
M a t. I t . l*
nuit, nullumque peccatum. Quinimo ipfe eft Dei viftus, 1 eratfecundum Hebraicum velfecundum feptuagintd,
Deique fapieritia. Dcdi»inquic< fpiritum meum fùpcr feriptor prætermifit.Sed quia de vno eorum iam fupradi-
cum non parcilicer» fed totüitr. Qui defeendit fuper jximus,quidfeptuaginta dixerint videamus. Spletidebit,
eùm in (pecie côlümb®. & manfit torus in co. Qui puer ' j iriqurant,& non coriteretur.Splëhdébit autem reiurgens
vocatur quia licet minor fri forma ferai, vnus tamen j à mortuis, qui de morte vidor afcendens,cimdos îllumi-
idemque Chriftùs coæqualis eftln regriô patri, & in for- j hauit. Vel fplèn'debitiuxta quod nonnulli aiunt, quando
ma Dei. In qud qüià æqùalis cft in diùinicatè vniùseft ’ i n facie quidam fplendor emicans repercutiebat aduer-
cum pâtre voluntatis y totumin eo pater plàcitum fuum j fàntcs fibi, ita vtfcrrenohpoflcnt afpedum vultus eius,
pofo.tquinatùs eft ex Maria; -Vtqui placere Deo defide- { ficut fadum èft quando funiculum fecit de refticulis,&
ranr,ineoilli complaceanc, extra quèm nihil ei piàcèrc è temple ciecit omnes j nechon & in aliis quibulque lo-
poteft.Et iudicium,inquit, nunciabit, velproferet J cis,Etideofiebat, necontetcreturab inimicis,fedinter
quodantea nefciebanr.Vnde ipfe de le,/« iudicitfm>inquit> | eos,quando volëbat,per medium
j lean. 9 J 9>
lldtm.f. n
Ma.7% jj
c
< Mut.9. x.
lit.ix. X et.
Éfk. +t. i
ego vent tri rnundo, quoniam &pater omneïHdiciurn deditfilio,
quiafiti unborn in is tft. Non contcndet nèqiieclamabit, ne-
que audiet aliquis.in plateis vocem fiiam ; Latacnim^*
jpatiofa via eft, quiduritadpèrdiùoném. In qua nemo ^udit
vocem eius; quoniam ipfe eft illaar&a & angüftà vià, per
quam pauci intrare contendunt,vt per ipfùm perueniant
ad ipfùm; quem ideomùlti noriaùdiunt,quiaiii fpatiofâ
& lataperambülarirvià, in qùa nunquàm Çhriftus audi-
tur, quamuis fàpièntia foris clamitèt, & in platéisdet vocem
luàm, in capite omnium viarum. Quia nifi quis ex
haeplateatrâfieritadanguftamqii£ ducit ad vicam,Chriftumaudire
incus non poteft. Vel ideireb dicitur quod
non clamabit, quia mitis fuit & mahfûetus fine voce,non
aperiens os fuum , &nonaccipiet perfonam in iudicio,
Hue non leuabit, vtfùbaudiatur in altum vocem fîiam, vel
iuxtaSymmachum,non decipiaturj quia omnes infidias
diaboli intelliget. Porro fep.uagrnta hoc locO, nen^elin-
quetur, dixerunc: Ideft, ribnfelinquetpopuluTn^üdæo-
rum.nifî vocet eum ad pcènitentiam; Nec audietür foris
vox eius, feilicet extra Galilæam, rieque extra Iudæam in
aliis genribus Euangelium prædicabit. Quodfilegirnus
eum fui (le in terminis Tyri & Sidonis V velin confinio
Cæfàreæ quæ nuncPaneas vocatur, tamenfeiendumnon
e3e feriptum,quodiplàs ingreflak fît,aüt praedicauérit ci-
uitates. Quod non contenderit eciàm ,damnatus maiii-
feftamjeft,neqüe defénderit mùltis iniuriatus opprobriis,
colâphis Siverbéribüs casfus ; hequedamauit quando di-
dlumeftei, Non audisquanta tduerfusie dicuhttejlimoniaî
CaUmUm, inquit, quajfatum, fiue eff aéfum. non centner*
quiàcun&is placabilis fuit,& veni im præftititpeccatori-
bus, dicens ad muüerem, Confidefilia, dimtttuntur tibi piccata
tua. Et l'mumfumigans, fine vt âlij tranftulerunt , ob-
fcurumatq ie tenebrofum nontxtingnet. Abfuitnamque
abeo omnisclamor, & ira indignatio,& omnisamaritudo,
idcirco nullum lacfit; quoniam qui peccatorima-
niim non porrigit, nec portât onus ffatris, ifte quaflàtum
calamum velaruudinemconfringit,& qui modicam fein-
rîllam fidei, vel iuftitiæ, feu boni ojJeris contemnit in
paruulo, hic linü fumigans exftingui t, quod C hriflu s n on
fecifleprobatur , quoniam qui Vicini erant morti&ob-
Icuratipeccatorumtenebris, eius dementia faluati funtj
^taccenfiflamma charitatisqùi vènit illuminaretenebri-
catôs peccato,#cfaluare quod perierat. AliterRegnum
^udsorum quaflàtum & co nfradu m, quia in Iapidem of-
nfenfionisimpegit, non ipfe, fed peccatum eorum quia
non recepérurtt eum contriuit,& linum fumigans quo
vtebantur, facerdotes videlicetipfos, non ipfe,fed infide-
litaseorümextinxit,quia foetorem magis ôc coecitatem
qilam flammam charitatis attulerunt. Verumetiam nec
genres nec Iüdæos à fide repudiauit, fed alligauitquod
confra&um érat, & quaefiuit quod perierat: infilper reac-
cenditmodicamfcintillam Iudæorüm,quibus erattan-
tummodo natils, ita vt de paruo lumine cognitionis Dei,
&poene moriente fcintilla,maximain mundofufeitarit
incendiavttotusorbiâ arderet igné Dotiiini Saluatoris,
quem venir mittere in tdrram & adhuc magis vult vtardé-
at. Sequitur, Et in ver'nate educe t indicium. Ac dei nde vt in
Hebræo, non erit triftis nequé ttirbulcn tus, do nec ponat
interraiudicium. Septuaginra prb trîfti, 6ctiirbulehtO,
fplendcbit & noii conteretur pofuerunt; qdod hic Euan-
g-hfta neiitrura pbfuit. QuintmoVr videtür feriptoris vi-
tio faftum eft, quia fiipra diduM'aft.in vdritatc ed ucet iu.
dicium; 8c debr um, ionec ponat iudiciüm.Qüod mediu
eorum liber ibat.Porro
qùod in vëritatè edücët indicium , fplendebit & n on conteretur
donee ipfum ponat interra iudicium:nullidubiû
quod omnë judicium Saluator fecundum veritatemiudi-
cat, cuidiôhimeft. Deusiudiciumtuum Régi da, & iuftitiam
tuam filio Régit, qui redder vnicuique iuxta opera fua. Ta-
menin praefentiarum nequaquam reuerituseft Sçribas
&Pharifàeos, quos confidenter publiée redargucbat,&
reuinccbat, hypocritarurrt nominenocans cos* Splende-
bit autem in Ecckfia fiia & inmembris fuis, & none on"
teretur,licet perfecuriones paflà, obfcurariqüamfàepe vi-
deatur, vfque in finem fàeculi, donee perducat indicium
fuum ad viftoriam,ita vt dicat morti i&mYiâot»vbiefimors
aculeus tuut, vbi efi mors vidoriu tuai Cuiusnimirum iudicia
veriflimafuntin omnibus iuftificata in femetfpfîs* Vnde
alibi Dauid ad ipfùm, Vt iufitficerit in fermontbut tuis,&
vincascum iudicerù. Vnde hdenter agat quifquisdo&or
Ecclefis,quoniam fplendebit doârina Chrifli&non
conteretur, etiam ab eo qui fe txtollit, & adaeriatur contra
Deum , donee eiieiat ad vidtoriam iuaicium fuum
Chriftùs,vcfublats mords poreftate iudicium clariratis
fûae cumStis oftendat, & in omnibus fe in veritâte vicifle
demonftret.Hæc quippequafi intrà certi temporis ftatuta.
præfcribit, donee fiat voluntas eins, ficut in ccelo,&in
terra,& trafèae iudicium eius in vidoriam.Ex quo Aquila
& Theodotio ita interprétât! funr,non obfcUfabit,& non
curret, donee ponat interra iudicium. Et eft fenfus, nullum
vultus triftitia dëterrebit ytiec feftinabit ad prenant
impiorum,verum ad iudicium vlcimi temporis omniare-
feruabit. Quod fequitur,Efi« nomine eiusgehtesfierabunijxi
Hebræo habet,& legem eius Infùlæ fperabunt Sed Euan-
gelifta fen fum potius quam verba interpretatus eft;prp lége
enim & infùlis nomen pofiiit, & genres j vt diceret, ïn
nomine eiusgentesjperabunt. Et hoc non fblum in præfentia-
tum, verum vbicunque de veteri in fti umento Etiartgeli-
ftae & Apbftoli teftimonia protulerunt,tette Hieronÿmpv
non fenc tantum vetba fecuti ,fed fenfum. E t vbi feptuâ-
giUtaabHebraico diferèpant, Hebr*um fenfum fuis ex-
preflère fermonibus. Quod in nomine Chrifti gentes
fperent, iam teftis eft vnhierfùs orbis, & legem eius , fcilicet
Euang-lium, infu!æ,id eft, Ecclefiæ fiifeperunt.Quae
licet diuerfis fludibusquatiantur, fundamentum tamen
immobilepermanet, quia fundataeft fuper firmam petram.
,
T v n c oblatiu eft et Damonium babens, cactts & mutus< &
curauit eum,ita vt cacus &mutusloqueret«r & vibrer.]Quod
dicirtuncoblatus eft,tejnpus oftendit quando fecuti funt
eum multi, & curauit eos omnes De hoc liquident Lucas
narrat, licet non eo ordinc, fed cæcum racet. In quo ni
mirum, tria manifeftum eft ligna fimul faâa fùiftè, cæcus
videt, mutus loquitur, pofuffiis à dæmorte liberacur.
Quod fi Lucas exriis aliquid racer, non idço deatio dicew
m -i
reputandus eftyquam deco;per quem fane hominem,
aefi infpecie,vniuerfum genus humanuni defignatur.
Qnx nimirum opporruniffimaoccurriccuratioyquicum
poftomnestutbasin commune charitas nunc eXtrinfe-
cusdsemonium habens catcus & mutus offettur. Vtfine
ambiguitate aliqua idem ,inteIIigentiasbrdomyfticefer-
uatus vi deatlir. Nam fpicas vellerey id eft y homines a fie-
culo prrecerpere, A poftolos Pharifiei drguebant. Pro quo
fa&amifeficordia fuper facrificium prsedicatur. Deinde
manusarida:homo, in fynagoga oblatUs, curatur. QU®
virtutesad conuertendum Ifiael nbn folummhil profici-
unt, verumcciam Phari&i confilium mortis eins ineUiifr
Matth. EUOng. Ltbtt. P"h ïof5
Vnde oportebat vt poft hxcitt vnius forma hominis om-
niunt fiuus gentium figuraret ur,vt popnlus ,qui erat habi-
tatio d®mo nis,c*cus,& mutus,Dei capax fieret, & Deum
inChrifto vide ret; Chrifti opera in confcflione totius
Trinitatis laudaret.Quof.ufto ftupucrunt curb®,fed Pha-
rif®orum ingrauefdt inuidia. Ergo quia humanam infir-
miratetn h*c cantaeius opera exceaere videbantypudo-
rem confeftionis fu® maiori perfidi® feeiere dec!inant.
Vt quia h®c eflc opera hominis exiftimare non poteranc,
confireri ea Dei noil en t, omnem eius hanc vittutem in
Beeile bub principis d®moniorum efle confirmant,
& in dxmoniis poteftate hanc fa&am fuifte prodaÎH
c e t; benignitas vero &largitio faniratis iam nondeeius
eft regno,fed de Spiritus fandi gratia, medi i torifque Dei
’.Sc hominum operation
QV o d ft ego in Beelzabub eiicto damones ,filtj veftriinqtto
eiiciunt?] Adhuc eos exorciftarum conuinci t exemplo geneis
illius, qui pcrinuocationem nominis Dei, dicuntur
dxmoniaeiecifTe Sc curafïè fuis inuocationibus male ob-
feflosabfpiritibus immundis. Velde ApoftcÜs intelli-
gendum magis cenfeo, quibus poteftas data eftiudicandi
duodeèim tribus Ifraeh Ideo,inquit, ipfi indices veftri trunt.
Sed & ipfi exorcift* ludxorum nontant® poteftatis iudi-
ccs eflc poterun t, com pararione ramen & fide qua inuo-
catio fiebat, rede iudicès dicuntur fucuri. Quia quod in
iftisfiebatquiminuserantquam Chriftus,hoc Pharifiei
non crcdebant fadum per eum, qui Deus erat in Chrifto.
Nimis ergo prudenci interrogarione, ficut & in omnibus
coardat eos vt virtute Spiritus fandi opus cOnfiterentur
efife, quod geftum erat. Acfi patenter clamarety quod fi
expulfio a filiis veftris fada d*monum,non dxmonibus,
fed Domino deputatur, quarcin me idem opus non ap-
probacis?aut quare in me non eandem rependiris catifam/’
Ideoiudicesveftrieiunt.quiaeoscreditis in Spiricu Dei
agere,&iudiciocorameis contendamvobifeum, dam
illi Deo cotum atcribuancopus falucis hominum > vosau-
tem Beelzebub operibus {quod contra eum eft, nec ipfi
congrait) adfig naris. Quid igicur digriius quam vt ipfi fint
radices eorum, quibus Chnftus dedifle aduerfus d® mo -
nes poteft item non dubitafur, quam quod ipfehabueric,
negacur ? Ergo fi difeipuli operantur in Chrifto, & Chri-
ftus in fpiritu Dei, pro fed o regnum Dei iam in difeipu*
los, mediatoris officio, transfufutn eft. Idcirco ait > Si ego
inffiiritu Dei eiicio Damonia>8c hoc creditis ,profcfto in vos
peraenit regnum Dei. In quo itaque fado rota Trimtasde-
claracurydum Chnftus in fpiritu Dei patris, virtutem ope*
ratur in gene re humano, per quam in credences regnum
Dei peruenifle, id eft remiflio peccatorum iure creditur.
Sed regnum Dei tripliciter accipiendum. Quiaautipfe
eft regnum Dei de quo alibi dicitur, Regnum Dei mtra vos
ed, vel certe illud regnum fublirae, de quo Ioannts & ip -
fe prxdicauerunr, Peenttent 'utm ague, aipropinquauit enim
regnum coelorum. Vel tertio modo , Scriptura fandavel
lex, regnum Deiaccipitur,de q'iadidumeft,DoheCi»-
feratur a nobis regnum Dei, &tradetur genti f.scienti fruftus
eius. Qu®fimul omnialudxituncperdiderunc, quando
Chriftum non receperunt. Sed norandum quod Mat-
thxus in fpiritu Deiiit, Lucas in digito Dei dixifle inue-
ni tur;quia quod Lucas obfeurius pofuifle, Matthxus ma-
nifeftius probatur. Ifteeftergo digitus pel quem Maji
Pharaonis confitentur, docentes, Digitus Dried hoc. Et It x
digito Dei in monte Sinay conferipta legitur.Quo profé^
d o digito Scripcurarum fendardtn promnditasinlpirata
eft hominibus fandis, & refetata eft lex veritatis.
Vnde fitgo in Jpiritu Dei,out digito Dei, eiicio damonta
(aquibufeunqueeos ckccto)proftdoperuenit in vos regnum
Dei.] 8c totius Trinitatis. Alioquin nifi Deus 'Trimtas
credatur, & vna squalitas Deitatis in nobis commende-
tur, nec d®(nonia fugantur,nec regnum Dei iure per-
uenifle creditur. Sed pius Magifter adhuc Iarius du-
ritiam cordis «orum cangit, &conuincit opera Deicatis
efle dxmonia eiicere & animas hominum curare. Vnde
inferc.
QV OMODÖ poteft quifquam intrare in domumfort is, &
vafaeius diripere ,ntfiprim aUigdu&it fortem, & tunc domain
illiusdiripiet.']- Contra immaniffimam ludxorum; &in-1
fenfatam, Vt ita farear y pertinaciam molds benigniftimus
Saluator ac houis vritur argumen tis. Vnde nunc viri for- !
tiffimirurfusintroducitfimilitudinemyficutde regno &
T v r bæ verbftupebant oir.nes & iicebint, nunquid hived
fitiKs Damd?~\ InfeliX nimiurn Pharifæorum cæciras. Tur-
bæ mitantur & obftuptfeunt fignis, & requirunt ac con-
fitentur filium Dauid, quem ex præfàgio Prophetarmn
nouerant repromiffum ; hi vero calumniantur &ad bla-
fphemiam infidiofe conuertunt.
I e s v s autemftienscogitationes eorum,dixk, omneregnunt
diuifum contrafedtfolabitur.'] Adcogitata qu dem refpon-
dit,vt vel fic cogerentur credere Deum elle,quifblrns no-
uit cogitationcs hominum, & occulta cordium fua infpi-
citvirtute. DCinde miro contra eoS vtitur argumenro,
quod omne regnum contra fe diuifum Aeftriabitur. Pluri-
mam ergointelligenci®,de fe,&exemplorum pr® bet copiant,
ve l fimpliciter fi in teiliga t ur, vel fi altius i nrrofpi cia-
tur. Eft igicur locupleriffima contra eos refponfio, qui
eiusoperain Beelzebub nomine Fada calumniabantur;
ira vc duobus modisintelligi poffir. Primum vc refponfio-
nisipfius conditioadeofdem retorqueatur regnum eorum
feilicet Iudxorunty dum male diuifum eft, ltare non
pofle. Lex enim à Deo data efty & regni Iff ael pollici tatio
vel Habilitas ex lege eft. Chrifti vero ortus vel aduentus,
legis plenitudo eft, Quodfi regnum contra fe, vc abeis
fadum eft, diuidatury necefle eft vr defbletur. quod Sc fa-
dmn eft Nam potelftas omnis diuifione minuicur ; & regni
virtus aduerium fe fepan ta, dimicans coafumitur. Ac
per hoc, regnum Ifraelamific ex lege, quando ad impie»
tionemlegisprincipum&Pharifæorum faftus & fuper»
bia,inuidiofe laris, repugnauitin Chrifto. Quod xxtnfe-
cutum eft per hanc diuiuonem, ita vt populus & ciuitas
acregnum veniretin exterminium. Sed& regnum diaboli
ftare non polie, didisfuis,licet non intelligentes
quid dixerint, contrafe dixifle appr obant. Eo igitur ipfo.
quo loquutifimtgenere,eos condemnat ipfe,dum often-
dit iuxta eorum calummam,illos confeflos fuiffe, regnum
Beelzebub concra fe effe diuifum,c tfi ad diuifionem fuam
coadus eft,ttavcfpurciffimus dæmon reliquos perturba-
retdæmonesyaduerfiisfe diuifio ipfà fiebat, & ided regnum
eius manifefto ftare non pofle. Hinc quoque fa ten-
femper geftiunt nocere, & illi qui maihr lilts eft in nequi-
tia,ru*eos curat inuocarionis nomine,quomodo ftare
potcricregnum ipfius? Acfi dicatur, ipfi vbs diiudicare,&
conuincite vos,veftriscalumniis, quiajnon poteft voluntas
eorum femper praiia& nocendi cupida,meisbeni-
^niffimiscomparari operibus. Nam regnumdiaboli,malitianocendieft,
perquam regnat in cifdem quibus no-
dum, plus elle in eo poteftacis qui diuiferit, quam in his
quidiuififimc&expalfi. Ergo iam diuifus eft,& aduer
fum fe coadus, regnum eius iam fiib tali diuifione difto-
lut am e ft,& deftrudùm.Porro quodait;
O M n t s àuttas & damns contra fedticifa non ftabit.’] Eâj
dem ratio vel fimilitudo eft, quæ & regrti. Sed ciuitas hiè
poteft Hierufalem intelligi,in qua Deivenerabaturrelli-
giogloriofàolim» Sed poftquam in Domino fuo , plebs
inimica Dei furore exarfit, vc eum ocdderenc,& Apofto-
loseius non credentibus exfugarunt diuifio fada re-
gnu m cecidit, & ciuitas deftruda eft, & domus vfquead
folumdirucaiuxta comminationem Saluaroris. Verun-
tamen benigniftimus Dominus contra duritiam cOr-
dis eorum nonceftàt adhuc exempla Opponere euiden-
tiora.
Qv o b fi fatbanas, inquit, fatbanam tacit, & aduer fum
fe diui fus til, quomodo ftabit regnum ipfiusf 3 Adi dicatur,
quodfi ipfe fibi inimicus eft dxmon, fefeque ipfe irapu-
gnat.dum milites fiios ab ofeflis depellit corpotibus,
quomodo ftabit regnum ipfius, pace reftituca illis-, in qui-
bus dominabantur ? nec nabent ineo locum aduerfari®
poceftatcsy quibus il lis litigantibusy pax refti tuitur,& om-
I hiaintetills exteriufque membra fanantur corporis , &i __________q
j homo cotus fide curatur; Quodfi dæmoneS homirtibus { ciuitate iam prgdixerat, quam nemo intrarevel diripere
lot. 11.43.;