Htm. i.
Rom. j.
63«
Pet canticum accip imus gaudiitm. Inti tu lis Plàlmorum
fiepe inucnitur canticum Plàlmo appofitum, vcl in car-
minibus. Ideoquæfitumeft.anomnis Piàlmus eflet canticum
: vel cconuerfo : an quidam P faimi elient canticum,
velecgnuerfo. Scd inuentum eft, quod in quibui-
dam Plairais præcedit Piàlmus , &lequitur canticum:
in quibuldam præcedit canticum , & fequitur Piàlmus.
Significat quod priores eius . partes confolehtur nos ad
laborem , pofteriores eius partes conïolentur nos per
gaudium, priores inuitant ad gloriam, pofteriores hor-
tantur nos ad laborem. Inquo autem Pfàlrao præcedit
in titulo Piàlmus, & fequitur canticum^ priores eius partes
hortantur nos ad laborem » pofteriores inuitant ad
gloriam, Sicut & in hoc.Pfàlmo, Cuminuocarem. -In
finem Piàlmus Dauid-, id eft, bona operatio, quæ intel-
ligiturin hoc Plàlmo» eft Dauid, & quia eft Dauid car-
nalis, eft&ipiritalis, ideo déterminât in fincm ; id eft»
,hæc operatio fie intelligenda eft elle Dauid, vt ilium in-
telligamus, qui eft finis ,'idebquc duobus modis : vel quia
eft coniummario, non confumptio, legis & Propheta?
rum : vel quia eft opanium bonorum perfe&io , quia
omnia bona imperfeâia vfque ad eum qui eft iummum
bonum. Omneenim imminutura perfici habent. Et eft
canticum»id eft, oftendirnobis poll bonamoperationem,
gaudium & præmium laboris. Et hic bona operatio, 8c
premium operationis oftenditur nobis exemplo capitis.
Ipiètitulus oftendit incentionem, .V ox capitis; V os fide-
lésmci, qui per multas tribulationesad regnum tenditis,
fi peruenire vultis ,inuocate D eum, id eft, intus vocatc in ;
corde * non folum in voce: vel vocate Deumin vos, vtni-
hil petatis in premium laboris veftri, nifi ipfiim, & exau-
dietvos, quia me caputhocmodo exaudiuit: Et hoc eft
quoddicit:
CŸm inuocarem > exaudiuitme belts. t>eus dico iufiitia
mea,ideft, qui me dpcuit.quomodoiufte peterèm,
quiaipfe dat & velle & polie pro bona voluntàtc, Vel i-
deo Deum vocaui, & non alium > quia ab eo eft omnis
ûiftitia, non in dioitiis vel aliis huiufmodi.
Sed quia dukius & fami liarius videtur loqui cum Deo
quam de Deo: ideo conuertit fèrmonem ad ipfîim, poft-
quam fidelibus fuis ad exhortationé de Deo locutus eft.
Vere exaudifti me» & in me, & in meis. epihintribulatio-
tie diUrafti mihi, ideft,dilatatumcor dedifti mihi, non
ftriâum,vt non folum diligerem amicos, led etiam ini-
micos. Aräaeß enim via quaducit ad vit am, 8c tarnen non
curritur, nifidilatato corde.
Hoc caput de fè, fie autem de membris fuis : Dilacafti
mihfiid eft, meis in tribularione, leiln et vt iplà tribulatio
nonr/ideretureisangufh. led dilatafti gaudium, quia tri-
bulatio&anguftiain orancra animam hominis operands
malum.
j! Vnde Apoftolus, Non folum autem, fed &gloriamur in
.tribulationtbus , feientes quia tribulatio p.itientiam opera-
tur,patbent'taprobationem,probatiovero Jpem,fîtes autem non
confondit, quia chantas Dei diffufaeft in cordibus per fpirituto
fanäum qui iatus eft nobis, Miferere met. Hic patet quod
Chriftus non defe tantum loquitur in hoc Plàlmo. Mife rere
m«,id eft, perfice quod coepifti. clarifica metnre,8c
quofdam in meis fpe , fcilicet perfe&os. Miferere his
qui adhuc infirmi font, vt iRos dilates & perficias. & exaudi
orationem meant. Exaudi. id eft, impie orationem rae-
am,quç eft pro augmenco virtutum/cilicet vt crelcant in
virturibus.
Oramus vtveniant b ona, deprecamur vt âüertantut
mala. Aliter: Exaudiüit me Deus iuftitia mea. Hoc modo
exaudiuit, dando iuftitiam quam perebam. Reuerap De-
us dedifti mihi iuftitiam, quia in tribularione dilatafti,
mihi.&quia exaudifti me iuftificando, miferum confer-
uando, fcilicet vt nihil brèra nifi quod dignum fit, qttem-
admodum Paulus qui orairit quod non debuit. propter
quod di&um eft ci: Suffictt tibi gratta mea. nam vertus in
infirmitate pérficitur. Et quia Deus exaudiuit me eum
inüocantem, ergo 8c vos exaudiet, fi et^rU inuocaucri-,
ris. Propter quod dico: F.7« hominum, fcilicet Adam 8c
(ts Epifc.
Eu* , in vètuftate & in originalibus vitiis perfèueran-
tes, nolentes ficri Dei, vfquequo id e ft, quamd iu. Iam ve-
n it filius D e i, qui vos filios fuos quærit facere, vfque
ad eius aduentum d e ignorantia quodammodo fififtis
excufàbiles, nunc autem minime.graui corde, fcilicet eri-
tis? Quamdiuamabitishæc terrena? qu* ( vt ait beatus
Gregorius ) pondus fùnt, non fubfidiuro; quia potius à
vera beatitudine vos retrahunt, quam eo perducant. vt
quiddiligitis vanitatem i Vt quid, id eft, inquantum diligi-
tisvanitatemid efth*c tcinporalia b ona, quæ funt vani-
tas,ideft,tantumvmbraveri boni. & non folum diligi-
ris, fed etiam quar'ttis mendacium, fcilicet hæcéadem terrena,
qu*cumymbrafinttantum veri b o n i, mentiuntun
quia non foluunt quod promittunt. Opes nondantfùf-
ncienriam, honores nonfoluunt pocentiam, & estera ad
eundem modum , & tamen videntur h o c ptomittere.
Ad quid ergo, ideft, ad quod commodumdiligitis vanitatem,
8c quæritis mendacium ? Aliter, Filii hominum.
Acfidicar - Dc^Siis non eft mirum , fi non inuocànt,
çum non fine filii hominum, fed potius filii eorumqui
fèdehominauerunt. Vos autem ludari quis cftis filii hominum,
id eft, patriarcharum 8c prophecarum per do-
ârinam, qui vere hominesfùerunt, quia rarionc vfi font,
8c qui vobis Dei cultum mulris modis infinuauerunt : vf-
quequograui corde eritis ? quid vitra expe&atis ? Iam
venicillequem patres veftri vobis predîxerunt, fcilicet
ego. Venitefilii, audite me.vt quid diligitis vanitatem,
8c quæritis mendacium, dicentes, Méfias nondum venitl
Quafidicat, Nolite diligere vanitatem, & nolite quæ-
reremendacium, 8c mirificabit vos dominus.
Et vt hoc credaris verius \ feitote.id eft nolite dubitare,
qu'ta mirificauit dominas, ideft, miro modo clatifiçauir, fa-
ciendo de morrali imm ortalem, mefimitum fuum, in hoc
finâum, id eft, purum, quia non dilexi vanitatem , &
non quæfiui mendacium. Ita& vosfihæc non quæfiue-
rids, clarificabimini. Dominm exaudiet me. Ac fi dicat.: i-
mitamini m e, quia fom vobis non folum exêmplum,
fed adiutorium. Quia inuocaui, id eft, digne vocaui
Deum, exaudiuitme, quia iam clarificauit : & exaudiet
Ime, cum clamauero ad eum, etiam pro vobis. Quafi di-
‘cat quid firciemus vt & nos .exaudiamur i lrafcimini
preteritis peccatis, & nolite peccare. quia nonfufficit
deflere peccata qu*geffimus, nifîpoftmodum denenda
nonadmittamus.Quædicitis, id eft, cogitatis in cordir
bus veftr 'ts. In cordibus ea tantum dicite. & non cogitan?
da, nonerumpantin fàâum.Et tamen quiapeccatumeft
in corde, etfi non vçnitad aâum , in cubtlibus veftris. id
eft in corde compungimini. id eft ipfàm etiam çonfciertti-
am peccati emendate per poenitentiam, id eft, poeniteat
vos& cogitafîè. Aliter: lrafcimini, id eft, ira vos concutit.
fit tantum, 8C non commôtio animi, & non etiam faâum
hoc éft,& nolite peccare. Et qüia non fblum ira adpec-
catum nos impellit,ideo fubdit: Quæ dicjris, id eft» qu*-
cunque alia vicia præter iram dicitis iri cordibus , qu*
fint digna poenitentia, in cordibus tantum dicite. Id eft,
cogirate , & non exeant ad operationem. & tamen
de his vitiis qu* tantum incogitatione font, etfi leuià
fint,incubilibus (ideft, in cordibusj veftris de his com-
p u ngi m i n i. feil i cet conterite caput fe rp entis, ficut diâum
eft Eu* & fèrpenti: Tu conférés caput illius , & ipfit infi-
diabitur calcaneotuo. Caput fèrnentis eft initium peccati
ideftfoggeftio diaboli. Illam débemus contererc com-
pundtione&orationedumeftparuula, necrefcat vfque
ad a<ftum. Vnde illud , Beatus qui tehebit & allidet
paruulosfuosad petram. Per calcanéum accipitür con*
fommatiopeccati. quiaiioc maxime obfèruat diabolus,
Ytperficiamus.adhocinfidiatur,adhoc laborac. Notandum
quod non dicit »Nolite irafei » quia hoc non eft no-
ftræpoteftatis. ex poena enim peccati hoc habemus, vt
carnalitas no ftra diuerfis concùpifcentiis fubiaceac.
Sed habemus rationem mentis, qu* has refrenet, ne
vfque in aânsprorumpant. Ai t enim Apoftolus , Ego itb
temmentefèruiolegtDei , carne autem legi peccati. Etfivf-
que ad a£t us perduCàntut, quomodo corrigantur/ Et hoc
modo, vt fupradifftum eft, Sacrificatç facriftcium iuftitiam
fcilicet
P #
6e». y
H
l l l p i l
. Iohan.n.
L loh*n,6.
Taîicet puniendo in vobis iram 8ç alia vitia. per fingula
i vitia quafi fiogulàs viélïmas madtate Deo, amputandô ,
fuperbiam, tant um : amputandô, lafciuiam, hoedum: am-
putando Ubicimem, hirçum : ita 8c in aliis. Echoçeftfo-
crificfomiûftitiæ , cum nofipfi purnmus vitia noftra?iü- 1
dices in çgfilpfis^^ çqnfficuti. ''Éc fie façrificimdo^e^
Domino. Nam qui nonfaçrificat. non fperet. Hic canticum
pfalmiaperitur.. Aliter : Iràfcimini vltidnem lumen-
dp de peccatis,iam perjpetratis, 8c nolite vitra peccare.
Étpoftabnegarioriem.yitiprum (àcrificatefàcrincium iijftitiæ,
id eft, réde viuite. Et fie foeràte præmium labo -
risvefoti,tamenîndomino, ytipfefitpræmium, non a-
liud. Vos qui fic^yiuitis, fperate * térna premia. Nam
funtwitt/riquinon fperanc, dicentès : Quis oftèndetnobis
bona}.Xciliçe.t ilia quæ prômittîs. , Quisafcendir in çoe-
lura qtii ilia yidéret, & îiobisirenunciaret? autquis.often-
detnobis mala, fcilicet ilia tormenta quæ dicitis efïé a-
pud.ipfejros ? Frufti'a hoc dicunt, quia tu Domine o-
fteqmftinobis,dando nobis rationem ^fimilicüdinem
tuam. Namfignatum, id eft , figillatum, & in îpfb figillo,
Spiritus fàndi, e0 fuper nos lumenvultus tui Domine , id èft,
jlux ilia quæimaginem tuäm in riopis facitàppàrere. Vel
lumen vultus tuiy ideft, claritasnnaginis tuæ, qu* in
pobis ôbfçumta eft. in Adam, fcilu et vera' ratio quæ ti-
bifimilesfo,mus » antécédente fîgilîo fànéti Spiritus, in
nobis refor(màta eft. Et hoc eft quod fequitur^pedïfti
Utitiam, id eft, S piritùs fài>âi gràtiam in corde meo, quia
Içbafitas DeidïJfufaejl in cordibus noftrls per Spirïtum fan-
iïutn, quidatas eft nobis. Aliter *. Dedifti Utitiam in corde
meo, fignando fomen yultustui, id çft, rationem fuper
nos ,id.eft,in foperibri noftrq, fcilicet in anima., dedifti,
[ideft,oflep;diftimihi tuàrnl*titiam,fcilicetæte^nam'Be-
laritudinem, non focis qu^rendam , fed in corde njeo,
I idéft, id fola fpe, & nondum in re. Illi aute^ nuldi-
cunt, quis oftendet nob is bqn^ : ideo ignorant Kajfc'bea-
[titudinem, quia multipluàüfont ,}d eft» mulcis im^llciti,
& multis fplicitmtur. Âfrüâu, id eft, vcilitacé lui fru-
menti, non tui, foilicet ’Çhrifti, dp quo dicitur 'Nifi gra-
mmfrumentfcadéns in.tèrram, morttiumfuerit, ipfitm folum
ihanet. Ego fumpainsviuus. Suiw»i,nôn tui. VinumDo?
mini, imitatio paffionis Çhrifti, dé quô corpus fidcli-
um dénunçiat, vt corpus beati L^urendi Jx ' alipiirum
multorum. Quia calix Domihi ïnebrians quam praclàrus
èft. Ëtoiei fui, tioh tui. Oleum Domini, eftgrariaSpiri-
tus fàndti. Oleum autem pèècatortim, cainis deledla-
tip veladulatio. Pernæç trià,fiumehtum, viiiuin, oleum
, quæ aduerfu m carnis precipitia font, çætèirà çarna-
lia intelliguntur. Ego autem pèrfeâ%pçcléfîa ? qu* bea-
tituainern meam in his non^quæro, dopniam iri nàc'vità
feeundumpblfoiQnem omnium temporalium négocio-
rum. In pace ».fdeft, in appeqtu æterriprum ponôrüm ^
quæfùnt pax , quiaibi nulla tumuftuahtur vitia. paçe dico,
tendeiHe/»ï^>», ^fcilicet vbi aîiud no.n foqüittirriifi'
ipfapax. ■Ètvo&c&reqùkftamfoéàaipætern^quieté> cum
module hoc itiduet immortalitat an ,cum nouifiimeinimicàde--
ftructurmors. ^ Caufà quare hic dôrmïârb 8c poftrequief-
c am, [ Quontatn tu Donmeconftitufti mefirtgulariter in fpe ]
ideft, inlolà;l(p,e hireditatis me* , fcilicet y thon foris
qu*rctém béatitùdinçm meam m his ttaMtoriis.
* In fînem pro ea qu* hæredicàtém confequitur. y Pfal- ‘
mus Dauid. ' ÿ V .
^.'Erbaqiea auribusfierctpe Üomitfe, intelligeclamo- ‘
re^tMja^ihtp^'yôpifts&mfnieffr^, meus
& Deus meus. j^mâmàdpepfopoditn^^e^
né exaudiesvocèm meam. 'Mânéafiabotibi drht*
debo ,quoniam nçjipfiwyiAenstniquiteternfo es.
tyffiidhit iuxta :
MtcofilosfùoiilQ.difii opines qui, ppefantur mïquitatem tper-*
damnes quflpiuun urmpidaam yirumfanguimrii&do-
'^fofiiabpu^t^firl^mmûs:ègoautem in m^titudihe miftri- [
cofdia tuéi, Iniroibo in dpmuniftudm, adofabo qd teiqplum '
f^ffomtu^m.in timoré tuof Domine , £rducme in iuftitia tua
profiter mtmeos meds ',$rigeih confpeftû tuo vitam meam Quo -
niampon eft in ore eorum Veritas, cor eorum vanum eft, Sepul-
chrümpaténsèftgüttürèornm.tjnguisfutsdolofe agebant. iudi-
caillosDeus. Décidant à cogitatiorubus fuis, fecundum multitu-
dtnem impie'attan eorum expelle eos> quonïam irritauerunt te
Domine. Et Utentiir omîtes qui jpératit in te, in sternum exulta-
b unt, &hdfrirabisin eis. Etglortabuntuf inteomnes qui dili-
gunt nomèïrtuüm, quoniam tu benedices iufio. Domine, vt feuto
bona vdluntatis ttidcoronafti u ot.
' Infinem proea qu* hæréditatèmconfèquimr.Pfàl-
miïs Daiiidr In hoc pfalmo figurate inceiligitur , quod
blim hiftôrialiter .eftaéfcum in Sàra & Agàr, vnaübera>àl-
tera ancilla. libéra ciirn'filid hæreditatém accépit, Agar
ancilla cùm filio hærèditatë priuataeft.; Per Saram li-
beram & filiüm efos.,càtholicâ*fi^nifictatur ëcclefia: per
Agar ancillairi & filiutn'eius » écclëfià malignantium
falfbrum Chriftianorüm & hæreticorum fignifîcatur &
eius proies : qui quamuis ab! Abrâam, id eft * d'hrifto ge-
neratifiint fecundum baptifinum & quædam alia facra- '
menta:, tamerinpn confeqiieritur Hæreditatem , cum
exigentibus eorum praùismeritis,generàrioillamagisin
fèrUicurem quam in libertatem vergar. Titulus fie ex
ponicur : P film us fte ,\id eft, prælèns exhortatio bo-
næ operationis. eft Dauid , id eft, Chriftf, dingenris
in fînem , id eft , in confummatum bonum cos quos
hortatùr.'pro ea, ideft, catholicaeccléfia, quæ harredi-
tatem confèquîtur , à qua hæredirate contraria pars ex-
tertninabîtur. Eftautemhuius pfàlmiintentio,propo-
nere exdmplum eorum qui ad hsereditatem perueniunt,
Si. eorum qui ea priuantur , .yt dicant qui ad hæreditatem
vocaritur, qüosimitari debeanc, quos fugere, &quo-
modp illuc peruenire. Ecclëfià cacholica tendens ad
promiftam nærëdicatem, ideft, adæternam beatitudi-
nem, cernens mulcaimpedimenta in via, id eft, in haç vi-
ta.timens nénon pemeniat,inuocat auxilium eius qui eft lohun. 14.
via illuci dififtor & ipÊ hæreditas.
\TErba mea àitribuspercipe Domine. J Vt digna fit exau-
V ' dirijbrar quinto affeéluofïus yalèc. O Domine,
hoc ideo, qüia, ego fèrtÉé'tuiis«. veroa mea, ideo mea,
quiàcoraicohibhà,fcilicetperfeéta» auribuspercipe, id
èft, ne dedigneriisaudire. Non hoc dipitur quod fit çir-
curnfcriptus , quia àudire Dei non eft aliud , quam nu •
tumfùæ vdluntatis eiiidèritèr oftenderè. fed ex hiimana
cbnfuétudinehocdi6tumeft,quiverba quibusaures ad-
hibent, auditu dignà oftéhduntl Vel auribus percipe, id
eft,tuquihabesvimpercipiendi fènfualia, iudica verba
mea an fint digna exauditionc. ïnteÜige clam or cm meum.
Quanto maior eft clàinor quam verba, tanro maïus eft in-
telligërequamaüribuspefeiperé. Qu^fidicat : Mcftya-
lidappftulatio te ad mifcricordiam inclinet, fcilicet vtèf-
ficias quod pètô. qüia tuüm îhtélligère,facére eft. Àd-
; hue maius poftulat. Intendevoci orationis mea. Quia ego
; ihtënfe & fine intermiffione clamo, ideo & tu intende,
id eft, irremiffe exaudi. Aliter.* qüia fine tuo auxilio ni-
hilpolfum, intende Voci orationis meæ, ideft,irreraif
fàmfac, vt & tuirremifleexaudias. Tu enimiubesquod
vis, & facis quod vis, Ofationis meæ, quæ fie de profedlu
vïrtutüml & per hoc pbfïiïmüs acçipcre fujperius verba,
&.clamorempro gemicu. quia rex meus es, quia tu me régis.
vel qüia alium regem nolo^iabe're voluucate propria,
nifiquemhabéb Deumnatura, ne deuiema via iuftiriæ.
érDeits meus, id eft, virtüs mea. Deus virtus eft, &quio-'
rar,idëfovfrtûtes quærit , ’Deüm quærit. & merito illius
Deus dicitur, timor, mde Déus, quia timor Deum
cognofcerè fàcit'. Vel rex mëus Chriftë, Deus meus pa-
ter, ideft, creator meus. Et reuera intendes, quoniam &
ciamaui&femperclamaboin me'&in poftsriratibus me
is vfque ad cbnfummationëm fèculi. & hoc eft, quoniam
oraboodomine. 8cddie.vttbt^mea bradé'ad rc dirigatur,
vttufii modus petitionismeæ. & quiace&adte orabo,1
exaudies vocem meam H on noîfte, fèd mine. T otà hæc vira
qüâfi rfbx eft , qufa multis & magnisignorantiæ & vi-
tiordm 'te.nëbris inüolùîrur. Tranfàâà haç eprrupti-
•bilftvftà, cum 'diorfale hoc indtfet immorialitatem, veiïict
1
m m