A
B
C
M Alach, i.
D
Luc. 14.
1374 i^Ambroßj Ansberti
corrigenda. Sed ittördmatä pietas cum temporalitet par-
cit,ad aeternumfopplicium pertrahit. V c ergo vèra Sc ordi-
natalitpiëtàs,adgradiim èft aiium fubleuandâ, id eft» ad
fcientiami vt fciat vel qùid ad mifericofdiampUttiat,vel
quidexmilericofdia dimittat. Sed quid fi fciat quid agere
quifqtie debcât, virtutcm qtioqüc agendi non habeatî
Sciènm èrgó noftra crefcat ad fortitudinem, vt cum vider
quid ägedura fit, hoc âgere p*r mentis fortitudinem p o t
fit: nec timoré trepidet,nec pauore collapfa, non valeat
bonadefendere qu* fertrit. Sed fiepe fi fortitude imbro -
uida fuerit,& minus Conttà Vitia circUmfpC&a, bla fui
pnéfumptiófte in câfotti riiit» Aicendàtëtgoad confiliümi
vtpræüidehdô pr*rrtüttiàt omne qüüdâBeteforrirerpo-
teiti Sed eße confiliiim non poteft, fi intelle&us deeft : qa
qüi hô intelligit malum quoa agentem grauat, quomodo
poteft bonü folidâre qüod adiuuat. Itaq; à coniilioafcen-
damus ad intelle&urtu Sed qüid fi intelledus magno qui-
dem acumine vigtat * & raoderâri fe nefdat per maturita*.
f em ? Ab intclle&u ergri afcendàmüs ad fàpientiâ, vt hoc
qüod àtüte ihtelledils adinuenit, fapi entia mature difpo-
nat. Sed ficlipientia qua: de furfom eft> à primo timoris
gradu per fingulos afcendendo proficiens. in feptimo perfo
re folidatur. Qü* cùm i ta fint, fiue icientia lalütàris ar-
canaqj voluminibus facris indita, in illis feptem modis fe-
ptem figillis vmbrofius opacantunfiufc omnis fiimmà per-,
fesftioq-, Virtütunî, qliibus homo per fepüformis ipiritus
donorüm grat iam interioribUS ptoficit incremetitis i hon
indifcrete confufis , fed gtàdatim Ipiritaliter öfdinatis,
Chrifto Domino rhiièricotditer patiente * verädfccr tefor-
gentéj mirabiliter afcendente.ôc Temper in fingulis opérante,
& rëüelati Sc côgnofià& aequiri Sc petfici » vel po-
tuifie vel polie côgttofeùtir : ilia figillâ in ipfo Sc per ipium
ïeüelatâ afcque perfe&â, veraciter prædlcatür, Paulo atte-
ftàttte qui ait» Myfterium quod abfionditumfuitÀJecülis&ge-
nerationtbu$>nunc aucem manifeftatum èfl fimütseius, mquibus
Voluit m u notas facert diuitias Sactamentt huius in genttbusi
quodett Chnftus iHVobis.Jpés cbatitatü qtienïnOs ànhühcidmus,
corripientesomnembominém » &dOctntes in ômhi fapicrtltà, vf
éxhibeamus omnem hominem perfeûum in Chrifto, quod& la-
ïotó^tendent fecUndum operationem dus * quatn operator inme
in vtrtiùd Sequinir *
E t vidi angelum fortem, predicant cm •Vôcè magna :
G)uû A t dignns aperirc librum t & filuere fignacttL
eutsî
Quemiraq;hocin loco angelum fottem èc prjtdican-
tcm*nifinuncios legis,nifiprxeonfetn legis intclligimus î
Labia enirn Sacerdotit euftodiunt feientiam, <geni réquirunt
de ote tins, quia angélus Domini exercituum eil. Quid eft auté,
angelum fortem voce magna pr*d icare,quis eft dignus a-
perire librtim & foluere figbacula eiusi nifi annunciato-
rem veteris legis, prxfentia illiüs anxie quærere, qui pofiic
eandem legem in Ce ipfo reûelatam oftendere, & in deae-
tis mandâtorum euaenare» quatens dein ceps & làlubritef
adimpleri, & ipiritaliter poffit intelligi ? Cum aütem iuxta
humanam rationem prius librifigillâfoluâtur, qüam liber
aperiâtür J nec poffit liber aperinfignatus, nifi ante fuerit
refignatus ï myftica tarticn locutionc» angelus legis vfita-
tum ordinem pr^pofterarts » prfos deaperrione libri,ac de
iîgnâculorum eius folutione,cohqüeritur. Denique &ih
fubfequentibus iderapnepofterus ordo ferUatur, prius li»
brum dicit aperiri, & fie demum éius feptem fignacula re-
folui. Sed ordo liter* præpofterus,ordinem fenfus difete-
tü oftendiL Prius etenim liber apertus eft»& fiecius fignacula
foluta font: quia videlicet ante in mediatote Dei &
hominum,Horaine Iefu Chrifto,qui eftcàpüt corporisHo
cleû*,diuin*legispr*coniaipecialiterimpletafont»cum
idem opus voluntari* paffioms impleret t vttde & ex mor-
tuis ieiùrgens,ait; Oportebatimpleri omnîaquaftriptafunt in
legeUojfi & Moj/fi & Prophet is & Pfalmisdemei ac deinde generaliter
in toto corpore, quadam fui ratione » ficUt déclarât
iingulomm apertio figiilorû. Quia vetoneedum ple*
ni tudo temporis aduenerat, quando talia pqçco legis fla-
gitabat,tc.Äenunctiusvocefubiungitur:
E t némopûttfati nefo in cotlojiefc in ttrra&efojisbtus
ter ram, dperire libvumi ne% rejfiiere ilium
Scilicet nemo in coîlo i qüla neqj angfclusbümâüæ fa-
iutis difpenîàtioném perficCtCpoterat. Homines enim re-
dempuuus filiusDei,vera h u mânifaté aflump ta^Unt^a per
fe voluitadimplere. Hinc Hàias ait: itoit angélus» non Ugdtks, .
fed ipftDominasfaluosfaciei fttf.Nemo in térra,quia neq; homo
viuens in corpore. Rcdimendus n. homo, folius créa-
torisegebatauxilio. Nemo fubtus terra, quia neq; anima
exuta corpore. Si n.homO viuens in oorpore, qui v tique
poteft tanqüàm vidtima mori,hoc implere non poterat,
qüantominusâttimafine corpore, qu* mori eflcnrialiter
non nouit ? Sed quid eft ô beate Euangelifta Iohannes, q>
neq; in coelo.neq; in tetta,neqi fobtiis terram, aliquera in-
üentum fuifle dicis, qui hundlibrum vef videre vel refpi-
cere pollet.* eu Sc de teiffo afleras, Vidi in dextera ledehtis
in thtono, librum feriptum î Ah forte nec in ccelo, nec in
terra,nec fobtiis tetrtatft fuiftfqa eum vidifti ? V bi (quæ-
fo te) foifti$ quando illu in dextera fedcutis afpexifti ? Au t
nunquid tibi foli hoc munus conceffiim eft, angelis vero
Sc reliquis hominibüs denegatum l Cut ergo hanc diftin-
âioiié hô feciftijVt dice res: Cæteri vel in ccelo,vel in terra,
nonpoterant reipicere ilium velvidere, nifi ego : ied te
pariter atq, oesab eius Vifioneexclufifti dicens: Nemo poterat
? Si ctgO.fieino poterat,omnino nec tu. Qu^od li nec
tUjfolfum ptofe&o erit quod dixifti, Vidi in dextera leden-
tis in throno,librum feriptum. Sedoblècro verax in cun-
Ûis, verax in omnibus diétis* verax in Ëuangelio, verax in
Èpiftolisj verax in nouaPtopheria,quæftionêm qùidem
venrilOjittVtrifq;autem veracem te ientio,& quia librum
in dextera fedentis feriptum videris, Sc quia nemo eum videre
poterat. Seqüar igiturpropofitum qu*ftionis,dum-
modo Sc tc veracem oftendam, & folutionem eius inue-
niam. N unquid igitur aut fobetn* patriae angelicis fpiriti-
b us, au Liants hominibus, fiue in catne viuc tibus, leu defun
iris, ventura redemptoris dilpenlatio iatuit, vt earn à
longe fpiritalibus oculis reipicere non poflent ? Quis hoc
dixerit.? Si vcntuiaa longe proipici non potent,vt te angelis
Vel cktitis corpore animabus fileam, quibus fobtilior
inefle poteft Vifos> qiiattl eft in hominibus Catnis corruption
egtauatis: quid eft quodliâias tanquamin præièmi
polite diciti QUare rubrum eft indumentum tuum? Ac fi dice-1
ret: Quid eft quod in carne mori voluifti,qui nullum pec-
catuni ex carne traxifti f Cui file reipondit : Torcular caleaui
[olus,°entibus non edvirmecum. Solus itaq; torcularcal-
cauit, quia folus mortem qUftm pertulit,fuperauit. Sedvt
mihividetur, reipicere hoc loto pro comprehendere po-
nitUn Quis enim capiat, quomodo incarnatus fine fomi-
ne Deus, quomodo mcarnâtus daufo exij t vteto yirginis
homo Deus : nec tanrillus exiens homo Deus, vt eft meatus
vteri Virginis paruus i fed ita magnus, Vt reliqui m ulie -
rum infantes f QuomodoDominus glori* crucifigitur,
cum folus homo moriatur,\Quoraodo poft mortem re-
furgés, palpabiie corpus in vera came vensq; oflibus per-
fedæ a: ta tis vir,claufis ianuis ad difcipulosintromifit, vbi
nec corpus exianitüm vel phantafticum» fed palpabiie Sc
verum exhibuit, ficUt elfilemdixit. Palpate & videte,quia
Jpiritus car nan & ojja non habet,ficut me vtdetis habere t nec ra -
men vtpalpabile Sc verum corpusillorum præfèntiæ exhi-
beret,ianuasdomus,parietes vel tcilumaperuit. Hinceft
quod Apoftolus mcomprchenfibilesGhrifti diuitias gen tibus
prædkare iè dicic. Non folum ergo à quolibet angelorum
velhominum liber aperiri non poüiit» vel fignacula eius
foluiîid eft, diuinatumferipturatu Satramenta in eisad-
impletamonftrari : verumetiam nec refpicereilium, fub-
audis, qualitcr adimpletetür, métis ratione comprehendi.
Vel certe ita fobaudiendum eft quod dicitur,neq; refpicere
iliumftanqua diceretür, etfireuelandam à longe Chri-
fti difpenfetionem videre non tamen reuelatam quifquam
potuit tunc tempotis intueri. Sequitur :
Etegofiebam multi*» quoniam nemo dignus inttentus
eS ape rire librum, nec videre eum♦
Nemo
In Apccalypjb.n, Liber Tertjus. 375|
I Mem
I pin.
genus expreßum inueniri, v-el in vnaqualibet parte mem
brOrum.totun? corpus ^ef.ii|?i. -In medio enim Ecclefiæ,
in.inedio corpora Cbrifti agnus tanquam opcifos ftare
perhibetur. Vnde icriptum eft : Exulta & laudahabitatio
Sion, quia magnus in medio tuifanäus ifrael. Hinc idem per
Pfiiimiftam Deqpatri loquitur ,«dif»ns : Narrabo nomen
tuum fratnbus vieil,tn medio tcclefu laudabo tc. Hinc per Za-
chafiam Prophfet3,m tjicitur : Lauda & Lettre pliaStojl,quia
ecceego venio, & balntabo in wediofui, ait Dominus. Hiac in
Euangelioad djicipulos per ien>eripfom loquitur,dicens:
* Ameny Amen dtco vpbis, regnum Dei intra vos eft* Sed nec
alibi dum qu*ritur in terns, inuenitur,nifi in medio thro-
ni,, in medio quatuor animalium yef vigintiquatuor fe-
niorum : qu* vrique,fiçut fiepe iam diximus, omnia v-
num elle probantur. Cui fontenti* nec illüd contra-
rium occurnt, qUod in Plàlmojégimus : Dominus in circuit
u populi fui : cum in eodem yerld pra-mittatur, Montes
in circuitu eius. Sit^e ergo id m edid, quia m on tes i^cir-ciii-
tu : fiue in circui^q^ia Domirtriisiij circuitii bi pulf fui :
in Ecçleiia dictum inteiligimus, quain idem finis mediator
& in medio præUdeus regit & iüdicat, Sc iaeireuitu
Ifaiat.
P fol. i t
Zachar. %%
Luc. ij.
ambiens protegit &dêféiidit. Sçd quid eft qüoa in hoc
loco non Iedere,[ficut fupra, ièdltateiii hiedio theoni per-,
hibetur • nifi qiifa jbi examen & ceganm, hiCiâuiem fola-
men Sc auxiliurü oftenditur ? Sedere autem,regnantüi^j,
iudicantiseft : ftare autem » cónfolantis & adiüüahtis. Et| 1’c,r-
notandum quodiam non ocrifiKvlçdtahquâm öcoifus iii
' Nemo (ciUcçt dignus iqiientus eft aperiçe'librum, nec
iderp edtp:.quiai nec aliquis Ch nfti d ifipenfiitionem inde-
bjee vfurpare poterat,hecearn in iploquinecdumyene-
rar, reuelatam videre. Cuius autem hocin loco iohannes
figujamgeiit, quiflens^hemiiiemdignum auerire librum
vel videre-Çttni aflerit inuencum finite, nifi ele&orum Ec-
ç|»»fi^:?‘l^6 nenimiftfoapetfonaneuiflè crçditur, qui poft
.feenfionem Domini ifta icripfille cognofcitur. lam ehiin
liber apertus , iam pro humana facundia vifus fuerat,
ptoptercuius apertionemveivifiimjidemloannes inexi-
[ium.mi'iluj foerat, y bi h*c delcribpdat. ^cql efiam ergo
anteredemptprisâdùentijimj^rqa perfonafieuiflè demô-
iftrat, q^graü^ta pqçgjjbps ^ecmtorum^ çifd]em fletibus
raedwtqris,fÿfpr^enti^qi.a^3çiequ*re)?at,cuius diilpeç-;
lâtio in illius libri apértiqne quandoq; dedaranda mane-
ba^Ex Iimus namqu'çpqçfon^^ii!?1^ ^iceb>r; Pueront
mihi lachrym&mea panes d\ea,c tto fie, dum düpurmihi quotidie,
ybieftDcMs tuus i Cui amariterflenîîmox confiolatio dirigitnr,
fîcùpipià,in Ioanqe ^çef^perhibetur.
v/ui^ fffi df tribu luda, Daiud lapmre librum &
Joluere fignacula eius. \ ‘ ■
Qnji^ itàque in vno leniore, nifi ordinjéni inielligifonè
Prophetarüm. qüorû certis.Ecclena cOrriolabacur oraçdlis^
Çhriftum,4eefibuI,if)da»n^jadui^fuq.i^ngflinerédem-1 __ ^ __
pyurdjnimpfccm toortisq;^^pcinçifém fo^npreefuperatu- i Ecclefiacètnuûr7 qniàetiicrucifixuàeftexihfirmi^;i:e>i^d
.rumVQupriim videlicet y uns Patciârcljla Pfpplieticus ait : i| yiuit ex virtute Dèi.Poi certe piirâ fidë intdetiir : ibi puràfî^
Non aufercturfeeptrum de iuda,ncqueduxde femunbttseius, do- . de intuitus,ccrra fpe comprehendituri i ^ cer^. fôeç^m-
nec veniat qui mit tendus 'ç0»^'^é^tfe^^iq.g(Hfiu.. Hide J -ptehèhfosi vérâcliaritàtèin perneraum r è b ^ m r ^
rurfus idem ait : Catulw leonu iuda> ad),r<zdam Jili nü aftendi- '
(h. Requie/cens accubutfti Vt leo & quafilema. guis ftifeitabit
e«)»*.? N,onefl: autem mirüm, fi idem foq |imul Si agnus
ypcetiiç. Nam fequçns v.erfus ^gniim .tanquam ôçeifum
nanati quém ifte leonenj.yicilfecoqiftiqaç. Léo fcilicet
proptpr.^ftoriam,agnus vero proptet yiâiinam. Léo,
qtiifLdiabolum vicit : agnus, quia ièmetipfum offerensj
înundqm redemit. Léo, quia vi&or àmortüis reforrexit:
agnus, quia innocens pro nobis in motte pccubuit. Et
yn^tanquâ agnus oecubutjinde tanqi^am leq fupèrauin
Vndemortem tanq agniisexcepit, inde mqrté’mqniiqj
principem tanquam lco percihit. Çui Videlicet mortidu-
dum’perÔlèeProphetam minatus eft^ fjhcci^s : Ero mori
tuaô mon. ero morfus tuus infer ne. Quod autèm idem leo Sc
agnus, radii Dauid elle perhibetur, fie intelligendum eft,
tanquam diceretür:-genus Dauid. lêmçn Dauid,filius Da-
uidf Ex ipfius n.fetnine tanquâ radix iq carn.eprodijt, quo
fumr*Ecciefi*virgulta germmaret. Vijde foriptum e(f:
Ecce radix Iejfe.aftendet m fdut an popular uns» ipftsm gentes de-
precabuH tur,& eritfèpulcbrum eius gloriofumfità nec mouere
débet le£torem, cur nôndicat vnus cfe leniotibus, vîneee
lêo.tanquamde furto : lèd vicit,tanquâ de pqéterito: çum
Dominum longe antequam pateretüci'^erPlalmiftam di-
xillè cognofcat : Foderurtt manus meas drpedesmeos ,dtnume-
raueruntomnia ojfa mea. Nam &particulatimvnulquilque
fideliumcbm foàftudeclugere peccata, &promiffie difpé-
làtionisChriftf meminit, acperçonlblationém feriptura-
tü Ipem *ternæ làlutishabérecqgnolcitur:abvno lenio-
re,limili (ita vt dixerinv) relponlo tirm^tur, acfieiipladi-
uinarù fotipturarû coaceruata teftimoma dicerent. Ce lia
iamiplocatu,quia illecommillà tua abiqic, qiii vç Vitam
tuam refurgendo repatarec, mortemtctiam moriendo lu-
perâuit, Sequitur : ■ \ ' •
Pßtl.114.
Et vidi» ecce in medio thront 4% quatuor, animalium
medio finioru, agnumß$ntewqiMßocctßom>
habentem cor tnt a feptem & ceules. feptem, qutfu n tfeptemfftiritue
Dei,miftiin omnem terram.
. Siciiy fupra à nobi s expo fieu memiiïimus, hoc eftthro-
nus, quod quatuor an imalia : hoc et iam (èniores,quod
quatuor animalia dc thrpnu'. $ed çx diftp'fislpëciebus
vnfim genus, ex djuerfismembtjs ynnmvèiçpfogitur côrte
immedio fodis,l& in medibquattibr ahimalmmac vigiri-
tiquatuor lenic^uhi, agnus tanquam o£&m ft^t,'quia,in
fingulis fois ttieinbris idefo qu&^ie'imftic^
ua ht. Hoc eft etiam,nort ocv i^is,’fecif ab^ua occiius agnus
videri. Toties enim idem agfibs aiiafi bcciditur,quptie^
membra eius qu‘* nOs fufouiiaut.lppnte 4* prtelentisyic*
defideri|s feffiet'ipumbrtificinfyut ^:pf^i$'|cqmih'ib'fis
perlcciitionfeyfolerant, vt pamones capitis in carne fi^ ad-
implcant. ‘Viide Sc veraciteir
Domino dicunt: Propter te jndrU
fumusvtfiuesoccifictus.Qgid.aiidefomWp^em^m^rmb|^ PfiU'<-
nifi-Vt iplc expofoit, foptemipirituspe.i Roma.i.
ptenv,:lubatidis, propter fep^H^i^niiisfoli^rfois fpi-
ritus operationem. Quod ^pe;rtVusnllaias Propheta infi-
nuat. quieundem feptiformem Iplritum fopetincarnatu
Dei verbum manforum eiredeniinciati dicensj 1 tt
fiupereum ftiritus Dominiyftiritus fapientia &inie.UettusiJf>iri- J
t us confilq & fortitu finis ,fiirjtusfiientia &pieta}$i &} reple-
bit eum Jpiritus timoris Domini, ynum enimeundemqjlpi-
ritum Domini,’Ipiritumlapietitiie Sc fntelle^uS, Ipiritum
confilij & fortitu<^‘nis,i^iritumfci,efltid: Sc pietaris ac ti;
moris Domfoi vocauit. Qui videlicet foptifprmisfpintus,
npb folum in capife quieuille,verumetiam tbtu Corpus il-
luftrafle berhibetur. Vnde & Hoc loco leppern foiritus1 Dei
in oemtertam miffi narrantur.Hincalibiapertilfifnelegi-
mus: Sptritfis Dohiini'repliiuit orbeirt tertarum. Cuius etjam
haec eadem leptenaria operatfo,qua: propter regpu & fortitudinem
per cornua figuratiir, redteprPprcr illumina-
tionem Ecv leliie perocu&s defignatur, De quibusnimi-
rum oculis Zacharias Propheta ait,: Septem tfti ocutipomi-
ni, qui difiurrlint in vniuerfa terra. Sed feiendum npbis eft,
quiaeefi corpus idemexaltatur muneribus, np,u tamen in
fe led in capite: quia cornua foper caput fiintagni,; in quo
tbtu m conltat regnum Ecclefiar.Exaltantur e|tenim Corni-
bus membra,led in capite,qub vigentomniamebra. Iftis
itaq; SpirituS iandti munenNjuper caput exaltandum corporis
regnum.'Deus psfter pefnibfiit,dicfcns: Omnia cornua'
peccatoru confrtnga,drexaltabuntur cornua iuftt.VUnc Anna ex
fteriliiam fadafeecunda, dicit: Dabitmperiumregi fua, &
fublimabit cornu Cbnflffii'-Hinz Petro typum' Ealen^ ge-
! renti, Dominus ait: Tu es Petrus, &'fuperbancpetrxm adifi-
cabo Ecclefiam meam. Ac fi diceret: Super me etdificabo te.
Agnum ergoBtanquam occifom,in medio thfoni&ih'me-
Zachar. 4.
Pfal.74.
i.Reg.u
Matth. 16.
ill