pyy. 4 +.
i. Cor. 4.
I e? n.
Pfal.iQ.
B
m fo titum m tlimtamn WMmhW»«,qaï*cinésIcrufalemn h t . Quod dicit : a admit paupirmdtmopt. quiajquod
ndttBabylonitè'fèfécè’runt.Babylonia enim ciuitascoii- . haràiciinopesfaemnrvemaus.inhoc adlutus ettpau-
fulloriis/nonhàbïtatiOniseft. Eceeiam eonftitutà cm t pcE&quiafingiilatiter dixit r« P « n B , ne vnumtan-
iiu e . femiiuaertint atri/i, &plmumtum rinm. quia qui tumintelhgeremus, fiibiungic; &pofuitficutoutifaimUM,
pàmicôueilî fucrunte*gentibus,aliisprædicauerunt:Sc ideftecciefiasfeciteflefubpnriarafuis,ficuti onesfunc
eos quibus prædicauerunt, fecetunt agios, vt digni eflènc iubpaftoiibus. Qn* omnia per d.wnam pottimamfie
i.Tim.$.
excoli vomerc prædicationis Del. & bon tantum faâi
fontagri,fedetiam plancari font vineæ.vt ab eis cxpe-
daretur vinum, id eft,verbùm diuinum ,, quo inebtiantuc
cotda hbminum. Quod dicit: Et fiminauerunt agros,&
plantauerunt vineas &fecerunt fruétum nattuitatis, ideft,
hariuumvelnaturalem fru&um. quiaimitati font ilios,
quieos in fide nafci fcccrunt. V nde illud , Pro patribm
tais nati funt tibifilij. Et alibi; imitâmes met eftote, ficut
CrtgoChriJti.' Feceruntfru&um nafiuitatis, & benedixit
èu \ & multtplicatiy«»f quidem eorurn nimis, ideft, moduul
excedentes , vt iam non quærerent ca quæ-Dci
font, fed quæ fua funt, finiftra interpretationeferiptu-
ràm làcram interprétantes. Vnde illud » Intenderuni
arcum fuum, par auerunt fagittasfuas in pharetra, vtfagittent
thobfcuro retios corde. Quod dicit, Multtplicati funt nïmk:
quia ex eorum mulciplicatione minoratus eft numerus
ndelium.
Et iumentaeorum non minoratiit, id eft, fimplicés in nde
' nôn minorati permifît, fed crefcere fecit. Nouit enim do ■
minus qui funt eius. Vel fie lamenta eorum »0» minorautt, id
èft, prædicatorès iândos non deelfe permifît,vtilliqui
foultiplicati font,hæretici videlicet , abipfis prædicatori-
busfandis, quod ténenduixi effet, quærere poffent,fi
vëllent. Et pauci fatti funt, id eft, illi qui putabanturmul-
tiplicati, fadi funt pauci: quia omnes qui ab vnitàte|fe-
parant fe,'paùci fiunt. Multi enim font,fed in vnitate,
du m non feparâneur ab vnitate. Cum enim coepericper-
tirtëread eos tnultitudo vnitatis ,in hærefi & in lchifmate
pauci fadi font. De illis audiuimus Apoftolum dicen-
tem : In nouifitmis temporibus inftabunt tempora faua,erunt
enim homines f i ipfis amantes, totiquefibiplacentes. led vtinam
fibidifblicerent, &Denm amarent. Vtinam in difiicultati- ( z ,
bus clamarent, &de ncceffitatibus liberarentur.qui de fe nubesvetitas tua. Exakarefuper cahsDeus, & fuperomnem ter~
pnëfumendo pauci fàdi lunt, & vexati funt à tribulatione ram gloria tua. vt liberentur dilefti tui. Saluum fac dextera
malortimangelorum, lubaudis apoftatarum:&dolorefo -- ^ M,nC,nRnfun.Rxaltabo Srdtturo
quem habebunt quand© ex oppofito tranfiiücent
ineffabiliter operata yidebunt reéli,id eft, illi qui cor habent
reditudini Deicomplanatum,^* latabuntur horum vifio-
ne. & on mis iniquitas oppilabit os fuum $ td eft, deftruet os
bareticorum quandoiudicabuntur abillis rede, quos
hie nunc iudicant non rede, vel inttanfitiue, id eft, om-
nis iniquus,fcilicet hsrcticus. & <ptweft fapiens, id eft, f
quis feit fibi cauere in pofterum?& cuftodiet hoc,id eft,
apudfereponet quaefoperiusdidafont,vtfiquandoquc I
tentatione fatigetur, clametad dominum; & liberabitur, I
& inlelliget mifericordtas do mini. Et nullum mcritum fuutn, |
nullas vires, nullam potentiam foam attendat,fed mifera-
tiones domini, quierrantem& inopiaverbiDei indigen-
tem, ad viam reduxit & pauit, qui pugnantem contra dif-
ficultatem peccatorum , & colligatum vinculis veteris
confuetudinis foluit, & liberatfaftidientem verbum Dei:
& taedio quodam pene morientem, miflatavedicina verbi
foi,recrcauit. qui periditantem inter naufragia & procel-
k)la difccimina, mari placato, in portum ialutis perdüxit:
quieum conftituit in populo foo,nonJvbi foperbis refi-
ftit, fed humilibus datgratiam, vt intusmanens multipli-
caretur, non forasexiens minueretur. H*c omnia vide-
antredi&iucundentur,osautem harreticorum propter
iniquicatem obftruatur.
Alleluia. Cantieum Pfelmi ipfi
Dauid» CVII.
■ Aratumcor meant Deus,pararam cor mem: can-
tabo &pfillam in gloria mea. Extirgepfaltertum
cithara exurgam dilnculo. Confitebor tibtin
populis don,ine,&pfitllam tibi in nationibus.Quia
mama fuper -cdos mifiricordta tua,&vfquead
ilios eorum iniquitates, cum diduri font: Nos infinfati,
exiftimabamusvitamilloruminfaniam, & cotera. Vel aliter:
iiultiplicati funt nimis. Quibus multijalicatis pauci fadi
font. Numèratus eft numerus fiddium, quantum ad hae-
réticos, qui nominetenus in ecclefia fuerunt. Et vexati
fontilli pauci à tribulatione malorum,ideft,ha!retico-
rum & dolorê,quoniam dolebunt ilios ab ecclefia difi
ceffiffe. Effufa eft contemptiofuper principes, id eft, con-
i temptibiles habitifont hæretici, quia principes effevo-
j luerunt.
Quæ maior contemptio, quamanathematizatio? De
tàlibus enim dixit Paulus: Si quis euangelizauertt prater id
quodaccepifiisf anathemaJit. & hoc eft quod dixit, Effufa eH
contempttofùperprincipes,quiafaftifuntfal infatuatus,proie*
Ekus foras. Et err are fecit eos in inuio ,& nontn via, fobaud is
difigi. Quià fiiperiusinviadiredi font, ad ciuitatis ha-
bitationem perUenerunt. Ifti tradici in reprobum fen-
fom & in concupifcentias eorum,femper in inuio errant.
Qubd dicit, err are fecit eos in inuio, & non in Via. & hoc
■noniniitiliter fuis,quia per eorum errorem adiuuicdo-
minus pauperem, ideft, numilem fuum,de inopia,deim-
perfcdiorfeilloram, qui ab ccclefia difceffenmt, quia per
eosinçitantur humiles domini adftudiùm inqüifitionis
& exemplumerroris. îpfi enifn hæretici fimttaufe quare
dideles diligenter indeftigenc feripturas facras'& jneisin-
qairant conuënientcs fentenrias, qiiibus fe defendant,
nedifputacione hæretica foperentur. Vndfc illudjO/w-
ttt harefes effe, vt quiprobatifunt, appareant. Sunt etiamhæ*-
retici exemplum timoris his, qui in ecclefia petmanic-
runt : quia dum vident hærcticos propter præfomptio-
nem vanam, qua de fe præfomebant , ab, ecclefia fepara-
to s, tirrïent præforhere : he fi præfiimpfelint -, ab vnitate
fccclefiæ feparentur : quia necefie eft vf qttifiat, Videat necutua
& exaudi me: Deus locutus eft infanéîofuo. Exultabo &di-
u:dam Sichtwain , & conuallem tabernaculorum dimetiar.
Meus eft Galaad & meus ell Manaffes. & Ephraim,filfceptio ca•
pit is met. ludarexmeus ,Moab lebesfpei mea. In ldumaamex-
tendam calceamentummeam, mihialienigena amicifadifunt.
Quis deducet mein ciuitatem munitam? Quis ideducetme vfy in
ldumoamï Nome tu Deus <fui repulijli nosi & non exibis Deus in
virtuitbusnofirk. Da nobisauxilium de tribulatione, quiavana
falushominis. In Deo faciemus vittutem , &ipfiadnthilum &
deducet inimicosnofiros.
Cantieum pfalmiDauid.VoxChriftieftinhocpfalmo,
commendantis nobis obedientiam foam, quatenus hie
earn imitemur,vtinfuturocumipfo glorificemur. Dicit
autém fie:
P Aratum cor mium Î>etis , pardtum cor meum. Quafidicat
: Deus pater, perfecutores mei putant fua pote-
ftate id agere, vt moriar, & non ex voluntate mtà procef-
fiffe. quod noneft quia cor meum para turn eft >paratum
inquam eft impiété thatn obedientiam. quia nemo toilet
à me animammeam, fed ego ponoearn. &Jioc eft quod
dicit, Par amt cor meum s&etiam mcorûm. . Vndepro
tanto bencficiomihi & meisà tedato, cantabo in me ipfi),:
drpjdüam in meis in meagloria,id'edk, in reforredione mea,
■quicontriftati font in morte mea.& vt cancem & piallam,
tu,corpus meum quod dicitur pjalterium &ctthara,rt\o-
rere & exUrge. quod reuera fiet, quia exurgam dilutulo.
Pialterium dicitur caro C H R IS T 1 , propter mira*-
cala qu# diuinitus operabatur:cithara,propter experi-
entiam mortis. Exurgam diluculo. Et-quo frudu hoc?
Vtconfitear tibi domine in populis Iudaeorum , efr pfallant
tibiinpationibus, in populis gentium, Et meritoconfi-
t ebor tibi, quia magna fuper calot m'tfiricordia tua, id eft, ad-
eo ■abundauit omnibus in mifericordiatua, vt facereteos
periplI làm
per ipfam mifericordiam attîngeré fopetcoelefténi , id
eft,angelicam creaturam. & vfque ad Hubes veritas tua,
id eft', promiffiones tuæ veræ fie implentur, vt ipfi
prædicatorès nfibes conffituantur, pluçndq yerbisjeb*
rufeando ^miraculis , tonando minisi Vt hæc omnia
fiant, Exaltare fuper ccelos Deus, me homine fobaiidis
exiutato.'id^ fuper qn)nem t err am gloria tua, id eft , glo-
riofe reforredio tua m^nlfeftetiir, vt fie Ûberinturjditè-
cli fwiiliçep nonpâleæ.’Et vt liberentur, faluum jac dextera
tua & exaudi me. Ejt reuera exaudies rife in rqéis,
quia Deus loçutus ell in fanlto fuo, id eft,in foè lando fuo
dilpofoit fe, exauditurum genus humanum ; iuxta illud:
Multif,triant multifque modis oltm Deus loquehs patribus in
fropbeiis,, noutfime diebus ijlis locutus est nobis ih filio»
Quod didt: locutus ell nobis in fanfto fuo. Vnçle exultabo
& ditHdam aftumendo Sic him am. quia vnus affumetur, &
alter relinquetur. Sichima interpretatur humerus.'Vbi in-
telliguntur illi, quibus leue eft iugum Domini in hu-
foeris fois portare. Et conuallem tabernaculorum dimetiar,
id eft, ilios afiumam, qui in tabernaculo militare vo^
font. Et meus ell Galaad[, id eft, fandi martyres, qui
pliira in, fe exaceruant reftimonia, non dubitanres te-
ftes fieri vique ad effufionem languini s. Metis ell Ma-
najfis , id eft, quique obliuifeentes ea quæ retro font,&
in ànteriprà fe extendentès. & Ephratm fufeeptio capitis
mei, id eft , quiqup frudificantes Deo , & non fibi,
fofeipiéiitur à capite meo , Deo feilicet mihi perfonali-
ter vnito. Vel Ephraim fufeeptio capitis mei, id eft, tècli-
natoftüm, vbi quafi dèpofito capite quiefeam ; iuxta il-
lud: Vulpesfoueds habent , & volucres ceeli nidos, films au-
tem hominis non habet vbi caput fuum reblinet. luda rex
meus, id eft, confelfi, erunt reges mei & facer do tes.
Moab, id eft, quifque fine lege viuens ecit lebes, id eft,
refedio Jpei mea, quia quanto maiorem mihi inferent
tdbulationem, canto màiorem habeo Ipei corroborà-
tiphefo vel certitudinem. Et quomodo hæc omnia
fient? Quia in Idumaam, id eft, in externos exteniam
ealeexmentum meum, id eft, notificarf faciam incarnacio-
nem nieam. Vel exteridafo calceamentum' meum, id
eft, pedes calceatbs, prædicatorès videlicet, in præpa-
ratione euangelij pads. & -fie mihi atienigena amici fafti
funt, id eft , fieht, vel prædicatione iam fadi font. &
quis deducet me in ciuitatem munitam ? quis deducet me vfque
in Idumaam} Nonne tu Deus qui repulijli nos? id eft,
qui repellere nos videris , non dando nobis vt corpp-
raliter vincamus. & non egtedieris Deus in virtutibus no»
fir is. Et quia hæc fads, Da nobis auxilium detrtbulatio-
ne, vt ipia tribulatio corroboret nos , ne interius vin-
camur. &quare rogo auxilium de tribulatione, quantum
ad interiorem hominem ? jQuia vand eft falus ex-
terioris hominis. Et quia vana eft falus exterior, ideonos
abiedà falute ilia,in Deo faciemus virtutem, & ipfeadnihi-
lum deducet tabulantes nosi ideft,pro nihilo reputarenos
fadet perfecutiorift inimicorum noftrorum.
In finem Pfalmus Dauid. C V 1 1 1 .
E VS, laudem mem ne tdcueris,quia os
peccatoris & os dolofi fuper me apertum
ell. Locuti funt aduerfum me lingua do-
lofa, & firmonibus odij circumdederunt
me, & expugnauerurit me gratis. Pro
' _ _ _ __ eo.pt me diltgerent ,detrabebant mihi :
ego autetii orabam. Etpofuerutit aduerfum me mala pro bonis,
& odium pro dileclione ma. Çoqjlftue fuper eum peçcajorem?
& diaboltts fietddextris eius., Cum iudicatur, e,xeatlonde-
mnatus oratio eius fiat in peccatum. Fiant dies eius pauci,
& epifeopatum eius accipiat after. Etant filij etuis'brphani,
&vxor eius vidua. Nutantes transferantur filij eius, & men-
dicent, eijciantur de babitationïbtis fuit. Scrutttur feenerator
omnem JubJlantiam eius, & diripiant alieni labores eius.
Non fit M adiutor, nec fit qui mifereatur pupiUis eius. Fiant
nati eius in interitum, in generatione vna deleatur nomen e-
ius. in mernoriam redeat iniquitas patrum eius in confiera
Domini > & peccdttim Matris eius HôÀ âeïeatuï. Étant contH
Dominufn fimiief,& dijpereat de itrra memorid eoVumfprb
eo qùod non éll recordatus faceré mifericordiam. Et'perfecUtUs
ill ‘hominem itiàpem & mendicum, & compunftunt corde
màrtificàre. Et dilexit Jhakdittionem, & p\intetéi: & no lût t
benediR'tonem, & etongabhuj db eô..
"'Ft induit
aqua in ttitériord eïiis, & fi'cut oleum in ojübus eius. \Etal et
ficut veftimentuni qtiô opentur, é'Jtfut^hd qüafintpèrpÉd-
etngitur. tibe opus Córtim qui déirahùht mm àfud DomiAümi
& qui loquuntur mala aditerjus animant meant. Ef 'tuffîô*
mjne, Domine fac mecum prOpter ripnien tmm, qùiafuduis
iH mifericordiatua. Libéra nie, quid egenits pauperfum
égo, '& cor meum conturbatum eil inifd me. Stcùt vrhbrâ
cum déclinât, ablatiu fum, ér excujfus fum ficut ïoçfifiâ.' Genua
meainfirmaia funt d ieiunio. & caro med immutata elî,
propter oleum. Et ego faftus füm qpprqbriuhi imfriqèfufit \
me, érmoutrunt capita fua. Aaiuua meDomine Ùétumiis', j
faluum me fac ficundum mifericordiam tuant. Et fitdrit qütd ;
manus tua hac,.& tupominejectfijédm.'Malpdicetit tfiif
tu benedices: qui ittfitrgunt in the, confuhdantur ifertiUs diitem
turn Utabitur. Induantur, qui detrabtint mïhi,püddïé:&
operiantur ficut dyploide- confufiom fua. Confitebàr bomno ;
mints in ore meo , ‘<jf in medio miAlortim laudabo euinl Cfma'
ajlitit d dextris pauperis,vt faluam faceret a perfiequentfous d-
nimam meant.
In firiem Pfalmus Dauid. Vox eft in hoc plalmo capfc- j
tis prihc.ipaliter agèntis de fodà tràditpre foo, & per
eum de .omnibus aliis perfecutodpiis,-: quia'neut ilia;
quæ Petrp.dicè^ntur, hæc videlicet, quacunqùe ligaue-
rû,& cetera: z d omnes redores pertinent, ne «hæc quæ
de luda dicuntur, cæteris perfecutoribus adaptantur.
ïnitfom pfalmi, taie eft:
irSkipS., laudem meant ne tacueris, quia os peccatoru & ;
fif-f dolofi fuper me dpertum éll. Quafi dicat càpüt np-
ftriim : Perfecutores mei non tacuerunr meam vitupe^- j
ratipném,^dicentes: ^Dam onium babes, & mùltàid eer :
nils. Tu autern' Oeus pater f ne t ace as laudem meant• Quæ
maior laus, quam n o tificar i hominem elfe verum Deiim 1
de Deo vero? quod in infirmitacé nunc larec, reuela-
bicur aurem poft. Quod d irîtitô taceas laudem tneam.
& opus elt vt non tacéas. Quia os peccatoris,' ideftj lègis1
transgrefforis, & dolofi foper me apertura,mé' vîtùpèr !
rando. Sed ecçc patet, quia folfe eft vituperatip^ quâfo i
non tacet peccator & dblofos. Patet etiam quia yeraeft |
laus, quam non tàcec Deus. Deus ctiim vérdx, omnis homo
mendax, quia non eft homo verax, hifi'in qûo Io-
quitut Deus. Laus autem maxima eft vnigcnitifilij Dei,
quia hoc ipfom laus eft, quod eft vnigenitus filius Dei i
prædicatus. Locuti funt aduerfum me lingua dolpfàf&fir- '
monibus odij circumdederunt me, & expugnauerunt me gra-9
tis. Tune locuti font aduerfofo cum ^ingua dololà,
quando eum tànquam magiftrum bonüm captiolàadu-
latione laudabant. Vnde alibi: Et qui me lauddbânt ad- ’
tier fum me iurabant. Circundedëmnt me fermonibus o-j
dij , quahdo aperte clamabant: Crucifige, crucifige eum.
Et expugnauerunt me gratis, id eft, fine caulâ: quia ficuti
gratis pie Amant, ita impij gratis odio habent. Pro eovt
me diligerent, detrahebant mihi. Profequitur qualiter pu-
gnabfot contra éum. Nam in'hoc quod profoeruityt;
eufo diligerent , detrahebant mihi. égo autem orabam:
Pater, ignofee illis quia nefiiunt quidfaciunt. Et poluenint
aduerlum me mala pro bonis, & odium pro dilediö-,
lie mea. Sex font in ifto genere differentiæ, quæ com-
memoratæ animaduerti facilime poffiint. Redderebona
pro maljs, non reddere mala pro bonis. Reddere
bona pro borii^, reddere mala pro malis. Non reddere
bona pro bonis, reddere mala pro bonis. Duæ primæ
retributiones, ad bóhos tantum pertinent: quiaperfebte
bofo reddunc bona pro malis,& no reddunc mala pro bb-1
niSkDuæ veto vkimæ,non reddere bohapro bonis,& red-
dere mala pro malis,adiniquos tahtfim pertinent. De‘ hac
EMotïhVet.Patr.Tom.$.Pars 1* Z2 2 3
Matth.it:
Pfalm.101.