B
C
ïotl. 1.
D
Matth, j.
J pce. i.
Colof. i.
616
Quum inquit,duces Iuda qui tteccffitate cum hoftibus e-
ranr contra Ierulalem^ hxc vota feceruht, Tunc ego Dominus
tantam eis dabo fortitudinem, vt ficut caminus i-
gnis ligna & fax feenum, fic dCuorentoirinës äduerlarios
quafi in dreumitu, Vtpera&avi&oriahabitèturrürfusïe-
Tüfalem& inftäurentur tabernacula Iuda,id eftcaftella,
Vici & oppidaqux dëuaftata fuèrunt, vt domus Dauid, id
eft famiUa<regia quae de Dauid de(cendit,acinclyti& potentes
de Ierulalem , non glorientur coritraIudam,tan-
quam fuo imperio •& connliis regatur. Sed fcianc quod
Dominus fit tex eorum atque vi&oria. Iuxta allegoriam,
quiim Dominus pacem Ecclefix dederit,& holies 'eius
inftupotem 8c amentiam verterit, erunt duces Ecclefi« ]
ficut caminus ignis in ligrits, &ficut faces i'nfieno: exco'quentes
omne vitium, & ligna infru&uola, id eft omnia petUer-'
la dogmata conlument, &dcuorabunu a dextris Sc fini- •
ftriseosqui noluerint virtutisitertenerft Omnis enim
virtusinmeditullio eft: a dextris aucem &afiniftrisfiint
qui aut plus lapiunt aut minus quam oportet, tunc Eccle-
fia rcceptura eft priftinam gloriam & tabernaculum id eft
conttentus fidelium pet totum orbem inftautabunrur,
tiecfibi tribuenf mag.-ftrigloriam, tanquam per eos hxc
pax Èëclefi$ venerit, fed Domino allignabitur omnegau-
dium&prolperitasfidelium.
[Indieillaprdteget Dominus babïtatoresïerufalem, quiobfi-
debantitr:& eritquioffcnderitexeisin die ilia quafiDautd,&do-
mus Dauid quafi Deificut Angelus Domini in conjptäu eorum. ]
Inillo, inquit, tempore, quum Domino a.uxiliante Iudas
vidoriam obrinuerit, proteget Domihüs habitatores Ie-
rulalem.quioblidebanlur. Et fiemutabuntur, inmelius,
vtquioffenderitex eis Dominu& pu'taturvilifluqjis,fit
quafi Dauid, id eft, quali ramilia regia fit: quafi dc domo
Dei, id eft, nuntius Domini in conlpedu eorum qui eos
illo tempore videbunt. Altiore fenïii: Quum Dominus
I Ecclefiam Ijiam de perfequutorum manibus liberauerit,
I hi qui in perfequutione conftanres extiterint tam gloriofi
I apud omnes erunt, vt qui minimus fuerit,& ficut homo
verbo vel faótoDómiïmm offenderir, fitin ordine magi-
ftrotum> magiftri vero lint quafi domus Dei, & ficut An-
I gelus, transformati in Angelicam dignitatem. [] Etnritin
i die ilia,queer a cóntérere omnes Gentes qua veniunt contra lerufa-
‘ to».] Quod didt, QuXram contérère omnes Gentes, in
bonam partem accipiendum eft.Cóntesit enim Dominus
non adperditionem, led ad emendationem, vt defiftant
perfequi Ierulalcm, & ex hoftibus fiant oues. [ EJfundam
faperdmtim Dauid & fuper habitatores ierufaiemfjintumgra-
t'u&précumj VerboefFufiónis largitatem dantis öftën-
dit, qua Deus grätiam fpiritus lan&i tribuit. De qua Paulus
cudt: Charitas Dei diffujfa efi in cordtbus noftnsper Jpiritum
fanft&n qui datuseß nobis.Ei pdr alium Propheram : Ejfun-
dam dtfpiritumeofuper omnem carnem. Et bene quum di-
xilfet Spirit um grati£, addidit:Erpraw«: quiaquos Ipiritus
fandus repleuerit, eos ftatim adorandumacceudit. Hxc
& Chrifti refurredione impleta funt,& quotidie implen-
turinEcciefia. [ Et ajpicient ad me quem confixerunt, &plangent
eum planet u quafiftp er vnigenitum* & dolebuntfuper eum,
Vt dolen fo'et in mmcprimogemü. Introducit Propheta ip-
fiim Dei filium manifefti (Time de fe loquente m: Ajpiciet ad
me quem confixerunt. Hocautcm & ad tempus Dominies
paflionis&ad diem nouiilimiiudicii poteft referri. D omino
n.in cruce pofito nullfdubium quin pii q\*ique fide-
les eum alpiciebant, 8c maximo fuper eum dolore mileri-
cordiscommouebantur.Sed &imudicio alpidenc eum
in maieftatis lus gloria venientem, quem confixerunt in
ctuce clauis: & plangent ac dolebunt maximo pländu 8c
dolore yficut m inorte pfmögeniti, cuius acerbo fiineri in-
gens a prxfentibus ludus impenditur. Plangent itaq; Iu-*
d<ei quafi luper Vnigenitum. Vel vt Septuaginta interpre-
tes t ranftul erunt, fuper charilfimutn, de quo in Euänge-
lioi Hicefi filius metis dileäus,in quo mihi bene complacitUm efi.
Chüllusiraque vnigenituseltfecundum proprietäre natural,
per diuinitatem vnicus patri. Eft 8c primogenitüSj
quia vt Ioannes cficit: Primogenitus e$i ex móriuis, &priticeps
reguni terra, [i« die illa magnus er it plantlus in Ierufaiem, ficy
ut planetu< Adadrimon in campo Mageddott.'Etptanget terra, fa-
miUa&famiUafeorfum. ] Adadrimon ciuitas eftiuxta lef- £
rael,qusenucMaXimianopolisdicitur,fitaincampoMa-
geddon,inquo ocdfuseft lofiasrexiuftiffimus d Phara-
onc Nechao, fiiper quo Ieremias Propheta ludum maT
ximum fecit. Huius enim meminit inlibro Lamentatio-
num, dicens: Spiritus oris nofiri Chr’tftus Dominus captus efi
propeccattsnofiris,cui diximus : Invmbratua Vtuemus in Gen-
tibus: licet hoc iuxta Ipiritualem fenfum referatur ad Do-
minum laluatorem. Sicut igitur tunc magnus fuit planr
duS in vtbe Adadrimon, ita magnus plandus renouabi-
tur occifo Saluatore in Ierulalem. Quod vero fequitur,
Planget terra, familia &familjafiorfitm, ac deinde fubiun-
gic, Familie: domus Dauidfeorfum, & muiter es eorum ft drfium,
hocinnuit quod in tempore tribulationis nod«bent, qui
vxóres habent operi nuptiari#n feruire. Nam & in Gene-
fi legitur, quodimminente diluuioddturadNoe: Ingre-
dere mar cam tu &filii tui% vxor tua & vxores filiorum tuo-
rum: primum ponenspatrem eum filiis, deinde leparatim
vxorem patris & Riorum vxores: Et nunc ergo leparatur
abvxoribus familia domus Dauid, & familia domus Nathan,
F
Matth.i
& familia domus Leui, & familia domus Semei, vt
plangant vnigenitum Chriftum, contra quem clamaue-
tanv.Sanguis eius fuper nos & fuper filiosnofiros.la Dauid qui-
dem domus regia hoc efttribusludaa.ccipitur.ln Nathan
Prophetalis otdo, in Leui làcerdotalis, quia de ftripe Leui
Ortum eft lacerdocium illorum. InSemeidodoresde- ;
fignantur, quia tribus dc qua fuit Semei, dodrinæ & ma-
gifterijpriuüegiumtenUit. Quod vero lequitur, [ Omnes,
familia reliqüa, familia & familia feorfum, & mulieres eorum
fiorfttm, ] omhes rcliquas faipilias fine nomine compre-
hendit.quænullum habent priuilegium dignitatis. Hate
didalunclècundum quodab Hebræis exponuntur. Di-
cendumnuncquomodoàdodoribus Ecdefiæ ad diem
iudiciireférantur. Indieilla, id eft in die iudicii, quum
Chriftusinmaieftatevenerit', & ftigtnatapafiionis in
corporefiio oftéhderit omnibus, iplam quoquectucem
manibus Angelicis deportatam ab omni mundo videri
fecerit, erit plandus incomparabilis:plangentibus omnibus
quod Dominus & creator,fuus tanta & tam indigna,
pro indignis peccatoribus fuftinuerit. Erunt itaque ibi
quatuor ordines plangencium. Per familiam domus Dauid
defignatur or do regalis, 8c omnes feculi digni tates.In
hoc ordmçiufti quidam erunt &elediqui populum fi-
bi commiflum fecundum Dei voluntatem bene regere
ftudueruiit, qin defignantur per viros. Erunt ibi & ropro-
bi, qui defignantur per mulieres* Per familia domus Nathan
indicaturordododorumEcclefiæ. Nathan quippe
Propheta fuit temporibils Dauid, & id circo per eum do-
doresinteilrguntur, quos Apoftolus PaulUs Prophetas
vocat. In hoc duoque ordine alii fimt quafi viri, verbum
Dei fynÈereprædicantes, qui accipiuntur per viros. Alii
fixa prædicatione laudisôc murieris mercedem ab homini-
bus non à Deo qiuerentes,&hidcfignanturper mulieres
Per familiam domus Leui innuiturordo làcerdotalis, 8c
Omnis Ecclefiafticorum graduu dignitas. Inter hos quo-
quealii fimul funtplacentes,&viriliter in lucrandisani-
mabusinuigilantes. Alii quafi ferae enormiter viuentes,
&perditiohemanimarum minus curantes. Per familiam
domus Semei ordo laicalis defignatur. Semeinamque in
medio pöpülihabitabat& domus fii* tantum curam ge-
rebat,ide o p er hunc illi defignantur qui in feculari degunt
conuerlàtione.Sed in hoc ordine lunt boni,qui appellan-
tur viri:funt 8c reprobi,qui & mulieres dicuntur.Sic in iu-
dicio finguli pro meritótum qualitate diftinótis ftationib.
Alii ad deXëràm collocabuntur cor onandi, alii Iktuéntur
ad finiftram damnandi. Omnes itaque plangent» fed iu-
ftorum planóhis vertetur inæternam exultationem, re-
ptobórumautemin nunquam finiendam plorationem.
C a p. X IIL
f N die illa erit font patens domui Ùauid & habit antibus lerufa-
*lem t in ablutionem pec cat or is & menftruata.} Fons iftc patens
dotnuiDauid,fecundumbeatum Hieronymumfei-
entiaeft feripturarum, qui föns patetdotnqi Dauid,id
eftomeft
omnï Ecclefiæ. ipfà eft enim dbnlûs pàuid, quia in ea
habitatmanufbrtis, &,vifudefiderabilis Chriftus. Hie
eft fons quern Iezechiel Propheta dicitfe yidjlTe egredientem
de templo, quicreuit in magnum fluuium;& per-
rexit ad folitudinem Gentium, yt illam irrig^ret diuinæ
îcientiæ fluentis. Hic fons patet in ablutionem peccato-
ris'& menftruatæ, vt percepta fide renafeantur in Chriftp,
8c in aqua bap tifmi noftraabluantur peccata. Secundum
Gregoiiumronsiftelargiffima eft Dei mifçriçôrdia, paf.
tens domui Dauid> id eft vmuerlæ Ecclefi xin abluttone pic-
catoris & menftruata, id eft eius qui iam qoncupitum feer ]
lusopereperpetrauit,quem vocat menftruatam. Men-,
ftruata enim alteriufcarne non tangitur, Ted fiia came in-s
quinatur.-& quicquid tangit,immundum red dit. T^lis:
eft anima paflionibus vitiorupi & voluntatis, malæ fordi-
bus fedata. Omnibus ergo patet mifericordia Dei.[ Ete-
rit in de illa, dtcit Dominus exercituum : Difperdam nomina ido-
lorum de terra, &non memorabuntur vitra. ] In dieilia quum'
Chriftus Ecclefiam fuamfaluaucrit,^(perdet Dorrrfnus:
nomina idolorum de terra fiue quæ manu artificis fculpta
funt, fiue idolaprauomm dogmatu, quæab hçreticis çon-
fida fùnt» Sicut enim idola fiunt manu artificis, ita bære-
ricorum peruerfà doéltina quodcunquè firaulauerit in i-
dolùm verrit &prô Chrifto adorare facit Antichriftum.
Auferet quaque Prophetasfi^mines, id eft fàcerdotes i-
dolorum,quos Ethnici Prophetas vel vates appellant.^«-
feret&Jpiritum iw»>«»</«tw,qui in immundorum cordibus
rcqlxiefcitjVtiam neminem per phanaticoç 8c diuihos vâ-
leantdéçipere.[ Er erit quum prophetauerit qaifpiam vitra,
disent & pater eius & mater euàs quigenuerunt et{m : Nonviues,
quia mendacium loquutus es in nomine Domini.Et configent eum
pater eius & mater, eius genitores eius quum prophetauerit. ]*
Quumhæç q fupra didaimpleta fuerint,& nomina îdc^.
lorum fùbiata, falfi quoqj Prophetæ & immundi fpiritus ƒ
qui per eosloquebantur fuëtint fublari: fi qui$ vitra ex‘
perfonaDominicentauerit prophetare, continuo, pater
& mater obliti paterni &,materni affedus, vt Dei imple-
ant voluntatem, profèrent contrafilium mortis fèntenti-
am^eeexpedabitur publicumiudiciü, fedipforum pro-,
pinquorumiudiciodamnabiturquifuerit aufus Prophe-l
tare:[ Et erit indie illa, Gonfundentur Propheta vnufquifique in.
vißonefiua, ] Quum, inquit,conuidus fuerit ille talis Pro-;
pheta quod falfinn loquutus eft in nomine Domini, reus
contrario exitu confundetur ex fuafallà yifione : nec operi-
enturpaüio facçino, Hic enim erat habitus Prophetarum,’
quo veftiebanturcilicio quum populo pcenitentiam an-
nuntiabant, ficut legimu^ fecifte Ieîàiam Prophetam.Ergo
plèudoiPropheta hunc habitum non audebit alfumere &
fimularé fè eflè Prophetam. Sed dieetquod lequitur: [Now
[urn Propheta, homo agricola ego:quoniam Adam exemplum me-
um ab adolefcentia mea. ] Homo, inquit,fumagricola, ter-
ram Iciudo vomcre, 8c illi fubiaceo fententiæ quæ emilfit
eftin Adam peGcantem,-quando eidixit Deus : In fiidore
vultus tui velceris ^ane tuo. Quum fe profelTus fuéritho
elle Prophetam led agricolam, interrogabit eum aliquis
& dieet; Quidfiuntplaga iftain medio manum tuattinii Cur,in
quit, con fixus es clauis? Nam lupradicitur quod genito- :
rcslui eu m confixerunt, quum prophetaret. Si ergo non
es Propheta, quid peccalli vt huicpoefiæ fubîàceies? Propter
hoc forrafiis Iudæi Chriftum Dominum cruci adiu-
dicaucruntvelut pleudoprophetam. Ethoc eft quod di-
xerunt: Nos legem habemus, & fiecundmvlegem debet mori. Lex
enim non tantumquinqj libri Mods funt, fed & Prqphe-
tæ& Pfidmilex dicuntqr. Vnde Dominus in Euangeliç:
Nonne (.inquiry in legevefiraficriptum eft, Ego dixiDti eftisfi
■&filiiexcelfi omnes) quumilludinPlàlmislcriptum fiç-Re-
fpondebit illç,&dicet:Hisplagatusfium indomoeorum qui di-
ligebant me. Qua refponfione tantam oftendit ill® tempore
veritatis futuram cuftodiam, vt nee ille qui luo vitip de-
prauatus fuerit audeat mentiri, led rede fe perpelïùmp-
mnia fateatur. Hæc, inqüitlvulncra vel cicatrices in domo
pàiétum accepi qui me diligebant, condemna.tus iudicio
nonodiputium, ledamantium me.,[ Frameafuftitarefiuper
paftprem meum, & fiiper virum coharentcmmibi,dicit Dominas
exereituu. ] Framea, vcl y t habent S.eptuagintaRomphça,
Biblmh. Vet.Patr. Töm.$>. Pars a.
gladiusautmachacrafipc mucrodicitur, quamuis lancc-
am quidam velint accipcre.Impcrat ergo Dominus frame
« vt lufcitetur luper paftor em,quem nullus dubitat eflè
Chriftum. Deus enim pater propter nimiam charitaté
! qua genus humanum dilexi t prsordinauit ante fecula per
filii mortem mundfiredimere, & iam in temporis pleni-
tudine opus lux mifericordi^ accelerat adimplere.Prxci-
pit itaque frame«, quem vel pafllonis dolorem vel morté-
ye.1 certeiplam Iud«orum malitiam pollumus accipere,
de qua ipfe ad patrem loquitur: Eripe a framea Dcusanimam
meam. Sulci tatur h«c framea fuper paftorem Chriftu pr«,-
cepto patris, ad quem dicitur: Quem tuptrcufiiftipevfequuti
funt. Sufcitatur 8c fuper virum coh«ren téilli nempeDeo
patri: filius enim conxret fe m per patri,ficut ipfe dicit: E-
goinpatre&pater in me eft. Coh«ret autem illi non per
coniundionem, fed per eiulHem natur« vnitatem. fit no-
tanduquodhicpaterintroducitur frame« prscipiens :in
Euangelioyero Dominus loquens ipfe introducitur;Pw-
cutiampaftorem & dijpergentur,ouesgregis. Poftquam ergo,
bonus paftor percuuus eft, 8c vir cohxrens Deo in cruce
fulpenlijs efi: difpcrl^ funt oues, id eft Apoftoli & fi qui
tunc erant credentium, de quibus fequitur: Et conuertam
manum meam adparuulos, quibus dixerat: Noli timere pufil-
lusgrex quia complacuit patri vefiro dare vohis regnum. Paruuli
erant.Apoftolic«terfque Domini fedatores, vtpote fi'm-
pliccs 8c innocences ac malitia paruuli, vel quia adhuc ad
c.omparationeminfidelium qui innumerabiles erant pau-
cifliinividebantur, ad hos manpm, id eft operationem
conuertit,vtillps laIuaret,& in illis paffionisfu« vrilita-
tem 8c frudum perficeretvVnde fequitur: Et erunt in omni
terra dicit Dominus, partes dua in ea, & dijpfrgentur & defici"
ent. Du« partes fad« funt Iudxorum & Gentium , qux
pariter perier.unt,& defecerunt, Et impletum eft quod
inPlalmisdidum efc.Saluum mifac Demineqttoniam defeat
fanttus. Tertiaautempars, id eft pppulus credentium tam
ex Iiidseis quaim ex Gentihus relinquotur in e$ feilicet terra
Afeluabitur: &ducam tertkm partem per ignem >&vram e-
osficut vritur argentum'. &probabo eos ficut probatur aurum.
Jplainquit tertia pars qu« relinquetur in terra, ducetur
per ignem tribulationis , & tentabitur atque affligetur,
nonyt confumafitur ficut pale«,.fed vtprobentur ytau-
rum & argentum, quo poflint dicere cum PlalmiftacPro-
bafiinos Domine, igrienosexaminafti,fiueducenturper ignem
ilium quem Dominus mifit in terrain de quo dicitur : life vos
baptizabitinJpir'ttufanüo & igne. Ducentur itaque per ignem
Ipiritus landi, vt quicquid in eis fragile eft & flui-
dum, arefcat, & folidetur, vt nullis poflit aduerfitatibus i
fepatari. [ Ipfe vocabit nomen meum &ego exaudiam eum, ]
Quuminquit fic probatifuerint paruuli ad quos conuer-;
tit Dominus manum fiiam, & per eos omnis na*ionum
turba crediderir, tunc ipfe populus Gentium vocabit , id
eft inuocabitGhriftu nomine luo quod eft Ielus,ideftSal-
uator: ytfecundum nomen quo voCatut Iefus, fit laluator
omniümfeculorum. Ipfe etiam Deus oftendens placitam
fibi eorum fidèln 8c deuotipnem, dieet: For populus meus,
quem noui ex nomine. Populufque rejpondebiti Dominus Deus
mens. • ■ . (
C A P. XIV*
E C c e. diesvenientDomini , & diuidentur[folia tua in
medio, tui. ]Poftquam Propheta introduxit loquente
Deum patremde palfione Domini, confequenter & de
excidio Ietiilalem ex voce eiufdera Domini loquiincipit,
"Yt^fte.n(}ac.^ierfipnem ill^m propter necem Domini
i^ueniife.,1Die^autem quos yenturos comminatur,tem-
: pns iljud eft de quo, .dicit Iefeias: Dies Domini indignations
plenus&irafyrorifque, addeponendas Gentesinfolitudinem:
apertiffimeprxdicens tempus vltim« captiuitatis. Quod
.autem dicit i DiuidenturJpoliain medio tuit oftendit nimiam
hoftium feftinationem, Captaenimaliquaciuitate.lpo-
lia,fpras e^portari & in campo vel in folitudine diuidi
folewt.ne forte holies fuperueniant.Hicautem tanta dicit
.yidoris hollis fpre fecuritatem, vt in medio vrbis ca-
pt« ipolia dididantur.Nec folum capietut Ierulalem, fed
F ff j & cun-
Pfal.lu
Pfat. 68.
lean. 14,
F
Lue. U.
G
Pfa.l.6y. ;
Luc. iz.
Matth» 3«
H
ltfa.%i. 34.