Ef*.\o.6.
1 0 7 i fife haß) R at b erti
qtiinimo, non miraciili tantum, ted parabolæ: itavt& fi-
des corrob oretur ih miraculo, 8c anima pafeatur in myfterio,
quia & veritas non iatet in fa&o, Sc parabola fabti
amplior 8c profundior prardicatutin lacramcnto. Iubet
ergo recumbere fuper foenum iuxta alium Euangeliftam,
quia foenum multum èrat in loco , & iubet fècundum
confiietudinem conuiuantium,vt fupër quam calcanei üt
carnem tedeant, & fuper ornhes flores illius, quia omnis
carpfceaum, & omnis gloria eius tanquamflesfoenî, 8c omnes
volup rates eius quafî arens foenum. Sed turba ilia ïudaica
fîiper foenum difeubuit, quia teflamcntum vêtus accepe-
,rat, in quo regntim eis temporaliter , 3c Ierufàlem tein-
poralis promittebatur. Ideo confiât eos in fpe carnali
collocatôs fuifle, cüiusgloria quali foenum emoruit, &
■ claritaftiusvtflos foeni fuit. Veruntamen non iam in terra
ideo iacens, fed lege fuffultum, 8c tanquam terræ foe:
no, fru&ibus fcilicet operis fui, vnufquifque eorum fob-
fternebatur.Vnde 8c in monte pauiflè eos Dominum,be
. ne dicitur, .quia licet per legis litteram quantifier ad alti-
. ora confcenderent, fed quiaaHhuc, vt dixi> carnales étant
horded pateebantur, & non ttitico, & vt pet hordeum lex
monftraretur.vereris teftamenti, ficut & per triticum, ex
quo fèptem fuifle panesalibi in Euangelio monftratur,lex
fanâri Euangelii.Hæc quippe fimt duo teftamenta fcilicet
&du*teges,exquibusinpræfènriarum,dum hoc fiecu-
lum vertitur, pmnepafeiturgenus humanum, ex benedi-
tflione'Dei Saluatorisnoftrilefu Chrifli. Et ideo fècun-
do hoc vfils eft miraculo, & non aniplius% vel minus, vt
teipfam oftenderet& in hoc fado, qui duas condiderat
legesnotera: refeëlionisgratia, exquibus pafeitur & re-
creaturquotidie omnis anima fidelis, Sed quia ille prior
populusadhuc carnalis erat,propterea talis eilex data e II,
qua! vitale animarum alimentum corporalibus obtegetet
facramentis.Etfîcut medulla hordei tenaciffima obtegi-
turpalea: itaeadem lex fuis carnaiibus inftitutis, quoniam
carnali dabatur populo, nondum expoliato carnalib,
defidériis, quod fine defrderium tanquam palea hordei
cordieorum inhærebat. Yride à Prophera, incircuncifi
cordibuscnlpantur, quoniam nuilis tribulationum fla-
gellis, neque triturarum prèfluris, pdtuerunt piirgali, vt
intèlleâureterato fpiritali, carnalia deponerent tegiimé -
ta: fient nec hordeum are® tritura, illo paliari tégmine, li-
cetariflæ frangantur, exuitur. Ptbptereaigitür Dominus.
hos tantum quinque panes fibi prouidittunc, §c præpa^.
rauit in omni illo populo, vt ex his doceret, quid ex h is fa-
ceret quinque libris fùpin rempote. Quos aCcepit & be-
nedixit, ac fregit, & dédit difeipulis fuis. Alioquin fi ipfè
eos nonaccepiflètin mânibus, vtfiio implerentucopere
fine frudu falutis & fine vitaefîent, Et nifi eos in f^behe-
dixifTet, in quo eft omnis benedidao fpiritalis, qui fub ea
erant lege fub maledido eflèht.Etfinon:eosfregiflèt,ne-
minem panifient ad fàlutem.
-T E t dédit, inquic, eos difeipulis fuis, difcipuli autem appofite-
runtturia.] Quia per eos erant diuinæ gratiæ dona red
dènda populism Pateitur autem deinceps turba populi,
&explenrùr abu'ndantifltme ex quinque panibus & duo-
*bus pifeibus quinque millia hominum,excçptis paruulis
8c mulieribus.Confbnatergo numéros quinarius in vtra*
que'parte populo carnali, qui tantum vix quinque fènfi-
bus bene vtebatur carnalibus,quibus multi dediti erant.
Étideo quam fignanterDominus hoefignificate videtur
cum dicit, non opus habentirej Vtemantalubîiaut^iun^
de, led date vos illis manducare. Quoniam fub lege cu-
ftodiebantur, inqüaératvi&usperfe&æintelligentiæ, fi
^Domino difeipulis comminuta & expofita ttadéreturv
Etnb.cfàpientiapei patris totum irouerat quid dederat
fingulis,vel quid aélurus effet. Idci rco non de ignotantia
interrogat, Ç)uot panes habetislSed ob myàerium. Etiam &
rogat,iuxta Marcum,quodhaberét panes,vt fè bene con-
uincantneïci|^0fàcramçto,qupdiam patebatin dato &
commiflb, ScipfiôtOrnnis turbaportabat fiih itïgo;Quos
profeâô panes, quia benedixit a.c Éregir, crcuerunt. Non
énim quinque multiplicantùr iç plures nunrero > fed fra-
gmentis fragmenta fuçceduriû & fallunt femper in fra*
teties panis, nefeio Vtrum an in menfiui vel in loco, an
in manibus fùmentium,an in ore edentium.Vnum tamen
profiteor,quia in manibusChrifli fons erat augmenti,fic-
ut fondseftfluere,vUas vitibus ineflè & Vinadiffundi,
atque omnes mundi ëpes annutÿqüodam curfû indiuer-
fùm fluere. Auôtor eft enim huiüs vni uerfitatis tantus pa*
numptofeâus. Etmirantutomnes Hqcquod rarum eft»
& non mirantur hoc,quia res rtt vfii viluit quod quotidie
fie. Agitur enim in opéré vifibili inuifibilium demon ftra*
n o , dum fùperat omnem haturam virtus operantis, &:
fùpergreditur fadti intelligendam ratio virturis,& fola re-
linquitur admirario pore flat is. Sed pdufquam hcc fièrent
ajpiciensinccelum, déditexempfum, yt temper ad patrem
oculos mentis dingere deoeamus , & ad eius exem-
plum,cibos, &quæex Deo funt,benedicamus, quoniam
omnis benedidlio per eum, aUt rnulripliCatio rerum eft,
aut fànôl ficatio, itavt return benedi(ftio VfqUeln admi-
rationem, fi diligendus àttendatur, veniét, admirario ve-
ro vfquead memurain caufefubiacends. Nam confradli
panes çumpifeibus fatufato populo interdum deinceps
cumulantüraugmento, vt qüot fiint millia hominutn,
tôt panibus fàturentur, excepris,qüod magis crcditüt,
paruulis& mulieribus quorum ficut nullus eft numerus,
ita necexpletio quantitatis.Infùper augetür fplcndor grad
e vt fècundum Apoftolotum numerum, duodecim co-
phini repleantur, ita vt modus numeroCoequetur,&numerus
modo obtemperet fàcramenti, quatenus intra fi- :
ncsfuos ratioconclufà,ad confèquentis effe£lus condi-
rionem diuinç virtutis moderamina cohortetur,quia vin •
ait humanam in telligen dam opus faéli. Et cum frequenter
quædam fiant quæ con cep ta fènfü fèrmo non explicet
in histamen ipfà tenfîis fùbtilitas fuperatur, itavtadrei |
contemplationem prodifficultaris magn^centia & ne-
gotiiinuifibilis miràcüloobftupefcatânimüs, in tantum,
vt nec cogitare fufficiat que fèndt, fiée explicare verbis,
que intelligit. De his tamen pullus efùrire petmiflùs eft,
quos coeleftis gratia pa uit. EtfuUati funt duodecim topVini
reliquiarum. Forte excepto prkfeto & ineïfabili myfterio,
vt non fentafma faâi pütaretur, reliquiae eX his college
fimt vt panes veros eflè ad fidetn credentium longo in ré-
pore oftenderentur. Quanquam ob difficulratem fadli,
vnde mox duodecim cophinos, qiliBuS reliquiÆ collir
gantur, multi quroran t, in defèrto quomodô in uenire po-
tuerunt? quafî nondtdem vittute qua paires prius praepa-
rati elle potueriint, maxime quiafàâômiraculo, eX pro-
xirais caftellis eos a&rte poterafttreoqùod eïïènt in lo-
coWefertoiuxtaLucam, quieftBethfàide. Ipfofque alla-
implentreliqüiæ 6t VittüS ineffajbilis, quos nunquam
im pfere poteratipfa res, velipâ materies'Sariântur quinque
millia ex quinque panibus, turn myfterio aternee fà*
lutis, ac perpétua fuaüitatis. Except is mulieribus, inquit î &
pueriSy qui mihi videntur ad hoc pertinere-, vt intelliga-
mus in populo veteris tefli menti fuifle quofdam tàm in -
firmosad implendam iuftidam quæ fectmduhi legeiti eft»
in quaiuftitia Apoftolus fine quetela conüerfàtum fè fu-
iffedidt,ipemque alios qui fecilefedilcerentur in cültüm
idolorum. Qu a duo gener*, rd eft infirmitatis & erroris
,mulierum& puerorum no minibus figura ta funt. Infir-
mus eft enim fèxus mulierum ad atftrones -, St facilis ad
lufumpueritia. Quid autem lufùi pueiili tam limite eft
qûam idola colère ? quando & Apoftolus àrd hoc tetülit
hoc genus fuperftirionis, cum ait, neqüe idolis fètukmUS’
quemadmodum quidam eortlln, ficut fcriptüm eft, Sedit 'f®
populus manducare & bïbere-i&fit)feicetut ludere. Muîietibiis
ergofimiles étant,qui in labori bus exfpe6lationis,qu'ouf-
que ad promf^Dei venirent,non viriliter perfèuerântes»
tentauerunt^pim,pùeris aütefti qui fedetùntmanduca-
8c bibere,&fiirrexerunt luderé.Tales quijppe fùnt,&in
nouo teftamenro quinô poflunt occutrere in virutuper-
feâum,velinfirmitate virhim , vel leüitate mentis, qui
profèdfó iure interdum mulieribus & pueris comparandi
fimt. Et ideo neque in yeteri teflamen to, neque ih nouo,
taies admitranturad nûmerum,neque in belliciswebus,
neque in vllis rerum negoriis: ficütntcin Nüiherorum li-
€lu, mü|ng|icjtdqfiémaifica^entes. Grçfci t ergo ma- | bro, quotiens facerdos arque Leuiræ,& exercitus^el
turba
ln tMat'th': Euàü^ Ltb. V i t .
ItifBa pögnahtiüfn' dèfcribiiHtlir y fèrüi 8c mulieres ic
•paruüli, & vulgus ighobile in n unie tb pr^tèrhi i ttüntut.
Ettamfen tribo'^uldefaiit, &ideo, ficut dafiit ÖBraino
’• Dauid irf Pfalmó fAperis tu mduütn ruim , & imksomne
cceleflibüs,'& fätü-
• quotidie i^ ip fi iüxta capacitafefïïfènfus fiii
^menfulamfidei fua. Potfö ApóftóWduibusdëdithac
• ömniainmanibü^j quönikfrfipfis pritmtm fèhelaba'fuht
’ *dcircoipfi omhibtis;pradicaliéruht Euangelittm
aterna vita ; &tulerutit de rëliquns düödeéim có-
i phinÖS;qtt'É ’ótnhés capère nori potuefliiiï: Vnüfquifipie
j Apoftolörüm'cojihinum fiuimjquoniaih ipfis'ömniafunc
{‘reférat»cceleftis yit«facramenta: Sed mifór Iüdasf, qui
quod lulit perdidit , quia noh'fibi led alteri refèruatum
fuit: Vnde & beams Petrus fbrtë'quafiuit d Domino, licet
ambo boni ëftehr , quósftatüit coram Dómino vtelige-
; re turnonab homirie,fed!iDeo cuihscrepofita'erant,&
i qui capere poffer ea q u a folis Apoftolis diuino pfiuilegfo
parata erant,& ftriiabanmf.Idcirco nemb fah^lcitum ifijit,
qui fibi tantum honorem veiidicäre fit aufiis}qiiohiamv'&
numerus eft in his my ftictis, & ordo facratus, nêc hon 8c
j hohor prdprius eis tancummodo a Domino largftusj
quorum corda ita funt virtutibusrepleta defaptenriadi-’
uina,vt omnia q u a ä conuiuandbus ex diiiinis e'pufis capi
nonpoftent.fècuminfuisrepófuerintpracordiisjfiiifqüe
rcliquerintfèqüacibus, & féniaüèrint.Vndémöxpoft'
paffionempömmi.quinq; millia funt repleti fide, &Dominicis
imfmri faerämentis , quöt fimt ih ifto cortuiuio
prafigiirari, etfiipfafigura vëdtas efle credatur. Mac de
hac prima fefebtionë wcramënri paücis diéïa fuf5aant,vc
cum ad fecimdam venerimus, in qua nouus formatiiror-
doi laduspdminb infpirante dé his diflèrefé'¥ateamus. j
rriterimdifcenriumformamuSinfantiam,vtdiftind:is fyllabis
fplendidam cbnfeffionis demum de his ircddaiiius
Voceminanóvero ihtèr falutares vndas nauigaturi fiaiiigia
noftraprapatemus. Qüinimb togemus cum Apdftblo
Petto, vtipfefios ad fevenireiübè^t fupér aquas,nehier-
gamiuffide qut cum verbo hatiigamus , Vt fplendidam in
profundo latentem margaritaminueniré poffimtis, nein
vacuum inter pläcidös fruAus ludere iam edodli Vided>
xniur. • i t '• p jayilMia 4 -
. ® i\xi^quit, iußitdifcipulosafeendereinndmcu’.am,
& pracedere eüm transftetum donadtmitterittdrbds.Ffdimif
f t itirba dfenditin montim/blus órare.J Nam iiidliis ëxempWibusirton
iuffitjfëd compülif^habetu^ difcipulos fübs
afcenderèinnluiculafti,&pracedere curb tmusfrehiifi^
Quo verbo infinuatur iniiitos eos a Domino’recefiiflej
quiapra am ore piifïïmi p'réêcepfdris,nec jlünélö quidem
temporis ^debanturabéfle prafèntïa,hec ^olefjäntfepä-
fariabeO^edyäldecontrarium videtiirqtfod bilde diciti
quid dtmißis turbisafcèndit in rnbnteni folus or are, cd ill Ibatt-
füpra pramifi, Ifimonte DOminüin tilrbäs pauifremfinüat.
C^md fi in Monte easpäuifj& hiincdimifEs
ttirbis afcendil in montehi; quomodo mmorttém eutri
afeehdifle dicit qub fuif ', ciirn éos fatutaretpahiBus ? Ëx
qüoäpparfct manifefte, quod dé mönteyfllèrat priiis, de-
fèehditèdimavtfürbartipafcefef, qdia ad montanä hoti
vatebantäfeeridert*. Deqüofutfüslöedjdimiflisi^
afeendi t in möntehi, hë a türbts tehefefuf, qui èUmVoïë-'
bafitregerii focere.; Vridé öeJpafirieS no'ii äföenditdikic, j
fedfugitihmbtitem foliis bittre. Vb?öftehdit qupd cdüfiotai |
üpnis nón fdlüm fecedéré debeèitkiVfpff^èflttMttia'te''fd-'
gérecaduco$&teirèhöShönofeS, Vtfoifpebiiithèbrid
ideftjh tftphtë, vacëmuS; qüdfiiaM cöhtémpldtiüi!Vfta!
temper renlbdor&vberioïeftihisfru<ftibÜSjdeqiU-6ómilius
diciéj Maria bptimMpdrtem ekgit,qU£)ton auf er éi ur
,i*&tó.Et nötóndüm qüia Matthaus pdüsdirnififléppb^ij
mimdiffcipulos dieft, &tec'dfbèhdifleih“;ffl^rétti^öhtót!
Toahries Vërö pdiisfugiflèillütli inmbntettii &tuiic di-
tóififte difcipulos. Êx qtró adparet, quid ïoanHêsqubd;
ptïus fïbfdM erat,pöfted qüaurècordaf lisqtiöd^
terat;èoMmè|uorauit,fiéurteMé omiies Ëüln^éliftaiqüafi
dd'pbßfcafblehtirédiïe, &'non iuo irt fóc$ iüxta flftctailii
1 qllalibètdUdéxcdüfa, commemorari.p^d'autemdfcif^
qüidfblus afcehdit,manifefliim feft, quia i'ëttüs.ïacbbuS;
elraffitëtthVëö^üia itëfftólj&^fe/t^idë-
-V S B B B B B fflliuibi lEthbtahdutn
S R I o.
P S P <iu^muis rolus,noii
de^e* °b. qpi de qiïiiidue panfbüs
tótütauït, èxëéptis'pamulis &
miilieribnS f neqüe ad dmbulauif
requoreas, firmisgrèfTïbüs, fed ad ëtitu qui aüdita motte
dëferfümlócum. tëiécbdriideoâiace.
r,m >,frafres,qupperfbndm Dominidiüidaminduas,fed
qüogemmä operand Saluàtoris cÔfîderëtuf * bèr omnèm
rexfUmEuangelii iûyha éademq; pèrfbiidmè'diatons Del
&hommum, quoniam ficutin eo Dèüs 8c hömóerdh eö
quod Verbumcaro faâurn e$ lira & pperatid diüirtitâtisai-
I0 |h um an itàtis. Gemiha fiqüidém Opëràfiô, fëdvnus
idcmqüe Chriftüs,qùî hàcbmniâ opetóbdtójrjpfënain*
3Ue er 3 “ * Ôë fîèiuirv ipfè qui 8c de quinmie |am -
j ^ ,5^ “ ° ^ r?es fâtiaüit.ipfè qui fatigatusexidnefe, rëîe-
& pedibusambùlaùitjted viidëâ-
ru Opefatio humanitacis éft,altera veto diüimtatis. QuaS
plane operariönès, hifi catholice d i f t i ^ t ^ intelhgafc
prûdcns ieÖor , taritôâberrare poterit à ÇathpIica fide
quinto fuérit obcæcatus à pbnfufiôtiis?ëiiigmé^
. ^ ,A J 1 c v I À futèm in medio iharùiaâatàturfumbusï
Nöueräht efiiol fine illo qiiod f urbàiènèilr,ficut 8ç Èccfè-
fià qüqtiéfcunqilé iflpfætentiatuirn à Chrifto deferitur,
tôVfliK^ibiis » & vends impellifiir. îsfamhüiiis fèm-
potis figürà eràtômhis illà peticliiâtiô fiaüïi. Intereaiqpi
• in ràohtis veltice, ftatim ventus
britür;& turbat mâté, pericKbiiurqiie Èc.cië-
fiâ. Ettamdfiiimminenthàüfràgîumpèrieàëfatjqiiàrh-
’“jîjjÂ'mdmto^hé véüiât & fuccurrab EcidëO fetepïbmifitefieciim
fills, doneepraefeilS fècûlurh ^olditófëró M
mfctiitifuniyiïï^ût, omnibus diebus vfauc àd confimmàtiO- u
'HànfèÈm Alîpqùïn fihèiflp p^ditahftEcdefiiifeihjçi:-
t“ddifur fliieiibus, &
ifripëllrtûr Vèntis aüfàrum , iéâ'ytmergèré videatur^ id^
üôcandiis èft SaluàtOr, dë ^ttÖ'^h|äere'öportc!t, qüo<!
a^bft n^ieftate , licet in alto rè-
fideâtin trélisï HihceftqüOdlabbrantibüsillis inrëmi-
gando.
Quod
âütem dicit qiiartayigiliàhoëlis, oftehdit cos tota no-^te
Pf n^fi^ns &iadatos fluiflibusiqüià q*atiior vigilie iux-
taftatiqhë'smilitàrës duodecim horæfuntjhabent èuiipj
abords- Etidëö cüm dicir^uddjn qûartaw?
rô te , farèfcendBiis tenebris, VbïfÔfiim fëftipüs baiieis
dëpingiclte:rbis,ëx qdb Sateai^tài Ëdtrèm ^feHiitf fijluS
pblftifex intétpellànS pro hoBiS yfque id^finëih feciili*
quâhdq ruffiis yentdrus èfi,à}catiSpmhïbus, fiiaque liii
ff%àt»utft&r'ré^bta!, cèflaBunt flürnind & ventomiti
^öónfaiiii Deiis quämnglddïhif 'Vbi veftigiütil
’vircifes îrïjiïeSiiëiif^ vbi ëonfuétiido
: ôradièiïdj déficit. Miracif là ex hoc vnd hide inde Cpngc*
çbnmëtùdô hp'nrëipiëif figtium, fîcütdéc
fabto, myfteriutdinpr^fîgufatiphT^ ..Qdôd
babë^^hbd ifigèpiufrihümdnüm àéphUdfb^
èft npH
1 » Vï id;4*0 èódëmqde boihinë dëi-r
taS & HdmMifâs^eéjàtetur. Déi£|s ineo.qudd Vltiaibö-
mineni Cerhifüf, liùmahitasqufâipfchomb fuper vhdas
itèiiM
Vidëtürj