
I 94 A ji P^fchaßj Ratberti
i 71 uerilis mànibus oGciderunt. Quos forte videos adhuc
1 S piritùs lànâriindagifte fus ftaudis venena intriniecus oe-
I cStare, iure cenfora feueritatis inctepat eos, quate pnus
•càiliàas doli aftntias non euomuerint, & fie démum mtra-
rentad fontem,vbicolumba fine félle amaritudinw dear-
gentata.in palloreauri quotidie gratia-Spiritus lan^i deal-
battir,# deinceps fine raga & fine mâculâ cura Chrilto m
tçrrâ gradient,omnia ferpentura gencrafuis conculcatpe-
dibüs,& repellit incredulos» . . , g "
F a C i T E ergo fruchis dignos pcenitentia. ] iriqUit, ac ii a.-
pèrte diceret ,nolke înfultare quodfecio, immoquædi-
cô pas adimplete operibus,& facite frudus dignôs poèui-
tentièqüam prxdicu: quia nüllus veftrum fuis vel patrum
iuftificati-ropéribüï}:, qui omnes iræ filiiper reatum faôh
eftis/ Magifteriïaqtie perfeftæpGenitentiæloannes ra-
éhis, nonfolum exhibuitin fe perfouam poenitentis, ye-
rûm etiam qualis debeat eflè modus patenter infinu^c »
dumfubiungitj Famé dignospanitentU fruüus. Ahoquin
baptifmi ahlutio,nôn abolitio peccati, feddelufioiudica-
tur. Fruâusigiturpoenitenriaedignus, mortificatie Carras
oràniumquevttiorum eft, quatenus perfidem fata virtu-
titmiêmina, mellcmboni opens copiofius accumulent.
Quibùs ditati, damnum quod fibiintulerant foffragrahte
' gratia,meriti s recorapenfent. Sed ciirn talibus eos pra;co
veriferispercelléreuncrepacionibus.vidensfeftu elatiorçis
eorum ob praerogatiuam Patrumintrinfècus aniraum
turtaere, occurrit cogirâtionibiis eoruni ,quafi diccrent :
Mos ppn genusi furnusviperarum,fed filii Abrahæfirictiifimi
Patriarch* cenleràur, Quibus itaque talia fibi plau-
dentibus. , j
'isÎE V^tfw.inquir. dicereintra vos,pattern habemus Abraham;]
Quia non carnis filii, fed gratiæ, connumerantur in
fomine. Non enira qUod ex carne fùlcepic Abraham. hæ-
redera habuit, fed quod ex fide. Idcircolî vultiselfoiniè-
uiide.» fidem imitamini çius quoniam non ex operibus
Iêgïs iuftifiéatus éft, fed quia credidit Deo, reputatum eft
eudiqftitiam. Siquidem & vos fidei opera probate, per
qüîiiü) filii fecundutn interiorera hominem fids. Alio-
duin ne-veïitis vos dicere filios , quod tantum ex carne
eîis,dum Ifmabel nequaquara computatur in femme. Facite
etgofru&us dignos pcenitenti* videlicet fru&us, ba-
pnfroi, fi placer per regenerationcm fidei regni hæredes
f a . Alias^mem expâtre diabolo eftis,quia fi filii eflètis
Abrahs,opéra p^isytique fecilfetis. Qjiade çauià ne
piprtemmi, vos tantummodo ex carne filios elle > præler-
titn éumfids alterius ex. imitatione. Et ideo hi magis
jtfp^antucJ^iij;, qni per fidem propagantut in lèmine.
Ÿndé; , , ,
'^Eo t;e ii s eft Deus» inquit, de laptdibus ijtùfujcitarefiltos
: Abraù. 3 y b i nimirum potenda Dei, cui eft poffibile o-
; m^e quod velft ,.noflidco prædicatur eximia, vt tantum
1 tfijpfiafor kudabilis^verum etiam, vt ex hoc eorum ,xe-
' fi? u giu ur terne ri tasj &incipiant proedeftinationis Dei o-
1 pefacpgitare., Quia ficut nihil abeo praedeftinatur quod
i npppoffit; ira (füidquid præçleftinatum fueric, non nifi iu-,
tftitia di<ï£ante,aut certèmifericordia fuffragante conlum-
mabitur. Primaigitur rudimenta fidei funtprocertp credere
D eu m quidquid voluerit pofte. Deinde lubnixius in-
! telligere, quodeundta iufte prouidus dilpenlàtor atque
inementer.dilponat. Hinceftautcm quod profeâofim-
Ipfieem léiftorem làris iuuare opinor, fi pro certo credide*
nC q |o d k eus qui cunda creauit ex hihilo »potens fit ex
: l « m q s filios Abrah? fôrmare, & velut ex propagine il-
IfrTOXqniiftos h^eredes etiam ex quolibet puluerc iufeita-
j rp, Ahoquin fidçi rudimenta nondum percepit* Sienim
’èiæqapprtentqfismale fuis erudita rallaciis Deücationé
conataeft aftçrere mundo, quibus Creati fint homines la-
p ÿ e iî^ e ffi^ , quid putas,quod magwfatendum eft,De-
! uujiVp rurqacyiuûm ex lapidibus fijios Abrah® fimpliciter
nonpoHè acute? Ynde Virgilius M^ro:
jÇoifttmtpfMi l^yOtP’MlHe-feêdeta, ortie.
Iwpofuit natura lacis -, quo tewporeprimum
Deutaltfn vacuum lapides iaftauit in orbem,
Yndehommes nati durum genus. ,
Volens anntimo&ingehrefimurn décimumanteRomam
conditam fignificare : quando, vr aiunt, Amphion tertius
à Cecrope Athertis regnauit. Cuius nempe temporibus
aquarum iqundatio maioretii Thelïàliaî populi partem
ablutnplit, paucis per réfugia montium liperatis. Ynde
&fitbulam introduxir. Tunc'itaque in monte Parnaflo
quam multi tranlpolîti, circa quem Deucalion-mortalis
regno poriebatur, quos tune ratibusadlèfùgientes fiilci-
piens per gemiria eiulHcm montis iuga interea fouit,aluit,
atqiie lèruauiï. Qups demum remittens fieculo, dicitu#
genus homintim reparaflè, ac fi de lapidibus, qups vnda
nudarat, tune nati ellènt. A t veto fi (àpientes fitculi de h is
calia finxeruntjVt quam plurimos luis coecarent tenebris j
quanto nuncfèligiofius eft credere, quod omnibus veru
luce clarius pr®dicatur ? ïàmen quodfignanterloannes
de lapidibus iftis dixit , aefi aliquos fubterpqfitOs digito
demonftraret,nequaquam vacat myfterio. Sed profedo
vnam harum aut certe vtramque rerum vult promulgàre
figuram. f^uiamyfticevtaiunt,hocilloagebantur inlo-
\co, vbi Ielùs filius Nuaduodecim lapides dé medio Iordà*
E nis in terramtranfportariiufierat,atqjaliosex terrain eo-
| demalueo reftituerat. Àd quos tuncfortalfis lapides digi-
I tumextendens,aiebat: Potens eft Deus ex lapidibus iltisj
i perquos Iudatorum neçatio & Gentiùmâdlucis lpeciem
transformatio pnefigitur, filios Abrah® ficut promilïüra
eftlulcitare.Prorlus quia in illis lapidibus etfinon natura,
tamen figura Gehtium erat, non immerito feribitur exiifi
dem eos filicibus fiilcitandos , in quibus iam olimgraria
làlutis eorumpnetendebatur. Acfipatenterdiceret. No-
litediçerë, patrem habemus Abraham potens eft enim
Deus ex lapidibus iftis,fciliceçper eam gratiam quæ in ipfis
præfigurata oftenditur, filios Abrahs lulcitarc de motte
ad vitam, de tenebris ad lucem, de non genre in gentem,
vt&ipfiper fidem renati tanti patris quandoqüe hæredes
inueniantur. Alias autem lapides Gentiles vocat,ob cordis
dutitiam, vel certe quod Idololatræ lapides adorabant*
Hinc quoque iuxta Plàlmiftam, Similes ilüs fiant qui facumt
ea,&omnes qui cenfidunt in eu. Atque alibi, eo quod ipfi la-
pidéi elfent, Dominus perProphetam, Auferam, inquit, à
vobis lapideum & dabo vobis cor càmeum. Secundum efficient
I tiamigitur operis, & non lecundum lùbftantiam, Gentile s
lapides appellantur : quia iuxtanaturam boni&inconta-
minati lùnt crea ti; at veto (èipfos corrumpendo per varias
rerum efficientias, faâi funt vt non ellent, & idco non incongrue
lapides vocantur. De quibus nimirüm lapidibus
potens eft Deus, non dico relulcitare filios Abrahæ quafi
ex aliquo, fed omnino fufeitare velut ex nihilo. Quia prias
cum efTentperDeum, lêipfos corrumpendo fecerunt
açfirioneflènt; Scripturatelle , quoniam omnesgentes
fie Hint ante Deum quafi non fint,& in nihilo repütantur.
Ergo quieritlapidesptopterdutitiam dc afperkajem pec-
cati nullo y lui apti,yirtute Dei fa<fti funt lapides viui, qui
fuperterram Voluuntur,& in fandluarium Dei tfadera pre-
tipfiflîmi computantur ; quibùs eoeleftis ilia Hierttlàlem
conftruituEj& omnes mûri eius per gyrumin Chrifto'ex i-
pfis coædificantur. Exquoaptiusrortalïis videretur Eu’
angeliftafignificafle fi diceret, Potens eft Deus de lapidibus
iftis pàràre quadratos lapides, quibus coeleftisillaciui-
tas Hierulàleto «dificetur, præfertim quod tum de yiia ea-
demque fubllantiafadaefiet verbi translatio. Sed quia
loligealtius idem docentë Spiritu lànéto ac perfedius cru-
ditur, non verborum lècutus eft lonotitatem; fcdlènlùuni
p rôfùnditatém.plenius 1er utatur,& congruente r làfis elo-
qui^ur. Pr*miferat enim lùperius, Generatiovipetafum,iid n
quod catundem eftèntnatur® exiftentia’, lcd quiafüerant
veneno dpéfcrifi* fuatr, & infidehfatis vitio tranfpofitlad
ptopaginem .Et ideo ne glorientur ex lèmirie carnis, fecit
Anaftrophem ad Gcntes> quod hi tantum habeantur filii,
qui fuerint lecundum intetiorem hominem per gratiam
lülcifàti. Sufcitati, inquam: quia vetîiens Chriftus accepit
vxorem fratris defunifti, Icilicët Patriarch® Abràharjquippeqüiap,
erSaram,materomniumnoftrumEcclefiafigm'
ficatur; 8c lufeitauit ex eafiliosper gratiam, peï quamide
olim obprxlàgium genuerât fifium. V nde lècundûlegem
omnes qui exfidefum, patris iure harredes defundti non
J» Matth. Ettang. Lib. II.
minus quam filii lüpputantuï. Hinc quoque fignanter ' 94-7
vetbum,quod potens fit Deus liilcitare, inieruit, vtreco-
gnolceresin Chtifto quem prædicat eompleri quoddu-
dum Moyfes ex lege mandauerat Præcepitergo, fifrater
dcfumftus efièt fine liberis, vt is qui luperftes nierit frater
eius, accipiat vxorem defunôti, & fufeiter exeafernen fratris
lui,cui cum natus fuerit filius, profedo hæres defundi
erit, & in forte fax fucceffionis-annumeratur. Ob cuius
myftçriiSacramentum Chriftus veniens, quia Abraham
defundus fine liberis approbatur fidei,ço quod omnes ex
carne eius dégénérés ellènt, potens adftruitur fufeitare filios
ipfius,iuxta quod promilîùm fuerat ei; ne tan tus Patri-
archadiuinispriua; eturpromilfis. Intcicane & ipfi vidc-
rentur immunes,-fi le a talibus donorum Sacramentis pe-
n i tus abd ica lient, çomminatur illico, exemplafumens de
agricultura.
I a m enimt inquit yfecuris ad radices arborutn pofitaelî. O-
mnisergùarborquanonfacitfruttum bonum excidetur, &ini-
gnem mittetur. JPorro per arbores animorum ftatu fignifi-
cari.ncmoqui ambigit, fi Scripturas fandaslegerit;quia
rrequentatimmum eft per cas, bonorum maloramve ho-
mmumqualitatesexprimèré. Habet igiturfuamaericul-
turam genus humanum, quod Chriftus yeniens excolere
nimuim infoecundu m per ïnfidclitacis intemperantiam in-
uepit; led omnibus libertatisarbitrio pergratiam reftituro
deincepslicen tamfrudficandidedit. VndeiuftoDeiiü-
dicio iamfecurimad radices arborum pofitam commina-
tpr, qua tenus fi. per fidem frudum pietatis non protule-
nnt excidantur à prælènti vita, vel certe à terra viuentium
cpta lancoi cum Domino funt regnaturi. Arborumïtaque
anqnnufos pro qualitate quatuor connumerantur gene-i
ra; quia funcaut bon* viriuitatis, & frudum fiiis temporibus
bonum ferunc; aut font male virid es, & frudum malum
ferunt: aut certe funtfolummodo virides per vigo-
rep3,&‘ manentinfruduol*, neque frudum,eo quod font 3
iteines.vfquam ferunt; quædam vero iam exhauft* omni I
vinditate lua, quam uis adhuc radicibus furfom-aierraeri-
gantur,quia nondum præcifo, vel impulfione aliqua;defti-
terunt,nec ad aliud qugm ad vfus ignium hadenus refer-
uantur. Quarunvomnium exemplalïquisdihgentius ve-
litammaducrtere;potei it i n hac agricultura torius Ecdefie
conliderare, quiaiunt hæretici viriditatefidei iam intrin-
iecusarçradi, atq; viroris gratia, etfi adhuç in carne fint,
l 2en,ul ati‘ Sunt & quidam fiib hypocrilidelitefcentesin
tcclelia,quorum frudus omni felle amaritudinis peccati
contagione amariorinuenitur: qui autem comnVederitex
iru tribus eorum veqeno iniqnitàtis ilico peremptus, falu-
te propria , qu* i Chrifto. eft, priuabitur. Sunt igi-
tur & bon* operationis arbores, quæ fidei feruore ca-
Jentes , plurimum frudum , & omni bonitate con-
dulcoratum ferunt. De quibus Dominus , Non pote ft
arbor bona frudus malos fasere, neque arbor malafruEtus
bonosfacereàfructibus eorum, inquit, cognoftetis eos. vSunt
autem & nonnuili, qui fidei viriditatenf tantum habent;
^d quia fidei frudum non habent,fteriles terram occupât;
oculeo lècurius ad radices arborum rede commemoratnr,
vt qui tnel.’oi em vitæfmdmii ferre noluerint,excidantur, i
« æternis iguibus præparati atrpeius concremctur. Quod
paulo fuperius volens inlinuarequaliter fugiamus, Facite,
inqu i t,fruäus dignospeenitemk. In quibus nimirüm verbis
vald^notandumeft,qnod non folumfruduspoenitenti*,
feddignos peenitenria: frudus faciendos præcipiendo per-
lu.idet. Aliud icaque eft feudum facerc, aliud dignum pee-
nitenciæfrudum Operibus adimplerc. Neque enim par
riudus efle debet boni'operis eius qui minus, & eius qui
ampliusdeliquit: aut eius quiin nullis, ôceius quiforte in
quibufoam facinoribusceciderir. Per hoc ergo quod di-
cltur, Facitefruäusdignospanitentia, vniufcuiùlque con/ci-
cntia conuenitur, vc tantum bonorum operum quæ rat lu-
cra per pcenitentiam, quanto grauiora fibi damna intulic
perculpam alioquin iamlccuris poiita eft ad radices arbo-
rum,quacenus quilque infruduofos cominus fuccidatur,
‘ P0“ ftercora pcenirenti* frudus dignos no tulerit.Qu*
Cv uris namq; Chriftus eft incarnatus, duabus vnitus^ fob-
- nt|k;vt guiper humanitatem quafi manutenetur comprehenfionis
noftr*, per diuiniratem interius ad radices
confeientiæ noftr*pofirus,inibi lî qui funt infrijdupfi vi-
uacius abfcindentur. Quia etfi interdum per patientiam
nos expedat,per diuinitarem examinar&difponit.quarl-
- Vr!c?U3nlUrn ’ ProSl^ ,tate delidi vnümquemquefe-'
rian Eracax èftenim Dei lèrmo, & penetrabilior no mo-
ao lecuri, verum omni gïadioancipiti, pertingens vfo; ad
dmihonem antmaru m defpiritus, compagum quoque &
mcdbllarumacdifcretotcogitationum eft.Quç cogitation
nesripn incongrue radices arborum nnneupantur: quia
ficut per radices arbores frndificantes figutur in terra : ita
& nos quoq; per cafdem in ccelum fuftpliimur, frudificâ-
tes Deo; aut eette complantati in terra,carnales ad ima ra-
dicantes, iam apud inferos deftinati. Et notandran, quod
I lecuris non iuxta radicem, fed expreffius ad radicem poni-
turjvt omnis qui fèntitintelligat examen iudicii,& præfen*
tiam Maieftatis vfque ad diuifionem anim* condngere.
ynde lè débet fidcus animus omnihoraomnique momé-
to circumlpicere,ne feriatur,& fi g viuere quafi lèmper iftp
tremendoexaminidebeatpræfentari. Quis enimfccurus
elle poterit,dura dn itur» ecceiam lecuris ad radices arborum
polira eft? Quod fi non videt,làltem fontiet earn* Ita-
que fi nec fent re interdum nec viderepoceftalfquis, val-
de timendum eft,ne forteiam arefedus,dum foporatur ill
mortem,nelciusadtartaradeducamr.Propterquod.fitiS
inuigilandum eft,nedum viuitur, finefruâu peenitent«
condignoaliquisnpftruminueniatur;eoquodnullus ex*
cipitur,fcd omnis arbor qu* non fecerir ftuâum bonû ex
cidetur,& in ignem mittetur.Qmnis,inquit.Ergo vbi ùul*
lus extipirur.fotis horrendqm eft ab opère ne quif bet vacua
« æftimetur. Præfertim quia non dicic, fifecerit fruôu
malum,lcd omnis artorquæ non fecerit frudum bonum»
inquit,excidetur,& in ignem mittetur. Sed ne videatur foa
tamum'audoritatecontemnétes minari, deinceps incipit
àperire quant* audoricaris lit, cuius eis pr*fontia commi*
natur,vclcuius beneficiis adfidedebeanc iure perfuaderi*
Ego quidem vos bapti^o aqua inpanitentiam,qui autempoft
me venturus eB,fortior me eft,cuius nonfumdignus talceamenta
portare.lpfevos bapti^bit in Spiritufanäo&ignL]Dc(mo\o*
co foris Lucas dilTentire videtur verbis,quamuis ab eadem
lententia nonrecedac. Nam cum dixiilet velut ad eorutn
cogicata^o vos baptize in 4ÿ«4,nequaquam addiditi»p*«i-
tentiam. Deinde, Fenit,inquiz,fortior me,cuius nonfum dignus
corrigtam calceamentorum foluere. Sed nullo modo hincla-
borandum,quifquis prudenter intclligic ipfos lèntétias co-
gnofeend* veritati.necclforias elfe,quibuslibet verbis ex*
plicencur. Quod enim alius aliam verborum tenetfotiem,
non eft vtiq; contrarium: neq; illud contrarium cft,li alius
dicat,quod alius prsecerroittit, cum fes non fit, Euangeli*
ftarumaliquemmentitum credere. Et fi non modo verbis
aut verborum ordine auralio quolibet locucionis genere •
vemmniam rcipfj videturaliud effe,
almdcorrigiam ckitmtimfiiliurnNon camcn cdtinuopu-
tare debemuscos contraria fibi veJut exignorantia corÄ
feripfifte. Vnderede quæritur.quidhonmSloanncsdixe-
| rit,nonfedignumeftc, vtrumne calceamenta portare,an *
corrigiam calceamentorum foluere? Quandoquidemille
videtur folus verumnarraflè, qui hocprotulit quodprimu
loannem.luisauditoribuscertum eftnunciafle. Sedfi ad
rempertinec aliud aliquid ex to inteliigereqtiod eos di-
ucrfc certu m eft edillè.quid aliud æftimare re<äe pollumus ■
quam Ioahnem vcrumque dixilf -, fiue aliud alio' tempore,
hue comextim? Ac fi diceret,cuius noqfom dignus corrigiam
calceamenti foluere, neque calceamenta portare.
Ex quo vnus eorum hinc aliud , alius vero, ficut &rc-
liqui duo , aliud ; omnes tarnen quod verum narraue-
riut poilu mus luce clarius approbarc. Vnde, ficut iam
diximus, quQCumque in loco lie tra&andifunc, quatenus
in ndlo à verb deuialfo credantur; neque fibi contraria
protulilTe. Sed interea redeamus ad ordinem exbofi-
tionis & vidtamus , cur loannes bapcizet aqua in poe-
nitentiam,'cum peccata non relaxer. Neque enim fes
ërat feruulo peccata relaxare alterius, etfi maior eo nul-
lus iuxra Domini vocem iure dicatur. Quia nefeio,
quamuis in vtero marris fonâificatus, fi potiiit vlque in