A
Ffal. 118.
lbid.c.
P /« /,i0 4 .
p
t.Gor.2.
AB. if .
c
•pauca
q u ia ..
D
L tuit. ip.
Matt.it.
ImU. i.d.
Ô42. ^Atnbrojn Anshcm
pràsbent amorisiauf cctte elo quia fcrip turarura, quæ idem
lumen,idemque cundis inoendiiim fiib'ftiiniftrant.Vnde
1er ip turn eft : Lucerna pedtbus meis verbuin tuum, Domine,
& lumen femitis mets. Etiteram rlgnttumeloquium tuum
vehementer. Iterumque : Eloquium Domini inftammauit eum.
Pedes vero eius nmiles aurickalco efle perhibentur,
id e ft, aut omnes prædicatores fandi ,.per quos mundum
circuit, igne tribulationis probati : aut certe extrema ac
nouilRmaiilius membra, vltima perfecutione candentia.
Quid-aatem dicat, audiamus. Ait enim : [Nmm opera tua &
cbaritatem&fidem & minifttrium&patientiam tuam, & opera
tua nouiftima plura prioribus. ] Qgod bmnino non tantum
fpedaliter vni Thyatineprædicatori, led generaliter
cundis eledis congruit. Generalis enim ’ecclehæ perfona
inkaeangeli fpecie introducicur, cuius opera,nouilfirna
plura priorib us narrantur, Noui, «Ut, opera tua, tanquanf
vniuerfili ccclefiæ diçèrct : Per elediotus gratiam tua bene
geftaapprobo , quivteadem ageres , gratuite contuli.
Etcharitatem & fidem, fubaudis, eo inodo quo opera
tua,noui. Et quia myftka diuinarum icripturarum elo-
quia ordinemdidoruin iæpe praepofterant, idcirco. in hac
lenten tiaprius opera , inde charica$,.dehinç.fidcs:lubin-
fertur,eum prius fit credere, dehinc quod qùiique credit
amare.inde vero quod credulitas & amor compellit » ope-
rari.Subiungitur autem ad hue in laudem ecclefiæaccÜçî-
tur:E tmintflenum & patientiam tuam. Minifterium hoçloco
illud vult intelligi, quod fecundum Apoftolum fit in fan-
dos,id çft,impend mifericordia exterrenarum rerum fa-
cultatibus. Patientiam vero, in omnibus ecclefiæ officiis
arcem fublimitati’s docet tenere-Sedlam videamus,cur ecclefiæ
opera nom Anna,plura praedicentur qua priora. Sciendum
itaque,quia in exordio luo eledorum elclefia leuio-
ribus ac faciliorib us prçccptis in fide fblidata eft,quia & or-
do tenerioris vitæ-polcebat,vt à minimis inchoaret,quate-
nus crelcend€{ad maiora pcrtingeret.Hinc eft enim, quod
primum ab apoftolis quatuor tantummodo capitula gen-
tibusad Chriftum conuerfis,feruariprçcipiuntur,videlicet
vt abftinerentleab immolatis & fornicatione, fuffocatis &
(anguine. At cü proeelfi t téporis parua fpatia deuoluta fail—
fcntjcrcueruntad culmen perfedionis,itavt multi creden-
tium cunda mundi poftponerent, habitapauperibus tti-
buerent:patres,matres,yxores,fratres,ft)rores,nlios,agros,
domos.famifiasproptervitamæternam relinquerent. Ab
hincetiam exordium fiimpfit monachorum religio. Ecce
vtarbitor,imo pro certe retineo,nouiffima ecclefiæ opera
pluraprædieantur prioribus , quæ nunc vfque efteduslui
làgacitate perçu mm t,&vfque in finem feculi pertendûnt..
Vel certe quia fub antichrifti perfecutione ampliorinea
virtus eni cebit operationis idcirco lermo diuinus nouiffi-
ma opera eius plura prioribus afleric futura. Extrema enim
eius opera plura eriint prioribus : quia quae nunc ex genti-
bus fola laborar,tunc ad gremium fuæ vniuerfitatis Iudæos
perd ucen Sjduplo ro borabi t. Sequitur:
Sed habeo aduerfus te quia permittis mulierem. Jezabel
t quafedicit prophète», do cere&fedue ereferuos me-
os ifornicari & manducare de idolothytis.
Nulla ratio permittir,vt file hoc vitio notetur,quern prç-
cedenti verficulotantalau.de Dominus fuerat prolccuKus:
cuius opera, charitatem, fidem /minifterium &paticnti-
tiam,arque opera nouiffima plura prioribus, pereledkio-
nis gratiam approbalTe fe dixerat. Si enim chantate viguit,
quomodo errata proximorum incorreda dimifit, cui præ-
cipitur, Diliges proximum tuumJicut teipfum : Sed i generali
eledkoramcorpore.ad (pecialcm prædicatorum corporis
partem conuertit (èrmonem : & nec totam (peciem,led
partem in eareprobam tangit ,illam fcilicet, quae fiiane-
gligentiafornicationem & idololatriam in ecclefiafub nomine
Chrifti finit. Sicutautémomncs éledki virtu turn fi-
milium compaginc vnum redemptoris corpus de fered
dunr,%reprobi-vitiorum parilitate coniundki, vnü antiqui
hoftiscorpus efficiunt. O quam multi Cain impium non
videront,&tamen quia him c imitant ur,ipfi Cain- probati-
tur.De quibus fcrip turn eft:P«e dits, qui viam (fain ablerunt. |
Qu^tn multi antichrifti futura rempota necdum confpe-
xerùnt,-& tarnen malæ imitationis exemplo,ipfi antichrifti
eflTe meruerunt.Iohanne apoftolo docente qui ait:Nuncan-
tichrijli multifattifunt.Qaomm venturum caput, idem ipfe
iam in mundo eflè proteftatur.Sicqite'fit, vt dcpraeceden tia
membra fiibfequentibus, & rurfum fubfequentià prtece-
dentib. inueniantur coniundka. Vnde & hoc loco, poft ad-
uentum media'toris in carne , Iezabei idololatra limul&
fornicaria,D ei iemos lèduçcre perhibetur.Neq; enimvfqj
ad illud tempùs Iefcabel yxor Achab, in corpore manebat,
quam vngulis equorum eomminutam nouimus. Sed quia
étant in ilia tunc cede fia,qui adkus illius imitaban tur, idcirco
in eisipfa mater fornicationü lezabel notabatur.Qjiod
fi forte (vt adiolet) etiâ in figuta proprietas oftenditur,po-
teft ira coniicijVt fuiflè in ilia tunc ecclefia credatur millier,
quae hoc nomine yocaretur, ex cuius forma Ipeciali ad ge-
neralem totius orbislezabel,(ermo figurate transferretur.
Nam & alia tranflatio ea$dçm lezabel vxorem fuiflè ipfius
Thyatiræ prædicatoris defignat,dicens ad eum .-Habeo ad-
uerfus te mUlta,quod fin jp vxorem tuam lezabel,qùæiè di-
citprophetehjiSc finis earn docetè & leducere feruos meos
fornicari & manducare d t laciificiis.Quanquam etiam au-
ditores non inconiienientetdodkoris lui vxor vocentur,in
bonis Icilic et cafta,in malis veto adultéra. Fornicatioautc
lezabelquadriformis intelligitur, imb in quatuor. Ipecies
fubdiuiditur. Infingulis autem fiiis fpeciebus cauendum
prorfus döcerur,quanquam harum vna minoris reatus elle
credatur.Vna itaque huius quadripattitç fornicationis Ipecies
eft, quaqufiq; mentem tantum oblccenaecarnis volu-
ptari mifeeri concupifdt. Altéra autem,qua ipfius yólupta-
tis opus concupitum, copula carnali admixtus *ad effe-
<ftum perducit. Altera vero, qua fimulacrapro Deo vene-
rans,dæmonibus 1er uitu tern impendit. Altera qlioque qua
cerrenisdefideriisæftuans,plus creaturam quam creatotc
creaturarum diligit.Deiftarum vna Ipecie Dominusine-
uangeliodicit : Qui vider it mulierem ad concupiftendum earn,
iam moechatus eft earn in cordefuo> De altera autem Apoftolus
tnoxictydicenstFuguefornicatidnem fratns. Quodcunque enim
peccatumfecerit homotextra corpus eft. Qui autem fornicatur, in
corpus faunipeccat. De altera vero idem Dominus perpto-
phetam contraplcbem Iudaicam conqueritur, & ait.-Alte-
chata eft cum lapide,& cumligno. De altera quoqueprædi-
dkusgentium Apoftolus teftatur : Etauaritiam, inquit, qux,
eftidolorumjeruttus. Et quidem in tribus harum fpeciebus
nunequoque fub nomine Chrifti lezabel forniettiones
vigent,id eft,in appetitu luxuriæ corporalis, in afledkuipfi
us obfcoenæ commixtipnis,atque in auaritia rerrenæ felici-
tatis. Sed nec quarta ad plenum in ea extindka eft,quae con-
ftacfimulacrorum culturis. Notandum vero quod lezabel
mere trix propheten fe dicït, & idcirco Dei feruos lèducit.
Cum igitur quilibetlubricus continenti dicit: Vent,fruamur
concupitis:quia fi hoc Deus fieri noluifler, mafculum & fee-
minam non feciflèt,nec corporis membra tali vlui apta for-
maflènquid aliud agit,quam quod quail prophetando Dei
mfiitem leducere quærit.?Cuius videlicet mentem dqfua-
, Ibria verba titillant,ouæetiâcundka animantia terræ involucres
cæli vfque ad mufeas mutuo fibi milceri perhibent,
atqjftultum efle,à tali commixtione ilium tantu abftinere,
fit plerunqjvt carnem deledkari compellant, animumq; ad
conlenftim libidinis pertrahant. Poftquâ vero animus dele-
dkationi conlcnlerit carnis,fine moraperficitfcelus concu-
pitæ deledkationis,nifi locus defuericperpctratioms.Dum-
que iplaabdira ac turpis operatio in conluetudinem veae-
ritluDricoactitubanti,amillàproceflù temporis reucren-
tiapudoris.nonnunquam ipfum quod turpitergeflic, corâ
aliis laudibus eiFerc,De talibus enim lcriptUm eft : fee cat a
fuavfSodomapadicauerunt,Hecabftonderunt.QuÇ f.omnia nomen
ipfius lezabel iridicat, fi inrerpretatio illius patefiat.
lezabel nanq;dicitur languinis fluxus,aut fluens,aut certe
fterquilmiü.Sanguinis vero nomine in feriftura diuinalb*
lentnonnunquam vitiacamis figurari,Dauid propheta at-
reftahte, qui poft adulterii crimen admiflum clamat3 c dicit:
Libera me de fanguintbus Deus. Mulierum autem in pa-
riendo flnxu (ângliinis,ifta efle conliietiido perhibetur, vt
plutiniorum dierum colledkuslanguinis humor,cum men.
In ÀpocatypJiM, LiberSecundus.
ftruuttt tertjpusadûènèrit, fiiperabuhdans egeratur. Sic,
fic vniuerfalt lezabel euenire probatur, vt fcilicet diu in
corde turpitim congefta deledkationum peccata.cum tempi!
sperpetrandæ iniquiratis aduenerit,ad apertamoperationis
derottxkitatemprofiliant:dumque opus defideratæ
voluptatis venerit adeffeiftum, fit mens venementius an-
xia quam faérat, 6c auget in corde flammas libidinis effe-
(ftus ipfius perpetrate commixtionis,lèqûe iplàm petulan-
tisanimamon capît, libidine cæca. Marcefcitlpiritus,lan-
guefeunt Sc membra,atque vt cera ante faciem ignis, totus
(vtita dixerim ) pariter homo liquelcit. vnde & rede ip&
lezabel,fluens vocatur. Quia vero vrprxmifimus>cumo-
pus peruerfie adionis in conluetudinem venerit operands,
amittit reuerentiam pudoris,bene lezabel quoqs fterquili-
nium interpretatur. Dum enimlubriciatq;incontinentes
alfiduitace turpis operationis reuerentiæfrontem perdunt,
ex ipfis perpetratæ luxuriæ inquinamentis, longe lateque
malar opinionis feetorem emittuAt. De quibus apte per
Prophetam dicitur. Computruerunt iumenta inftercorefw>. Ec
de quibus rurfum icriptum eft. Quorum carnes fu9 t vt carnes
afinorum.Co.tnes aucemfornicantium,idcirco afinorum car-
nibus comparantur.-quia non folum naturalibus, verumet-
iam his quicontra naturam lunt, amplexibus plerunq; iun-
guntur. Talis liquidera e lie probatur afinorum petulantia,
vtinalienogenereanimalium milceantur. Quibus nonin-
congcue ap tan putamus illud quod in Plal. canimus : Homo
cum in.honore effet rnon tntellexit, com par at us eft iumentis infi-
pientibus, é ’Jimilis f actus eftMis. Sed 6c mulci intrafandam
ecclefiam con ftituti,folent in alia Ipecie fi>rnicationis multos
fidelium decipere. Dum enim quilibec erroris fui pra-
uitate deceptus,de quibuldam ægritudinibus proquibul-
damrerum euentibus ad arbores,ad fonces,ad montes,
quoldamvotaloluere docet: dum ad maledicos,ad diui-
nos,ad hariolos, ad mathematicos,ad Ibrtilegos, adincan -
'tatores currere monet: dum ad ligaturas conuenire, dum
corpus dominicum in balneis vel ipfos lumere, vel aliis lu-
mendum tradere:dumin monumentis aufpicia oelebrare,
dum in cubiculis cibos quafi ab Ipiritibiis comedendos
præparare, dum plumbi laminas vel alia huiufeemodi pro
tuitione habitantium luper limina domorum abfeondere
fuade t,dicens: Ego hæc agens,talem & ralem ægritudinem
euafijinimicum meum extinxi, amicum familiatitatedi-
ledionis mihiconiunxi, bona quelibet aflequimerui,alie-
nam coniugemadproptios am plexus pertraxi, propriam
abalienis mundara leruaui.dumque hec&aliainnumera
hifqj fimilia quafi rationabiliter ingerit, quid aliud agit, nifi
adipiiitalem fornicationem SC nefenda facrifieia,velut le-
zabel plcudoprophetes 8C meretrix ,• Dei leruos inuitat?
Non M m autem, fed & in alia Fornicationis Ipecie plures
decipit,dum peruerfis luafionibus fiib amore Dei trahens,
defîdériisterrenislèruirecompellit.Prdbacenim Apoftolus
fimulacroriim lemitutem, auaritia efle, cum hoc quod
uipra protulim us,dicit, (yquaritiam qua eft idol or urnferuitus.
Veitaqj miferis,væ lèculi amatoribusrquia toties fornican-
tes idohs leruiunt,quoties plus terrena. qua cceleftia appe-
tunt,plus creaturam quam creacoreit) diligunt. Sed vtinam
polk multas fornicationes,poft mulcas maculas, ad celeftis
lponfi amplexum per poenitentiæ iamentum redirent.
Quod quia propter cordis duritiam agere nequeunt, pro-
pterça a domino de lezabel fornicaria conqueritur, cum
protinus lubinfertur:
Etdedi ills tempusvt poenitent 'txm ageret, dr non
vult panitereafornicationeftsa.
Hinc de quolibet reprobo per beatum lob dicitur '.De-
dit Hit Dcus locum pceuitentta, & ille abut itur eoinfuperbia.
£x quo reatu que pcena impoenitentem fequatur, Pau-
ius indicat, di cens ; An ignoras, quoniam bentgnitas Dei ad
famitentiam teadducit ? Secundum duritiam autem tuam &
cor impeenitens , thefaurizas tibi iram in die itxSc re-
uelatiohisiuftiiudiciiDei. Qiiilquls enim dejinquit&vi-
ait, ideo hune diùina pietas iniqua agentem tolerat, vt ab
iniquitatc compelcat.Sed quia diutius toleratur,nec tamcn
ibiniquitatccpmpefcitur, benignitatem quidemlupernæ
manluetudinis perdait, fed reatus lui vinculis exiplabenignitace^
róliusaftringitur. N am quia accepta pceniten-
tiæ tempora vettitîn culpam » diftrjidusin vltimisiudex,
impenla milcricordie remedia conUcrcitinpcenam. Hinc
Ilaias ait : Puer centum annorum morietur, & pec cat or centum
annorum maledicluserit. A.c fi aperte prauos deterreat,dicens:
Vita quidem pueri in longumprotrahitur .vtifadis pueri-
libus corrigacur. Sed fii peçcati perpetratione non temporis
longinquitate o©mpefcitur,iplà vite longinquitas
quam per mif ericordiam accepit, ei ad cumulmn inaledi-
aionis accrefcit. Vnde neceflè eft, vt qui fe diurms ©xpe-
ókari cognolcunt, ipfii prærogatæ pietatis tempora quafi
damnatiqnis timeant argumenta, ne ex dementia iudiefs,
crefca't lupplicium peccatoris ; & vnde quis eripi à morte
poteratjinde graitius ad mortem tendar. Sed querendum
nobis eft,cum in precedent verficulojnegligenti prédicat
toriatqiab exhottatione torpenti didrum licjHabeo aduer*
fus te,quod permittis muliere:m lezabel, que fedicit p*e-
pheten, docere &feducere feruos meos, fornicari & ;U3î-
ducare ^e idoltothy tis.-cur no fubiungitur,dedi tibi& illiiauc
certefob Vno^ledi vobis tempus vtpoenitentiam agerctis,
& non vultispoenitereîAn forte qui confentit fornicHie,
reus ipf&adulterii non tenetur , yçei potnitemia iurenon
imponatur,cumTcriprura lànâa aperte teftetur, non folum
qui faciunt malum, lèd & qui conlèntiunt facientibus,
gni lunt morte:-Et cecte fuperius ad angelum Ephefieccie-
lie diókumfcimus:M«w<?r eftoitaquevnde excideris,&agcpae-
niten. 'tam, & prima operafoc. Et ad Petgimi,similiter poemten-
tiarn age. Cur inquatn non ita & hic, nifi quia lèrmoDeià
Ipecie ad genus tranfit,&in eoparcem fpeciei reprobara
quafi ex occulco impoenitentem redarguit,quam fiipraa-
perte increpauerat,quatenus vna eademque Ipecies modo
rea modo dignaappareat, cum 6c aperte negligens increpa-
tur,& tarnen non aperte iihpoenitens redarguitur’Hoc au-
tem idcirfco.ne pars Ipeciei quæin lanólis piiedicacoribus
conftatjilli quæ in reprobis eft,videreturconiundka.In peruerfis
itaque do&oribus vnus idemque angelus,8c pro cea*
tu taciturnitatis,aperte corripiturin lpccie:& pro mentis
obduratione,occulteredarguituringeneie.In landis vero
nec aperte corripitur in lpecie,nee occulte increpatur in ge.
nere. In eó enim q, diuina vox ait,habeo aduerlus ce quod
permittis mulieremiezabel, que fèdidt propheten,docer
e n feducere feruos meos,torpenriumab exhortacionc
prædicàtorum innoteldt filentium. In eo vero quod fiib-
iimgitj&dedi illi tempus yc pceniteiuiam ageret, §2non
vult poenitere à fornicatione liia ab Ipede ad genus rranli-
eiMÀlpeciem §cgenusfimulfub vno cedarguit. Sic qüip-
pe per hanc kntenriam ingenere lpeciem reprobam norat
licu.t plerunque in Ipecie genus condcmnac. Ab vtrilque
autem landorum exdudens perfonam, ita eos ab ilia tor-
pentiumdefldiaoftenditalienos, quarenusper malorum
quoque exprobatiunem lèmper veliemanere prouidosac-
que fufpeótosvQuia enim pjedicatores fandi, quoldam fibi
fiibiedos per verbum exhortationis à prauisadibuscico
corrigere neq.ueunc,at nequaquamecdefiafticæ difeiplin*
vigorem mox vtdeliquerintexercent ;lèd tempus quo vel
exhortatione.vel inerepatione,vel certe dilciplina: vigore
corrigi poflinc, in longü expedado differunt,reos fc nun-
quam animarum illoium députant. Vnde quia & mala ab
eis föjri.nec taiqen eös corrigi cernunt, cui pocius aptetur
ifta fenrentia qua dicitur,habeo aduerlus te,quia permittis
mulierem lezabel, que le dicit propheten, docerc 6c leducere
leruos meos,dilcernereomnino non poflunc. Et quidam
in liant verbo, predicant opportune importune,argu-
unt, oblccrantjinciepant.lèd tarnen quia nonmmquâf'nc-
ut didum eft ) difeiplinæ vigorem corripiendis ad tempus
lubtrahunt, proculdubio ne lùbdita plebs pereatmeru-
un t , cum tali in fado non illos hæc lèntentia,lèd alios per-
cuflifle videatur. Quam autem formidinem ab exhorcario-
ne torpeutes tenere debent,fi &exhortationi inftances,ifla
lOrmidaht? Sed vtinam lâltem cum illis qui eorum ignauia
depereunt, ad poenitentiæ Iamentum ipfi çonucrterçn-
tur. . Quod quia nec volunt necpoflunt, & i Jco non pof-
imr,quia nec volunt: atquèidee nolunr,quia nec poluint;
quæ illos poenapro hac cordis obduratione maneat,audia-
mus.Sequitur:
Ff 4 Ecce
E
Ija.6f.
F
Rom. 1.
G
.Tim. 4 .
H