4» Ambrofij Ansberti
Pit. J.
Matt. 14.
Mar ci 13.
Luca il.
dpoca.Li.
agatur,contexit. Quidigicurinthrono magno&candido
accipimus,nifi eledfcorum ecclefiam?Bene autem Candidas
elle thronus perhibetur, quia recepta carnis incorruptio-
ne,nil iam tunc ex vetuftate prions vitæ in eledtis remane-
bir,quod nigredinis maculam fuperducac.Sed cum Domi-
nus de lèmetipfo dicat, cum federitfilius bominis in fide mate -
fiatisfua,tunc congregabunturante eum omnesgentes, &fipdra-
bit eos ab inuicem » ficutpdftorfegregat ouxsab hoedis : quo modo
nos hùncthrônum magnum dccandi'dum, eccleliamdici-
mus elle,ante quem e^edti fimul cum reprobis cOngregari
dicuntur, quomodolnquam ip(a & thronus & ante thrô-
num confiltensîNam 6c Apoftolus dicit> Oportet nosaftare
ante tribunal Chrifti,v't refer at vnufijaifque propria corporis,pro-
utgéfiitfiue bommfiüe malum fit. Quapropter Iciendumeft
nobis, quia làn&aecclefia in eo quod à præfidente condi»
tore regitur,lèdes yocatunin eo verb quod examinàturjan-
te ledem fid eft ante fèiplàm, anf e eonfeieritiaui Videlicet
luam j qua velregitur velexaminatucj aftare perhibetur;
Quod tamen melius iiitelligimus, fi eandem ecclenam ÔC
in quibuldamjnembrisTuis thronum»&in quibuTdam ante
x>
\.Ù6r.}. :
Tftlm. 49.
i.tttriy
■ The/. 4.
thronum ftantem dicamus. Nam cum omneni ecclë-
fiam Dominus fîngulariter præltdeat,lpecialitèr tamen illi
ledesdicuntur, quicuin Dominofedentes iudicant. De
qui bus feriptu eft;I//icfedtruntfiedes in iudicio,fedesfiuper tbror
numDautd. Poteft autem per thronpm magnum &catidj-
dum,folium iudiciariæ poteftatis intelligi:hoc Icilicet trb-
pica locutione feriptura làcra defigtiance per throniim,
quod agitur in throne : valde àdmirabilis Ipe&atio fubiri-
fertur,cum de lèllbre throni dicatur:^ cuius ajpeftufugit terra
& calum.Et quid eft, ab eius alpedtu terrain & cælum fu-
gere, nil! corporalium ignium conCremationem Ipeciem
iuam immutare,lëcro attendante qui ait : A düéniet dies Do•
mini vtfur,in quacalïmagno bu petit tranfientseiementa veroed-
lorefo!uentur?Hinc Dominus in euangelio aif.Calum & terra
tranftbunt.verb.t autem niea non tranfieni:fubnadis, trànfi-
bûr per ignem ab ea Ipecie quam nüc habent > lèd.vt o (tendant
tuba Dei defeendet de calo,& mortui qui in Chrifto funt,.refurgent I
primi : Plalmifta quoque ad hæc obuiet & dicat, -Ignis ante
eum praibit, & inflammabit in circuitu inimicos eiiis\Sc rùrfutn',
Ignis in conjpeftu eius ardebit : patet proculdubio’, quia & tè- j
furredio înortiiorum & cbocrematio elementorumfiinul
adueniet,arque omnia Deb iudicante per ignem, cum ad-
uérlàrios idem ignis inùolùens'in inferlium abftuleriti &
purgatos qubfdam ele&os ad regnuna niilèrit, tunc calum
noitum & terra nouaparebunt.Quodautetq de tranlèuntibus
dementis dieitur,^locusnonejfinuèntus abeis:ita fubaudi-
endumeftjtanquamdiceretur: Nullum recordationisve-
ftigium expriore habebunt vißone i Cura per ignem mun-
clanda tranfierint.Vnde & Apoftolusdicir-: Prateritènini figura
pulchriorem quam nunc celant. Vnde &in Apoca-
Iyplî poft paululum fûbditur:Fidi calum nouüm &terram no-
tum.Prïmum enim calum abijt,&prima terra.Qupd nos quo-
que exemplo colligimus, qüi hÿemalium dierum reuolu-
tionibus yernum tempus abundan dore lolis lumine iup e-
rius fplendefcere , varietarem floràm inferius candelèére
conlpicimus. Hinceft quod per quandam lunilitudiiiem
regnumDeiæftati comparetur. Sciendum verb quia tan-
tummodo iplà elementa per ignis conflagrationèm tranll-
bunt,quas iam diluuij quondam effiifione perierant; Vhdè
rurlum per Penum dicitaûCalierdntprm &terra,deaqua &
per aquam confidentes Deiyèrbo, per qua ille tunc mUndusaqua
mundatusperijt.Cçli autem qui nunc luht,&terra,eodé v,er-
bo repfefiti limtjigni referuati in dienl iudici j &perditioni$
impiorum hominumJhter hæc autem indifeuliè pr^eterire
non debernus, quod quidam minus caiité feripturæ lâcræ
ledionem confiderantes,prius cælum &térrarà per ignem
traniîre,& tuiic Dbmimim ad iudicium venire:quidam ye-
ro ante refurre&ionem mortuorum & iudicium fieri,& lie
cælum & terram per ignem tranfire confirmant: &iftos n*
&illosminusdrcunlpëâaintentiofefelïit. Sin.elementa
caloris igné ante loluentur, quam Dominus ad iudiciu ve-
niat: quid eft quod Apoftolus dicit, dies Domini declarable
quia in ïgnereuekbituri Quid eft quod Plâlmifta dicit,ignis iii
conjpeftueiusardebit,& in cinuifueius têtnpeftds valida ? Quid
eft quod Petro dicente præmiftmus, Aduentt dies Domini vt
fur,in qua caltmagno impetu tran fient,element a vero coloreagnis
foluenturi rurlum ficut quidam affirmant &dicunt,prias re-
furreiftiomortubrum & iudicium fiet, quam cadi 6t, terra
tranfean t? Quid eft quod beatus îob de eadem mortuor ura
reliirre(ftione dicit, non euigilabunt donee at ter at ur calum?
Re flat ergo,vt & relui re tftionem mortuorum.de elemen-
torum conflagrationèm, fub vno aduen ire credamus.Nam
cum Dominus dicat,Veniet boraquando \n qui itimonumentis
flint,audientvocem'fitij Dei, & procèdent: qmbotiafecerunt,in re-
furrectionem vitaiqui Vero mala egeruntK, in refurteclione iudicij:
Paulusveroprolequatur, dicens: Nosquiviuimus, quirefi-
duifmm in aduentu Domini, nonprauenienius eosqui dormie-
runt : quoniam ipfi Dominus in iujfu&in vote arcbangeli& in
E
I f e f i
Wdim.H
bums mundi. Ac fi dicerèt : Figurapratertt,naturdperma-
net; Poteft âuté petimmütatiohémeieraentorüm,depofi-
tio corruptionis intelligi:qiiæà conlpedù lèdëtis inthro-
no tune fugabitur.cdm hi quimnibnumehtisiunti audi-
ent vocem filijDei,& precedent. Locus etiam non inue-
nieturabeis, fubaudif', nullum veftigiiim corruptionis.
Qpæ videlicet incorriiprib non tantum àd carnis immor-
talitatem, quantum ad mentis iricommutabilitatem redi-
gitur. Vnde & Apoftolus cum omnes dicat refurgere in-
corruptos., qüæfit tàmen eledorum mentis incorruptio,
defignàtdicens: Omnesqttidem refurgemusfidnonomnesim-
mutabimur. Ergo quia non folumincprrùptibnem' corpo-
ris i verumetiamincommutabilitatem mentis recipiunt,
ab ea Ipecie qüam nunc habent, tanquam terra & cælum,
ttanfeunteSjinpulchriorem ftatum commutantur:&quàfi
ipfi iam no lunt, lcd alij, dum à vetuftate primæ çorruptio-
nis in nouitatem tcàtileunt fecundæ regenerationis: non
quo ( v.t quidam hæretici putauerunt) veritatë m carni s habere
defitiânt, fed quo ( vt didum èft)vetüftarem corruptionis
àc mütabilitatis amittant. Sequitiir:
Et v idi mortuos magnos &pufillos,fiànteS' in conjfie
- ttts throni : &Ubri aperti fu n t & âliusitber apertiïs efi,
qutefi v it a : & mdicatifunt mdrtuiexhis, quoefiripta
er ont librisfecundum operà ipforum.
Qui fint mortui magrii & pu fîlli, lèquèriti verficulo d e-
cïarabimus,nünc dé apërtîone liborum & libri.'dicamus.
Libtosfi.apertos vidiflefè dixit &librum:led librum cuiul-
modi nbfi taeüit. Ait n. Et aHiis liber apertus efl^quiefivita;: in
quo,vt nobisvidetur,apertàrüm iibrorum feriptura patuerunt. Liber
ftamque Vitæ eftiplà vifîb aduenienqs iudicis, in quo',
quafi lcriptüm eft bmne mândatum:qüiaquifquis euni vi-
derit, mbîctefte cofifeientiai quicqüid fecitvelquicquid
non fecit,hitelfigitLibri ergb aperti id eft vêtus &nouum
teftamentum in libeo vitæ legüntur, vt cum in eis oftendi-
tur quid Deus fieri præçepitj înjllo elarefeat quid horürn
buis nbfi fit operatus, veïopéré cbmpleuefit. Àut eejte li-
' bri aperti referuntùr,quiâ iuftorum vita tunc conlpicitur,
inquibiis mandata cæleftià operibtis im'prella cernuntur.
' Ët iiidicati lîint mortui ex his 'quæ lcripta erant in hbris:
quia in oftenlà vita iuftorum,quafi in expanfione IibrorCl,
legünt bonüm quod agere ipfi nplüérunt,atque eX eorum
qui fecèrünt cbmparatibhe damnantur. Ne ergo tunev-
hufquilque videns éos quod non fecit, defleac: nufie-inçis
quod imitetur,attenditquodquidenifacereeledinon
ceflàht:meliorem namq; yitam confiderânti & détériorés
vfiis conuerlàtione immutant. Vnde fpon.fi voce in Canti-
ciscanticorumlàndlæecclefiædititur : Duo bubera tuafient
duo hinnUti cdprèa,quïpaficun:ur in liliis,donee afiiret dïes,&in-
clinentur vmbra.Quæ enim funt duo hubera,nifi ex Iudxa ac
gentilitateveniens vtérque populus, qui lànëtæ eeelefiæ
corpore per intentionëm làpientiæ arcano eft corde infi- j
xus-Ex qub populo hi quieleéii funt,idcirco capreæ' hin-
nulis comparantur,vtintueri polfimus', quianecellè eft vt j
eorùmqufillumperfesfte fccuti funt, corslpeëtisabtionir
bus incitemur. Intueamur quam pulchra elt agilitas le-
quentium, & videamus quarfrturpis fît hebetudopigro-
rum. Statim namque vtbeneagentiumgefta relpicimus,
nofiplbs confulîoné intima vlcifcente iudicamus.:mox ve-
recUndia meritem concudc, mox iufte fæuiensreatusad-
dicit:&vehementer hocefiam dilplicet, quod adhuc fortalle
turpitér libet.Qui enim plenilïime intelligere appétit
Cor.jij.
H 1
C'tni-1-
qiialis
In Apocalypfim > Liber Honiis. : | - y „ ^
dofuper,nomen iüimors,&ïjifëriïüsfiqùèbïtur i'àth. QüiaVerô
inortis vocabuio,fimpliciter mors carnis:inferhiaute,loca
tenebrarû debeant intelligi:verfùs ifte qüem èxpbnëndü ifl
manibus tenemuis, aptilïiime déclarât qùo dicitur: Et tiiot's
&infernus dederunt mortuos qui in ipfis erant. Mors entïh
&infernus dederunt mortuos qui intpfiserant,Cabànâisi Vit* dé
qua iam dixerat,reddiderût.Sed cû cônfte't omiiibus.quod
mors çarnis&eledtos &reprobos in indiciareftitilat,quid
fibi ville q> infernus parirermbrtuQsJqui in iplo funt , red**
dere narratur 1 Nunquid nam mor i carnis non reftituet iri
iudicio eos qui in totmentis poenarum funt conftituti?Ne-
que enim fruftra vterque mortuos redderejnàrra'tür, mors
kilicet&infernus. Quamobrem Icienduni eltnobis, quià
mors propter bonosqui tâtummodo in corpore mon po-
tuerunt, non autem poenarum l'ocis deputari,politaelle vi-
detur : infernos vero propresanalos, qui à poenas apud ciî
poft mortem carnisperpeti merucrunt..Si enim non mert-
daciter, lèd verilfime creditnr, antiques etiam (aniStos qui
diipenlàtionis Çhiifti fidtm non folum verbis verumetiâ
lànâis prophetauerunt abtionibus, etfi apud iiiferos, locis
tamen d-totmentis impiorum rerhoti dirais fui He, donee
eos Chriftifanguis delcenfusq; eius ad eademlocacxindè |
eriperen^pfeifto deinceps boni Chriftiani qui ea fidè pollët
quæ perdile6tionéoperatur,effufoilloprecioiamrédcpti,
prorfus inferos nelciimt,donee etiam rcceptis corporibus,
bona recipiantdùpliciaquæ m eTentur. Ât qui nunc poft
redemptionis temporaad inferos defee n d e ri,n t , ne quaquâ
advitam,ledad çondemnatibneniir. httarfim demonu-
raentis refurgenr. Reft.it ergo vraiiiis'-ignis vel aliu'd lup-
plicium elîecredatur, per quod mine purgandi trahfeant
illi, quihic reëte vixerunt, & tamed ii-inima peccata vel n»
vitauerunt, velcomimlhi non dilucrupt, vel certe tempus
pcenitentiæ in lamencis non expleuerunr, cum collet apud,
inferos nullum polie jjurgari, lücf-ne véraciter elfe ctedi-
tur.quifupra fundamentum Chrifti ædifican^s, âüos eû- .
rum'examinans vr aurum àppr-.ibac, alios vero exurens vc
ftipulam concremat. Qui & liini)llavftione detrimentuin'
patiuntür, tamen per ignem 'aluaimm Qgodautem lubdi-
tur, & iud ic^tumeft de fingulis lecuiidû operaiplorum, ad
fuperiorem locum liibauciitionem habet,quo dicifur: ViJi
mort u o> mdgnos&rpufillosfautes inconjpeclu t liront, & libri apertifunt.
Et atius liber apéftus efi qui efivt a,&ludicatiführ ntortui
ex hisquafiripta erant in libris fieu dumoperaipforumi Quali-
tef veroiudicati, imoetiam iudicandilinç, lèquens verlûs
déclarât quo dicitur:
Et infernus& mor$ mijfi fm t in fiagnumignk, H&c
morsfèfundà eftftagnum ignis. Et qitinon'efi inuentus in
tdbro vitaferipttss, mijfus eH injiagnum ignis.
vd'raîcedenti vertu piæôCcupandb iàm diximus, h$c locb
inferninomine bmnes defignari iniquos. Quiidcirco pet
infernum ffgurantur, vel quia locus tormentorumSc habitantes
in eis, vnaluntdomus :Ve'lquia in prælçntmm re-
rum Voluptatibuspofiti, qiiofnagïs adip'ilciunturquædê-
fiderant, eo amptius ac multiplicius defîderium concu-
pifcéntiæin immenfûm eXpandunt,quibus illudvrdctur
congruênter poftè aptari, quod dicitur: Dilatav.it infer tu
animant fua>ti aperuit 6sfitum abfiqüe vil » termino. Inter us
enim animam fiiam dilatât, quidPiiqufomnes ih terrenas
rum^ëôcupilcentiarum ambitu'defiderio lemetiplbs expâ-
dunt. Os vero luumabfquevllo termino aperit.qtiia hoc
ipfum defîderium qiïo terrerai concupifcunr.poft adepta q
defiderant.in immëlum extehdunr.Quo enim terrenaarh-
biendo quafi (ambunt, eo poli cxpletibnem ypluptatunl
amplius elliriunt,atq; in àpertibneoris terminum non ha-
bét,qa adeptis carnalm reru vol u p ta ti b Us, lîiffi ci t, nûquatn
dicüt. Mors autë qiiç paritercum inferno in ftagnum ignis
mittitur, iple aucor mortis debet fntelltgi. Polîimt qui-
_________„ d‘em hæcnon ihtonüënrêritç;? ita âccipi,vtfcilicet.vnu'n ’
gnumignis. Ac fi dicerctur,&membra&capuj:,vnum vide- horum ad ântiquüm aduerlârmm^aliud vero ad iniquos
licet Corpus, inferni ac mortis, nomine defignatum, in fta- | homines refèratur, eiÜem per nequitiatn cofiiün^os. Scd
gnum ignis mitti referuntur.De hàc morte 6c de hoc infer- 1 quiapræmilTo inferni mortifqi nomine, ita térmihatur hie
no longe Tuperius per Iohanné inhac reuélacione dicitur: verfusj vt dicatûr, & qui non eft inuentus.in libro vitæ feri.
I Cltm aperuiffet agnusjigillum quartum, àudbii vocem quanti ani- ptus,milTus eft in ftagnum ignis :q» y tiq, ad hominesperti-
■ dicentis : Vent & vide; Et ecce equus pa’lidus, & qui fedebat nere videttir,deqbus p Plàlmiftâ n5 Optant is animoded^p-
'nhptinn«
tpialis eft y debet nimirum taies conlpicere qualisnoneft,
vein boiiorumformametiatur,quantum iplè delêrco bo-
ho de for mis eft. Ex his quippe quibus plenilïime bonaad-
fu n c, perpendit rdëta quæ fibi minus lutit:atque in illorum
pulchritudineconfpicitfoeditatem fuam.quam iri feipfo &
poteft perpetij&fenticenon poteft.Lucem namque debet
conlpicere,qui vult de tenebris iudicaret-vtin ilia videat
quid de tenebris æftimet,per quas yidere præpeditur.Pec-
cator namque (^incognita vita iuftorum l'emetiplumcon-
lpic1t,peccatorem le nullatenus deprehendit.-Videreenim
fe non poteft, quia fulgorem lucis nelciens, cum fèmetip-
fumconlpicit,quidaliud quam tenebrasagnolcitf Juftorû
ergo debemus vitafn cpnlpicere, vt lubtilitèr deprehenda-
mus noftram.Illorum enim Ipecies dum quafi quçdam forma
nobis imitanda pioponitur, viùa leëiipeft vitabono-
rtim Sed hæc repifobi nelciunt,quia mentis oculos lemper
in infirinis premunt: qui & fi quahdö in viàrp domini vent-
unt,nonad meliorum veftigia,lèdii)tuenda lemper dete-
'riorum exemplavertuntur. Neqj eflimeotum vitamcon-
fiderant, quibus fe hùmiliando poftponant, lèd quibus lu-
perbiendo fe præferant.Deteriores n.fmq; relpiciunt, qui-
bus-mefiores elle glo,rientur:& idcirco profieère ad melio-
ra'non pollufit,quia hocfibi lufficere ælti mant}q> peffimos
antecediinr. Hæc per excelïum breuiter diximus, vt often-
deremus quâ ftudiofe in làndfcorum patfumexemplis nunc
vitam nofttam tanqin libris mandatorum attédere debea-
mus, fi tune cùm vl ti ra o iudicio éorum nobis opera oftenlà
fuerint , ex eorum’comparafionc damnari metuimus.
Nunc ergo ad propofi cum éxpofitionis ordinem reflèiSta-
musfermonem. Sequimr:
Et dédit mare mortuos qui in eo erant.
I Hoc nafnque prius fiet,qu.amlibrisapertis mortui iudij)
centur : lèd more folito narrationis ordine poftpofito, pb-
tiusve paululu intermilTo, præcedens vérlus medio inter-
lèritur : quia de aperttone Iibrorum ac iudiciomortuorum
| breuiexpletànamtione,àd ordineqa dicendi redit:& repe-
.tendo hoc quod præternfiferac, imo magis diftulerw, cotr-
texitdicens : Dedit-mare mortuos qui in eo erant. Iam(vtarbi-
tror^ liquet orpliibus,quod hoc loco mare lèpulutpfignifi-
cfet, caulàruiyfnegocijs tumidum.amaritudinibus plénum.
Qui funt autem mortüi quos deditmarefnifi illi qüos & vi-
uentes in carne, & tamen itixta quandam rationem mor-
tuos, (ècundus incarne Chfifti inueneritaduétus?Et boni
Icilicet & mali, mortuorum nomine lùntdefignati: boni,
quibus dicitur: Mont« én m eft is. &v;ta vefirTabfcondïta eïl
cumCbriJloïnDeo:mali vero,de quibus làluator in euangelio
cuidâ dicit: Sine mortuos vtfipeliant mer.'ttor/Wor.Polluntaucé
propter hoc etiam mortui vocari.eo quod mertalia corpo-
ragerant. Vnde & Apoftolus dicit : Corpus quidern mortuum
eft propter peccatum ,Jpirttus autem viuit propter iuftftcationefn. j||
Vtrumque enim in homine lè.ciindum camera viuente ef*
lè defignat.Sic autem di&um eft, Dédit mare mortuos qui in eo
erant: tanquam diceretur,Sicutiinuentiluntin fèculo,præ-
lèntesaffuerunt, quia necabfcondi potueruhr.Magni vero
& pufilli, fiuein bonum propter differentiam virtutum ,fî-
ue in malum propter dilcretionem feeler um ponuntur.Se-
quitur: (
Et mors & infernus dederunt mortuos qui in.ipfise-
rant,&iudicatum eß 4efingulis fecundum opera ipprunf.
Morris nomine,pro locorüm qualitatibusinApocalypfî^
nuncfiguralitcr autof mortis, nuncfîmpliciteif mors cat-
nis: nunc fvcfiipra meminimusj aut ele&i mundo, aut re-
probi Deo mortui defignantur. Inferni autem vqcabulo,
modolocietas diaboli,modo lùppliciorum locavidentur
defignari. Quia enim mortis nomine diabolus, inferni vero,
locietas eius defîgnetur: lèquenti verficulo aperti (li me
declaratur, quo dicitur; Et infernus&mors mißifunt in fta-
.Cor.j.
G
ifitU f.