11)6 Paßkdßj Ratberti
Ephtf. i.j.
lubiugalis fuit edomita, &iugutn lègis traxerat, Vtdixi,
fy nanoga intclligatur. Pullus autem afînæ . lafciuus & liber,
Da». i ; . i .
Gentium pöpulüs, qiiibus vtrifque féliciter ledit
Dominus. QuosÀpoftoli nudos vcrofque inuenerunt,&
fordidos , quiaeraihiabfquë vUo'öpérimcato fihitis, m-:
göre infidelitatis cqngclati. Quamuis enim Iudaei vide-
réntûr coopéra foliisficf, id eft, mandatis alpèræ légis,
nudi tarnen erant à gratia, ipfaque nuditate deturpati,qua
fe vidit Adam in paradifo nudatum, & ideo feipfum mox
' Ferre ntin potuit, fed obtexit fe foliisficus, vnde &Iudaci
, àc fi naturalitcr adhuc& ipfiinpeccatis erant ; pro quo
Paulus, fuimus & nos, inquit, natura fili j irae, vt caeten.
Qui ergo exfpoliantur à gratia, quod nudi fint entendit
Dominuç, cum de fÿnagoga loquitur per Ofee Prophetam
,Et aufcram, inquit, vcftimenca mea & linteammay
bonus & deûotüs in fide;Deo.cohiparatur, vt Chrifti Eç*
îclefia ad illaé Coeleftem Hierufalem, rc&o itinere, ipfô
præfidënte,dirigatur. Hæc pró captu noftro dehis dixifle
fiiffidàt, licet alij longe-aliter hune locum èdifferuerunt.
Qui & véïÈimênta,& frondes de arboribus,quæ proieda
fiant in via,mandata legis,& figuras atque diuerfas fpecies
& cæremonias'iudâicæ reli^iohis volünt intelligi. Qu* o-
mnia à Chriftianis fuerant çonculcanda in via, id eft, in
Chrifto :& ideo tunq eos fub pédibus iumentoruni ftra-
uiffe ea, vt int'elligeremus, qur^mandatis Apoftolorum
&doârinisftèrnuntur Chriftiahi,&exhortàntur jlegis I
autem mandata, & cæremoniæ, omniafuntpédibus cOU-
culcanda. Non foluraigitut mandata & cæremonias, vé-
rum etiam & omhemgloriam qüam habebarit Cx lege, hi
qui vénérant ex cirçumdfiône,proieccrùrit,vc Chrifto
lucrifierent. Quam fane cxpofitioné ie&oris arbitriode-
relinquo; tàtitiim vt quas géfta furtt,figurâm totius Ecele-
fiæ effe intelligat, & prophetiam magbarum rêrum. V nde
&, Quipracedebant, & quiféquebAn t^r, çlamabant dicentts,
ofannafilio Dauid, benediâàsmwWtfrt nomine Domini.T ur-
bx quae exierant cum eb de fîîerïc ho, & viderant mirabi-
liaquæ oftend.lt éis, c*cos iUdininafos,&: Laz afum refur-
gentem, valde permoti miraiculis, & fanitatibus quas
præftitit eis, exultando fe forte transfundunt in laudes, vt
impleatur ad litteram.quodper Prophetam iam fupradi-
xifle meminimus, Gaude valàefiliaSion,Iubila filia Hie-
rufelem; quoniam non fine jnagna cordis exultatîonopo-
pulus, & qui præibat, & guffecjuebatur,forte taliâ clama-
bat. Nam in his vterque pqpu^us inteiligitur, qui &ante
Euangelium, & poft in Çhriftum crediderunt ; ipfi nam-
que funtqui & præcedunt & fcquuntur. Omnes tamen
vnüm dicunt, neque afiud qu^praecedunt, & aliud qui fe-
quuntiir : fed. omqes firtujl c|àipabàntconfbna voce. Hü-
manam quidem Chrifti difoenfationem bradantes, & di-
uinam prædïcabant, m eo qqqd prædfeabant, ofannafilio
Dauid, benediâus qui venit in nomine Domini. Nón enim aliter
&oftendam Gentibus turpitudinem eius. Hinc liquid?
patet.quod Apoftoli impofuerunt veftimenta fualuper
eos in prophetiâ rërum futurarum, id eft,mandata,& gra-
tiam quam ipfi à Chrifto iam accepetant,& fuper Iudæos
& Gentes impofuerunt, dura tradiderunt eis baptifma la-
lutis, vtChriftum induerent, ôc mandataeius feruarent.
Sîçque Chriftum Dominum defuper federe fecerunt,id
el£ habit are per fidem in cordibus eorum. Nec enim aliter
rcquiefcerë,vél. federe in eis potuiflèt Chriftus,nifi
expullà vetuftate > obteóti fide , mandata eius & gratiam
fùfcepiflènt. De cuius equitatu olim Abacuc cecinerat,
qüodafcenderit fuper equos fiios »&equitatiotua, in-
quit, folds. Sed & lacob, cum benediceret Iudam (ilium
• fuum de his duobus animalibus in figura Chrifti prophe
R tauit dicens, Aüigansad vineam puUum fuum, & ad vitem, o
fill mi afinamfoam. Ergo quodipfe expreflic vitis,teftatur
ipfedefcin Euangelio, cumait, Ego fum vitis vera. Ad
quam vitem aUigauic v tique vineam, quæ translata eftêx
Ægypto, &tranfplantata eft in Oriente. Adquamrur-
fus vineam alligauit pullum fuum noqellum, id eft.Eccle- j
fifm de Gentibus, & fecit ficut Noëait, habitare Iaphet
in tabernaculis Sem. Et hæc omnia non in virtute Apd-
ftolorum, fèdiiiverbo Chrifti faôtafunt, mmifterium
quidem fuit illorum, vtirentacdicerent, qui* Dominus bis
Opus habit, ac foluerent, deinde vt veftimentis eos vefti -
tent. Virtus autem Chrifti fuit, vt fbluérentur, & auâo-
ritas. Nec enim tollere pontifient îumentaalienà,abeo
, Domino quieosnoncognofe«batquielfent,nifîDomi-
! mis ChriftuSj&Spiritus eius præueniflètinprophetiafu-
turorum,corda Dominoru,&præparaflèt ad relaxandum.
Ac per hoc quidquid Apoftoli potueruntin mundo tam
pauci & viles, totum virtus Chrifti fuit, & gratia Saluato-
risDci. , ,
P I v RIM a autem turba fernebant vefiimentàfuam via)
alq autem cadebant ramos de arboribus , &)ternebantinfia.]
Multus ergo popülusafcendebat cum Chrifto in Hieru-
falcm: fed'Valde multi plicior eft,qui per feos in fpiritù pro-
phetiæ figùrabatur.Vbi tres prouidefàtisintroducitUr or-
éines} vnüS edtüïn qui radios cædcbant de arboribüs, 8c
àliquam præparfbanfc itineris pulchritUdihera, pet quod
proficifcebatür vna cùm plebibus in Hietufàlem. Qüi licet
nifi Deus e^et, in nomine Domini venire potuiflet.
Sed quiaDèushoftio fa«ftus eft,mirabiliterreftitutionem
eiiis predicant, in ilia'caelpfti Hierufalemfandfcajineo
quod didpir ofanqa in excejfis. Quern fane verfilm türbâ
de Pfalmo centcfimbfeptimqdecimoafrumit, quimanl-
fefte de Chrifto propheutiiri 8c in Synagôgis Iudâiofüm
celeberrime àc crebró legeoatur. y nde & flu populo no-
tior erat. 8C ideo affumut edflehi verfus,éx quibtls often-
datur, quodille i qui tam ibi ,quam & dibi, repfomifte-
batur de genere Dauid venturus, iam venetit falUaturuâ
Ifrael, dicente Dauid in eodcm Pfalmo, Laptdem ï}üj}M fy*1-11
reprobauerunt £dificantes,t)ic fatlus etiiûCaput âri£uli. À Do- g*
minofattum eü ifiud, & eÛmitabile in oc'ulis nofirü ^ c . V nde
&Euangéliftàrüm fcriptura cômmemoràti niók Phari-
fieos&Scribas obhoChidignatoS, quod viderüht pOpu-
lurû.Pfalmi prophetiam ftipêr Chrifto ïntellêxiftè cöm-
pletam, àc clamantes püeros * Ofariàifilio Diuid, 8C dixifle
ei, Audis quid ifti dicunt î èc Iefüm refpbndifte eis, nunÿuam
legiftis» Exoreinfànüum,& UttantiumperfeciJH laudem.Uc££
vt èernis, ledkof, de aflertione"ici facile röpritói poteiràt,
Bw^/ôw^i^wûiW^iwirjéDôwiWi.omnîurtiÈiiangelifta-
runi lciïpturâ coiifentit ; de Vetbo âutem Ofanna, quia in
Cræcum transféra non poferat, ficut nec Alleluÿa, neô
Amen aliter intetpretari ,ïicut& in pletifque feftutó vi-
demus, ipïum verb’üm iHebriùm pofiierunt dicentcs ^
to/^«^ïaûôwVéfô,qulfàWc^'Crid,fi^bhîsfciiiai8&
fimùs Fuit, & in Grteco Euangelium fcripfît, qiïiâ fe Vïdit
ptópriétetéroè'rmbtósb^j^rè non pofleimfeliùs ârbh
trams eft bcëre,teftê É ié ro p ^ ô , quàm idjf öhlè'rë quod
feJéhiü&c«é^^îBôfcfcN^Ôfiànl6à,licuttdéto3dti
t(^uptelegihir QfeÀnàprôbt^righôranHàm *, '8c Inter*
pretaturfelûiÔèa, fiuq folium fec,^ncütèk'àmhiumîntéirièWf^
petfeâi effent in ftdê, &fàndi iiï vîrtüte,àc doâ:i,doî-
(ftiores taàien fuiit & (ànôtiôresi âtq; perfeiftiorcs in âÜô
ordine qui habitùChrifti induti,àthatïiènta dôôkrinaïum
fiiafum &r virtutum vèftës prôftrabàhtirtvia , periquam
afin a ÔC pullus, id eft, plebs fidèliüm ttanfiret âd illam pai
triam cçbleftetn, qùàtehusmundiffirne incederent, lieih
afperaïncùrrerënt loca, laboratunt. Verùm agunt hàèc,
Vt nèc’terfarft faltem contingant neqüe reriim terrena-
rumaliquid p'ùlûereùm 5 fed fint illis omnià planavïarùiù
itihéra,>&praùaînjhre^um fiant» Qûilicèt pèrfediorê^
ffinr SC dorftiôres tàles, qài eô agùnnir fpirftü, hemo tà-
miehad culihènéôïùrd poteftcoAtingerè, qui e&à primu
ïui^u Ôei 8t fbiuuntôç addùcuftf àd Chrlfturh,& ftër'nunt
j ^Ittiàtnenta vlttÏÏtum, fuarum ïùper eoS, eùmqüedefupér
• federe lâciunt. Etqùiaômnfs copiparatio ,etiam fecttn>-
diirh fiCuiarcrti litteràturam -, in ttipUS cômparafur gra-
dibùS, iureô^bnis órdp Apoftölórum, eofque îmitàh-
tium, pérfediffriius vocatuiatque faniftiffimus. Ihqüi-
îàiiS piofeâiô tribus 'ördinibüs, fàu'é'nte DeQ > nemb Aifi
bsdëpèêcâq'tisi ficür^aplud’nos^eft ,héû dóleri-
tisiatqùe.papiè» admiràhtis ,'àt citera hüftifmbdi. Viraè
ic apüde'd^dicithfirf»»^ AÀoriài, quôdhôftri difcënïht-, o
Domin'ê fo fi îgïtut filuifiéa îhtefpretaturi fiùe 'fàjuuift
fac.Pôrro,4bw'ntërièftîôeft, vtdixidep'recantis. Qjiôa
fi ëx his duobüS vbluetit cbhipôfitü'm Vcrbuïh Ifecetë^'
*. ' diets
Matth.Euaftg. Lib,IX,
dices ofiaHna, fiue Vt iam confiietudo eft ofanna, media
Vocalilittera ,vtmos eft metdçis, intercepta. Quod &
Græci fàciünt quam FrequenrerJctiam & in profâ. Et ideo
anna, quia deprecantis eft, poffumus hunc Verfiim iuxta
Hebrajcum fenfum ita legere, Obfecroi Domine, fàluum
me fitc, Obfecro Domine ptofperare: quia fic eftgemina
pofita apud eos inter iêéfio, Anna Adonai,anna Adonai, ficut
Ôcô Domineapud nos. Nam iàluumfac quod àicitur ,ficeft,
dieftum vt fubaudiamus.populum tuum Ifrael, fiuegene-
ral iter, mundum. Sed quo d in nbftris codici bus hapecur
ofanna filio Dauid, iuxta hunc fenfitm quibufdam vifum eft
effe latinius;, vt dicarur, ofannafiiiDauid, vocariuo cafu, &
fit fenfiis, obfecro Domine fili Dauid làiuum fâcquod &
pluresinfiiiscodicibus emendare iam aufi funt. Quod
non immerito temerarium effe videcur,cum & Græci co-
dices & Latini, quofeunque infpicere potuit»datiuum
habëant cafum. Secundum quod & Màtthaîus > qui hoc
Euangelium Hebræo fermone feripfit, hoc verbum in
fine propofiiit ofanna rania, quod eft, fecundo dicere falus
in cxcelfis. Eo quod fàiuatore nafeente in coelum vfque
fàlus perue n erit, etiam ad excella, pace fa&a, n on folum
in terra, Veruth & in co“lo,vt iam aliquando cellaret diceln
prie apùd GroeCos.tüm articulo feribimr, ficyt & nos hie,
non loci aduerbium, fed pronomen demonftrantis pro*
ponimus, vt imeUigatür,hiceftquern ^dpyfes fimflerti
fibi dixit efleventurum.yj Nazareth, &nicm, GahUx, quia
ibifuerateducatus-jvtfloscampi nutnrecur in flore vfr«-
tutum. Nec.igitur puto, quod qui eum tantis laudibus
profequuntur, 6ctarn diuina rerexunt verbis,ipfos nev
lcilfe, quid dicerent, vt quidam ^yoiunt,iv'el quern lauda-
rent) quemtam euidenter, acfi ex legfe . Prophetam re*
promiflum demonftrant. Quem, licet illi coibmoueren-
turindignantes, ifti non tacent. Vnde &1ÎI1 magisma-
gifque inde njpuebancùr,audiences rem mirabüem,quod
hömolaudabanir à curbis fc & Deus prædicabacurin horn
ine* Epcerat fieri vt Spiritus fanitus fubiro afeiraret
ih eos i née intelligerent animo verba quæfunîebant vericatis.
Sed non eft credendum, vtéospmnesfic Spiritus
fanétus intus afflarec» quipræçedebaht, & quifequeban-
tur, n e intelligerenc quid dicebant, neque feirent quid fa-t
ceren c.Quod etiam quidam Grçcorum tam deiftis,quam
de Prophetis dicere voluerunt. Profedo cum ilh in fua
loquunturlingua,& eXauétoricate Plâlmi,vcdixi,vbi
_ multa dicuntur de Chrifto y illud decantant. Et maxime
re,inebriatus eftgladius meusincoelo. Aç per hoc cum 1 eumeliguntvetfum,ia quoaduentuseius adeos prædi^
«UrlëiM*. nrlnc* «....... caturj dicitut i prius,ofannafilio Dauid, repetunt turbæ idip&lù mdi uinitas atque humaniras eius ïîmul iri vna
gratulabundis vocibus, ofanna inexcelfis.Vbi fi reéècinfpi^
citur, melius^ofannafilio Dauid, quam fili Dauid vocatiuo
calù, fonare"videtùr, Neque idiplùm verbum, ofanna, ex
duobus verbis Græco videlicet & Hebrzo, vt quidam
putarunt, compofitum æftimarc debemus ; fed totum
Hebræum éffe^&làris oblcurilfimumjquod, quilegeric
epiftolam beati Hieronymi ad Damalùm Papam miflàm,
animaduertere potent, & alia quam plura, quæ breuitaris
caufà o mittimus.
; î E T cum introtjfetïlierofoijmdm, commotaeUvniUerfa ciui-
tas dicens,quiseft bid] Introduite Icfu cum turbis ddaudi-
bus, non immerito Je tâm infolitis Hierofolymorumci-
uicas cornmouetdr clamoribus, mirans tantam popüli
fiequéciam, & ram inauditam equitatus ipfius conrinen-
tiara. Qui profcdlo nefeientesveritatemrei, nequefâcra-
men ta (àluti s, dicunt quis ^i??Quod quidem, fieu t iam fîi-
prainpaucisdiximus,quia ifta omnia parabolicisagun-
tur myfteriisi mirantur ifti, & commoUeturcuta ciuitas,
ficut &fllam fupemam Hierafalem feciftè,diccntibus
Angelis afeéndente Chrifto viegimus, QuüefiifieRexglo-
r« ï Admirantes natnque virtutes coelorum & Angeli,
quæ vera elbciuitos Hierolblymorum , ifta incerrdgant
propter nouum indumétum corporis eius. Quibuscum
dicetemr,Tolliteportas Principes veftrasy&eleuamtni portia-
ternales&introibitFiexglorid.NonitnmcriiOiHc fi obftupe -
failli, admirantes dicunt, Quis eft ifle RexglorU ? Sic & in
Efe ii, Quù ifte qui venit ex Edom, tinÜis vefiibus de Bofortifie
formofiu inftolafu * gradient Hæcidcirco repetens dixerim,
vt oftenderem myftefium eflè fùturorum quæ agu ntrtr ôc
dicun tur. V ode & afeendenteillo in Hieruiàlem dicitur,
Qiils eil feic/Q^oniamcoirimota cftvniuerfàciüitas. Quia
iphis geftoromefFeâibus Ipccies fùcûrorum formatur^
& diuinitaS prædlcatur; &totutndecorisquidquid plebs
Itidæorüm habuît, vt alicuiùs fenfil loquar, Patriarchat
rüm 6c Prophëtarùm dodlrinis eft exorrmciioi. Et neof-
fenderpiàt in lapidèmoffenfiouisj Via fubftrata eftj & exæ-
qùà'tà mandat is préceptorum; deinde Gen tilitas Apofto-
lotum eft Deofubiçifta laboribus & difeiplinis imbutà
diùinis. Quorum ofliciis rami qui cæduntur dearbori-
bus, ad ingreflùm viæcæleftis fterniintur perordinem,in
tantum vt etiam eXuuias çerpôrum deuotiflime proftet-
nancinmortem>vt ChriftiEcclefiafecura,fine offenfio-
ne, Dcuminfè portais, felix incedat. Alioqain hæc ni fi
myfticaeffent, quæhuiufmodi reuerentiæ vtilitas effet?
Quæ magiS impedire poflèt omnitto, quam p ro defie. Id -
circqyvt dixi 4 omifis hic ratio in prophetiâ futüri format
tur. Propicrea etiam 8c intertàgantibus» vilis plebecula
tefpo ndens, confire tur, à minoribus incipiens, Vt ad m a-
iorà perueniat, 8c dicit t Hic eil lefts Prtybetaà Nazareth
'Galika. Quod enim dieat)t,Hiceillefas Propheta,magis ali-
quid^umelfe infimianc, quam PrOphetam: 8cidéopro- 1
perfona oftenditur. Htvtmani&ftior eflet fenlus > addunt
diuinitus infpirârii ac fi de fuo»iUud iuxta Marcum, Benedi->
8 um quod venit regnum Patrisnoftri Dauid. ôc repetunt,ofan-
na intxctlfts,Quod etiam interrogati^fidelitér ptolequun-
tur,& prædicanteum hunceffe Saluatorem & Prophe-
tamiNazarcth» Vndepoteftfieri,vteaquæaguntrebus
nefeirent quid fùtiirorum ip fe præmonftrabanc. Hoc ta-1
meil non oportet credere ,vbi omnes; Apoftoïï,, ôc raulti
i alij difeipulofUm, fimul cum eo » qui iam eredidérant,
comitabancur. Nec non ôc mulieres quæ cüm eo à Gali»
læa venerant, non intclligerenry Et turba quæ rotittita*
cilla viderai, omnino nonob aliud hæc omnia,nifi ad lap*
dem 8c eiusgloriam agebant, cui cônfôna vocetam min* j
ficasdecantabanciaudes. Non dico y quod fine Spiritu I
fâmfto iftaàgerent, fed etiam quod aèebant diuinitus in*
Ipirati, totum deuoteac làris religiofeagebant, pro ont- j
nibus quæabeogloriole nimis fædla viderant tel audie-
rant. Qga de caufa Chrifti Ecdefia eadem geftaper fin- !
gulos annos decehter ante fëftum diem Pafchæ in me-
moriam eorum quægefta funt, & in exemplumj concele^
beat. Ferenres fingüli ramosarborum virentes cum paierais
& floribus , aC fi vi&ricia Chrifti-figna > in minibus
; gaudenrés eius digne glorificare paftionîs cri-
umphum,&prædicaread illam coekftein Hieriffàlé valde
mirab’ilém cum paltftis viiftricibus ingreflùm. Sequitur.
r E t iniroiuit lefts in tem plum D e t ,& eue te b ut omnes Ven*
dentes & ementesin templo, & Mtnfas nunrm ulariorum,& cathedra*
vendent iam columbàs euereit.] Primumeft* vtadtni-
remürrcn» geftam, quoniam fitpra naturam humanitacis
eft, id eft, fecunduiil quod vide batur fabri&: M.iriæ pair-
perculæ mulieri s ipfe pauper filiuvttagta vterèrur hdu-
cia,tancaquepoteftace, eiieiens o iufces venden tes ôc e-
mentes de cemplo, qüôdauguftius leoitébât ôc venera-
baturin toto orbe rerrarum; quia nec princeps alicuius
gentis.vcens qualibet poceftate,forte poterac facile explicate
quodfecir lefiis. Êthocquod memini fupra iam di-
xüfle»qu.i.a..n.iHfiaiiiqHuid.i.n.. è.ioH diUuinitttüfsl r ef1ulf8ïflc8'tin1 vuku,
quando talia gerébantur, quod percelleret aduerlàrios,
nequaquam dixerim quod humàna virtute facere potû-
iflèt, vbi neftio ad diemffeftum y quot millia lâcetdotûmy
quot Leuitarum,quot hornmum conttenerant. Vnde fa- ^
teor plane quod, pro exiguitate fenfiis mei> non dico ex*
plicare verbis, verum nec admirari digne queo ea quæ di-
«ftis contexuntur, quæue faâa narrantur, dum mira gè- ■
ftorumrairis lùccedunc rébus. Neque enim effari queo>
quomodo in vnoeodem^ue Chrifto draina refulgent
miracüla, & cooperantur humanis adlibus in vna Chrifti
perfona) & qüæ humani catis eius fùnt, lùftollunr Ce ôc co-
pulantur diuinis tira vt nec diuina fiant fine humanitatè
Chrifti,nec humanitas pperecuf aliquidfine diuinitace,
fua.Quæ nimiruragemrnaoperatiojficinynoconiügitur
„„ . . _ . . Chrifto»