus j fi.reiftc intelligas, homo per omne,-tempus
conuedârionis fuæincerris, videbis nunc magnicudinis >
fax gloriam acpotentiam demonfttare, pec llgna acque
miraculoriim operajnunehumilitatis & humanicads eius,
hominibus declarire. Quod data fit eiomnU poteftas in ca-
•lo &in terra,vt ex hpc vno reliqua ômnia cônfirmarer fan-
fei EuangelijSaeramenta. Quodfane Euangeiium feren-
tem per medium cesium, Angelum, Ioannesin Apocaly-
pfi fua vide t,de quo dixit* quod Euangeiium • ferret sternum.
Etideo clemrenterac proinde feds deb uic prædicari
ac doceri in terris, quod iam aperce euangelizatur & de-
claraturinccelis. •
■ J f. Ejinquit, docete omnes Gentes,baptk,wieseosin nomine
Patris. & Filijn& Spiritusftnftirdocentes eosfer tiare omnia qu<e~
cunque mandaui vobts. J Reâifiïm us igitur prædicandi or-
do traditur,& modérais prædicatoribus EcelefiarumDei
diiigentjffime feruandus prædicatar; vtprimo quidem
docerent auditoj esfuos, deinde fidei Sacramencaeistra-
derent nouæ naduicatis. Ad vltimum vt omnia qu* mandata
eranteis , ex integro cuftodirent. Quia nec bapti-
imusfine fideprodeft,nequefidesfine operibus mandator
um Dei. Etideodocendaeft ptiraum fides, qua refee
creditur Deus,& in qua donantur,vtpolfibilia fint omnia
fcredentibus, nec non & poteftas adoptionis * vc filij Dei
nominernur & fimus. Deinde his ira inftrufeis,tradenda
funtSacramentafidei,Scfibapdfmodngendusliomoj vt
renafeaturin eodem Sacramento totus. Tuncdemum o-
portet vcinftet prædicator acdofebr, vt deincepsiamin
ilia no ua nitiuitate opera fidei confequancur, & mandata
inquibuschantasadimpletur,cuftodiantuRAudiant omnes
hæretici & fchifmadci4 n quafide renafeitur vniuerfe
Ecclefia Chrifti,& in quibus verbis in fonte cingicur ho
in fecredenribusjquia non (plum hocfuispromicrit Difci-
pulis,; verumetianrp.mhibi^ Chriftianis. Non enim Apo-
ftofivfque in fincm (ççuli in carne étant vifeuri; yt cuiïfcis
femperefiedicatui^d Ecdefiæ fuæ fidelitér fipc rcpro-c
raccic,' quod ipfo caput femper cum memfirls fuis fit affii-
curusjcumquibus 8c in quibus.pmnia débeat confurdma*
re,&adimpleré in membrxs
fuis. Sed-haecfiducia vtçonftans.ht,& perfèuerans.nqn
niCidevehMenzfcimr.fyexc&qu&perdtleftionempperatur.
Quam quiperfefeàm habuerit,omnino,vbivélvbi, præ-
fencem ibi Deum femper fentiçSc incelligic. Quia diuina
maieftas.quamuis vbiquepræfens fic,came longe aliter eft
cum rpprobis vt perdac de terra memoriam eorum, aliter
cumelefeisperg atiamfuæ prorefeionis. Vénintamen i-
pfeybiquepmiua cognofcic nouiffima&andqua-,quiain-
telligit cogitadonesomnium hominum,vt pénétrât omnia.
Smgulorum quoque vias ptæuidet, acdifcérnft om-
nia., Idcirco fie yiuere femper quafiepram ipfo perfefep-
rum eft, fie negligere' quafî ipfe non vifieat, damnarorum.
Qgod autem dicit vfquc. in finem fecculi fe adfiiturum
cum fuis, nÔ fie dicit, quafî eos tuncdebeatdçrelinqâere,
quando præmia vitææternæeiseftdaturus, ficut ipfe ait:
Efio fidelis vfque ad mortem, & dabo tibi coronam vita. Sed
hoc eft quod ait t .ego vpbifçumfwn vfque ad confummatio-
«ê/MyÆfa/i.perauxilium.piçprpteàipiusacdefenfibnis,^:
per gratiam diuinæinfpjràtionis, Ôç inpmnibu s operibus'
bonis, in çertaminibus vc vincatis, 8c yifeores deinceps
coronemini.qnia vltraiam nulla certaminaerdtit, nulli a-,
enm dicitinn^minibus,fed in nomine, quia Patris & Filij I gone*, quo meo egearis auxilio. Interim veto mea lar-
& Spiritus lanfei non nifi ynum eft nomen. Quia hi tres j giente gratia,quia vobifeum ero,vfque ad finem vies, ni-
refetiue dicunturad inuicem,vt tres did queaot,ficjrt^a- bil vpbis deaic. Ppft has qfioque anguftias vitx , vitarn
'ter&Fihns&Spiritusfenfeus.Quamu stres fintynuseft J fempicernam praeftabo^ve videatis amplius &perfefeius
Deus, vnusom niporens ,&.quidquid eft quad ad fe Deus claritatemmcarn.in qua deinceps nu lijus egeatis. Atten-
aicit,quia.in eonon hifi vna natura eft,vuaDeita$. vna vir- de lefeor quia doiicc, & vfqiie, in feripruris cfiuinis non
tus,vna magnitudo,vnaq5 poteftas.EtideoVnumin tribus femperpro finicpagcipiuntur,quia idiomaeftferiprurarfl,.
nomen efle creditur; propterea & in vno nomine, quod j vtaUq^ndopro infinito ponanrur,v^puracurhait,donèc
Apte, t.iôi
u l
vnum eft, in Trinitate vnitatis,baptizariiubemur,ficac&J
in vnicace Trinitatis. Quia nec Trinitas D^us refee fine v-
nitate creditur^neo vnitas ad falutem verejtne Tanitace
pradicacUr. Vbi non quaternitas propter duas fubftantias
in filio,fedTrinitas commendamr. Quia totus Chriftus
in Trinitate non nifi vnaperfbna iure credirpr.Et vc manifeftius
ita effe intelligatur, audfemus quo.4 fequitur: Ecrt
ego volhfeumfum omnibus di. bus vfyadconfummamnemfacu’ti.
Ipfe idem Chriftus eft,quiad patrem rediens, a qup huu-
quam difebdens ccelos fecunaumcarnem afcendic,ipfe i-
dem qui fecum,fiiiselefeis in terris femper adfutur&pro-
mittit. Necdiuiditur vnquam,auc vlquama fe.poftquam
f.erbumcarofaHtunteft.vteflecDeus& homo vnus Ghri-
ftus.Vndemoneo pios audicores verbi Dei,vt femper foh
Uciti fine a prinpipio Euangehj,in omnibus,quod& retro
frequenter monui.ne invllo corrumpaturdoferina Chri-
fti, quoniam vniuerfelis eft,& in nulla fibi aduerfetur, fed
vnus in omnibus de Chrifto 8c integer manee fenfus.
Quern profefeo finis Euangelij euidenter commendat,
quod vnus idemque fit,& manet,& vadit. Nam cum iuc;
Ecce $g0,demonftrantiseftaduerbium. Et.cum dicit vobif-
cum fum, diuinitatis eius magnum eft & admirabile ptx-
dicainencum. Itavtin vna eademqjfententia, &oculis
fenefcatis ego. Non hoc ideo dicit mbx. vt iili fenuerint,
quod ipfe debeat non effe Deus , quod demendffinium "
eftfentire. Sed quia omiksficut yeft.mmtum veterafeen&fic Pf+L îor.
mutabuntur omnia,ipfe aiitem,fempe?idem efe&in fem-
pitçrnum permanens.Quod & ideo particülàriter difeusn
inteftige,vt.ex eaparcequadicicur:i!|0yaw,infinitumefle
credàs;ex ea.vero qua diçit.dpnec fenefcatis,finira efle fen-
tentia probepir. Sed 8c inhoc loeo quantum ad fæculi finem
exfpedatfinicafencenti.aeftjficuc&finiendus eft la-
bor.In quo,doneefiniatur labor tfibuladonisSaruftonim,
Deus adeflè fuis in omnibus tèproinittîtur, tam in auxi-
liumfu*td|fenfioni&,quam in adiutorium bonæ opera ti-
Onis. Deinum yero ad premium æternæ recributionis in-
finira cum Saniftis dus,præfentia Dei erit; quia omnis la-
bor finem vtiquehabeç.præmium autem laboris non habet
finem. Dequo IpcUtipnis généré, longe iam flipra,
Poruf^oeU tus fem : Et idpo quia hie fenfus longe la-
-e.<lue patecmonppds èft'pjura aggregare exempla,de qui-,
bus multa,iam & antiqua. vbi vel y bi, defudat oratio. Sed
quia feh^i Éuângélij narratîoJpÉa inhaefide terminatürj :
& in fee çÔçludùur,çredamus quælegimus, & manèamus
in fide, qua rebâti minus, vt’eu fiduciafiifa Deiproreiftio-
be yiuamus,quicüq; in Chrifto perfe<ftecredidimus;quia